3. spelregels voor Het Nieuwe Nagele
inhoudsopgave
4 inleiding
6 opbouw Nagele
16 uitgangspunten
17 vier deelgebieden
18 1. park Nagele
24 2. woonhoven
36 3. kerngebied
44 4. bedrijventerrein
B. Spelregels voor Het Nieuwe Nagele maakt
onderdeel uit van een aantal themakaternen en
een Masterplankaart opgezet door het Ontwerplab
Nagele, in opdracht van Gemeente Noordoostpolder
en woningbouwvereniging Mercatus. Deze katernen
met projecten en randvoorwaarden voor projecten
vormen een handvat voor toekomstige ontwikkelingen
van het dorp Nagele, een monument van de moderne
tijd.
Andere katernen zijn:
A. Het Nieuwe Nagele
B. Spelregels voor Het Nieuwe Nagele
C. Dorpsentrees
D. Park Nagele
E. Dorpsweide
F. Kerngebied
G. Wonen en werken in het bedrijvenpark
H. Verkeer en parkeren
I. Injecties
J. Gerstehof + Lucernehof
K. Vlashof + Klaverhof
L. Koolzaadhof
M. Karwijhof
-3-
4. inleiding
Spelregels zijn bedoeld als richtlijnen om Nagele
als cultureel erfgoed te beschermen bij onderhoud,
renovatie en nieuwbouw. Partijen als gemeente
Noordoostpolder, Woningbouwvereniging Mercatus,
architect, projectontwikkelaar of particuliere bouwer
die in Nagele willen ontwikkelen worden geacht
volgens de uitgangspunten en de spelregels te
handelen. Nagele is opgedeeld in 4 deelgebieden
waarvoor telkens een set algemene en meer specifieke
spelregels zijn opgesteld. Deze deelgebieden zijn:
park Nagele, de woonhoven, het kerngebied en het
bedrijventerrein.
De naleving van de spelregels kan worden bewaakt
door een kwaliteitsteam met vertegenwoordigers van
de gemeente Noordoostpolder van de Cluster Ruimte,
door Monumentenzorg en door Welstandcommissie.
Daarnaast zou iemand die de spelregels grondig kent
en op de juiste wijze kan interpreteren, als supervisor
moeten optreden. Per deelgebied of voor geheel
Nagele zou een deskundige kunnen worden aangesteld
die snel en flexibel kan meedenken en beslissen.
Ons voorstel is om een vertegenwoordiger van het
Ontwerplab hiervoor uit te nodigen.
De naleving en bewaking van het erfgoed moet vooral
niet tot stroperige procedures leiden. Daadkracht en
het stimuleren van initiatieven in Nagele staan voorop.
Het kwaliteitsteam moet daarom maximaal uit 3 of 4
leden bestaan zodat starre of trage processen worden
voorkomen en zodat er regelmatig en op ad hoc basis
kan worden vergaderd.
Het heeft onze sterke voorkeur dat nieuwbouw
wordt gegund aan innovatieve en vooruitstrevende
architecten en ontwikkelaars. Hiermee wordt eer
gedaan aan de status van Nagele als toonvoorbeeld
van een sociale en betrokken gemeenschap met
innovatieve en duurzame bouwkunst, passend bij de
idealen uit de jaren ’50. Een onafhankelijke supervisor
of het kwaliteitsteam kan tevens een belangrijke
adviesrol spelen bij de architectenkeuze.
-4-
5. g
lerwe
Nage
windsingel
Zu
idw
es
te
rri
ng
we
Tarwehof
Gerstehof
g
Lucernehof
Ring
Nagelertocht
Akkerstraat
begraafplaats
Noorder-
dorpsweide
winkels
Vlashof
Nagelervaart
Voorhof
Ring
Eggestraat
Zuider-
winkels
Ring
Klaverhof
bedrijventerrein
sportvelden Karwijhof
Hakstraat
Ploeg
Koolzaadhof
straa
t
Do
mi
ne
es
we De Klamp
g
Wendakker
zuidelijke uitbreiding
Schokkerringweg
Havenweg
Nagele
-5-
6. opbouw Nagele
In de zoektocht naar een ideaal samenlevingsmodel
hebben de ontwerpers jarenlang gewerkt aan een
zorgvuldig stedenbouwkundig plan. Het nieuwe
land bood de unieke kans om een volledig nieuwe
nederzetting te ontwerpen. Tal van voorstellen
zijn besproken voordat het uiteindelijke plan werd
vastgesteld. Een reeks elementen kenmerkt de unieke
opbouw van Nagele.
-6-
7. De idealen van de oorspronkelijke plannen dienen zoveel mogelijk als uitgangspunt bij de aanpak van Nagele. Waarbij ruimte voor
eigentijdse materialen en inzicht is.
rechts: het definitieve plan
links: kaart van Nagele, waarin onder andere de oorspronkelijke groenplannen zijn verwerkt
-7-
8. Elementen
1 poldervaart 2 windsingel 3 vizieren en dorpsweide
De Nagelervaart stroomt De windsingel toont de contour Vanuit de windsingel maken
als een bajonet dwars door van het dorp en bestaat uit bosstroken verbinding met het
het dorp en verspringt op haakvormige delen voor centrale, open middenterrein.
de dorpsweide 150 meter. sportpark, begraafplaats en Tussen de groene vizieren
De basis van Nagele wordt woonkern. Dichtbegroeid biedt liggen ‘kamers’ met een of
gevormd door een orthogonaal de singel beschutting tegen twee woonhoven.
stelsel. Maat en richting van weer en wind en verbindt het In rechte rijen geplante bomen
de vaart zijn afgeleid van de de losse bouwvolumes tot een zonder ondergroen geven
nabijgelegen landbouwkavels. besloten dorpsgemeenschap. een transparant karakter aan
Daarmee is Nagele in de polder De poldervaart creëert in dit de bosstroken. Op de groene
verankerd. groene volume een venster dorpsweide liggen publieke
met zicht op het uitgestrekte gebouwen als solitaire
polderland. objecten.
-8-
9. 4 ring en lussen 5 woonhoven 6 winkelzone
De centrale ringweg, de Ring, De entree van ieder woonhof De drempel op de schaal van
voert om de groene dorpsweide wordt gevormd door de het hele dorp wordt gevormd
en koppelt alle zeven drempel, een terrein dat door het kerngebied waar
woonhoven op gelijkwaardige oorspronkelijk een collectieve handel en ontmoeting plaats
wijze aan het centrum. Ieder bestemming had en dat het vinden. Deze winkelzone biedt
woonhof wordt ontsloten hofje met Ring en dorpsweide toegang tot het dorp en vormt
volgens het principe van een verbindt. De woningen zijn van oudsher het entreegebied
lusvormige verkeersroute om rondom de groene hofweide met het vrijstaande café-
een groene kern. ondergebracht in korte, restaurant als gezicht naar
rechte bouwstroken en in een buiten.
uitzonderlijk geval uitgevoerd
als bungalow.
-9-
10. Ruimtelijke relaties in de compositie
De genoemde reeks elementen liggen niet als losse
onderdelen in Nagele maar zijn op verschillende
manieren aan elkaar gerelateerd. Een terugkerend
maatsysteem brengt harmonie tussen de bebouwing,
de open ruimte en het groen. De ontleding van
de compositie in lagen maakt de complexiteit
van het stedenbouwkundig plan inzichtelijk. De
ontwerpprincipes brengen een orde in de stedelijke
ruimte die overal in Nagele voelbaar is maar niet altijd
waarneembaar. Door de gekozen ontwerpprincipes
kunnen de stedenbouwkundige elementen en
stedelijke ruimten steeds als onderdeel van elkaar
gelezen worden. Ze overlappen en vloeien in elkaar
over.
De ontleding van de relaties in lagen laat zien dat
de hofjes in één richting vooral een relatie leggen
met besloten groene ruimte en in de andere richting
met open sociale ontmoetingsplekken.De zichtlijnen
langs de grotere landschappelijke elementen delen
Nagele in vier ruimtelijke zones. De bosgordel en de
vizieren delen de ruimte vervolgens op in kleinere
landschappelijke kamers. De bijzondere bebouwing
onderbreekt de zichtlijnen over het middengebied.
- 10 -
12. Zichtlijnen en zichtruimten
A: Deze kaart laat zien hoe de ruimte van de
dorpsweide de hoven binnendringt. De hofjes
kunnen worden ervaren als uitlopers van de
dorpsweide.
B: Deze kaart laat zien hoe sterk gebieden als
onderdeel van een hofwijk worden ervaren.
- 12 -
14. Drempels
De drempels vormen een centraal thema in Nagele,
zowel op stedenbouwkundig als op landschappelijk
als op architectonisch niveau. De drempel verzacht
de overgang tussen twee verschillende domeinen
zoals bijvoorbeeld tussen privé en openbaar gebied
of tussen open en dichtbegroeid terrein. We
herkennen een aantal verschillende manieren waarop
deze verbindingen tussen twee elementen zijn
11
vormgegeven.
overlap
het verbindende element ligt in beide delen;
voorbeelden zijn:
- voorhof (1)
- schoolpleinen (2) 1
- vitrines winkelstrook (3)
overgang
het verbindende element ligt in één van beide delen;
voorbeelden zijn:
- winkelstrook (4)
- hofdrempels (5)
7
- entreeplein Bakemakerk (6)
- 1e deel bedrijventerrein (7)
- afdak entree scholen (8)
schakel
het verbindende element overlapt beide delen;
4
voorbeelden zijn:
- vizieren (9)
- poldervaart (10)
- berceau begraafplaats (11)
- as winkelstrook (12)
- paden windsingel (ontwerp) (13)
12
tussenelement
het verbindende element ligt tussen beide delen;
voorbeelden zijn:
- speelplekken in vizieren (14)
- 14 -
16. uitgangspunten
De uitgangspunten zijn gebaseerd op de waarden van van Nagele.
Nagele zoals beschreven in katern A, Het Nieuwe Nagele.
Nagele is een stedenbouwkundig ensemble waarin Nieuwe ontwikkelingen die ten goede komen aan
met architectuur en groen op zorgvuldige wijze een de vitaliteit van het dorp zijn op een aantal locaties
unieke totaalcompositie is gecreëerd. De grondslagen toegestaan. Daar waar vernieuwing gewenst is
van het plan zijn logisch en helder waardoor een kan nieuwbouw met een zekere eigenheid worden
zuiver maar ook kwetsbaar dorp is gebouwd. We zien gerealiseerd. In de geest van het modernisme kan
het dorp als een kunstwerk waarin elke verandering innovatieve en hoogwaardige architectuur worden
zorgvuldig moet worden afgewogen. De idealen van de gerealiseerd met een duurzaam karakter. Zeer
oorspronkelijke plannen moeten als uitgangspunten wenselijk is het om de opdrachten voor nieuwbouw
genomen bij herstel en renovatie. We hanteren hierbij te gunnen aan vooruitstrevende en vooraanstaande
de term conceptuele monumentenzorg waarbij niet architectenbureaus.
altijd het originele ontwerp letterlijk vertaald hoeft te
worden maar waarbij zoveel mogelijk in de geest van Ingetogenheid en alzijdigheid zijn daarbij altijd een
de idealen van destijds gebouwd en gerenoveerd dient vereiste. De nieuwbouw moet van respect getuigen
te worden. Eigentijdse materialen en inzichten krijgen voor het oorspronkelijke kunstwerk en mag geen
daarbij ook de ruimte. afbreuk doen aan het originele concept dat ten
grondslag ligt aan Nagele.
Een van de meeste opvallende kenmerken van Nagele
is de hoeveelheid openbare ruimte die, ook dankzij de
uitgesproken groeninrichting, het dorp elan geeft. De
ruimte symboliseert de gemeenschap. Om de essentie
van Nagele goed te bewaren zal deze collectieve ruimte
ook werkelijk openbaar moeten blijven. Privatisering
en hogere concentratie van gebouwen zijn ongewenst.
De stedenbouwkundige opbouw met de verschillende
elementen dient gehandhaafd te blijven. De ruimtelijke
relaties en de verschillende drempels moeten
gekoesterd worden en waar mogelijk versterkt.
De bescheiden architectuur in Nagele, met name
van de woningbouw, lijkt in eerste instantie niet
monumentwaardig. Maar juist de soberheid
van de gebouwen versterkt de kracht van het
stedenbouwkundig plan. De woonstroken zijn telkens
gunstig ten opzichte van de zon georiënteerd. De
herhaling versterkt de ervaring van de strokenbouw,
telkens in andere situatie ondergebracht geeft het
afwisseling en levendigheid. Het gecomponeerde
totaalbeeld, en niet de esthetische waarde van een
blok, is van betekenis. Het resultaat is een groot aantal
gelijke eenheden zonder monotonie maar in een
verband.
In principe wordt daarom niets in Nagele gesloopt
maar zoveel mogelijk gekoesterd en gerenoveerd
met respect of in sommige gevallen gerestaureerd.
Restauratie van (een deel van) de groenplannen en de
gebouwen naar de oorspronkelijke toestand vergroot
de cultuurhistorische betekenis en aantrekkingskracht
- 16 -
17. vier deelgebieden
Nagele kan worden opgedeeld in vier deelgebieden:
1. Park Nagele
2. De woonhoven
3. Kerngebied
4. Bedrijventerrein
De spelregels voor deze gebieden worden op de
volgende bladzijden toegelicht.
Park Nagele
woonhoven
kerngebied
bedrijventerrein
deelgebieden van Nagele
- 17 -
18. 1. park Nagele
Park Nagele wordt gevormd door de windsingel,
de poldervaart, de vizieren en het middenterrein.
De windsingel omarmd het dorp, zowel de oude
woonhoven als de nieuwe woonhoven de Klamp en de
Wendakker. Deze nieuwe uitbreiding noemen we de
Zuidelijke arm. De begraafplaats en het sportterrein
worden als bijzondere terreinen ook omgeven met
windsingels. De beplanting in de woonhoven heeft
een fijnere vertakking die aansluit op het Park.
De groenontwerper van de Wieringermeerdirectie,
de heer P. Kelder is verantwoordelijk geweest
voor de invulling van de windsingel. Hij was vanaf
Staatsbosbeheer bij de Directie gedetacheerd en bij tal
van dorpen in de NOP betrokken. De fraaie begraafplaats,
de bosstroken, de beplanting op het middenterrein en
in de Karwijhof, Koolzaadhof, Klaverhof en Vlashof zijn
gebaseerd op beplantingsplannen van Mien Ruys en
W.C.J. Boer die vanaf een vroeg stadium bij de plannen
voor Nagele betrokken zijn geweest.
De windsingel geeft de contouren van Nagele aan,
inclusief de sportterreinen en de begraafplaats. De
singel geeft beschutting en intimiteit aan het dorp en
biedt gelegenheid tot afzondering. Een zigzaggend
padenstelsel geeft afwisselend zicht op het vlakke
polderland en op het interieur van het dorp. De
vizieren leggen een verbinding tussen de windsingel
en de dorpsweide en begrenzen de woonhoven.
Het transparante karakter van deze stroken, dankzij
in rechte lijnen geplante hoge bomen zonder
ondergroen, was volgens de ontwerpers een geschikte
zone voor speelplaatsen. Kinderen kunnen er zo
vanuit de woonhoven en vanuit de achtertuinen van
de woningen naar toe lopen zonder een weg over te
hoeven steken.
Het weidse, groene karakter van het middenterrein
met vrijstaande, solitaire gebouwen in het groen is
essentieel voor Nagele. De dorpsweide symboliseert
de gemeenschap en dient als openbaar forum voor
publieke gebouwen.
- 18 -
20. Spelregels Park Nagele: Vizieren
- Het verdient sterke aanbeveling om op basis van - In de vizieren dient het transparante karakter
de originele groenplannen de beplanting in ere te behouden te blijven dat is ontstaan dankzij in rechte
herstellen. rijen geplante bomen zonder ondergroen. Er kan niet
- Het groen en de gebouwen in Park Nagele moeten gebouwd worden in de bosstroken.
een openbaar karakter behouden dat voor iedereen - Plekken voor eventuele openingen voor collectief
toegankelijk is met uitzondering van de percelen in gebruik of voor speelplaatsen kunnen op de
de Zuidelijke arm. oorspronkelijk geplande, vierkante speelplekken
- De huidige oppervlakte en positie van windsingels, worden aangelegd.
bosstroken en dorpsweide blijven gehandhaafd. Deze
delen mogen niet verlegd worden.
- De beleving van de natuur en het uitzicht op de Dorpsweide
polder en op het dorpsinterieur staan centraal. Een - Scholen, (voormalige) kerken en groeninrichting zijn
continu padenstelsel, waarvan de paden rechtlijnig stuk voor stuk monumenten en beschermenswaardig.
dienen te zijn, verbindt de verschillende onderdelen De semi-openbare bestemming van deze publieke
van het park. gebouwen moet gehandhaafd blijven. Bij renovatie
- Bij renovatie zou het oorspronkelijke plan hebben herstel van originele boeiborden, kozijnen en
gerestaureerd moeten worden waarbij zigzaggend kleuren de prioriteit.
padenstelsel, verbreding van de poldervaart op - Hoewel openheid op de dorpsweide karakteristiek
de dorpsweide en de aanvulling van het groen de is en de ruimtelijkheid in tact moet blijven, zijn er,
prioriteit verdienen. Bomen en struiken dienen indien noodzakelijk, erfscheidingen toegestaan in de
door een gerenommeerde landschapsarchitect en vorm van lage hagen van maximaal 80 cm hoog of als
geïnspireerd op de originele groenplannen te worden integraal onderdeel van het ontwerp.
gepland. Het tracé voor semi-verharde wandelpaden - Nieuwbouw is toegestaan mits de maximale
gebaseerd op de plannen zoals in de CIAM-grille is bouwenvelop wordt aangehouden van maximaal
opgenomen. 15 m hoog, een footprint van max 1000 m2 en een
bruto vloeropp van 1500 m2. Tussen de gebouwen
op de dorpsweide is een minimale afstand van 35 m
Windsingel vereist.
- De windsingels blijven de contour van de dorpskern - Nieuwbouw moet vrij in het groen liggen en alzijdige
aangeven. gevels hebben. De architectuur kan eigentijds en
afwijkend zijn van de bestaande bebouwing op
Zuidelijke arm de weide. Gestreefd moet worden naar maximale
De zuidelijke gelegen woonbuurten de Klamp en kwaliteit van ontwerp en naar het gebruik van
Wendakkers zijn in de jaren tachtig aangelegd. De duurzame materialen.
zuidelijke arm van de oorspronkelijke windsingels is - Parkeren is op het park niet toegestaan. Ook de
hiervoor ‘verlegd’; een deel is gekapt en om de nieuwe randen van dorpsweide zijn niet bedoeld om als
wijk is de windsingel met een ruimer contour opnieuw parkeerplaatsen in te richten.
ingeplant. De woningen, nieuwe singelarm en de
restanten van de oude singelarm kunnen worden
opgevat als een afwijkend onderdeel van de windsingel. Poldervaart
Deze zuidelijke arm beschikt over dichte stukken bos, - De Nagelertocht blijft een open, recreatieve
bomenstroken, plantsoenen en woningen. waterweg die aantakt op de wateren in en op de
Noordoostpolder.
Spelregels: - De verbreding van de poldervaart op de dorpsweide
- De inrichting van het groen in deze wijken dient door zou volgens het oorspronkelijke bestemmingsplan
een gerenommeerde landschapsarchitect te worden uitgevoerd mogen worden.
ontworpen en moet aansluiten op het groen en de
originele groenplannen voor de windsingels.
- 20 -
21. De eventuele toevoeging van afwijkende architectuur op de dorpsweide is een welkome aanvulling en versterkt het open forum
karakter van de dorpsweide. Deze foto’s tonen voorbeelden van kwalitatief hoogwaardige architectuur die op de dorpsweide niet
zouden misstaan.
- 21 -
22. Begraafplaats woningen en open Voorhof dienen gekoesterd te
De begraafplaats vormt voor veel bewoners een worden. Belangrijkste kenmerk is transparantie van
gewaardeerde plek in Nagele. de route waardoor zicht op het dorp mogelijk is.
- Bij renovatie moeten rooilijnen en bomensoorten
Spelregels: zoveel mogelijk door een gerenommeerde
- Het ontwerp van Mien Ruys spreekt veel mensen aan landschapsarchitect en geïnspireerd op de originele
en dient zoveel mogelijk gekoesterd te worden en als plannen worden ontworpen.
leidraad voor herstel en verzorging van het terrein te - De minimale afstand tussen vrijstaande woningen
gelden. langs de Nagelerweg-Ploegstraat bedraagt 20 meter.
- De tuinzone aan de voorzijde, tussen het pand en de
weg, bedraagt minimaal 10 meter
Sportvelden - De vrijstaande woningen aan de Ploegstraat worden
De sportvelden en de ijsbaan vormen een zelfstandig gezien als beeldbepalend, bij renovatie geldt:
onderdeel in Nagele en worden beschut door de koesteren van het bouwvolume.
omliggende windsingel.
Beeldbepalend:
Spelregels: - Ploegstraat 15, woning met lessenaarsdak, ontworpen
- Ook hier geldt dat het sportpark zoveel mogelijk door G.W.W. Wiering in 1955.
gekoesterd moet worden en haar bestemming dient - Kantoorwoning aan Ploegstraat 7 naar ontwerp van
te behouden. De windsingel moet op basis van de H.F.J. Broers, 1958.
originele groenplannen worden onderhouden.
Toegangswegen
In tegenstelling tot de andere dorpen in de
Noordoostpolder is Nagele niet rondom een kruispunt
van wegen gebouwd maar in een kwadrant van een
kruising. Het betreft de kruising van de wegen naar
Emmeloord (Ploegstraat/Nagelerweg) en naar Urk en
Ens (Domineesweg/Schokkerringweg). Het doorgaande
verkeer rijdt langs het dorp en niet er door heen. De
Nagelerweg/Ploegstraat voert langs het kerngebied
waar toegang tot het dorp mogelijk is. Opvallend is de
geënsceneerde opbouw langs de wegen waarbij met
behulp van windsingel, bomenrijen aan weerszijden
van de weg en vrijstaande bebouwing op subtiele wijze
een geleidelijk zicht ontstaat op het interieur van het
dorp. De afwisseling tussen de dichte windsingel en
de vrijstaande bebouwing aan de Ploegstraat draagt
bij aan de kwaliteit van de route. Inmiddels vormen
ook de Zuidwesterringweg, die langs de begraafplaats
voert, en de Eggestraat, die over het bedrijventerrein
loopt, volwaardige entreeroutes van Nagele.
Verschillende panden aan de Ploegstraat zijn
in de beginperiode van Nagele gerealiseerd en
monumentwaardig.
Spelregels:
- De Nagelerweg/Ploegstraat vormt de hoofdroute langs
Nagele. Dubbele rijen boombeplanting, vrijstaande
- 22 -
24. 2. woonhoven
Elk woonhofje vormt een collectief, een Elementen van het hof:
stedenbouwkundig ensemble met een gezamenlijke
hofweide. Rondom de hofweide ligt een lusvormige
infrastructuur. Woonstroken waarin seriematige
woningen zijn ondergebracht, vormen de
hofbebouwing. Deze bestaat uit een L-vormig ensemble
(de haak), een drempel en een tussenzone (overgang).
De Tarwehof is een uitzondering op dit principe.
Kenmerkend is de sobere architectuur met een 1. kamer 2. hofweide
bescheiden uitstraling en een plat dak. De eenvoud
van de woningbouw wordt verrijkt door de getrapte
overgangen van privé naar openbaar en de subtiele
detaillering. Bij vrijwel alle stroken zijn lage volumes
aan het hoofdbouwvolume geschakeld.
De woningen aan het voetpad beschikken over een
gezamenlijke groenstrook. Grasveldjes, garageboxen
met (voetbal)pleintje en andere openbare ruimte dient
collectief te blijven en niet te worden geprivatiseerd.
Hoewel ieder hofje is opgebouwd uit dezelfde
stedenbouwkundige elementen heeft ieder hofje zijn
specifieke kenmerken en eigen mogelijkheden voor
parkeren en nieuwbouw.
Tarwehof
Gerstehof
Lucernehof
Vlashof
Klaverhof
Karwijhof Koolzaadhof
overzicht woonhoven
- 24 -
26. algemene spelregels
- Nieuwbouw, restauratie of renovatie wordt altijd
gekozen voor de drempel, overgang of haak als
geheel.
- Indien door omstandigheden een eenmalige uniforme
aanpak niet mogelijk is moet een strategie worden
gekozen waarbij aannemelijk kan worden gemaakt
dat de ontwikkelingen in de tijd tot een uniform
resultaat leiden.
- Alle percelen dienen zowel aan de voor als aan de
achterzijde ontsloten te worden.
Nieuwbouw haak
Hoofdbouwvolume:
- Alle hoofdbouwvolumes in de haak hebben een plat
dak.
- Alle hoofdbouwvolumes in de haak dienen dezelfde
hoogte, diepte en afstand tot rooilijn te hebben.
- De hoofdbouwvolumes hebben aan voor- en
achterzijde een doorlopende dakrand.
- Maximale bouwhoogte 7 meter.
- Maximale bouwdiepte 1.5 x bouwhoogte.
- Beukmaten mogen in verband met het gevelbeeld
nooit breder zijn dan de bouwhoogte. Beukmaten
zijn dus maximaal 7 meter.
- De bestaande rooilijnen en lengtes van de
hoofdbouwvolumes blijven ongewijzigd. Hoofdbouwvolume (HBV)
- Aanbouw op kopgevels is toegestaan.
Vormentaal:
- De gevel heeft een vormentaal die past in het
gedachtegoed van Nagele.
- De gevels van de afzonderlijke woningen zijn
identiek.
- De gevels van de afzonderlijke woningen hebben een
dusdanige indeling dat deze een eenheid vormen
met de aangrenzende woningen. De herkenbaarheid
van de individuele woning is ondergeschikt aan de
herkenbaarheid van de bouwstrook als eenheid.
- De gevelopeningen in de voor- en achtergevel zijn
altijd onderdeel van een systeembouwelement (puien
van glas en plaatmaterialen). Elementen die volledig
gesloten of transparant zijn worden toegestaan
indien zij de volledige verdiepingshoogte beslaan.
- Geen ronde vormen of schuine belijning toegestaan.
- De bouwmethode is industrieel, modern en/of
innovatief.
Bebouwing kopgevel
Nieuwbouw drempel
- Voor nieuwbouw op de drempels zijn per hof
specifieke voorschriften opgesteld.
- 26 -
27. Nieuwbouw overgang
- Seriematige bouw, strokenbouw, vrijstaand of
geschakeld is toegestaan.
- Per hof zijn voor de overgang specifieke voorschriften
opgesteld ten aanzien van het bouwvolume.
- De gevel heeft een vormentaal die past in het
gedachtegoed van Nagele
- Geen ronde vormen of schuine belijning toegestaan.
De gevels van de afzonderlijke
woningen hebben een dusdanige
indeling dat deze een eenheid vormen
met de aangrenzende woningen. De
herkenbaarheid van de individuele
woning is ondergeschikt aan de
herkenbaarheid van de bouwstrook als
eenheid.
Gevelelementen
- 27 -
28. Renovatie
- De gevels van de afzonderlijke woningen worden
identiek behandeld.
- De gevels van de afzonderlijke woningen hebben een
dusdanige indeling dat deze een eenheid vormen
met de aangrenzende woningen. De herkenbaarheid
van de individuele woning is ondergeschikt aan de
herkenbaarheid van de bouwstrook als eenheid.
- De gevelopeningen in de voor en achtergevel
zijn altijd onderdeel van een gevelpaneel. Enkele
gevelopeningen in metselwerk zijn niet toegestaan
tenzij deze minimaal 2/3 van de verdiepingshoogte
beslaan en aan boven of onderzijde doorlopen tot
dakrand of vloer.
Max. bebouwd oppervlak 75%
Uitbouw, aanbouw en bijbouw
- Alle uitbouw-, aanbouw- en bijbouwvolumes hebben
een plat dak.
- Max. 75 % van de kavels mag worden bebouwd.
- De maximale hoogte van bebouwing die buiten
het hoofdbouwvolume valt is 0.5 x hoogte van het
hoofdbouwvolume.
- Voortuinen dieper dan 3 meter mogen voor maximaal
50% worden bebouwd. De maximale bouwhoogte is
daarbij 0.5 x de hoogte van het hoofdbouwvolume.
Erfafscheiding
- Uitgangspunt voor erfafscheidingen is dat er
per stedenbouwkundige eenheid een uniforme
afscheiding wordt gekozen. Wildgroei van schuttingen
moet worden tegengegaan.
- Nieuw erfafscheidingen grenzend aan de openbare
ruimte zijn alleen toegestaan in de vorm van een
Bebouwing voortuin
haag of begroeid hekwerk.
- Bestaande schuttingen, hekken en muren grenzend
aan de openbare ruimte worden aan de publieke
zijde verplicht met groen bedekt.
- Voor de erfafscheidingen zijn per hofje aanvullende
regels opgesteld.
- 28 -
30. aanvullende spelregels per woonhof
Gerstehof Lucernehof
Nieuwbouw haak Nieuwbouw haak
De Gerstehof wijkt op de volgende punten af van de De algemene spelregels voor Nagele zijn niet allemaal
algemene regels. van toepassing in het Lucernehof. De gevels in de haak
- Aanbouw op kopgevels is alleen toegestaan voor hoeven niet identiek te zijn of een eenheid te vormen.
collectieve installaties tbv duurzame energie. Er is een grote vrijheid in de keuze van materiaalgebruik,
- Aanvullend moet bij nieuwbouw van de haak extra kleur en gevelindeling zolang deze past binnen een
aandacht besteed worden aan duurzaamheid. modernistische vormentaal. De overige spelregels
- Om innovatieve bouwmethodes te stimuleren kan blijven van toepassing.
onderzocht worden of de oorspronkelijke fundering
gehandhaafd kan blijven met als doel het gebruik van Nieuwbouw overgang
lichtgewicht constructies te bevorderen. Ook indien Ook hier dient extra aandacht besteed te worden
de bestaande fundering niet gehandhaafd wordt aan duurzaamheid en lichte bouwmethodes. Zowel
moet er een maximaal toelaatbare grondbelasting strokenbouw, geschakelde woningen en vrijstaande
worden bepaald. Hiervoor is nog nader onderzoek woningen zijn toegestaan.
nodig. - De maximale bouwhoogte is 7 meter.
- Puntdaken zijn niet toegestaan
Nieuwbouw drempel - Vernieuwende en bijzondere architectuur is
Ook hier dient extra aandacht besteed te worden aan toegestaan zolang deze geen afbreuk doet aan het
duurzaamheid en lichte bouwmethodes. karakter van Nagele.
- Zowel strokenbouw, geschakelde woningen, - Het totaal gebouwd volume mag niet groter zijn
vrijstaande woningen en bijzondere bebouwing zijn dan maximaal mogelijk volgens de algemene
toegestaan. bouwvoorschriften die op de haak van toepassing
- De maximale bouwhoogte bedraagt 4 meter. zijn.
- De huidige rooilijn blijft gehandhaafd. - Erfafscheidingen mogen alleen in de vorm van hagen
- De maximale bouwdiepte is 20 meter. of indien integraal onderdeel van het ontwerp.
- Het totaal bebouwd oppervlak mag niet groter zijn
dan 2/3 van de kavel. (2/3 x 50 x 20 meter) Drempel
- Maximaal 50% van de gevel mag terugliggen vanaf de - Op de drempel van Lucernehof is geen woningbouw
huidige rooilijn. toegestaan.
- Bij nieuwbouw op de drempel worden geen tuinen - De bebouwing heeft een maximale hoogte van 4
toegestaan. Alleen terrassen en balkons waarvan de meter en is alzijdig ontworpen.
balustrades of afscheidingen integraal deel uit maken - Het oppervlak van de bebouwing mag met maximaal
van het ontwerp zijn toegestaan. 15% worden uitgebreid ten opzicht van de huidige
situatie.
- Erfafscheidingen mogen alleen in de vorm van hagen
of indien integraal onderdeel van het ontwerp.
Voorbeeld drempel; geschakelde woningen
- 30 -
31. Vlashof en Klaverhof
Nieuwbouw haak Renovatie Rietveld woningen
Vanwege de hoge monumentale waarde is nieuwbouw - De woningen en de bijbehorende buitenruimte
niet van toepassing. renoveren met respect voor het originele
gedachtegoed (ontwerp Rietveld/Ruys) en streven
Nieuwbouw overgang naar eenheid ongeacht eigendom (huur/koop).
- Op de overgangszones mogen uitsluitend geschakelde - Bij renovatie van de woningen zoveel mogelijk de
woningen (maximaal twee bouwlagen) met een oorspronkelijke gevelmaterialen, maatverhoudingen
eigentijds moderne uitstraling worden gerealiseerd. en kleuren toepassen, zodat het karakteristieke
- Twee verschillende woningtypes mogen gecombineerd lijnen- en vlakkenspel in voor- én achtergevels wordt
worden in een woningrij, mits de vormentaal aansluit. hersteld en de woningrijen weer als één geheel
Bij eenlaagse woningen is een bredere beukmaat ‘leesbaar’ worden.
toegestaan.
- Bergingen, garages, carports e.d. worden in het Karakteristiek voor alle woningrijen is de doorgaande
woonvolume opgenomen. horizontale belijning van de boeiboorden en de
- De woningen stedenbouwkundig inpassen strokend horizontale én verticale belijning van de kozijnen.
met de overige bebouwing in de hof.
- Zowel de voor- als de achtergevel zijn representatief en - Gevelmaterialen: het metselwerk bestaat uit vlakken
hebben een subtiele detaillering in het gevelbeeld. geelkleurige hardgrauwe klinkers, rode klinkers en
- Op de kavel dient plaats te zijn om één auto te paarse plintklinkers. Deze metselwerkvlakken dienen
parkeren. egaal te worden hersteld / evt. reparaties dienen
vrijwel onzichtbaar te zijn. Er zijn houten boeiborden
Nieuwbouw drempel (bestaand uit drie houten delen) en houten kozijnen
- Op de drempels mogen twee vrijstaande woningen met gekleurde draadglaspanelen toegepast.
met één bouwlaag worden gerealiseerd. Daarnaast dient iedere woning aan de voorgevel over
- De woningen worden ontsloten aan de zijde van de een houten bankje te beschikken.
hof. - Maatverhoudingen: de woningrijen mogen aan de
- Bergingen, garages, carports e.d. worden in het achterzijde tot maximaal 15% verdiept worden over
woonvolume opgenomen - géén vrijstaande twee verdiepingen, mits de eenheid gehandhaafd
bergingen. blijft (alle woningrijen in de haakvormige stempel
- Zowel de voor- als de achtergevel zijn representatief en gelijk behandelen!).
hebben een subtiele detaillering in het gevelbeeld. - Originele kleuren: zoveel mogelijk volgens het ontwerp
- Bij nieuwbouw op de drempel worden geen tuinen van Rietveld herstellen. Voorgevel: witte kozijnen
toegestaan. Alleen terrassen en balkons waarvan de met gele en donkergrijs/zwarte draadglaspanelen.
balustrades of afscheidingen integraal deel uit maken Achtergevel: donkergrijs/zwarte kozijnen met blauwe
van het ontwerp zijn toegestaan. en donkergrijs/zwarte draadglaspanelen.
- Op de kavel dient plaats te zijn om één auto te - Massa: Typerend voor de grotere hoekwoningen
parkeren. zijn de eenlaagse uitbouwtjes op de kopgevel. Op
de kopgevels mag niet worden bijgebouwd. Ter
plaatse van de achtergevel de karakteristieke smalle
uitbouwtjes handhaven / in geen geval verbreden
als deze vanuit de openbare ruimte (tussenpaden)
zichtbaar zijn.
- Met name de woningrijen aan de Ring vragen om een
voorbeeldige renovatie aangezien dit zichtlocaties
zijn, gezien vanuit het dorp. Bij deze woningrijen
aan de voorzijde ook de oorspronkelijk gedachte
rozentuintjes volgens het plan van Mien Ruys
realiseren.
- 31 -
32. Koolzaadhof
- Het pad naar de voordeur en het houten bankje Haak
dienen vrij toegankelijk, dus vrij van tuinhekken e.d. De oorspronkelijke gevel indeling en kozijn indeling
te zijn en heeft dezelfde bestrating (stoeptegels) als moeten hersteld worden. De oorspronkelijke
de voetpaden. materialen kunnen vervangen worden door nieuwe
- Erfafscheidingen aan de achterzijde zijn maximaal materialen volgens onderstaande overzicht.
1.80 meter hoog. - Asbestcementplaat kan vervangen worden door een
vezelcementplaat van zeer harde persing welke door
Renovatie van de Vanegwoningen en door gekleurd is, voorzien van een transparante
- Bij renovatie van de woningen mag het gevelontwerp beschermlaag tegen: UV, krassen en organische
worden gewijzigd, mits de eenheid gehandhaafd aantasting zoals mos.
blijft. - Kozijn onderdelen uitvoeren in hardhout
- Renovatie van de woningen mag eveneens leiden geschilderd.
tot het samenvoegen van woningen (twee woningen - De draadglas in de vestibule herstellen en geïsoleerd
worden één grote multifunctionele woning), mits uitvoeren.
de eenheid gehandhaafd blijft. Samengevoegde - Metselwerk dient onbeschilderd en een egaal vlak te
woningen beschikken over één parkeerplaats op zijn. Dus bij gevelherstel als een geheel hersteld te
eigen terrein en een inpandige berging. De bergingen worden en niet alleen op de plekken waar dat nodig
aan de voorzijde van de woning komen te vervallen, is.
waardoor de relatie met de hof wordt versterkt.
- Zowel de voor- als de achtergevel zijn representatief Aanbouw haak
en hebben een subtiele detaillering in het gevelbeeld. Er mag over een bouwlaag aangebouwd worden aan
Streven naar een eigentijds moderne uitstraling. de achterzijde tot 2m uit de achtergevel. Deze maat
- Bij de overgangszones dient de groenstrook achter de komt overeen met de afstand tussen de woning en de
woningen te worden hersteld / verbreed. Toepassing berging op het perceel. Achter op het perceel mag een
van schuttingen is toegestaan, aangezien deze door tuinkamer gebouwd worden van maximaal 3,6m diep
de groenstrook aan het oog onttrokken worden. gemeten tussen de perceelsgrens naar de openbare
- Bij de drempel van de Vlashof wordt de tuinafscheiding ruimte en de woning in. Tussen de tuinkamer en de
gevormd door een brede strook laagblijvend stoep moet ruimte worden gereserveerd voor de
gemeentegroen. Toepassing van tuinafscheidingen groene haag.
hoger dan 1 meter is niet toegestaan.
Drempel
Parkeren hofweide De drempel is onbebouwd en dat moet zo blijven.
- Aan de hofweides mag aan maximaal twee zijden Op de drempel staan bomen en tussen de bomen
geparkeerd worden (zodra vervangende parkeer- staan geen struiken of andere beplanting die het zicht
mogelijkheden gerealiseerd zijn). Parkeerplaatsen belemmeren.
ten behoeve van de Rietveldwoningen behouden.
Nieuwbouw overgang
Bebouwing op de overgang vormt een geheel.
Vrijstaande bebouwing is toegestaan maar de
gebouwen samen vormen een samenhangend
geheel.
Openbaar groen
Het oorspronkelijke ontwerp van Mien Ruys vormt
het uitgangspunt van het ontwerp van het groen. De
brede struikbeplanting uit het ontwerp van Mien Ruys
moet geplant worden.
- 32 -
33. Karwijhof uitgangspunt is behoud van drempel bebouwing,
uitgangspunt is behoud van drempel bebouwing,
onderzoek of tzt nieuwe bebouwing mogelijk is.
onderzoek of tzt nieuwe bebouwing mogelijk is.
onder hoge welstandseisen. welstandseisen.
onder hoge
Haak eenheid bewaren eenheid bewaren
- De woningen in de haak dienen zoveel mogelijk in
de originele staat te blijven. Restauratie dient er Zuiderpoort Zuiderpoort Ring Ring
op gericht te zijn dit oorspronkelijke karakter te
bewaren.
Drempel
- De bebouwing op de drempel dient bescheiden te
zijn. Het gelede volume dient gehandhaafd te blijven,
de Klamp
de Klamp
hoewel er op deze plek in de toekomst eventueel
vervangende nieuwbouw zou kunnen plaats vinden Ploe
Ploe
Karwijhof Karwijhof
gstr
gstr
dient dit ten alle tijden onder een zeer strikt aat
aat
welstandstoezicht te staan.
Overgang
- De eenheid van de rijwoningen op de overgang dient
bewaard te blijven. Dakrand, kozijnen en kleuren Haakstructuur handhaven
Haakstructuur handhaven
dienen voor de gehele rij uniform te zijn. Individuele
verschillen zijn niet toegestaan.
losse visueel permeablevisueel permeable bebouwing in een mix van
losse bebouwing in een mix van
- De eenheid van de rijwoningen op de overgang dient een en twee bouwlagen waarborgen. Binnen sterk
een en twee bouwlagen waarborgen.0Binnen sterk
10 20 30 40 50 0 10 20 30 40 50
100
bewaard te blijven. Dakrand, kozijnen en kleuren afgebakende grenzen is hier veranderingis hier verandering mogelijk.
afgebakende grenzen mogelijk.
dienen voor de gehele rij uniform te zijn. Individuele
verschillen zijn niet toegestaan.
drempel dient leeg te blijven,
- De woningen op de overgang richting de Ploegstraat drempel dient leeg te blijven,
drempel dient leeg te blijven,
zijn een mix van één en twee bouwlagen, door de hofweide
hofweide
hofweide
losse situering is deze overgang visueel permeabel.
Er is vrijheid binnen sterkafgebakende grenzen deze Zuiderpoort
Zuiderpoort
Zuiderpoort
Ring
Ring
Ring
strook valt ook onder hoge welstandseisen.
Groen
- De randen van de hofweide mogen niet worden
aangetast door inhammen t.b.v. parkeren.
de Klamp
- De drempel moet ten allen tijden leeg blijven, er is hier
de Klamp
de Klamp
geen bebouwing toegestaan, eventuele beplanting
PloePloe
Karwijhof
Ploe
dient volgens het ontwerp van Mien Ruys te worden Karwijhof
gstrgstr
Karwijhof
gstr
aat aat
uitgevoerd.
aat
- Schuttingen op de erfgrens is niet toegestaan. Op de
erfgrens mag wel een haag geplant worden. Eventuele
schutting mogen een halve meter van de erfgrens op
eigenterrein geplaatst worden (bij voorkeur helemaal
geen schutting)
- Het restant van de windsingel moet behouden blijven, windsingel goed beheren. dient als
achtergrond voor de woningen.dient als
windsingel goed beheren.
windsingel goed beheren. dient als
een klein deel van de windsingel is verdwenen, dit achtergrond voor de woningen.
achtergrond voor de woningen.
dient hersteld te worden met de in het oorspronkelijke de randen van de hofweide 0 10 20 30 40 50 100
zoveel mogelijkvan de hofweide 0 100 20 30 40 50
de randen aan de straat 10 20 30 40 50 100
plan aangegeven bomen. Omdat de windsingel de randen van de hofweide
zoveel mogelijk aan “hap-
laten grenzen. dus geen de straat
zoveel mogelijk aan de straat
100
pen”laten grenzen.geengeen “hap-
dus
smaller is geworden mag deze iets verwilderen om laten tbv parkeer voorziening.
grenzen. dus “hap-
pen” tbv parkeer voorziening.
pen” tbv parkeer voorziening.
een beschut karakter te waarborgen.
- 33 -
34. Tarwehof
- De vrijstaande woningen in de Tarwehof mogen
maximaal uitbreiden tot 160m2 op 1 bouwlaag.
- Gevel en bouwvolume hebben een vormentaal die
past in het gedachtegoed van Nagele.
- De geschakelde woningen mogen een berging van
max. 12m2 realisren maar moeten vanwege hun
kwaliteit bewaard blijven voor de toekomst.
- Voor de erfafscheidingen zijn de algemene regels van
toepassing.
Groenstructuur ontworpen door Mien Ruys
Vlashof Klaverhof
- 34 -
36. 3. kerngebied
Kenmerken:
In het kerngebied liggen Noorder- en Zuiderwinkels
en het Voorhof. Het vormt een langgerekte zone met
vrijstaande woonwinkelpanden en het Schokkererf,
van oorsprong een café-restaurant met een woning.
Het Voorhof vormt de hoofdentree van het dorp, het
Schokkererf was eens het visitekaartje van Nagele.
De winkelpanden zijn in een dambordpatroon geplaatst
in een voetgangersgebied. Centraal ligt een brede
zichtlijn door het hele winkelgebied. Er was aanvankelijk
ook een voetgangersbrug in het tracé opgenomen. Het
concept van winkels langs een voetpad is afkomstig
van J. Bakema en heeft gelijkenis met de Lijnbaan in
Rotterdam, waar ook een wandelpromenade tussen
de winkels en langs de etalages loopt.
Het dambordpatroon creëert transparantie; tussen
de panden door kijk je naar de dorpsweide, naar het
interieur van het dorp. De gelede opbouw van de
winkelzone is uniek en typisch voor Nagele. Openheid
en tal van doorkijkjes naar het dorpsinterieur creëren
ruimtelijkheid. Er is geen gesloten gevelwand maar
een open, transparant gebied waardoor de voetganger
zich makkelijk kan oriënteren en verbinden met
de omgeving. Het kerngebied is omkaderd met
bomenrijen die aansluiten op de beplanting langs de
uitvalswegen.
Algemene spelregels:
- Het onderscheid qua ruimtebeleving tussen Voorhof
en winkelgebied behouden. Het Voorhof blijft een
open plein, zonder wandbebouwing maar met een
centraal gelegen, opvallend, vrijstaand gebouw.
Het plein is met de auto toegankelijk en dient in
bijzondere gevallen als parkeerterrein. Voorkomen
moet worden dat er regulier op het Voorhof wordt
geparkeerd.
- De winkelzones blijven alleen voor voetgangers
toegankelijk. Aan weerszijden van een langgerekt
voetpad horen vrijstaande winkels of werkwoningen
in een dambordpatroon. De openheid tussen de
panden naar de dorpsweiden blijft kenmerkend.
- De bestaande rooilijnen langs de Ring aanhouden.
- 36 -
38. Voorhof - Het is mogelijk om het voormalige Schokkererf
Het Voorhof was aanvankelijk bedoeld als open uit te breiden met een nieuw bouwvolume aan de
plein voor het op de dorpsweide gelegen raadhuis. oostzijde.
Toen echter bleek dat Nagele niet een zelfstandige - Bij nieuwbouw moeten de kenmerken van alzijdigheid
gemeente werd is op het Voorhof 1-2, het Schokkererf en geleed volume in eigentijdse vormentaal
gerealiseerd naar ontwerp van J. Dunnebier. Het worden geïnterpreteerd. Aan het plein en langs de
Voorhof bestaat uit één plein, dat wordt begrensd door Nagelerweg zijn representatieve gevels noodzakelijk.
de Ring, de Nagelertocht, de loswal, de Eggestraat en De pleinruimte mag niet meer dan 50% worden
de Zuiderwinkels. Het gebied heeft een openbare bebouwd.
bestemming. Een deel of elementen van de oorspronkelijke kern van
Het voormalige Schokkererf, een vrijstaand café- het Schokkererf zullen behouden moeten blijven. De
restaurant, fungeerde jarenlang als dorpshuis. Op grote zaal met betonspanten heeft onze aanbeveling.
de oostelijke kop zat oorspronkelijk een eenlaags - 50% van nieuwbouw heeft een maximale
woning met aan de achterzijde een schuur en garage bebouwingshoogte van 16m.
en met een binnenhof dat overging in het terras van - 50% van nieuwbouw heeft een maximale
het restaurant. Kenmerkend voor het gebouw zijn de bebouwingshoogte van 8m.
alzijdigheid en de verschillende bouwhoogtes die in - maximaal te bebouwen grondoppervlak 1000m2
de haakvorm zijn opgenomen. Alle gevels beschikken
over raamkozijnen en/of openslaande deuren. Bij De minimale afstanden tussen het gebouw en de
de entree aan de pleinzijde vormen grote glaspuien, omringende wegen bedragen:
luifel met terras een open karakter. Als enige pand - afstand tot de as van de Akkerstraat (westzijde):
in Nagele is een zadeldak, rustend op betonspanten, minimaal 25m.
toegepast waarmee een hoge, feestelijke (toneel)zaal - afstand tot de as van de straat langs de Voorhof
is gecreëerd. (zuidzijde): minimaal 25m.
- afstand tot de as van de Ring (oostzijde): minimaal
Spelregels Voorhof: 15m.
- De openbare bestemming van het Voorhof
handhaven. - Een brede strook, van minimaal 2 meter breed, ligt
- Het voetgangersgebied handhaven en open houden in noord-zuidelijke richting en moet aansluiten op de
van de zichtlijn. In geval van nieuwbouw is het mogelijk zichtas die over het genoemde voetpad loopt.
om de zichtlijn in het gebouw op te nemen zodat het - Op het Voorhof is bij het voormalige Schokkererf
concept van de zichtas in ieder geval te ervaren is (indien nodig) parkeren toegestaan op een strook
en zodat de verbinding tussen Noorderwinkels en van 18 m vanaf de Ring. Laden en lossen dient zoveel
Zuiderwinkels in stand blijft. mogelijk uit het zicht te geschieden bij voorkeur aan
- Op het vergrote Voorhof staan maximaal twee de noord- of oostzijde van het gebouw.
gebouwen op een steenachtige ondergrond. Het
betreft de Schokkererflocatie en een bouwvolume Zoekgebied 2e gebouw Voorhof:
in het zoekgebied. Minimaal één gebouw heeft een Nieuwe bebouwing kan langs de loswal worden
semipublieke functie. gerealiseerd met een minimale afstand tot de as van de
Akkerstraat (oostzijde) van 20m. De minimale afstand
Spelregels Schokkererf: tot de as van de Eggestraat (aan de zuidzijde) bedraagt
- Het uitgangspunt bij dit karakteristieke, en voor velen 18m. Aan de zuidzijde moet een wandelstrook met
betekenisvolle, gebouw is behoud. Het voormalige bomen van tenminste 15m breed worden aangelegd.
Schokkererf kortom niet slopen maar renoveren
met respect voor de oorspronkelijke detaillering,
gevelmaterialen, maatverhoudingen en kleuren.
Prioriteit ligt bij het toepassen van glaspuien en
betonspanten. Verder zijn handhaving van de gelede
opbouw van het bouwvolume en de alzijdigheid
verplicht.
- 38 -
39. pleinruimte
bouwenvelop
noord
as van de weg
voormalig Schokkererf
zichtlijn
schaal 1:1000
Nagelervaart Nagelervaart Nagelervaart
4m
4m
4m
Akkerstraat
Akkerstraat
Akkerstraat
1 1 1
20 m 25 m 25 m 20 m 25 m 15 m 15 m
20 m 15 m
2 2 2
25 m Ring
Ring
Ring
25 m
25 m
Eggestraat Voorhof
Eggestraat Voorhof Voorhof
Eggestraat
Ploegstraat
Ploegstraat
Ploegstraat
Nagelertocht
Nagelervaart
4m
Akkerstraat
1
20 m 25 m 15 m
2
Ring
25 m
Eggestraat Voorhof
Ploegstraat
- 39 -
40. Zuiderwinkels
De losse gebouwen liggen langs een wandelpromenade. - Bij nieuwbouw dient de rooilijn aan de zijde van het
Tussen de panden liggen openbare perken, voetpad minimaal voor 2/3 deel bebouwd te worden.
de oorspronkelijke tuinen. De vijf vrijstaande De nieuwbouw mag doorlopen tot de bestaande
winkelwoningen zijn ontworpen door Bakema in kavelgrens aan de Ring of aan de Zuiderachterstraat.
samenwerking met Romke De Vries en vormen een - Stedenbouwkundige opzet met dambordpatroon,
duidelijke, visuele eenheid. voetpad en zichtlijn handhaven. De minimale afstand
Oorspronkelijk zijn het min of meer vierkante tussen de gebouwen is 2/3 van de breedte van de
panden, opgebouwd uit een haakvormige winkel met gebouwen.
magazijnruimte en uit een haakvormige woning met een - De nieuwe gebouwen zijn ontworpen als een visuele
slaapverdieping. Centraal lag een open binnenplaatsje. eenheid maar vormen duidelijke, solitaire volumes.
De winkelentree met brede glaspui en vitrine lagen - Kenmerkend is een terughoudende vormentaal.
telkens aan het voetpad en ontsloten de bijbehorende - Ieder pand is opgebouwd uit een geleed volume en
woning. Bijkeuken en garage werden ontsloten aan de kent samengestelde gevels met verschillende vlakken
Ring, de Zuiderpoort of de Zuiderachterstraat. (in tegenstelling tot een volume met gaten).
- Gebruik van duurzame materialen die mooi
Spelregels Zuiderwinkels: verouderen.
- Uitgangspunt is om de winkels niet te slopen maar - Alle bebouwing is voorzien van platte daken.
zo lang mogelijk te koesteren en met respect te - Vrije hoogte begane grond bedraagt min 3.5 meter
renoveren. - Het dak van de begane grond en de eerste verdieping
- De ruimtelijke beleving door plaatsing van panden in is bereikbaar en ontworpen als buitenruimte.
een dambordpatroon moet gehandhaafd blijven. De - Maximale te bouwen oppervlak per gebouw:
zichtas over het voetpad mag niet worden bebouwd Begane grond 500m2
en moet worden vrijgemaakt van huidige bebouwing. Eerste verdieping 350m2
Incidentele elementen zijn toegestaan. Tweede verdieping 200m2
- Met behoud van de stedenbouwkundige opzet, Hoogte bebouwing maximaal 11m
kunnen eventueel grotere bebouwingsoppervlakten
worden aangenomen. Eenheid in de bebouwing moet
blijven gelden. De bebouwing is altijd geplaatst op
een doorlopend (bestraat) maaiveld, dat de gehele
Zuiderwinkels beslaat.
- De woonbestemming gecombineerd met
bedrijfsruimte met een etalagefunctie handhaven (te
denken valt aan galerie, boek/snoepwinkel of atelier
bestemming tussenruimten: semi-openbare functie)
- Bij renovatie van de Zuiderwinkels, dienen zoveel
mogelijk de oorspronkelijke gevelmaterialen,
maatverhoudingen en kleuren te worden toegepast.
Belangrijkste kenmerken vormen de etalage en
vitrines, de opbouw van de bouwmassa met meerdere
volumes, het materiaal en kleurgebruik.
- Materiaal: bakstenen gevels, houten kozijnen en
boeiborden, glasvitrines en puien.
- Kleurgebruik: rood metselwerk, witte kozijnen en
boeiborden.
- 40 -
41. gebied Zuiderwinkels
bouwenvelop
noord
zichtlijn
schaal 1:1000
Nagelervaart Nagelervaart
4m
4m
Akkerstraat
Akkerstraat
1 1
Nagelervaart
20 m 25 m 20 m 25 m 15 m 15 m
4m
2 2
Akkerstraat
1
25 m Ring
Ring
25 m
20 m 25 m 15 m
2
Eggestraat Voorhof
Eggestraat Voorhof
Ring
25 m
Ploegstraat
Ploegstraat
Eggestraat Voorhof
Ploegstraat
Voorhof
zichtlijn 4 m breed
Zuiderachterstraat
Ring
10 m 9,5 m
Zuiderpoort
- 41 -
42. Noorderwinkels voortuinen, heggen of lage muren.
De winkels zijn geplaatst in een dambordpatroon zodat - De erfscheidingen achterzijde behoren conform
zichtlijnen naar de Akkerstraat en naar de dorpsweide Nagele te zijn, dus met (liguster)hagen of begroeid
mogelijk zijn. Dankzij de zichtas over het voetpad is hekwerk. Erfafscheiding niet hoger dan 120cm boven
er een visuele aansluiting tussen de Noorderwinkels, maaiveld.
de Voorhof en de Zuiderwinkels . De aansluiting op de - Gevels aan de straatzijde (Ring en Akkerstraat)
woningen van de Noorderpoort is qua bebouwing en staan in dezelfde lijn als de strokenbouw van de
maaiveldinrichting subtiel en goed geslaagd. Noorderpoort. De gevels grenzen minimaal 2/3 aan
Bij de U-vormige winkelwoningen zijn dezelfde de rooilijn van de Noorderlaan en Ring.
dubbele woningblokken gebouwd als in de Karwijhof, - Materiaal: gebruik van duurzame materialen die
naar ontwerp van Stam-Beese en Groosman. Aan mooi verouderen
weerszijden van het twee lagen tellende woningblok - Maximale bebouwing per gebouw
lag oorspronkelijk een dieper winkelpand met een Begane grond 450m2
kantoorvertrek van een bouwlaag, ontworpen door Eerste verdieping 300m2
Groosman. De entrees van kantoor, winkel en woning Tweede verdieping 150m2
lagen aan het centrale voetpad. Hoogte bebouwing 9m
De noordzijde van de Noorderwinkelzone, de
Noorderpoort, is in de jaren zeventig ingevuld met
stroken woningbouw van Schouten en de Jonge. Deze
stroken sluiten aan op de woningen in de Tarwehof.
Spelregels Noorderwinkels:
- De slechte staat van de oostelijke Noorderwinkels
2-4-6-8 maakt sloop/nieuwbouw erg aannemelijk.
De ontwikkeling om de Noorderwinkels, net als de
Noorderpoort, een woonbestemming te geven kan
worden doorgezet.
- Tussen de nieuwe bebouwing dient de zichtlijn vrij
gehouden te worden. De gebouwen dienen te zijn
opgenomen in een dambordpatroon. Zichtlijnen naar
de Akkerstraat en naar de dorpsweide zijn op deze
wijze gewaarborgd.
- Het maaiveld dient als één doorlopend collectief
groen vlak te worden behandeld, waarop de losse
gebouwen zijn geplaatst.
- Balkons en terrassen zijn incidenteel buiten de
hoofdvolumes toegestaan.
- Nieuwbouw vormt een visuele eenheid en kent max
drie bouwlagen.
- Gebouwen kennen een terughoudende vormentaal
met horizontaal gelede volumes.
- Gevels zijn opgebouwd uit vlakken, in tegenstelling
tot een volume met gaten.
- Alzijdigheid in gevels, platte daken. Daken van de
begane grond en eerste verdieping zijn bereikbaar en
ontworpen als buitenruimte.
- Een getrapte overgang is gecreëerd tussen privé
en openbaar domein bijvoorbeeld met kleine
- 42 -
43. gebied Noorderwinkels
bouwenvelop
noord
rooilijn
zichtlijn
schaal 1:1000
Nagelervaart Nagelervaart
4m
4m
Akkerstraat
Akkerstraat
Nagelervaart
1 1
4m
Akkerstraat
20 m 25 m 20 m 25 m 15 m 15 m
2 2 1
Noorderlaan
25 m Ring
Ring
20 m 25 m 15 m
2
25 m
Ring
Eggestraat Voorhof
Eggestraat Voorhof
25 m
Voorhof
Ploegstraat
Ploegstraat
Eggestraat
Ploegstraat
28 m
9,5 m
10 m
18 m
Ring
28 m
zichtlijn 4 m breed
24 m
Noorderwinkels
Nagelertocht
Nagelervaart
- 43 -
44. 4. bedrijventerrein
Het industrieterrein ligt tussen het sportterrein en de maar dient met respect voor het oorspronkelijke
Nagelervaart, aan weerszijden van de Eggestraat. Het ontwerp gerenoveerd of gerestaureerd te worden.
is een typisch kleinschalig dorpsbedrijventerrein met
een gemengd karakter van kantoren, werkplaatsen
en bedrijfswoningen. Kenmerkend voor het terrein Waardevolle bebouwing:
zijn de langgerekte loswal en de vrijstaande - Woningen met garagebedrijf (Ploegstraat 2) en de
bedrijfsgebouwen, soms met een bijbehorende bedrijfswoning (Ploegstraat 8-10) zijn ontworpen
woning, die oorspronkelijk bestemd waren voor door J. Dunnebier in 1961-1964. De Amsterdamse
landbouw-gerelateerde ondernemingen zoals architect was ook verantwoordelijk voor het ontwerp
smederij/werkplaats, garagebedrijf of opslagloods van het voormalige Schokkererf.
van landbouwbestrijdingsmiddelen. Verschillende - Woning met winkel en werkplaats (Eggestraat
panden aan de Eggestraat en aan de Ploegstraat 3) is ontworpen door Bakema in 1956 terwijl de
zijn in de beginperiode van Nagele gerealiseerd en naastgelegen werkplaats (Eggestraat 5) van de hand
monumentwaardig. van Romke de Vries is. Beide architecten hebben ook
Inmiddels is het bedrijventerrein uitgebreid met de de Zuiderwinkels ontworpen.
Hakstraat en zijn diverse kavels samengevoegd en - Opslagschuur (Eggestraat 7) uit 1958, deze
bebouwd met zeer grote opslagloodsen. De Eggestraat voormalige diepvrieskluis is een ontwerp van Chr. De
heeft zich ontwikkeld tot een entreeroute naar het Heer. De naastgelegen voormalige telefooncentrale
centrum van Nagele. (Eggestraat 9) is uit 1954 en gebouwd door de
Rijksgebouwendienst. De woning met werkplaats
Spelregels: (Eggestraat 11) is uit 1958 en ontworpen door O. De
- Vooral in de zone langs de bosstrook/sportterrein Groot. Deze architect bouwde ook in de Koolzaadhof
(deelgebied A en B) moet de oorspronkelijke kleine een schilderswerkplaats.
korrel en de menging van functies gekoesterd en
versterkt worden. Bijvoorbeeld met de bouw van
bedrijfswoningen in de daarvoor aangewezen zones
of door de realisatie van een bedrijfsverzamelgebouw
in het voormalige pompstation.
- Kleinschalige nieuwbouw/woningbouw op het
bedrijventerrein is toegestaan en kent meer vrijheden
dan in de woonkern van Nagele.
Nieuwbouw:
- De bouw van megaloodsen moet worden
geminimaliseerd op het kleinschalige
dorpsbedrijventerrein.
- Grote loodsen mogen niet dicht bij de woonkern
liggen (deelgebied C).
- Hoewel de loswal niet meer door schepen gebruikt
wordt zou de mogelijkheid om er boten aan te leggen
gehandhaafd moeten blijven.
- De bermen van de Nagelertocht behouden zoveel
mogelijk een openbaar karakter.
- De Eggestraat vormt een belangrijke toegangsroute
naar Nagele en verdient verlevendiging met
boombeplanting, straatverlichting en fietspaden.
Met bomen en bebouwingsrooilijnen kan een
subtiel opgebouwde route naar het Voorhof worden
gecreëerd.
- De waardevolle bebouwing mag niet gesloopt worden
- 44 -
45. deelgebied A: commercie + werken + wonen
deelgebied B: werken + wonen
deelgebied C: werken
A
C
B
deelgebied 4: bedrijventerrein
- 45 -
48. colofon
deze uitgave is gemaakt door Ontwerplab Nagele in opdracht van
Gemeente Noordoostpolder en woningbouwvereniging Mercatus,
Emmeloord d.d. 30 juni 2010
