2. Si Liwayway A. Arceo ay ipinanganak sa Manila noong ika
30 ng Enero 1924 mula sa kilalang pamilya ng mga
manunulat.Nagsulat siya ng ilang nobela kabilang dito
ang Canal de la Reian at Titser. Mayroon din siyang mga
koleksiyon ng maiikling kuwento tulad ng "Ang Mag-
Anak na Cruz, Mga Maria, Mga Eva at "Maybahay, Anak
at iba pa". Ang kanyang kuwentong "Uhaw ang Tigang
na Lupa" ay nanalo ng ikalawang gantimpala sa
Pinakamabuting Maikling Likha noong 1943.
LIWAYWAY A. ARCEO
3. Si Liwayway Arceo ay kilala rin bilang isa sa
pinakaunang nagsulat ng soap opera para sa
radyo. Ang kanyang dramang "Ilaw ng Tahanan"
ay inere sa DZRH, DZMP at DZPI mula Marso 1949
hanggang Hulyo 1958. Ilan pa sa kanyang mga
naisulat na script ay ang Dely Magpayo, Ang Tangi
kong Pag-Ibig at Kasaysayan ng mga Liham ni Tiya
Dely. Siya rin ang bumuo ng Lovingly Yours, Helen
na inere noong 1978. Bukod dito, sumulat din siya
ng ilang script sa telebisyon ang Sangandaan at
Damdamin na parehong tinangkilik ng publiko.
Namatay siya noong 1999 sa edad na 75.
5. Pamilyang de Los Angeles
- Sila ay isang pamilyang may pagkakaisa at unawaan para sa isa’t
isa. Masasabing isa silanghalimbawa ng maayos at halos perpektong
pamilya.
1. Salvador
- Ang padre de pamilya at mabuting asawa ni Caridad.Tahimik lang
ito at minsanan lamang kung magsalita. Kahitminsan lamang ito
magsalita, talagang may kabuluhan at
maylalim naman ito. Madalas din siyang sumasang-
ayon sa mgadesisyon ni Caridad lalo na’t kung
sa tingin niya’y ito’y tama at parasa ikabubuti ng asawa.
6. 2. Caridad
- Isang napakamaunawaing ina
sa kanyang pamilya.Malaki ang pagmamahal at
pagaalala niya sa kanyang asawa lalona
sa kanyang mga anak na si Leni at Junior. Isa
siyang babaeng
may malakas at matibay na loob. Hindi siya aga
d-agad nagpapatinag sa mga
problemang kanyang kinakaharap.
3. Leni
- Panganay na anak na babae nina Salvador
at Caridad. Nagtapos ito ng medisina at
kasalukuyang nag-iinternong
doktor.Espesiyalidad nito ang Pediatrics at
talaga namang makikita ang
husay ni Leni sa panggagamot. Matalino rin si L
eni at sakatunayan ay siya pa ang nakakuha ng
unang pwesto sa Medical Board Exam.
7. 4. Junior
- Huling miyembro ng pamilya. Kasalukuyan
itong kumukuha ng kursongArchitecture sa isang
unibersidad.
Pamilyang Marcial
- Ang pamilyang ito ay puno ng kaguluhan.
Wala kasi silang maayos
na komunikasyon. Hindi pinakikinggan ni Nyora
Tentay ang kanyang anak na si Victor at pilit na
pinasusunod ito sa kanyang mga nais kahit naay
aw naman nito.
8. 5.Victor
-Ama ni Gerry at asawa ni Gracia.
Sunud-sunuran ito sakanyang ina.
Hindi man kita ay mahal na mahal niya
angkanyang pamilya.
6. Gracia
-Asawang hinwalayan ni Victor dahil
sa kagustuhan nginang si Nyora
Tentay.
9. 7. Gerry
- Anak ni Victor at Gracia.
8.Nyora Tentay
-Siya ang bumubuhay sa lahat halos ng
naninirahan sa Canal de la Reina. Dahil sa
kanyang pagiging usurera, ang kanyang
tindahan ay siyang kinukunan ng pagkain ng
lahat ng nakapaligid sa kanya. Simula nang
mabyuda siya ay pera na lang ang kanyang
ninanasa sa buhay. Siya ang utangan at ang
tubo ay 20% kada buwan.
10. Inilarawan ang tagpuan bilang isang
maburak, mabaho, at pinamumutiktik
an ng mga iskuwater, at si Nyora Tent
ay ang nagmimistulang pinuno rito.
Ang lugar na ito ay simbolo ng mga
lunggati ng bawat isa, lalo na ng mga
mahihirap. Ipinapakita rin nito na hindi
lamang mga bagay o mga tao ang
maaaring maging simbolo
ng pagbabago. Nagkaroon ng
relasyon ang mga tauhan sa tagpuang
Canal de la Reina dahil ang lupang
pagmamay-ari ni Caridad ay
nandirito.Maraming pangyayari ang
naganap sa lugar na ito at dito umikot
ang pinaka-laman ng nobela.
11.
12. Binalikan ni Caridad de los Angeles ang lugar kung saan unang
namulat ang kanyang mga mata, ang Canal de la Reina,
makalipas ang ilang taon mula nang lisanin niya ito dulot ng sunog
bago sumiklab ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ngunit
sumikip ang kanyang dibdib nang maratnang ang lupang noo’y tila
paraiso sa kanya ay isa nang larawan ng kahirapan dahil sa mga
iskwater at sa ‘di kanais-nais na tanawin at amoy.
Nagtungo siya sa Canal de la Reina kasama ang asawang si
Salvador at ang mga anak na sina Leni at Junior upang bisitahin
ang kanilang lupa na ipinagkatiwala pa ng mga ninuno niya kay
Osyong. Ngunit hindi niya inaasahan na ang lupang ipinamana sa
kanya ay ipinagbili ni Osyong sa usurerang si Nyora Tentay nang
mabaon ito sa utang. Sa suliraning ito nag-umpisa ang
pagkakaugnay-ugnay ng mga tauhan sa bawat isa. Ipinapakita
lamang na mahalaga ang lugar sa buhay ng tao. Nagdemanda si
Caridad patungkol sa pagmamay-ari ng lupa. Hindi naman siya
inurungan ni Nyora Tentay. Hindi naging hadlang ang kanilang
kasarian bilang babae na maging matigas at malakas ang loob. Si
Caridad ay suportado ng kanyang mapagmahal na pamilya.
13. Naninindigan sila sa katotohanang maibabalik sa kanila ang lupa
sa tulong ni Atty. Agulto, kahit may kahirapang kalabanin si Nyora
tentay dahil pinapakilos nito ang kanyang pera upang
impluwensyahan ang mga opisyal.Nakatulong sa paglutas sa kaso si
Gracia, ang manugang ni Nyora Tentay na minatapobre ng matanda
noong naninirahan pa sa kaniya. Masama ang loob ni Gracia kay
Nyora Tentay at kay Victor na kaniyang hiniwalayang asawa.
Nalaman ni Gracia ang tungkol sa kaso nang masabi sa kanya ni
Dado, asawa ng yumaong si Paz na kaibigan niya. Si Paz bago
mamatay ay naging pasyente pa ni Leni. Nagkapalagayan kaagad ng
loob si Gracia at ang pamilya ni Caridad, maging ang mga anak na
kapwa doktor, si Gery at Leni. Simula nang dumating si Caridad sa
buhay ni Nyora Tentay ay tila natauhan na si Ingga sa pagmamalupit
sa kanya ng matanda. Nang dumating ang isang napakalakas na
bagyo na tumangay at luminis sa Canal de la Reina at iba pang
bahagi ng Kamaynilaan, nagkaroon ng malaking pagbabago sa
buhay ng mga tauhan. Ang tubig dulot ng baha ang naging dahilan
ng pagsibol ng kabutihan. Nang tangayin ang mga tao sa Canal de la
Reina kasama na si Nyora Tentay, inagaw ni Ingga ang mga alahas
sa katawan at ang bayong ng kayamanan ni Nyora Tentay upang
makapaghiganti. Kapwa sila nakaligtas sa baha.
14. Si Ingga ay napunta sa Sampaguita Health Center kung saan
siya sinundo ni Junior, nagboluntaryong sumama sa rescue
operation, upang iuwi sa bahay ng mga de los Angeles. Si Nyora
Tentay naman ay napunta sa paaralang-bayan ng Lakandula, at
nabaliw nang hindi makita ang kanyang bayong.Sa kabila ng
kasamaan ni Nyora Tentay ay isinauli pa rin ng pamilya de los
Angeles ang bayong ni Nyora Tentay na kinuha ni Ingga. Naroon
ang mga papeles ni Nyora Tentay ngunit nanaig pa rin ang
pagiging patas sa puso ng pamilya de los Angeles. Naibalik na ni
Junior ang bayong ngunit hindi pa rin nakakakilala si Nyora
Tentay; kahit si Victor na kaniyang anak ay hindi pa rin niya
makilala. Ito ang naging magandang dahilan ni Victor upang
makalapit sa kanyang minamahal na anak, si Gery na isang
manggagamot. Hindi man espesyalista si Gery sa pag-iisip ay
inirekomenda niya ang kanyang Lola Tentay sa isang kakilalang
doktor sa mental hospital. Sa panahong iyon din sa loob ng klinika
ni Gery muling nagkatagpo si Victor at si Gracia. Nanliit si Victor
sapagkat sa kabila ng pagiging babae ni Gracia ay nagawa nitong
itaguyod si Gery sa marangal at marangyang pamumuhay
samantalang siya ay naging sunud-sunuran lamang kay Nyora
15. Naramdaman ni Victor na gusto na niyang maging responsible at
independenteng lalaki. Hindi maitatanggi na mahal pa rin niya si
Gracia kung kaya’t naglakas-loob na siyang bumukod ng bahay
kay Nyora Tentay nang bumalik na sa katinuan ang matanda.
Ayaw na niyang maging alipin ng salapi ng kanyang
ina.Napatunayan na sa korte na si Caridad ang tunay na may-ari
ng lupang inaangkin ni Nyora Tentay, sa tulong ng pagtestigo ni
Tisya, asawa ng yumaong si Osyong na naging katuwang sa
pagbabantay noon sa lupa. Wala ng magagawa pa ang matanda
kundi tanggapin ang kanyang pagkatalo. Nagbabadya ito ng
mabuting simulain, total ay hindi na pinayagan ang mga iskwater
sa Canal de la Reina. Malinis na talaga ang lugar.Karagdagan sa
kagalakan ng pamilya de los Angeles ay ang pagkamit ni Leni sa
unang pwesto ng Medical Board Exam bilang babae at
pinakabatang doctor. Kasama sa pagbati at pagbisita ni Gery kay
eni ang ama nitong si Victor.Ang naging wakas ng nobela ay tipikal
na hinahanaphanap ng mga Pilipino na pagsikat ng araw matapos
ang malakas na unos. Nagkasundo na ang pamilya de los Angeles
at ang pamilya Marcial mula nang ikasal ang anak ni Caridad at
Salvador na si Leni, at ang anak ni Victor at Gracia na si Gery. Ang
16. Si Junior naman ay pinayagan nang
kumuha ng kursong abogasya matapos
ang kasalukuyang kursong arkitektura. Si
Ingga ay bumalik na sa kanyang
probinsya. Si Nyora Tentay ay tinanggap
na ang pagkatalo. At si Victor at Gracia
naman ay nagkakasundo na rin.Sa Canal
de la Reina nangyari ang masalimuot na
bagay, ngunit kaloob pa rin na dito
umusbong ang pagbangon at pag-asa sa
mas masiglang bukas. Ngunit hindi pa
roon matatapos ang lahat; sapagkat
nagbabadya ang pagdedeklara ng Martial
17. TEORYA:REALISMO
-Dahil ito ay nagpapakita ng katotohanan
sa pangyayari sa lipunan.
-Karaniwan nitong pinapaksa ang
kalagayan na nangyayari sa lipunan tulad
ng Diskriminasyon, Kurapsyon, kahirapan
at iba pa.
18. - Ang pagiging sakim ay walang
maidudulot na maganda.
- Tumulong sa mga nangangailangan sa
halip na gipitin ito.
- Huwag mong gawin sa iba kung ayaw
mong gawin sayo.
GINTONG ARAL
