1. Seksueel misbruik bij kinderen Feiten en cijfers

2. Inhoudstafel Wat is seksueel misbruik? Omvang van het probleem Kinderporno Seksueel misbruik in de sport Lastig gevallen op school Jonge daders Een dalende trend? Vorm en ernst van seksueel misbruik Gevolgen van seksueel misbruik

3. 10. Seksueel misbruik en de wet 11. Preventie van seksueel misbruik 12. Weerbaarheid en seksuele vorming 13. Programma’s voor jonge plegers 14. Een beleid in voorzieningen op school 15. Een preventiebeleid ontwikkelen 16. Bronnen

4. 1. Wat is seksueel misbruik van kinderen? Wanneer kinderen of jongeren in seksuele activiteiten worden betrokken die ze niet tenvolle begrijpen Wanneer feiten vrij tot zeer ernstig zijn Wanneer het gedrag door het slachtoffer als misbruik ervaren werd, ook als het niet de bedoeling van de dader was het slachtoffer te misbruiken Wanneer het gedrag als misbruik was bedoeld  als een zekere mate van dwang of macht wordt uitgeoefend, of het slachtoffer niet kan weigeren. Bestaat uit: verkrachting, aanranding van de eerbaarheid, ontucht, …

5. 2. Omvang van het probleem Gebaseerd op: Vertrouwenscentra Kindermishandeling, politie,comités Bijzondere Jeugdzorg en Centra Algemeen Welzijnswerk

6. 3. Kinderporno Kinderen worden ingezet bij de productie van pornografie Valt onder de noemer van kinderprostitutie Voornamelijk recent geëmigreerde meisjes of jonge alleenstaande asielzoekers

7. 4. Seksueel misbruik in de sport 28% van de topsporters = een of meer keer last van seksuele intimidatie 9% = voor hun 16 gedwongen seksuele gemeenschap met iemand binnen de sportwereld Risicofactoren= autoritaire sportcultuur, isolement van de sporter, macht van de trainer, de vertrouwensband met de trainer, gelegenheden, …

8. 5. Lastig gevallen op school Vooral verbaal gedrag Vindt vaak plaats in openbare ruimtes Plegers = vaak leeftijdsgenoten Plegers: 1/4 = schoolpersoneel Plegers = voornamelijk jongens en mannen

9. 6. Jonge daders Meer dan de helft van de plegers = onder de 20 jaar 30% - 50 % van de daders heeft zelf seksueel misbruik meegemaakt Men ziet dit niet als experimenteergedrag maar eerder als een mogelijk begin van een ‘misbruikcarrière’

10. 7. Een dalende trend? Aantal meldingen seksueel misbruik = gedaald in Vlaanderen Verschillende mogelijke oorzaken Grootste daling is te merken bij biologische vaders in intacte gezinnen

11. 8. Vorm en ernst van seksueel misbruik Onderzoek van het Limburgs Universitair Centrum Zij rangschikten uitingsvormen van seksueel geweld op vrouwen naar de ernst van de gepleegde feiten J. Frenkenhanteert een andere indeling in ernst, waarin hij vorm, frequentie, de betrokkenen en vooral de ernst van de psychische gevolgen voor het slachtoffer verwerkt

12. Frenken komt tot volgende categorieën:

13. Slachtoffer jonger is dan 12 jaar De pleger een familielid is Het kind zich moeilijk kon onttrekken aan de seksuele contacten Het seksueel contact vaak plaatsvond Het misbruik lang aanhield Dwang, chantage of geweld werd gebruikt De duur van de geheimhouding Er sprake was van penetratie Gevolgen, volgens Frenken, zijn ook erger wanneer:

14. 9. Gevolgen van seksueel misbruik Verstoorde seksuele ontwikkeling  Later: kunnen last hebben van o.a. stoornissen bij de seksuele opwinding, orgasmestoornissen, vermijden van seksuele intimiteit, … Stigmatisering: schaamte-en schuldgevoelens worden opgedrongen waardoor een negatief zelfbeeld ontstaat  kanlater aanleiding geven tot drang naar isolatie, drug-alcoholgebruik, suicidegevoelens, etc. Verraad  Wantrouwen, woede, vijandigheid, verdriet en depressie kunnen mogelijke reacties zijn Machteloosheid: de angst die het slachtoffer heeft meegemaakt kan zich uiten in allerlei somatische klachten, nachtmerries, depressies, school- of werkproblemen, agressief gedrag, …

15. 10. Seksueel misbruik en de wet Seksuele handelingen =strafbaar als 1 van de partijen er niet mee heeft ingestemd of niet kon mee instemmen vanwege leeftijd, bevattingsvermogen, overmacht of dwang Strafbare seksuele handelingen worden onderverdeeld in seksuele handelingen met en zonder penetratie Indien penetratie = verkrachting Indien geen penetratie = aanranding van de eerbaarheid

16. Als 1 van de partijen 15 is of jonger, dan veronderstelt de wetgever altijd dwang, ook al heeft de minderjarige ingestemd met de seksuele omgang

17. Seksueel contact tussen minderjarige en een bloedverwant in opgaande lijn = incest = strafbaar De leeftijdsgrens =tot 18 jaar, en het feit of er dwang bij te kijken kwam speelt geen rol: er is steeds sprake van een misdrijf Let op: ook personen die (occasioneel) met de minderjarige samenwonen en over hem of haar gezag heeft, valt onder deze wetgeving

20. Kinderen zwijgen en schamen zich om wat is gebeurd, maar kunnen wel betrouwbaar vertellen wat er gebeurd is als ze de juiste vragen krijgen

22. Luister actief

23. Neem de jongen of het meisje ernstig

24. Laat het kind rustig, in eigen tempo praten

25. Respecteer het als het kind iets niet wil of kan vertellen

26. Vermijd indringend, langdurig oogcontact: dat kan bedreigend zijn

27. Vermijd paniek

28. Vermijd een heftige schrikreactie van uw kant

29. Oefen geen dwang uit

31. Raak het kind niet onverwachts of onnodig aan

32. Vermijd irritatie bij uzelf bijvoorbeeld als het kind onduidelijk of ambivalent is

33. Verhoog niet de risico’s voor het slachtoffer door overhaast het gezin in te schakelen

34. Vraag nooit waarom: dit kan zeer beschuldigend overkomen

36. Stel open vragen en vermijd vragen die met ja of nee te beantwoorden zijn

37. Laat merken dat u het kind serieus neemt

38. Uit waardering als het kind dingen vertelt

39. Maak duidelijk wat het kind van u kan verwachten

40. Wees eerlijk

41. Vertel het kind dat het zich niet schuldig moet voelen

42. Vertel over mogelijkheden van hulp en begeleiding

44. Vermijd uitspraken of non-verbaal gedrag waaruit veroordeling van de persoon blijkt

45. Presenteer het verhaal van het slachtoffer als “feiten”, en geef de verdachte zo weinig mogelijk gelegenheid de feiten te ontkennen.

46. Geef de verdachte niet het gevoel dat je zijn of haar verhaal gelooft

47. Hou het bij het concrete gedrag, doe geen uitspraken over de persoon

48. Toon begrip voor het feit dat het moeilijk is om over de gebeurtenissen te praten

49. Neem geen genoegen met vage antwoorden, vraag naar concretisering, details, nauwkeurige beschrijvingen

50. Benadruk wat de verdachte te winnen heeft met open kaart te spelen (geen geheim en angst)

52. Het verschil tussen passende en niet-passende geheimen

53. Het recht om “nee” te zeggen

54. Een volwassen persoon vertellen over het plaatsgevonden misbruik

55. De schuld ligt nooit bij het kind

57. Kinderen = kunnen het geleerde in praktijk brengen in risicovolle situaties

58. Na programma: kinderen zijn minder vaak slachtoffer van seksueel misbruik

59. Programma = positieve invloed op het doorbreken van het stilzwijgen omtrent seksueel misbruik

62. Educatie: welke vorming en opleiding moeten wij voorzien t.a.v. wie?

63. Preventieve maatregelen: welke maatregelen zijn nodig om de veiligheid te garanderen van alle betrokkenen?

64. Een protocol en klachtenprocedure: wat kunnen betrokkenen doen indien er feiten zijn gebeurd?

66. 16. Bronnen Sensoa(2004). Seksueel misbruik bij jongeren: feiten en cijfers. Rapport (PDF-document). Geraadpleegd op 29 november 2010, op http://www.sensoa.be/pdf/feiten_en_cijfers/feiten_cijfers_seksueel_misbruik_kinderen_en%20_jongeren_2004.pdf

67. Bronnen van de afbeeldingen in de powerpoint: “Daling vacatureaanbod”. (22 april 2009). Daling totale vacatureaanbod afgeremd; 9 sectoren stijgen. Geraadpleegd op 1 december 2010, op http://www.kv.nl/over-ons/nieuws/nieuwsdisplay.aspx?nr=1525 Delfos, M. (16 juni 2008). Opvoeding – communiceren met kinderen. Geraadpleegd op 30 november 2010, op http://www.oudernet.be/?action=artikel_detail&artikel=365 “De wet van Breyne”. (zd). De wet Breyne met commentaar. Geraadpleegd op 2 december 2010, op http://www.immoweb.be/nl/pages/page.cfm?page=Construction_breyne.htm

68. Schavemaker, M. (30 juni 2010). Meetbaarheid van preventie. Geraadpleegd op 30 november 2010, op http://www.bgmagazine.nl/alle+artikelen+.aspx?articleType=ArticleView&articleId=1687 Visser, M. (2 december 2010). Teeven wil 75 extra politieagenten tegen kinderporno. Geraadpleegd op 4 decmber 2010, op http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Nederland/282926/Teeven-wil-75-extra-politieagenten-tegen-kinderporno.htm?rss=true