Presentatie van Daniël van Rijn op Building Holland, 31 maart 2015.

1. Topsector
Energie
Mogelijkheden voor de
gebouwde omgeving
Daniël van Rijn

2. Agenda
• Innovatie?
• Wat zien we in Nederland gebeuren
• Topsector energie met TKI-EnerGO
• Staalkaart TKI Projecten
• Ondersteuning

3. Innovatie?

4. Innovatie?

5. Citaat EnergieSprong:
“……De gevel is bedekt met composiet,
een licht materiaal dat vergelijkbaar is
met materiaal dat voor boten wordt
gebruikt; super licht en waterdicht….”

6. Wat zien we gebeuren in Nederland?
• Woningen
- Nieuw
- Renovatie
• Utiliteit: scholen en kantoren als voorbeeld
www.rvo.nl/energiezuiniggebouwd
Invloeden van:
• EPC aanscherping 2015
• Bijna Energieneutrale nieuwbouw vanaf 2020
• Stroomversnelling en 0-op de meter
• Energieakkoord: B en C labels

7. Woningen, nieuwbouw

8. Woningen, nieuwbouw
Karakteristieken gerealiseerde woningen EPC < 0,4
• Meestal driedubbel glas en Rc > 6,0
• Enkelen passiefhuis niveau
• Vrijwel altijd veel PV
• Vaak warmtepompconcept met (bodem)opslag soms een HR-ketel of
warmtelevering
• Zonneboilers
• Heel vaak all electric
• Gestapelde bouw (meer dan drie lagen): zonder gebiedsgerichte maatregelen
e.d. wordt het moeilijk
• Verschillende bouworganisatievormen
• Sporadisch energieprestatiecontracten

9. Woningen bestaande bouw

10. Woningen bestaande bouw
Karakteristieken energiezuinige renovaties
• Naar label C of B
• Eenvoudige maatregelen in schil en installatie
• Naar 0 op de meter
• Snelle renovaties
• Conceptueel/prefabricage
• De schil als hoogwaardig multifunctioneel bouwdeel, nieuwe technologiën, PV
• Af van het klassiek aanbesteden, andere businessmodellen, andere manieren van
samenwerken, andere benadering bewoners

11. Utiliteit: scholen en kantoren
• xx

12. Utiliteit: scholen en kantoren
Karakteristieken (bijna) energieneutraal
Scholen
• Zeer uiteenlopende pakketten
• Veel PV als sluitstuk
• Vraaggestuurde ventilatie
• Efficiënte en slimme verlichting
• Rc tussen 6,0 en 10
• Bijzondere technieken
Kantoren
• Meer focus op installatie- en
regeltechniek
• Meer aandacht voor innovatief
bouwproces
- bouwteam
- aanbesteding DBFMO (of
onderdelen zoals DBM of E&B)
- 10- tot 20-jarig
onderhoudscontract
• Vaak externe warmtelevering of
biomassa

13. Topsector Energie/TKI EnerGO
? ?
• 7 Topconsortia voor kennis en innovatie (TKI’s)
• Van belang voor Gebouwde omgeving:
- EnerGO (gebouwde omgeving)
- TKI switch2smartgrids (Smart Grids)
- TKI Solarenergy (zonne-energie)
Gaan fuseren (werknamen iDEEGO)
• Daarnaast verschillende TKI doorsnijdende instrumenten
• Subsidies uitvoering RVO
• vooral Producten- en diensteninnovaties

14. TKI EnerGO
? ?
• Eigen stichting en programmabureau
• Eigen programma met hoofdlijnen
• Subsidies voor partijen o.b.v. programma (RVO)
• Ontwikkeling eigen ecosysteem
www.tki-energo.nl

15. TKI EnerGO: programmalijnen
?
• Compacte conversie en opslag
• Regeling Energieprestatie en Control
• Multifunctionele bouwdelen
• Energieopwekking, distributie en
opslag op gebiedsniveau

16. TKI EnerGO: projecten
Een aantal voorbeelden
? ?
• www.tki-energo.nl/projecten/
• www.rvo.nl/subsidies-regelingen/
projecten

17. 2ND SKIN

18. 2ND SKIN
• Ontwikkelen van een eenvouding te monteren modulaire gevel met
inbegrip van de leiding infrastructuur
• Realisatie van een renovatieprototype
BAM Woningbouw Rotterdam, Eneco installatiebedrijven Zuid-West BV, Hogeschool
Rotterdam, Technische Universiteit Delft

19. Breeze (Earth, wind and Fire)

20. Breeze (Earth, wind and Fire)
• Realisatie van een gebouw met natuurlijke airconditioning dat voor
een binnenmilieu zorgt dat voldoet aan alle comfortcriteria en het
energiegebruik met 50% reduceert
• Actief gebruik van zon en wind via een Zonnefaçade en een
Powerdak
Bronsema Consult, Dutch Green Company N.V., KC-Group B.V., Technische Universiteit
Delft

21. ECOVAT: Total Energy System

22. ECOVAT: Total Energy System
• Realiseren van een prototype/demonstratiemodel voor een
gebiedsgebonden total energy system bestaande uit een opslagvat
voor thermische energie, gekoppeld aan een hybride smart micro
grid
• Mogelijk maken van een 100% duurzame energievoorziening op
gebiedsniveau (woonwijk 200-400 woningen)
Ecovat Werk BV, Universiteit Twente, Wedam/Hoffman Groep BV

23. TRECO: Towards Real Energy performance and COntrol by
predicting, monitoring, comparing and controll

24. TRECO: Towards Real Energy performance and COntrol by
predicting, monitoring, comparing and controll
?
• Ontwikkelen en leveren van monitoring, regeling en feedback
voorzieningen voor woningen om daarmee optimaal in te kunnen
spelen op fysieke omstandigheden en individuele
bewonerskenmerken en -gedrag
De twee snoeken bouwplantoets BV, Heijmans Nederland B.V., Huygen Installatie
Adviseurs, Stichting Hogeschool Zuyd, Stichting Smart Homes, Technische Universiteit
Eindhoven, Universiteit Maastricht, VAC thuistechnologie BV, de Haas & Partners

25. TKI EnerGO: projecten
Ucer (User Centered Energy Reduction)
? ?Priva, NXP, Kropman Installatietechniek, Vabi, Maastricht University, Technische
Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, TNO
• Het energieverbruik in utiliteitsgebouwen verder reduceren door
ontwikkeling en evaluatie van een individueel comfortsysteem

26. Ondersteuningsmogelijkheden
? ?
• TKI-Energo
• www.tki-energo.nl
• Subsidies vanuit de topsector energie
• iDEEGO
• Open: 1 april – 2 juni
• 2e tender in oktober
• DEI (Demonstratie Energie-Innovatie)
• Open: 1 april – 28 april
• 2e tender in de loop van dit jaar

27. DankDank