1. Π
ίνακες του ∆οµήνικου Θεοτοκόπουλου
(Ελ Γκρέκο) δεν βρίσκονται εύκολα προς
πώληση. Ισως αυτός να είναι και ένας
από τους κύριους λόγους που τα τελευ-
ταία δύο χρόνια η αγορά του Ελ Γκρέκο
βρίσκεται σε ανοδική τροχιά.
«Οι έµποροι τέχνης γνωρίζουν ότι το φιλότεχνο
κοινό ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για πίνακες
του Ελ Γκρέκο, έτσι ψάχνουν µήπως ανακαλύψουν
έναν κρυµµένο πίνακα σε κάποια συλλογή» επιβεβαι-
ώνει η κυρία Μαρία Παφίτη, dealer εικόνων και ειδι-
κή σύµβουλος στη βυζαντινή τέχνη, τις ρωσικές και
τις ελληνικές εικόνες. «Συνεχίζει να υπάρχει έντονο
ενδιαφέρον και ενδεικτικό αυτού είναι οι πωλήσεις
των έργων του κατά το τρέχον έτος» προσθέτει, α-
ποκαλύπτοντας στην «Ε» µερικούς από τους πιο
πρόσφατους αγοραστές έργων του Ελ Γκρέκο: «Τον
Απρίλιο, σε ένα επαρχιακό οίκο δηµοπρασιών, στο
Dorset, ένα µικρό πορτρέτο αγίου πωλήθηκε προς
120.000 στερλίνες, ξεπερνώντας κατά πολύ την
αρχική εκτίµηση των 300 στερλινών! Οι επίδοξοι α-
γοραστές ήλπιζαν ότι επρόκειτο για έργο του Θεοτο-
κόπουλου, παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία του οίκου
ανέφεραν “εργαστήριο του καλλιτέχνη”. Λίγο αργό-
τερα, τον Ιούνιο, ένα µικρό σπάραγµα έργου του Ελ
Γκρέκο, που απεικονίζει το κεφάλι του Αγίου Μαυρι-
κίου, πωλήθηκε προς 1.085.000 δολάρια, πάλι,
µέσω του οίκου Christie’s. Τον Ιούλιο το Zurbaran
TrustτουΗνωµένουΒασιλείουαγόρασετη“Σταύ-
ρωση”, σε συνεργασία µε το εργαστήριό του,
έναντι 2.434.500 στερλινών µέσω του οίκου
Christie’s, Λονδίνου». Μία από τις πιο σηµαντι-
κές και τελευταίες πωλήσεις που σηµειώθηκαν
στην αγορά του Θεοτοκόπουλου συνέβη τον
Ιανουάριο του 2015. Ο πίνακας µε τίτλο «Αγιος
Ιωσήφ» πουλήθηκε προς 2.741.000 δολά-
ρια, µέσω δηµοπρασίας του οίκου
Sotheby’s στη Νέα Υόρκη. Ο συγκεκρι-
µένοςπίνακαςείχεπωληθείδύοχρόνια
νωρίτερα ως «Αγ. Πέτρος», και µόνο
«αποδιδόµενος» στον Ελ Γκρέκο,
προς 1.273.844 δολάρια µέσω του
οίκουBonham’s.Στοδιάστηµαπου
µεσολάβησε, αναγνωρίστηκε ως
ιδιόχειρο έργο του καλλιτέχνη,
δηµοσιεύτηκε και παρουσιάστηκε
σε έκθεση στο Τολέδο. Αυτές οι ενέργειες είχαν ως
αποτέλεσµα να υπερδιπλασιαστεί η τιµή του εντός
µόνο 26 µηνών.
Ποιοι αγοράζουν
«Τα έργα του Ελ Γκρέκο πάντοτε ήταν επιθυµητά από
εύπορους ιδιώτες συλλέκτες του δυτικού κόσµου και
αυτό διαφαίνεται από την προέλευση των έργων που
σήµερα ανήκουν στα µεγαλύτερα µουσεία της Αµε-
ρικής, π.χ., στο Μητροπολιτικό της Νέας Υόρκης, την
Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσινγκτον κ.α.» περιγράφει
η κυρία Παφίτη, δίνοντας πολύ σηµαντικά στοιχεία
για τους αγοραστές πινάκων του Ελ Γκρέκο.
Ενα από τα παλαιότερα παραδείγµατα ιδιώτη
συλλέκτη είναι ο Henry Clay Frick, ο οποίος αγόρασε
το 1913 το «Πορτρέτο του Vicenzo Anastagi», της
ιταλικής περιόδου του Ελ Γκρέκο. Το είχε αποκτήσει
προς 125.000 δολάρια, που σε σηµερινή αξία ισοδυ-
ναµεί περίπου µε 3.009.500 δολάρια. Αφού κληρο-
δοτήθηκε από τον ίδιο, σήµερα ανήκει στην ξακουστή
συλλογή Frick στη Νέα Υόρκη.
Στους γνωστούς συλλέκτες η κυρία Παφίτη συ-
µπεριλαµβάνει και τον Fayez Sarofim από το Τέξας.
Κατέχει µια µοναδική «Σταύρωση» του Ελ Γκρέκο,
ζωγραφισµένη σε χαλκό. Αναφέρει, επίσης, και τον
Ισπανό Juan-Miguel Villar Mir, ιδρυτή του Fondo
Villar Mir, ο οποίος δεν δίστασε να ξοδέψει 5.877.000
δολάρια για να αποκτήσει τον «Ευαγγελισµό» (ιτα-
λικής περιόδου) το 2014. «Ρώσοι συλλέκτες έχουν
αρχίσει εδώ και µερικά χρόνια να ανταγωνίζονται
έντονα τους Ευρωπαίους και Αµερικανούς συλλέκτες,
οδηγώντας τις τιµές σε νέα ύψη. Πιστεύω ότι το
ενδιαφέρον τους σχετίζεται όχι µόνο µε τις αισθη-
τικές αξίες, αλλά και µε την ελληνορθόδοξη κατα-
γωγή του Θεοτοκόπουλου. Ανάµεσα σε όλους τους
Ευρωπαίους καλλιτέχνες, τον θεωρούν ως τον συγ-
γενικότερο προς τη δική τους πνευµατική κουλτού-
ρα» σηµειώνει.
Οσον αφορά τους Ελληνες συλλέκτες που έχουν
στην ιδιοκτησία τους έργα του Ελ Γκρέκο, η κυρία
Παφίτηαναφέρει:«ΟΑιµίλιοςΒελιµέζηςείχεαγοράσει
το “Πάθος του Χριστού” το 1934 έναντι 1.200 στερ-
λινών -ποσό πολύ υψηλότερο από ό,τι ξόδεψε για
άλλες εικόνες της συλλογής του- και το οποίο σήµερα
αντιστοιχεί περίπου σε 108.000 δολάρια. Ηταν πεπει-
σµένος ότι επρόκειτο για αυθεντικό Ελ Γκρέκο». Πολύ
σηµαντική θεωρεί την απόκτηση του έργου «Θρήνος
της Παναγίας» από τον Σταύρο Νιάρχο το 1955. «Είχε
ξοδέψει 400.000 δολάρια για να αποκτήσει αυτόν τον
πίνακα της πρώιµης ισπανικής περιόδου του Θεοτοκό-
Ο Νιάρχος
είχε ξοδέψει
400.000 δολά-
ρια για πίνακα
του Θεοτο-
κόπουλου,
αστρονοµικό
ποσό για την
τότε εποχή, αν
σκεφτεί κανείς
ότι σήµερα
αντιστοιχεί
περίπου σε
3.555.000
δολάρια!
τερα, τον Ιούνιο, ένα µικρό σπάραγµα έργου του Ελ
Γκρέκο, που απεικονίζει το κεφάλι του Αγίου Μαυρι-
κίου, πωλήθηκε προς 1.085.000 δολάρια, πάλι,
µέσω του οίκου Christie’s. Τον Ιούλιο το Zurbaran
TrustτουΗνωµένουΒασιλείουαγόρασετη“Σταύ-
ρωση”, σε συνεργασία µε το εργαστήριό του,
έναντι 2.434.500 στερλινών µέσω του οίκου
Christie’s, Λονδίνου». Μία από τις πιο σηµαντι-
κές και τελευταίες πωλήσεις που σηµειώθηκαν
στην αγορά του Θεοτοκόπουλου συνέβη τον
Ιανουάριο του 2015. Ο πίνακας µε τίτλο «Αγιος
Ιωσήφ» πουλήθηκε προς 2.741.000 δολά-
ρια, µέσω δηµοπρασίας του οίκου
Sotheby’s στη Νέα Υόρκη. Ο συγκεκρι-
µένοςπίνακαςείχεπωληθείδύοχρόνια
νωρίτερα ως «Αγ. Πέτρος», και µόνο
«αποδιδόµενος» στον Ελ Γκρέκο,
προς 1.273.844 δολάρια µέσω του
οίκουBonham’s.Στοδιάστηµαπου
32 ΣΑΒΒΑΤΟ 7 - ΚΥΡΙΑΚΗ 8 NOΕΜΒΡΙΟΥ 2015
Artmarket
«Το κεφάλι του Αγίου Μαυρικίου», πωλήθηκε
προς 1.085.000 δολ.
«Ο Χριστός στο Σταυρό» πουλήθηκε προς
3.442.500 δολ.
Οι τιµές που έχουν αγγίξει οι πίνακες µίας από τις πιο πολύτιµες υπογραφές διεθνώς – Τι κέρδισαν οι πωλητές
«ΚΑΥΤΕΣ»
ΥΠΕΡΑΠΟΔΟΣΕΙΣ
Η κυρία Παφίτη θεωρεί ότι είναι αρκετά δύσκολο να
εκτιμήσει κανείς το πόσο μπορούν να ανέβουν οι τιμές
του Ελ Γκρέκο, καθώς δεν υπάρχουν πολλά
παραδείγματα έργων που μεταπωλήθηκαν, έτσι ώστε
να δημιουργούνται ξεκάθαρα κάποιες τάσεις. Ωστόσο,
σύμφωνα με πληροφορίες που παραχώρησε στην «Ε»,
υπάρχουν κάποιες υπεραξίες και υπεραπο-
δόσεις που έχει καταγράψει η αγορά των έργων του.
Συμπερασματικά, μπορεί κανείς να πει ότι οι
αγοραστές του Ελ Γκρέκο δεν επιθυμούν να
αποχωριστούν τους πίνακές τους. Αντιθέτως, πολλοί
ενδιαφέρονται να αποκτήσουν και άλλους. Εφόσον η
προσφορά ελαττώνεται, ενώ η ζήτηση μεγαλώνει,
αναμένεται ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Συνεπώς, μια επένδυση σε αυθεντικό πίνακα
του Ελ Γκρέκο είναι μια πολύ έξυπνη κίνηση.
ΤΙΤΛΟΣ ΠΙΝΑΚΑ
«Αγ. Ιωσήφ»
2012 2015
Αρχικά ο πίνακας είχε
πωληθεί ως «Αγ.
Πέτρος», και μόνο
«αποδιδόμενος»
στον Ελ Γκρέκο, για
1.273.844 δολάρια
(Bonhams, 5
Δεκεμβρίου 2012, αρ.
78). Στο διάστημα που
μεσολάβησε έως τη
δεύτερη πώλησή του
ο πίνακας μελετήθηκε,
αναγνωρίστηκε ως
ιδιόχειρο έργο του
καλλιτέχνη,
δημοσιεύτηκε και
παρουσιάστηκε σε
έκθεση στο Τολέδο.
Αυτές οι ενέργειες
είχαν ως αποτέλεσμα
να υπερδιπλασιαστεί
η τιμή του σε
διάστημα 26 μηνών!Πρώτη πώληση Δεύτερη πώληση
1.273.844
δολάρια
Οίκος Bonhams
ΗΠΑ
2.741.000
δολάρια
Οίκος Sotheby’s
ΛΟΝΔΙΝΟ
Αξία μεταπώλησης
$
της ΛΗΤΩΣ ΜΗΣΙΑΚΟΥΛΗ
missiakouli@ependisinews.gr
EL GRECO: ΑΝΟ∆ΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΠΕΝ∆ΥΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ
ΜΑΡΙΑ ΠΑΦΙΤΗ
dealer εικόνων και
ειδική σύµβουλος στη
βυζαντινή τέχνη