Innovatieve financiering van duurzame huisvesting zorg
1. Innovatieve financiering van
duurzame huisvesting zorg
de business case van eigenaar Habion en exploitant Amaris
| Corporate Facility Partners | Symposium Groen Vastgoed, goed verhuurd? | 16 februari 2012
2. Niet duurzame zorghuisvesting met te weinig investeringsbudget
Bouw ziekenhuis Zwolle Uitstel voor nieuwbouw
uitgesteld ziekenhuis in Enschede
29/03/07, 12:54 20/07/10 12:39
Nieuwbouw Bosch'
ZWOLLE (ANP) - De nieuwbouw ENSCHEDEStart bouwvan het
- Nieuwbouw Woonzorgzone
van ziekenhuis Isala klinieken in MST is een mega-operatie met grote
ziekenhuis uitgesteld
Zwolle is uitgesteld. Volgens het
weer uitgesteld
gevolgen voor de omgeving. Ze zal
31/01/07 11/10/11
bestuur van de zorginstelling zouden het beeld van de zuidkant van de
de investeringen nu te zwaar op deMarktontwikkelingen binnenstad gaan bepalen. De bouw, nieuwbouw vanRSZK De
Nieuwbouw
DEN BOSCH - De nieuwbouw van HILLEGOM – De
het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den zorgcentrum Bloemswaard is nog
Hoevenakkers uitgesteld
ernstige bedreiging kleine een investering vraagt van ruim
exploitatie drukken waardoor de zorg
Bosch wordt voor onbepaalde tijd
die
in het geding komt. Dat maakte het ziekenhuizen 300 miljoen, begint nu niet eerder maar de bouw van
altijd de bedoeling, dan
01/11/11
uitgesteld. De offertes voor de het betekent een
dienstencentrum en de
ziekenhuis donderdag bekend. in april 2011. Dat WAALRE – Sinds 2005 hebben de
05/09/11
nieuwbouw bij verschillende
vertraging van appartementen is onzeker. Was eerst Zorgcentra de
zeker drie maanden Regionale Stichting
aannemers vallen tientallen miljoenen basis van de
UTRECHT - Op
“het proces ophet verkrijgen van Kempen en Woningstichting de
weg naar het de benodigde
gepubliceerde jaarverslagen lijken de
euro's hoger uit dan wat het vergunningen een obstakel, nu is de
verkrijgen van een hypotheek vanKempen plannen om nieuwbouw
ziekenhuis zelf had geraamd. Het afgelopen jaren
ziekenhuizen de economische situatie reden om pas op
zo’n 350 miljoen (nieuwbouw (verpleeghuis) te realiseren bij RSZK
redelijk te zijn doorgekomen, maar de
Jeroen Bosch Ziekenhuis stelt dat de de plaats te maken. Maar er is nog
Enschede, vernieuwbouw Oldenzaal,Hoevenakkers in Waalre. Door de
De
schijn de offertes academische
forse overschrijding van bedriegt. De
alsmede kosten van apparatuur) is over de snel veranderende de wet-
steeds geen zekerheid
vanaf 2005
bouw,
niet was te voorzien. Het zullen profiteren van de
centra ziekenhuis omdat er nog niet genoeg huuders
complex”. en regelgeving, zoals de invoering van
marktontwikkelingen, maar de kleine
wil niets zeggen over hoe het nu zijn gevonden voor ruimten in het
ziekenhuizen komen zwaar onder de zorgzwaartebekostiging en de
verder moet met de dienstencentrum. Er wordt gewacht
normatieve
nieuwbouwplannen. te staan. De sterke
druk tot de economische situatie
afhankelijkheid van het B-segment huisvestingscomponent, worden de
rooskleuriger is.
speelt hierin een belangrijke rol, maar RSZK en WdK genoodzaakt de
ook de wankele eigen voorbereidende bouwactiviteiten
vermogenspositie en de voor de nieuwbouw van RSZK De
vastgoedpositie. Dit zijn slechts Hoevenakkers te stoppen.
enkele van de conclusies uit het
Rapport Nederlandse Ziekenhuizen 2011
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 2
3. Marktontwikkelingen richting winstgevende duurzaamheid in de zorg
Gebruik van warmte koude opslag (WKO)
Gebruik van vloerverwarming i.c.m. warmtepomp
Ontwikkeling van MVO beleid bij zorgaanbieders
Gebruik van slimme domotica (aansturing klimaat & verlichting)
Gebruik regenwater voor sanitair / was (linnen)
Duurzame innovaties in grootkeukens: groener werken & kostenbesparend
Zorginstellingen besteden energiebesparing uit aan Esco (Lievensberg)
Duurzame nieuwbouw ziekenhuis met BREEAM Bespoke (Maastricht UMC+)
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 3
4. Ambitieuze doelen op MVO van Amaris
MVO-missie Amaris Zorggroep
Amaris Zorggroep is vanuit haar visie en doelstellingen een maatschappelijk betrokken
organisatie. Amaris Zorggroep wil duurzaam zijn vanuit haar maatschappelijke
doelstellingen, vanuit morele verantwoordelijkheid en om als organisatie duurzaam te zijn.
Drie pijlers MVO Beleid Amaris:
1) Verantwoord investeren
2) Communiceren van de visie
3) Het zijn van een gezonde werkgever
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 4
5. Veel adviseurs zijn meer gespecificeerd in zorgvastgoed
dan in duurzaamheid
BREEAM
Nr. Maatregel DO
In Investering Opbrengst
BREEAM Terug
In DO Onderbouwing
Investering Opbrengst Terug Onderbouwing
punten 14/10/2011? punten 14/10/2011?
verdien verdien
tijd (jaar) tijd (jaar)
1
7 €
WKO installatie i.c.m.
Ja 250.000 € 737.000 Ja € 250.000 € 37.000
6,8 Meerinvestering WKO + collectoren, t.o.v. ketels. De
6,8 Meerinvestering WKO + collectoren, t.o.v. ketels. De
zonnecollectoren terugverdientijd is inclusief volledige koeling. terugverdientijd is inclusief volledige koeling.
ring 2
3 Energiemonitoring & €
Nee 20.000
bemetering € 320.000 Nee Investering voor plaatsing 20.000
1,0 € 20.000 € Geïdentificeerde
extra tussenmeters Investering voor plaatsing extra tussenmeters elektra in
1,0 elektra in
bouwdelen + installaties combinatie met energiemonitoring; analyse combinatie met energiemonitoring; analyse
duurzame
verbruikspatronen + advies energiereductie. verbruikspatronen + advies energiereductie.
3
2 Grijs water circuit
Nee € 35.000 € 2 1.500 Nee Opvang en gebruik €
23,3 € maatregelen voor
35.000 regenwater voor spoeling /Opvang en gebruik regenwater voor spoeling / irrigatie.
1.500 23,3 irrigatie.
nieuwbouw,
4
1 LED verlichting in de €
Ja - € 1 4.300 Ja - € - € 4.300
gem. TVT 5,5 jaar
PL verlichting gangen vervangen door LED: geen verlichting gangen vervangen door LED: geen extra
- PL extra
verkeersruimtes (gangen) investering t.o.v. huidige begroting. Opbrengst, reductie t.o.v. huidige begroting. Opbrengst, reductie
investering
energie- en onderhoudskosten. energie- en onderhoudskosten.
5
1 Terreinverlichting op zonne- 4.500 €
Nee € 1 800 € 4.500 € 800
Nee Meerprijs terreinverlichting uitvoeren op zonne-energie. terreinverlichting uitvoeren op zonne-energie.
5,6 5,6 Meerprijs
energie Reductie onderhoud + elektra + aanleg bekabeling.
Reductie onderhoud + elektra + aanleg bekabeling.
Uitgaande van 5 masten. Uitgaande van 5 masten.
van 6
1 € 350
Verlichting kantoren voorzien van
Nee € 1 100 € 350 € 100
Nee Meerinvestering dimbare armaturen + 3,5 Meerinvestering dimbare armaturen +
3,5
daglichtafhankelijke regeling. daglichtafhankelijke regeling. daglichtafhankelijke regeling.
7
1 €
Toepassing zonwering
Nee 41.600 € 1 - Nee- € 41.600 € -
Investering uitvalscherm t.b.v. buitenzonwering 52
- Investering uitvalscherm t.b.v. buitenzonwering 52
wooneenheden. Maatregelen t.b.v. bewonerscomfort.
wooneenheden. Maatregelen t.b.v. bewonerscomfort.
e 8
1 € 68.000
Extra verduurzamen ventilatie
Nee € 112.600 € 68.000 € 12.600
Nee 68 ventilatieregelaars vraaggestuurd maken. Daling
5,4 5,4 68 ventilatieregelaars vraaggestuurd maken. Daling
warmte/koudebehoefte als resultaat. warmte/koudebehoefte als resultaat.
9
0 Zonnepanelen (PV) €
Nee 4.000 € 0 200 Nee Toepassing4.000 PV panelen. Geen extra BREEAM
20,0 € 10m2 € 200 20,0 Toepassing 10m2 PV panelen. Geen extra BREEAM
punten, max. score reeds bereikt d.m.v. WKO.
punten, max. score reeds bereikt d.m.v. WKO.
Totaal € 423.450 € 76.500 5,5 TvT € 423.450 € 76.500 5,5 TvT
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 5
6. Strategische samenwerking eigenaar en exploitant voor
investeringsbudget en lange termijn horizon
Maatschappelijk jaarverslag Amaris
Het huisvestingsbeleid en in het bijzonder scheiden van wonen en zorg is door wijziging in
regelgeving een belangrijk strategisch onderwerp geworden.
Meerwaarde voor Amaris door samenwerking met een woningcorporatie :
Meer kennis en capaciteit op voor de transformatie van het vastgoed
Voorkomen dat de zorg negatieve gevolgen ondervindt van scheiding zorg & wonen
Zeggenschap over de bestemming van het vastgoed (garanderen zorgfunctie)
Sterkere positie in de regio verwerven vanuit
de eigen corebusiness
Nieuwbouw De Veste, bron VDVZ
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 6
7. Habion en Amaris combineren strategische expertise en
complementaire assets
Joint venture Habion & Amaris
Eigenaar Exploitant
• Eigenaar (zorg)vastgoed • Eindgebruiker zorgvastgoed
• Core business: huisvesten van ouderen • Core business: wonen & zorg voor ouderen
• lokale toepassing van landelijke expertise • 10 zorginstellingen in de regio's 't Gooi- &
• investeringen in veiligheid, comfort en Vechtstreek en Eemland
woonplezier • Duurzaamheid staat centraal
• multifunctioneel en toekomstgericht bouwen • Zelfstandigheid en regie over het eigen leven
• Kennis van zorgprocedures en regelgeving • Van verzorgd wonen tot intensieve verpleging
en van gemaksdiensten tot thuiszorg
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 7
8. Integrale aanpak duurzaamheid Amaris Zorggroep
Uitrol 8
1. deelprojecten 1e
Besluit en half jaar
invulling MVO-
beleid Amaris 2012, meetbare
resultaten
in zomer 2012
2. 3.
Gezonde Verantwoord Visie op MVO
werkgever, derd investeren in communiceren
en delen mee duurzaamheid
6. 7. 8.
4. 5.
Terugdringen Optimaal Comfort
Duurzame Bewust omgaan
vervoer gebruik van verbetering, energ
nieuwbouw met dagelijkse
ruimte iebesparing &
middelen
Innovaties
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 8
9. Nulmeting duurzaamheid bestek zorglocatie ‘De Veste”
Beoordeling duurzaamheid nieuwbouw met BREEAM-NL:*
(1) Management, (2) Energie, (3) Tranport, (4) Water, (5) Materialen, (6) Gezondheid,
(7) Landgebruik & Ecologie, (8) Afval en (9) Vervuiling
BREEAM Score nieuwbouw Amaris De Veste
Goede score De Veste BREEAM Niveau Sterren %
Huidige Investerings
Max. score
score voorstel
Hergebruik van (bouw)grond None < 30%
Certified ≥ 30% 32%
Ontwerp gericht op welzijn & gezondheid Good ≥ 45% 45%
Aandacht voor ecologie Very Good ≥ 55% 63%
Excellent ≥ 70%
Bereikbaarheid voetgangers, fietsers & OV
Outstanding ≥ 85%
* op basis van nulmeting BREEAM 2011
Verbeterpunten in uitvoering
Investeringsvoorstel duurzame maatregelen (o.a. WKO, zonneboilers, grijs water, LED)
BREEAM aspecten integreren in Programma van Eisen Nieuwbouw
* i.v.m. ontbreken specifiek zorgschema is BREEAM –NL Nieuwbouwschema toegepast
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 9
10. Verduurzaming zorghuisvesting: visie vanuit de gebruiker
Ariënne Weggemans [Facility Manager Amaris De Veste]
De belangrijke eisen voor de ontwikkeling van zorghuisvesting:
(1) een gegarandeerd comfort voor bewoners
(2) beheersmatige en onderhoudsvriendelijke techniek
(3) verankeren van duurzaamheid i.c.m. verlagen exploitatiekosten
(4) een prettige uitstraling
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 10
13. Lesson leaned
Kennisverzameling referentiebezoeken
Bewezen technieken (WKO / klimaatregeling)
Duurzame maatregelen vanuit eindgebruikers zelf
Aandachtspunten voor nieuwe technieken
Concreet maken van technieken voor toekomstige gebruiker (FM/TD)
Maak duurzame maatregelen transparant & concreet
Investering, besparing, terugverdientijd, BREEAM credits
Huidige locatie testcase voor duurzame maatregelen:
Gebruik van terreinverlichting op zonne-energie
Ontwikkeling modelkamer voor beleving van LED
Onderzoek hergebruik sloopafval/puin
Nieuwbouw De Veste, bron VDVZ
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 13
15. Contact
Amersfoortseweg 15 a
7313 AB Apeldoorn
t:+31 (0)55 355 5199
f:+31 (0)55 355 2555
e: info@cfp.nl
w: www.cfp.nl
DUURZAAMHEID KOSTENREDUCTIE HUISVESTING HET NIEUWE WERKEN
17. Verduurzaming zorghuisvesting: visie vanuit gebruiker & architect
Ariënne Weggemans [Facility Manager Amaris De Veste]
De belangrijke eisen voor de ontwikkeling van zorghuisvesting:
(1) een gegarandeerd comfort voor bewoners
(2) beheersmatige en onderhoudsvriendelijke techniek
(3) verankeren van duurzaamheid i.c.m. verlagen exploitatiekosten
(4) een prettige uitstraling
Aart van der Vlist [Architect nieuwbouw Amaris De Veste]
De belangrijke aspecten voor architectuur van zorghuisvesting:
(1)
(2)
(3)
(4)
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 17
18. Bronnen
Artikel Zwolle
http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/nieuws/article/detail/1358843/2007/03/29/Bouw-ziekenhuis-Zwolle-uitgesteld.dhtml
Artikel Den Bosch
http://www.omroepbrabant.nl/?news/76685942/Nieuwbouw+Bosch+ziekenhuis+uitgesteld.aspx
Artikel Enschede
http://www.tctubantia.nl/regio/7008577/Uitstel-voor-nieuwbouwplan-ziekenhuis-in-Enschede.ece
http://www.mst.nl/onzeorganisatie/archief/nieuws_nieuws/Bericht%20in%20Tubantia.doc/
Artikel Hillegom
http://www.woonzorgzonehillegom.nl/nieuws/nieuwsberichten/62
Artikel QHC
http://www.qhc-nl.com/?page=interessant&news=newsitem&newsitem=56
Bronnen ontwikkelingen
http://www.zorginstellingen.nl/category/products/duurzaamheid
Bron pagina 6: Maatschappelijk jaarverslag Amaris 2010
Bron pagina 7: Website Habion, website Amaris
Bron pagina 13: Arienne: Comfort Bewoners, beheersmatige techniek, onderhoudsvriendelijk (ruimtes, materialen en
technieken), exploitatiekosten, prettige uitstraling.
Corporate Facility Partners |16 februari 2012 | pagina 18