Nar sarnii hudulguun

2. Нар

3.  Дэлхий нь нарны аймгийн 3 дахь гариг, цор ганц
амьдралт ертөнц юм. Дэлхий нь 4.57
тэрбум жилийн өмнө үүссэн, нэг дагуултай (Сар)
 Дэлхий нь агаар мандалтай, гадаргуугийнх нь 71%
нь далай (ус), үлдсэн 29% нь хуурай газар
(тив, арал). Дэлхийн гадаргуу нь тектоникийн
плитүүдэд хуваагдах ба тэдгээр нь тасралтгүй нүүж
(хөвж) байдаг. Дэлхий нь гүн рүүгээ бүслүүрлэг
тогтоцтой бөгөөд цөм, манти, царцдасаас тогтоно.

4. Нийгмийн газарзүй
 Дэлхийн хүн ам нь 2006 оны 2 сарын байдлаар
6,600,000,000 байгаа[3бөгөөд 2013 онд 7
тэрбум, 2050 онд 9.2 тэрбум хүрнэ гэсэн тооцоо байдаг[.
Хүн амын өсөлтийн дийлэнх нь хөгжиж буй орнуудад
хамаарна. Дэлхийн нийт гадаргуугийн 1/8 нь хүн оршин
суухад тохиромжтой гэж тооцогддог байна (2/3
нь далай, үлдэх хуурай газрын тэн хагас нь цөл (14%),
өндөр уулс (27%) )
 2007 оны байдлаар суверн статустай 201 орон, НҮБ-ийн
гишүүн 192 улс байна.

6.  Сар нь дэлхийн байгалийн дагуул, нарны аймгийн тав
дахь том дагуул юм. Сар нь дэлхийг 27.3 өдөр бүр нэг
тойрдог ба Дэлхий-Сар-Нарны системийн үет
өөрчлөлтүүдийн улмаас сар нь дэлхийгээс олон олон
хэлбэртэй өдөр бүр харагддаг байна.
 Сарны диаметр нь дэлхийн дөрөвний нэг орчим буй
3,474 км юм. Ийнхүү сарны гадаргын талбай нь дэлхийн
аравны нэг, хуурай газрын дөрөвний нэгтэй буюу
ойролцоогоор АНУ, ОХУ, Канадын нийт нутаг
дэвсгэртэй тэнцэнэ.

7. САРЫГ СУДАЛСАН БАЙДАЛ:
 Хүмүүсийн аялж газардсан ганц одон орны биет нь сар
юм. Зөвлөлт Холбоот Улсын Луна хөтөлбөрөөр анх
хүнгүй хөлөг онгоц сар дээр газардсан ч,
ганц Америкийн Нэгдсэн Улсын Аполло хөтөлбөрөөр л
хүмүүс очжээ. 1968 онд Аполло 8-р хүмүүс анх очсон
бол 1969 онд Аполло 11-р анх удаа Нил Армстронг, Базз
Алдрин нар газардсан байна. Ийнхүү 1969-с 1972
онуудын хооронд сар руу зургаан удаа аялжээ.. Апполо
хөтөлбөр дууссанаар сарны судалгаа түр зогссон ч, цөөн
тооны хүнгүй орбитлогч, газардагчид сар дээр буусаар
байна.2018 он гэхэд АНУ хүнийг дахин газардуулах
төлөвлөгөөтэй БАЙНА.

9. ДЭЛХИЙ, НАР, САР ГУРАВ МӨНХИЙН ХӨДӨЛГӨӨНД
ОРШИЖ БАЙДАГ.
 ДЭЛХИЙН ХАМГИЙН АЧ
ХОЛБОГДОЛТОЙ ХӨДӨЛГӨӨН
НЬ тэнхлэгээ эргэх болон
сарны хамтаар нарыг
тойрох хөдөлгөөн юм.
 Энэ явцад хоногийн
болон жилийн хэмнэл
үүсэж, улмаар байгаль
нийгмийн бүх үзэгдэл
юмсад нөлөөлнө.
 Дэлхий 66.5 градус өнцөг
үүсгэж хазайсан байдаг.
 Нарыг тойрох явцад
өнцгийн энэ хазайлт нь
хэвээр хадгалагдан
үлдэнэ.
 Үүнээс болж дэлхий хойд
ба өмнөд туйлаараа
ээлжлэн нар луу хазайн
байрладаг нь улирал
солигдох шалтгаан
болдог.

10. Нар Сарны хиртэлт
 САР НАР ХОЁРЫН ДУНД
ДЭЛХИЙ ОРЖ ЭНЭ 3 НЭГ
ШУГАМ ДЭЭР ОРШИХ
ҮЕД САР ТЭРГЭЛ
ХАРАГДАНА. ЭНЭ ҮЕД
ДЭЛХИЙН СҮҮДЭР САРАН
ДЭЭР ОНОЖ ТУСВАЛ САР
ХИРТЭНЭ.
 ТЭРГЭЛ САР ГАРСНААС
ХОЙШ 14,5 ХОНОГИЙН
ДАРАА ДЭЛХИЙ НАР 2-ЫН
ДУНД САР ОРОХОД
ТҮҮНИЙ СҮҮДЭР ТАЛ НЬ
БИДЭН РҮҮ ХАРНА.
ИЙМД САР ЯЛГАРАН
ХАРАГДАХГҮЙ. ЭНЭ
ҮЕИЙГ БИТҮҮН ГЭДЭГ.
БИТҮҮНД САР НЬ НАРЫГ
ХАЛХАЛБАЛ НАРНЫ
ХИРТЭЛТ БОЛНО. ӨӨРӨӨР
ХЭЛБЭЛ НАРНЫ СҮҮДЭР
ДЭЛХИЙ ДЭЭР ТУСНА
ГЭСЭН ҮГ.

11. Илүү сар
 Сар дэлхийг тойрч байгаа хугацааг нэг сар гэж үзэн
цаг хугацааг тоолж байгаа тооллыг билгийн тоолол
гэнэ. Энэ тоололд нэг сарын хугацааг 29 ба 30
хоногтойгоор авч бага сар их сар гэж ялгана. Аргын
тооллоор 29,30,31 хоногтой буюу жилийн365
хоногтой гэж үздэг учир энэ 2 тоолол зөрдөг. 3 жил
тутамд дээрх зөрөөг нийлүүлсээр нэг илүү сар
оруулж тоолох ба үүнийг илүү сар гэнэ. Ингэж
хоёуланг хослуулж тоолохыг арга, билгийн тоолол
гэж нэрлэнэ.