1. © Copyright Montesquieu
M O N T E S Q U I E U
P U B L I C A T I E
Juni 2015
Door: Pascal Laven, Senior Risk Manager
Tegenpartijrisico?
We hebben toch een ISDA/CSA en dagelijks collateral!
1
Deutsche Bank heeft recent een
lagere kredietrating van S&P
gekregen. De rating van Deutsche
Bank AG is verlaagd van A naar
BBB+. De verwachting is dat nog
meer banken in kredietrating
worden verlaagd. Een lagere rating
van de bank betekent een hoger
risicoprofiel voor de tegenpartij. De
vraag die u als bestuurder kan
stellen is: “Is het tegenpartijrisico in
de OTC rente- en valutacontracten
voldoende afgedekt?”
Deze vraag wordt normaliter
beantwoord met: er vindt uitwisseling
van onderpand plaats en de contracten
worden over meerdere tegenpartijen
verdeeld. Echter heeft u ook stil
gestaan bij het feit dat de kredietratings
van alle banken geleidelijk naar een
lager niveau bewegen en of een
termination trigger van toepassing is
bij de overlay manager? Wat gebeurt er
op het moment dat de termination
trigger wordt geraakt? En zijn wel alle
risico’s afgedekt? Deze publicatie gaat
met name over kredietratings en
tegenpartijrisico in combinatie met een
termination trigger.
Verwachte downgrade van banken
S&P geeft als toelichting voor de
downgrade van Deutsche Bank dat het
onzekerder is geworden of de Duitse
regering staatssteun zal geven als de
bank in default dreigt te raken, nu de
nieuwe wetgeving voor banken van
kracht is. Volgens de nieuwe
wetgeving moeten de obligatiehouders
van de bank eerst een verlies nemen
(minder of geen aflossing van de
hoofdsom) alvorens er aanspraak kan
worden gemaakt op een noodfonds of
staatssteun. Dit betekent dat ook
andere banken, buiten Duitsland, een
nieuwe beoordeling kunnen krijgen en
een verlaging van de kredietrating bij
die banken mogelijk is.
Ratings van banken
In de tabel 1 (volgende pagina) zijn de
kredietratings van de meeste grote
Nederlandse en buitenlandse banken
weergegeven. Van de 11 Nederlandse
banken liggen de kredietratings
overwegend aan de onderkant van
investment grade. Op basis van S&P
beoordeling hebben 2 banken een AA
rating, 4 banken een A-rating en 5
banken een BBB(+/-)-rating. Bij de
termination trigger in de buurt komt
of zelfs wordt overschreden zal de
overlay manager extra (interne)
maatregelen nemen: meer analyse,
extra onderpand, aanvullende
afspraken of algehele / gedeeltelijke
afbouw van de exposure op de
tegenpartij. Hierbij is de kredietrating
een belangrijke indicator, maar niet de
enige indicator waarnaar wordt
gekeken. Zo zal in het risk comité van
de overlay manager ook bijvoorbeeld
het advies van de creditanalist worden
gevraagd en de ontwikkeling van de
CDS spread van de desbetreffende
tegenpartij worden bekeken. Niet
alleen het beleid en de uitvoering is
belangrijk, maar ook de procedures
die worden gehanteerd, verdienen een
nadere analyse.
Termination trigger
Zodra de kredietrating in de buurt
komt van de termination trigger is er
een verhoogde waakzaamheid. Bij de
meeste beheerders is de termination
trigger van de tegenpartij op BBB
minus (BBB-) niveau vastgelegd.
Indien dit niveau als een harde eis in
het ISDA/CSA contract is
opgenomen, dan zal de beheerder de
exposure gedeeltelijk of geheel
afbouwen afhankelijk wat in de
overeenkomsten is opgenomen. Het
gevaar is dat meerdere beheerders de
exposure op dat moment zullen gaan
afbouwen en dat daardoor een
marktimpact is. Vraag bij uw overlay
manager wat het beleid is en hoe dit
wordt uitgevoerd als een termination
trigger wordt geraakt.
Zie volgende pagina
Montesquieu
is een
onafhankelijk
risicomanager voor
pensioenfondsen
internationale banken is een
vergelijkbaar patroon waarneembaar.
Tegenpartijrisico
Het tegenpartijrisico in OTC
derivatencontracten wordt beperkt
door een spreiding van tegenpartijen
aan te brengen en door dagelijks
onderpand uit te ruilen. Overlay
managers hanteren in hun ISDA/CSA
contracten met de tegenpartij of in
interne documenten een geoorloofde
kredietrange voor de tegenpartij. De
laagste kredietrating in deze range
wordt de termination trigger genoemd.
Als door een kredietverlaging de

2. © Copyright Montesquieu 2
Overwegingen
Een tegenpartij met een veilige kredietrating (ver
boven de termination trigger) is op dit moment
schaars. Zodra overlay managers de termination
triggers naar een lagere rating zetten, verdient dit
extra aandacht en extra risicobeheer van de
pensioenfondsen.
Alternatieve maatregelen kunnen zijn: meer
spreiding aan te brengen in de tegenpartijen van
derivaten en een maximum exposure staffel opnemen
op basis van de kredietrating van de tegenpartij.
Uiteraard moet het aantal tegenpartijen wel praktisch
uitvoerbaar blijven en worden afgestemd op het
volume dat moet worden afgedekt. Een voorbeeld
hiervan is in tabel 2 opgenomen.
Daarnaast volgen wij ook alternatieve indicatoren
zoals de CDS spreads van de tegenpartijen.
Juni 2015
P U B L I C A T I E
Onafhankelijke risicomanager
Risicomanagement staat hoog op de agenda bij pen-
sioenfondsen en ondernemingen. Wij zorgen samen
met u dat u uw doelstellingen kunt bereiken. Door op
een speciale manier meer inzicht te geven in de risi-
co’s en mogelijkheden om deze risico’s te beheersen.
Dit doen we met behulp van o.a. onafhankelijke con-
troles, scenario analyses, attributie analyse van de
risico’s en themaonderzoeken.
Waar riskrapportages normaal stoppen, gaan wij met
u en met uw interne risicomanager verder in de ana-
lyse. Wij helpen u waar dat nodig is en zorgen ervoor
dat u als bestuurder in control bent over de financiële
risico’s van uw pensioenfonds.
Met ons als sparringpartner heeft u countervailing
power richting uw (fiduciaire) beheerder(s). Mon-
tesquieu is een onafhankelijke risicomanager en
staat onder toezicht van de AFM en DNB. Wij willen
graag een afspraak met u maken om onze dienstver-
lening met u te bespreken.
MONTESQUIEU
Bezoekadres:
Buitenplaats Vaeshartelt
Weert 11
6222 PG Maastricht
Postadres: Tel.nr. 043 - 325 50 50
Postbus 414 info@montesquieu.nl
6200 AK Maastricht www.montesquieu.nl
Nederland Rating Rating Rating
A A2 A
A A-
AA+ Aaa AA+
A A1 A
BBB+
AA+ Aaa
BBB- Baa3 BBB-
A+ Aa2 AA-
BBB+ A3 BBB+
BBB Baa1 BBB
BBB+ A-
Buitenland
Allianz SE DUI AA AA-
AXA FRA A- A
Banco Bilbao S.A. SPA BBB Baa2 A-
Banco Santander S.A. SPA BBB+ Baa1 A-
Bank of America Corp. AND A- Baa1 A
Barclays Bank PLC UK A- A2 A
BNP Paribas FRA A+ A1 A+
Commerzbank AG DUI BBB+ Baa1 BBB
Credit Agricole S.A. FRA A A2 A
Credit Suisse AG AND BBB+ A
Danske Bank A/S DEN A A3 A
Deutsche Bank AG DUI BBB+ A3 A
Dexia Bank S.A. BEL A- Baa1 BBB+
Fortis Bank SA/NV FRA A+ A1 A+
Goldman Sachs Group Inc. AND A- A3 A
HBOS PLC UK BBB+ A1 A+
HSBC Bank PLC UK AA- Aa2 AA-
JPMorgan Chase Bank N.A. AND A+ Aa3 AA-
KBC Bank N.V. BEL A A2 A-
Lloyds TSB Bank PLC UK A A1 A+
Morgan Stanley AND A- A3 A
RBS PLC UK BBB+ A3 BBB+
SE Banken AB ZWE A+ A1 A+
Societe Generale FRA A A2 A
UBS AG AND A A2 A
Unicredit SpA ITA BBB- Baa2 BBB+
22-06-2015
Overzicht Ratings Banken
Rabobank Nederland B.A.
Van Lanschot Bankiers N.V.
ING Bank N.V.
S&P Moody's Fitch
Bank Nederlandse Gemeenten N.V.
ABN AMRO Bank N.V.
Achmea Hypotheek Bank N.V.
SNS Bank N.V.
Royal Bank of Scotland N.V.
Tabel 1: Montesquieu
Bron: Bloomberg
KAS Bank N.V.
NIBC Bank N.V.
Nederlandse Waterschapsbank N.V.
Tabel 2
S&P
Rating
Max. exposure
per partij
Min. aantal
partijen
AAA 50% 2
AA+ 40% 3
AA 40% 3
AA- 40% 3
A+ 25% 4
A 25% 4
A- 25% 4
BBB+ 10% 5
BBB 10% 6
BBB- 0% -
Minderexposure
enmeerpartijen