1. BAB 2
PERMINTAAN
DAN
PENAWARAN

2. KANDUNGAN BAB
2.1 PENGENALAN
2.2 PERMINTAAN
2.3 PENAWARAN
2.4 KESEIMBANGAN PASARAN

3. 2.1 PENGENALAN
• Pengguna → memaksimumkan kepuasan.
• Firma → memaksimumkan keuntungan.
• Kerajaan → memaksimumkan tingkat kebajikan
masyarakat.
• Pengguna (isi rumah): Menawarkan faktor-faktor
pengeluaran kepada firma → menerima ganjaran →
membeli barangan dan perkhidmatan daripada pengeluar.
• Pengeluar (firma): Membeli faktor pengeluaran dari isi
rumah →menjual barangan dan perkhidmatan →
menerima untung.
• Tindakbalas permintaan dan penawaran menentukan
keseimbangan harga dan kuantiti dalam pasaran.

4. 2.2 PERMINTAAN
• Permintaan ialah sesuatu barangan dan
perkhidmatan yang di minta pada harga tertentu
berdasarkan kemampuan kuasa beli pengguna.
• Hukum permintaan menerangkan hubungan
negatif antara harga dan kuantiti yang diminta.
• Permintaan bergantung kepada:
(i) Harga barangan (v) Ramalan (Y dan P)
(ii) Citarasa pengguna (vi) Saiz/struktur penduduk
(iii) Pendapatan pengguna (vii) Polisi kerajaan
(iv) Harga barangan lain

5. 5
KELUK PERMINTAAN INDIVIDU
Harga (RM)
0
2.50
2.00
1.50
1.00
0.50
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Kuantiti (Unit)
$3.00
12
Pengurangan
harga..
Meningkatkan
kuantiti
2. ...
.
Harga Buku
(RM)
Quantiti yang diminta
(Unit)
0.00
0.50
1.00
1.50
2.00
2.50
3.00
12
10
8
6
4
2
0

6. 6
Harga (RM) Harga (RM) Harga (RM)
2.00 2.00 2.00
4 3 7
1.00 1.00
1.00
8 5
13
Kuantiti buku (unit) Kuantiti buku (unit) Kuantiti buku (unit)
Permintaan oleh Abu Permintaan oleh Ali Permintaan
pasaran
+ =
Pada tingkat harga
RM2.00, Abu membeli 4
buah buku.
Pada tingkat harga
RM2.00, Ali membeli 3
buah buku.
Permintaan pasaran pada
tingkat harga RM2.00
ialah 7 buah buku.
Pada tingkat harga
RM1.00, Abu membeli 8
buah buku.
Pada tingkat harga
RM1.00, Ali membeli 5
buah buku.
Permintaan pasaran pada
tingkat harga RM1.00
ialah 13 buah buku.
KELUK PERMINTAAN PASARAN
D1
D2
DD

7. PERGERAKAN DI ATAS KELUK DAN
PERALIHAN KELUK PERMINTAAN
• Pergerakan di atas keluk permintaan (ke atas
atau ke bawah) adalah di sebabkan oleh
perubahan harga barangan itu sendiri; faktor
lain di andaikan tetap.
• Peralihan keluk permintaan (ke kiri atau ke
kanan) adalah disebabkan oleh faktor-faktor
lain; harga barangan tersebut di andaikan
tetap.

8. 8
0
D
Harga Buku(RM)
Kuantiti Buku (unit)
A
B
8
1.00
2.00
4
PERGERAKAN DI ATAS KELUK PERMINTAAN
Cukai jualan yang dikenakan
oleh kerajaan menyebabkan
pengeluar menaikkan harga
barangan tersebut, seterusnya
menyebabkan perubahan dari
titik A ke B di sepanjang keluk.

9. 9
PERALIHAN KELUK PERMINTAAN
Harga (RM)
Kuantiti Buku
(unit)
Peningkatan
permintaan
Pengurangan
permintaan
Keluk
permintaan,D1
0
Keluk
permintaan,D2
Keluk
permintaan,D3

10. FAKTOR-FAKTOR PERMINTAAN
(i) Harga barangan itu sendiri:
 Perubahan harga barangan itu sendiri akan menyebabkan
pergerakan di sepanjang keluk permintaan.
 Harga dan kuantiti permintaan berhubung secara negatif.
(ii) Citarasa:
 Perubahan citarasa pengguna menyebabkan peralihan pada keluk
permintaan.
 Barangan yang semakin di gemari akan mendapat permintaan yang
tinggi, seterusnya menyebabkan keluk permintaan beralih ke kanan.
(iii) Pendapatan pengguna :
 Perubahan pendapatan akan menyebabkan peralihan keluk.
 Pendapatan mempunyai hubungan yang positif dengan permintaan,
semakin tinggi pendapatan, permintaan terhadap barangan dan
perkhidmatan akan bertambah.

11. FAKTOR-FAKTOR PERMINTAAN
(iv) Harga barangan lain:
 Barangan pengganti: Peningkatan harga bagi suatu barangan akan
menyebabkan permintaan bagi barangan penggantinya meningkat
(hubungan positif).
 Contoh: Harga kopi ↑ → permintaan kopi↓→ permintaan teh↑
 Barangan penggenap: Peningkatan harga bagi suatu barangan akan
menyebabkan permintaan bagi barangan penggenapnya berkurang
(hubungan negatif)
 Contoh: Harga pen ↑ → permintaan pen↓ → permintaan dakwat↓
(v) Ramalan (pendapatan dan harga)
 Jika pengguna menjangkakan pendapatan akan bertambah,
permintaan terhadap barangan dan perkhidmatan akan meningkat.
 Jika pengguna menjangkan harga barangan akan naik pada masa
hadapan, permintaan semasa akan meningkat.

12. FAKTOR-FAKTOR PERMINTAAN
(vi) Saiz dan struktur penduduk:
 Permintaan terhadap sesuatu barangan akan meningkat jika
jumlah penduduk (pengguna) bertambah.
(vii) Polisi kerajaan:
 Polisi kerajaan melalui pemberian subsisi dan pengenaan
cukai tutur mempengaruhi permintaan.
 Pengurangan cukai meningkatkan permintaan, manakala
peningkatan pemberian subsisi akan menambahkan
permintaan.
(ix) Kadar bunga:
 Kadar bunga merupakan kos pinjaman .
 Pengurangan kadar bunga menunjukkan semakin rendah kos
pinjaman, maka permintaan untuk pinjaman akan bertambah.

13. 2.3 PENAWARAN
• Penawaran menerangkan barangan atau
perkhidmatan yang mampu dikeluarkan atau
ditawarkan oleh sesebuah pengeluar.
• Penawaran bergantung kepada:
(i) Harga barangan
(ii) Harga barangan pengganti
(iii) Harga input
(iv) Teknologi
(v) Jangkaan perubahan harga

14. 14
KELUK PENAWARAN INDIVIDU
Harga (RM)
0
2.50
2.00
1.50
1.00
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Kuantiti (Unit)
$3.00
12
0.50
2. ... menambahkan kuantiti penawaran.
Peningkatan
harga..
Harga (RM) Kuantiti (Unit)
0.00
0.50
1.00
1.50
2.00
2.50
3.00
0
0
1
2
3
4
5

15. 15
Harga (RM) Harga (RM) Harga (RM)
2.00 2.00 2.00
4 3 7
1.00 1.00
1.00
8 5
13
Kuantiti buku (unit) Kuantiti buku (unit) Kuantiti buku (unit)
Penawaran oleh Ahmad Penawaran oleh Amran Penawaran
pasaran
+ =
Pada tingkat harga
RM2.00, Ahmad
mengeluarkan 8 buah
buku.
Pada tingkat harga
RM2.00, Amran
mengeluarkan 5 buah
buku.
Pernawaran pasaran pada
tingkat harga RM2.00
ialah 15 buah buku.
Pada tingkat harga
RM1.00, Ahmad menjual 4
buah buku.
Pada tingkat harga
RM1.00, Amran menjual 3
buah buku.
Penawaran pasaran pada
tingkat harga RM1.00
ialah 7 buah buku.
KELUK PENAWARAN PASARAN
s1
s2
SS

16. PERGERAKAN DI ATAS KELUK DAN
PERALIHAN KELUK PENAWARAN
• Pergerakan di atas keluk penawaran (ke atas
atau ke bawah) adalah di sebabkan oleh
perubahan harga barangan itu sendiri; faktor
lain di andaikan tetap.
• Peralihan keluk penawaran (ke kiri atau ke
kanan) adalah disebabkan oleh faktor-faktor
lain; harga barangan tersebut di andaikan
tetap.

17. 17
1 5
Harga Buku
(RM)
Kuantiti Buku
(Unit)
0
S
1.00
A
C
3.00
PERGERAKAN DI ATAS KELUK PENAWARAN
Kenaikan harga buku
akan menyebabkan
peralihan di sepanjang
keluk penawaran dari
titik A ke B, kuantiti buku
yang dikeluarkan akan
bertambah.

18. 18
PERALIHAN KELUK PENAWARAN
Harga Buku (RM)
Kuantiti Buku
(Unit)
Pengurangan
penawaran
0
Peningkatan
penawaran
Keluk
Penawaran,S3
Keluk
Penawaran,S1
Keluk
Penawaran, S2

19. FAKTOR-FAKTOR PENAWARAN
(i) Harga barangan itu sendiri
 Perubahan harga barangan itu sendiri akan menyebabkan
pergerakan di sepanjang keluk.
 Harga dan kuantiti penawaran berhubung secara positif.
(ii) Harga barangan pengganti
 Peningkatan harga bagi suatu barangan akan menyebabkan
permintaan bagi barangan penggantinya berkurang (hubungan
negatif).
(iii) Harga input
 Peningkatan harga input menyebabkan kos pengeluaran
meningkat, maka pengeluar akan mengurangkan penawaran.

20. FAKTOR-FAKTOR PENGELUARAN
(iv) Tingkat teknologi
 Tingkat teknologi bermaksud peningkatan dalam
produktiviti dan kecekapan pengeluaran yang
mengurangkan kos.
Peningkatan teknologi mendorong pengeluar
menambahkan pengeluaran.
(v) Jangkaan perubahan harga
 Jika pengeluar menjangkakan harga barangan pada
masa hadapan meningkat, penawaran semasa akan
berkurangan.

21. 1.3 KESEIMBANGAN PASARAN
• Keseimbangan pasaran berlaku apabila
kuantiti permintaan menyamai kuantiti
penawaran (Qd = Qs).
• Titik keseimbangan pasaran diperolehi apabila
berlaku persilangan antara keluk permintaan
dan keluk penawaran, pada tingkat harga dan
kuantiti yang sama.

22. KESEIMBANGAN PASARAN
Harga (RM) Kuantiti
Penawaran
Kuantiti
Permintaan
Kekurangan
(Shortage)
Lebihan
(Surplus)
Arah
Pergerakan
Harga
3.00 90 22 - 68 Turun
2.50 62 30 - 32 Turun
2.00 40 40 - - Seimbang
1.50 20 49 29 - Naik
1.00 10 60 50 - Naik

23. 23
KESEIMBANGAN PASARAN
Harga (RM)
0
Kuantiti (Unit)
Kuantiti keseimbangan
Harga keseimbangan Keseimbangan
S
D
2.00
10 20 30 40 50 60 70

24. KEKURANGAN DAN LEBIHAN
• Kekurangan berlaku apabila kuantiti permintaan
melebihi kuantiti penawaran (Qd > Qs)
• Bagi mengatasi masalah kekurangan, pengeluar akan
menaikkan harga barangan supaya permintaan
berkurang, dan seterusnya mencapai keseimbangan.
• Lebihan berlaku apabila kuantiti penawaran melebihi
kuantiti permintaan (Qs > Qd)
• Bagi mengatasi masalah lebihan, pengeluar bertindak
mengurangkan harga, supaya permintaan bertambah,
dan seterusnya mencapai keseimbangan.

25. 25
PERUBAHAN KESEIMBANGAN
• Keseimbangan pasaran akan berubah
apabila berlaku peralihan pada keluk
permintaan atau keluk penawaran.
• Antara perubahan yang boleh berlaku:
 Peralihan keluk permintaan; keluk penawaran
tetap.
 Peralihan keluk penawaran; keluk permintaan
tetap
Peralihan keluk permintaan dan keluk
penawaran.

26. 26
TIGA LANGKAH MENGENALPASTI
PERUBAHAN KESEIMBANGAN
1. Kenalpasti samaada situasi mempengaruhi
(mengalihkan) keluk permintaan atau keluk
penawaran (atau keduanya).
2. Kenalpasti arah perubahan (ke kanan atau ke
kiri).
3. Gunakan analisis permintaan-penawaran untuk
melihat kesan peralihan ke atas tingkat harga
dan kuantiti keseimbangan.

27. PERUBAHAN KESEIMBANGAN
(i) Perubahan Permintaan
Harga
(RM)
S
D2
D1
Kuantiti
Q1 Q2
P2
P1
•Perubahan permintaan boleh
disebabkan oleh beberapa faktor,
antaranya; perubahan pendapatan,
perubahan citarasa dan sebagainya
(rujuk semula faktor-faktor yang
mempengaruhi permintaan).
• Apabila berlaku peningkatan
permintaan, keluk permintaan
beralih ke kanan (D1 ke D2).
•Keseimbangan harga meningkat
(P1 ke P2), dan keseimbangan
kuantiti juga meningkat (Q1 ke Q2).
Jika berlaku pengurangan
permintaan, keadaan sebaliknya
akan berlaku.

28. PERUBAHAN KESEIMBANGAN
(ii) Perubahan Penawaran
Harga
(RM)
S1
D
Kuantiti
Q1 Q2
P1
P2
•Perubahan penawaran boleh
disebabkan oleh beberapa faktor,
antaranya; perubahan teknologi,
perubahan harga input dan
sebagainya (rujuk semula faktor-
faktor yang mempengaruhi
pernawaran).
• Apabila berlaku peningkatan
penawaran, keluk penawaran
beralih ke kanan (S1 ke S2).
•Keseimbangan harga berkurang
(P1 ke P2), manakala keseimbangan
kuantiti meningkat (Q1 ke Q2).
Jika berlaku pengurangan
penawaran, keadaan sebaliknya
akan berlaku.
S2

29. 29