1. definisi
Menyelesaikan masalah Membuat keputusan ialah
merupakan keupayaan keupayaan minda untuk
minda untuk mencari memilih satu pilihan
idea-idea dan langkah- yang terbaik daripada
langkah alternatif untuk beberapa alternatif
mengatasi kekurangan untuk mencapai tujuan
atau halangan yang ada atau objektif yang
bagi mencapai objektif ditentukan berdasarkan
yang dihasratkan kriteria tertentu

2. definisi
Menyelesaikan masalah Membuat keputusan ialah
merupakan keupayaan keupayaan minda untuk
minda untuk mencari memilih satu pilihan
idea-idea dan langkah- yang terbaik daripada
langkah alternatif untuk beberapa alternatif
mengatasi kekurangan untuk mencapai tujuan
atau halangan yang ada atau objektif yang
bagi mencapai objektif ditentukan berdasarkan
yang dihasratkan kriteria tertentu

3. Penyelesaian Masalah
• Penyelesaian masalah adalah sebahagian
daripada penaakulan.
• Masalah berlaku apabila sesorang berada
dalam situasi yang berbeza daripada situasi
yang dihajati.
• Masalah diselesaikan melalui tindakan
berurutan yang merapatkan perbezaan antara
situasi semasa dengan situasi yang dihajati.

4. Membuat keputusan
Decide which do you
prefer?
Success or Happiness

5. Which do you prefer?
Success is getting what you want
Happiness is wanting what you get

6. PL utk membuat keputusan
1. Apakah objektif utk membuat keputusan ini?
2. Apakah pilihan-pilihan yg ada?
3. Apakah kesan/ akibat bagi setiap pilihan
[kebaikan dan keburukannya]?
4. Sejauh manakah mustahaknya kesan/ akibat
tersebut kpd anda?
5. Pilihan yg manakah memberi kesan tersebut?
6. Setelah dikaji kebaikan dan kelemahan serta
kesan-kesan bagi setiap pilihan tersebut, apakah
pilihan/ keputusan anda?

7. 2 jenis masalah
Masalah berstruktur & tak berstruktur
1. Masalah mudah (berstruktur) – “Kirakan
keluasan empat segi tepat.”
2. Masalah kompleks (tak berstruktur) –
“Apakah yang boleh anda lakukan untuk
berjaya dalam kerjaya yang anda pilih?”
• Tiada formula tertentu boleh digunakan
dalam penyelesaian masalah tak berstruktur.
• Tidak semestinya berjaya.

8. MEMBUAT KEPUTUSAN
1. Kenapa perlu saya buat keputusan?
2. Apakah pilihan yg ada?
3. Apakah maklumat yg ada berkenaan
akibat/kesan setiap pilihan? CAF
4. Sejauh manakah pentingnya setiap
akibat/kesan itu? C&S, FIP
5. Yg manakah pilihan yg terbaik dgn
mengambil kira kesan/ akibatnya?

9. Kemahiran pemikiran kritis
1. Mencirikan
2. Membanding dan membeza
3. Mengumpul dan mengelas
4. Membuat urutan
5. Menyusun mengikut keutamaan
6. Menganalisis
7. Mengesan kecenderongan
8. Menilai
9. Membuat kesimpulan

10. • Mencirikan –
menyatakan, menunjukkan, menyenaraikan, men
genal pasti, menyebut ciri-ciri, sifat dan unsur.
• Membanding dan membeza –
menyatakan, menyenaraikan, menyusun, persam
aan dan perbezaan, sepadan dan tak
sepadan, serupa dan tak serupa.
• Mengumpul dan mengelas – mengelas mengikut
ciri-ciri sepunya, mengumpul mengikut
kategori, mengumpul atau menyenaraikan
mengikut ciri-ciri, menyusun mengikut kriteria
atau kumpulan.
• Membuat urutan – menyusun mengikut tertib
nombor, abjad, kronologi, saiz, corak, masa, men
aik menurun.

11. • Menyusun mengikut keutamaan – Mengatur
atau menyusun daripada penting kepada kurang
penting, segera kepada kurang segera, masalah
besar kepada masalah kecil dsb. Menyenarai
mengikut hierarki matlamat.
• Menganalisis – mencerakin maklumat; mengolah
idea; mengesan penyebab; menghuraikan faktor
penyebab; membuat andaian berasaskan
maklumat; menghuraikan mengikut ciri,
komponen atau bahagian; mengkaji kesan.
• Mengesan kecenderungan – menentukan
pendirian berat sebelah, prejudis, memihak dll.

12. • Menilai – membuat taksiran maklumat;
membuat pertimbangan pendapat, cadangan;
menyatakan rasional; membahaskan isu dan
kenyataan; memberi alasan menerima atau
menolak; membuat wajaran; menimbangkan
kesan dan akibat; membuat pemilihan.
• Membuat kesimpulan – merumus isu;
menyatakan hasil selepas analisis; menyusun
alasan, membuat resolusi; membuat
keputusan yang muktamad; menggulung
hujah.

13. Kemahiran pemikiran kreatif
1. Menjana idea
2. Menghubung kait
3. Membuat inferens
4. Meramal
5. Membuat hipotesis
6. Membuat sintesis
7. Mengitlak
8. Membuat gambaran mental
9. Membuat analogi
10. Mereka cipta

14. • Menjana idea – mengemuka idea; mencadangkan
alternatif, sebab; menyenaraikan idea, menyatakan
cara alternatif, menyumbang pendapat; menyatakan
kemungkinan, menghasilkan, mencetuskan idea.
• Membuat inferens – membuat
kesimpulan, rumusan, tanggapan awal daripada
pemerhatian, maklumat atau data; membuat
penyataan atau menyatakan pendirian awal.
• Menghubung kait – menerangkan sebab dan akibat;
menyatakan perkaitan; menyatakan
implikasi, mengaitkan idea; menyatakan pertalian;
membuat perhubungan.

15. • Meramal – menyatakan, menganggarkan apa akan
berlaku, membuat jangkaan, membuat
pelunjuran, menyatakan kemungkinan-kemungkinan.
• Membuat hipotesis – menyatakan cadangan yang
perlu diuji kebenarannya; membuat andaian yang perlu
dibuktikan; membuat kenyataan atau pandangan yang
perlu diuji.
• Mensintesis – menggabung idea; menggubal semula
idea; menyatukan, menyepadukan idea.
• Mengitlak – membuat kenyataan umum berdasarkan
pola tertentu; membuat generalisasi; membuat
rumusan daripada keseluruhan idea.

16. • Menganalogi – membuat metafora; membuat
sindiran, kiasan, perlambangan; membuat
simulasi; membuat perbandingan pada ciri-ciri
persamaan.
• Membuat gambaran mental – mengimaginasi;
membayangkan dalam minda; melakar peta
minda.
• Mereka cipta – mencadangkan idea asli,
menghasilkan gubahan asli; mereka bentuk;
mencipta sesuatu yang baru; membuat inovasi
kepada sesuatu yang sedia ada,

17. 4. Cara penyampaian KBKK BPGJ
1. Secara terpisah [stand alone]
2. Secara penyebatian [infused] samada
penyebatian penuh atau penyebatian separa
3. Secara tanpa disedari [embedded/pervasive/
immersed]

18. Mengajar Kemahiran Berfikir - PPK
Mengajar menggunakan
kaedah yang menggalakkan
berfikir dalam konteks
Pendekatan
kurikulum
Mengajar KB
Penyebatian – menyusun Mengajar berfikir dalam
semula pengajaran untuk konteks secara langsung, di
mengajar KB secara luar kurikulum
eksplisit

19. Langkah pengajaran
penyebatian penuh
1. Perkenalkan isi kdgn dan KBKK
2. Gunakan rsg, akt dan lat utk jelaskan konsep
kdg dan KBKK
3. Kemukakan soalan refleksi dan metakognitif
4. Kukuhkan isi kdgn dan KBKK
5. Aplikasikan KBKK dalam situasi harian

20. Perancangan utk
penyebatian KBKK
Berasaskan tajuk pelajaran
• Kenalpasti tajuk dalam konten
berkenaan, kenalpasti bahan dan KBKK yg
sesuai dgn tajuk atau isu
Berasaskan KBKK
• Kenalpasti KB terlebih dahulu. Kenalpasti tajuk
dlm konten. Kenalpasti bahan yg sesuai dgn
KBKK dan konten

21. Perancangan utk penyebatian KBKK
Kenal pasti ATAU Kenal pasti
Konten Kemahiran berfikirnya
Bahan Tajuk pelajaran
KBKK Bahan
Pengajaran KBKK secara penyebatian

22. Isu yg timbul
• Apakah semua kemahiran berfikir [seperti dlm
model PPK/ BPG] telah diajar?
• Adakah semua konten [spt dlm HSP]
mempunyai kemahiran berfikir yg sesuai [dan
relevan]?

23. Instrumen untuk mengajar KBKK
melalui pendekatan penyebatian
• Pengurusan lisan dan Pengurusan grafik bagi
kemahiran banding beza, buat keputusan dan
mengikut kategori

24. 3. Pengurusan lisan
• Alat berfikir dalam bentuk yang menggunakan
soalan-soalan panduan dan arahan tertentu
untuk membantu pelajar membuat latihan
dan aktiviti pembelajaran bagi meningkatkan
kualiti pemikiran dan KB mereka

25. PL utk kemahiran membanding dan
membeza
1. Apakah persamaan yg terdapat antara kedua-
dua benda tersebut?
2. Apakah aspek2 yg berbeza?
3. Nyatakan perincian bagi setiap aspek yg
berbeza itu?
4. Apakah perbezaan yg paling ketara, dan
apakah kepentingan perbezaan tersebut?
5. Apakah kesimpulan yg boleh dibuat dpd
persamaan dan perbezaan tersebut?

26. PL utk membuat keputusan
1. Apakah objektif utk membuat keputusan ini?
2. Apakah pilihan-pilihan yg ada?
3. Apakah pilihan anda?
4. Apakah kesan/ akibat bagi setiap pilihan [kebaikan
dan keburukannya]?
5. Sejauh manakah mustahaknya kesan/ akibat tersebut
kpd anda?
6. Pilihan yg manakah memberi kesan tersebut?
7. Setelah dikaji kebaikan dan kelemahan serta kesan-
kesan bagi setiap pilihan tersebut, apakah pilihan/
keputusan anda?

27. PL utk membuat kategori
1. Apakah objek2 atau perkara2 yg hendak
dikategorikan?
2. Apakah tujuan anda mengkategori objek atau
perkara2 itu?
3. Apakah ciri2 yg penting pada objek2 atau
perkara2 yg dikategorikan?
4. Bagaimanakah objek2 atau perkara itu dapat
dikelompokkan mengikut tujuan?
5. Apakah kategori yg anda buat itu mengikut
tujuan yg dikehendaki?

28. 4. Pengurusan grafik
• Sejenis alat berfikir dlm bentuk visual yg
membantu dan mengurus cara berfikir yg
lebih tersusun

29. PG MEMBANDING DAN MEMBEZAKAN
Persamaan dan
Perbezaan dari aspek
Corak persamaan dan perbezaan yg penting
Kesimpulan

30. PG Membuat Kategori
KONSEP

31. PG Membuat keputusan
Pilihan yg ada
Baiknya Buruknya
Kesan/ akibat Bukti sokongan Nilai
Apa akan jadi jika Kenapa anda Sejauh manakah
pilih pilihan ini? rasakan yg kesan pentingnya kesan
bagi setiap pilihan itu? Kenapa?
itu akan terjadi?

32. The Dreyfus and Dreyfus model (1986)
The Dreyfus and Dreyfus model (1986) describes practitioners’ abilities in five stages:
novice, advance beginner, competent, proficient and expert. Skills/ behaviors identified at each
level are as follows:
1. The novice depends on rules and looks at how well the rules is followed
2. The advance beginner begins to see recurrent aspects in a situation. Persons at this level still uses
rules, but not quite as rigidly. Teacher advance beginner has trouble priotizing or sorting out
importance of items.
3. Competent- a practitioner at this level is learning hierarchical decision making. Information in a
situation in now more typically noted in sets, not in a collection of isolated elements. The
competent practitioner makes deliberate, systematic and conscious goal and decision choices.
4. Proficienct-skills noted at this level include noting that certain situation elements stand out while
other remain in the background. Practitioners at this level can easily see most important
element. At this level context is important. Decisions are based on past experience and triggered
memories of past plan that worked. There is as intuitive ability. These skills involve “holistic
similarity recognition”.
5. Experts acts without hypothese or comparing alternatives as part of an automated response.
Experts also use intuitive thinking. Dreyfrus and Dreyfrus define intuition as understanding
without reasoning [terlazim/ conditioned] that occurs on seeing similarities with previous
experiences

33. Membuat keputusan
• Untuk membuat keputusan yg baik, kita sebaiknya
mempertimbangkan beberapa pilihan (opsyen),
implikasi bila opsyen ini dipilih dan menentukan
opsyen yang terbaik berdasarkan pertimbangan-
pertimbangan ini.
• Ini dapat dioperasikan dengan menyenaraikan
soalan2 yang boleh memandu kita seperti:
1. Apakah opsyen yang saya ada?
2. Apakah implikasi2 opsyen yang saya pilih?
3. Apakah opsyen yang terbaik setelah dipertimbangkan semua
implikasi?
• Ada soalan2 tambahan?

34. Membuat keputusan yg baik
1. Kenapakah saya perlu membuat keputusan?
2. Apakah opsyen yang saya ada?
3. Apakah implikasi-implikasi opsyen-opsyen
yang saya pilih?
4. Apa penting implikasi-implikasi ini
5. Apakah opsyen yang terbaik setelah
dipertimbangkan semua implikasi?

35. MEMBUAT KEPUTUSAN YANG BAIK
OPSYEN
Apa yang boleh saya lakukan?
OPSYEN YANG
DIPERTIMBANGKAN
IMPLIKASI SOKONGAN BUKTI NILAI
Apa akan jadi jika Kenapa rasa Apakah implikasi
saya pilih opsyen implikasi ini akan hal penting?
ini? terjadi? Kenapa?

36. MEMBUAT KEPUTUSAN YANG BAIK
OPSYEN
Apa yang boleh saya lakukan?
1. Ceroboh Jepun 3. Gugurkan bom atom di sasaran
2. Letupkan bom atom tentera yg jumlah penduduknya
berhampiran Jepun di kawasan ramai
yg tidak diami orang
OPSYEN YANG
DIPERTIMBANGKAN
IMPLIKASI SOKONGAN BUKTI NILAI
Apa akan jadi jika Kenapa rasa Apakah implikasi
saya pilih opsyen implikasi ini akan hal penting?
ini? terjadi? Kenapa?