1. Бүтээмж түүний мөн чанар, ач
холбогдол
Лекц-1

2. Агуулга:
1. Бүтээмжийн тодорхойлолт, ач холбогдол
, түүний нөлөөлөл
2. Бүтээмжийн
талаарх
үзэл
баримтлал, түүхэн хөгжил

3. 1. Бүтээмжийн тодорхойлолт, ач холбогдол , түүний
нөлөөлөл
• Бүтээмж гэдэг нь ерөнхий утгаараа
үйлдвэрлэсэн
бараа
бүтээгдэхүүнийг
түүнийг үйлдвэрлэхэд зарцуулсан нөөцөд
харьцуулсан харьцаа юм. Иймээс бүтээмж
бол капитал, хөдөлмөр, материалын
нөөцүүдийн
ашиглалт ямар байгааг
илэрхийлэх үр ашгийн үзүүлэлт юм.

4. • Бүтээмжийн гол мөн чанар нь нөөцүүд
хөдөлмөр, капитал, материал гэх мэт.. ийн үр ашгийн төвшинг тодорхойлдог.
• Бүтээмж нь эдийн засгийн утгаараа аливаа
нэгж зардлаар юу бүтээв гэдгийг
илэрхийлэх үзүүлэлт юм.
• Бүтээмжийн үндсэн томьёо:
Бүтээмж= (Нийт гарц(Q) )/(Нийт орц(I) )

5. Дээрх томьёоноос бүтээмжийг нэмэгдүүлэх дараах
боломж байна.
Үүнд:

6. • Бүтээмж дээшилснээр :
–Нэгжийн зардал буурна
–Гарцын хэмжээ нэмэгдэнэ
–Бүтээгдэхүүний чанар дээшилнэ
–Өрсөлдөх чадвар сайжирна

7. 2. Бүтээмжийн талаарх үзэл баримтлал, түүхэн
хөгжил
• Бүтээмжийн түүхэн хөгжлийг гурван
төвшинд хуваан авч үзэж болох юм.
– 1776-1910 он. Энэ үед бүтээмжийг зөвхөн
хөдөлмөрийн бүтээмжээр төлөөлүүлэн ойлгох
нь түгээмэл байсан. Анх 1766 онд Ньюснэй “
Бүтээмж” гэсэн үгийг хэрэглэж, Адам Смит “
Хөдөлмөрийн бүтээмж гэдэг ойлголтыг оруулж
ирсэн.
– К. Марксын хөдөлмөрийн бүтээмжийн онол

8. – Тэйлорын хөдөлмөрийн нормын ойлголт гэх
мэт.
– 1910-1950 он. Бүтээмжийн агуулга, мөн чанар
улам бүр гүнзгий болж, албан ёсны
тодорхойлолт гарсан. Энэ тодорхойлолт бол
Европын хамтын нийгэмлэгээс гаргасан
бүтээмж бол гарц ба үйлдвэрлэлийн аль нэг
хүчин зүйлийн харьцаа юм.
– 1950-1990 он. Бүтээмжийн ойлголт нь эдийн
засгийн үр ашгийн бүхий л үзүүлэлтэд хамаарч
хүний оюун ухаан ухамсрын шинж чанартай
болсон.

9. – Мэйли 1978 онд бүтээмж бол байгууллагын
нөөцийн ашиглалтын үр дүн, байдлыг
илэрхийлэх үзүүлэлт бөгөөд нөөцийн бага
зарцуулалтаар гүйцэтгэлийн өндөр төвшинд
хүрэх явдал хэмээн үзсэн байдаг.
– Ер нь энэ үеэс бүтээмжийг орц буюу зардал
талаас нь судлах хандлага илүү болсон.
– Бүтээмжийн
өргөн
утга
бол
гарцын
дээшлэлтээр бий болсон үр өгөөжийг шударга
хуваарилаж хүмүүсийн амьжиргааны төвшинг
нэмэгдүүлэх асуудалтай холбоотой. Хэрвээ энэ
хуваарилалтыг
орхигдуулбал
бүтээмжийг
дээшлүүлэх асуудал утгагүй болно.

10. • Бүтээмж нь бүтээл ч соёлын тухай үзэл
баримтлал бөгөөд хүн төрөлхтөнд эд
материал ба оюун санааны баялагийг
авчирахаас гадна нийгмийн бүлгүүд болох
засгийн газар, бизнес эрхлэгч, үйлдвэрчний
эвлэл зэрэг хэсгүүдийн хооронд хамтран
ажиллах хүсэл төрүүлдэг.

11. • Бүтээмжид нөлөөлөх хүчин зүйлсийн
талаар судалгааны аргачлал бий болж
байна. тухайлбал: Субермэстрийн загварын
дагуу тэр нь :
– Хүнээс шалтгаалах нөхцөл байдал
– Хөдөлмөрийн субъект ба объектийн харьцаа
– Үр бүтээлтэй хөдөлмөрлөх ухамсар
– Хамт ажиллагчдын тогтсон харилцаа
– Үйлдвэрийн гадаад нөхцөл байдал гэсэн 5
хүчин зүйлээр тодорхойлно гэж үзжээ.