1. 32 33
ΤΕΧΝΕΣ ΤΕΧΝΕΣ
Της Λητώς Μησιακούλη
kivotosnewspaper@gmail.com
Έ
ντονο ενδιαφέρον προ-
κάλεσαν οι υπεραξίες
που σημειώθηκαν στην
τελευταία δημοπρασία
ΡωσικήςΤέχνηςπουδι-
εξήγαγε την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου
ο οίκος Sotheby’s στο Λονδίνο. Έμποροι
καιμεσάζοντεςέστειλανδύοβασικάμηνύ-
ματα:πρώτον,πωςέπειτααπόμιαπερίοδο
μεγάλης αδράνειας το εμπόριο των εικό-
νων αναθερμαίνεται και, δεύτερον, πως οι
δεσμοίΕλλάδας-Ρωσίαςεπανεξετάζονται.
Και αυτό, λόγω όχι μόνο των γεωπολιτι-
κώνεξελίξεων,αλλάκαιτουεπερχόμενου
έτους 2016, βαπτισμένου ως «Ελληνορω-
σικού Έτους», που θα δώσει ιδιαίτερη δι-
άσταση στη σύμπραξη των δύο Ορθόδο-
ξων πολιτισμών και θα επισφραγιστεί με
την επίσκεψη του Ρώσου Προέδρου, Βλ.
Πούτιν, στο Άγιο Όρος.
O τζίρος του Sotheby’s
Στα γραφεία των Sotheby’s επί της New
Bond Street o τζίρος υπολογίστηκε περί
τις 1.198.975 στερλίνες και η πιο ακριβή ει-
κόνα ήταν η «Αγία Τριάδα» (φωτ. 1), μια
μοσχοβίτικη εικόνα με ασημένιο κάλυμ-
μα διακοσμημένο με σμάλτο, φτιαγμέ-
νο από τον γνωστό μάστορα αργυροχόο
Kurliukov, στη Μόσχα, μεταξύ 1908-
1917. Οι διαστάσεις της είναι 31,5x26,5 εκ.
και πουλήθηκε προς 245.000 στερλίνες
(338.247 ευρώ). Στο πίσω μέρος η εικόνα
φέρει πλακέτα με αφιέρωση που εξηγεί
ότι δωρήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1912 στον
παλαιοημερολογίτηYakovMaksimovich
Pashkov, ο οποίος ηγείτο της επιτροπής
που επεδίωκε να αντιμετωπίσει τους πε-
ριορισμούς που είχαν τεθεί από τη Ρωσι-
κή Εκκλησία κατά την περίοδο του τσά-
ρου Παύλου Ι. Η αρχική πρόβλεψη ήταν
5.000-7.000 στερλίνες, αλλά, έπειτα από
διαπραγματεύσεις, η συμφωνία κλείδω-
σε με υψηλότερη εκτίμηση τις 100.000
στερλίνες. Πολύ σημαντική ήταν η πώλη-
ση μιας ελληνικής εικόνας που απεικονί-
ζει την Ανάσταση (67x48 εκ.) και η οποία
διπλασίασετηναρχικήεκτίμηση,καταλή-
γοντας στα χέρια του νέου ιδιοκτήτη προς
82.836 ευρώ (φωτ. 2). Η εικόνα είχε ζω-
γραφιστεί το 1651 από τον Ηλία Μόσκο,
τον πιο σημαντικό αγιογράφο με καταγω-
γή από το Ρέθυμνο Κρήτης, όπως πληρο-
φορούν οι ειδικοί του οίκου. Η μεγαλύτε-
ρηυπεραξίαστηδημοπρασίασημειώθηκε
για μια εικόνα από τη Ρωσία που απεικο-
νίζει την Παναγία και τον Χριστό και είναι
φιλοτεχνημένη από καλλιεργημένα μαρ-
γαριτάρια και ασήμι (φωτ. 3). Φτιάχτηκε
κατάτηνπερίοδο1899-1908καιοιδιαστά-
σεις είναι 27x22,5 εκ. Αρχικά, είχε εκτιμη-
θεί μεταξύ 27.000 και 42.000 ευρώ και τε-
λικά η τιμή της σκαρφάλωσε στα 189.142
ευρώ! Μεγάλο ρόλο έπαιξε η προέλευ-
ση της εικόνας, καθώς ανήκε στη μεγάλη
συλλογή του Chester Beatty, γνωστού και
ως «βασιλιά του χαλκού».
Αναθερµαίνεται το εµπόριο
κιβωτος της ορθοδοξιας IOYNIOΣ 2015 IOYNIOΣ 2015 κιβωτος της ορθοδοξιας
ελληνικών και ρωσικών εικόνων
Limit-up;
Τον τελευταίο χρόνο είχε πέσει σε πρωτοφα-
νή αδράνεια η αγορά εικόνων. Όχι μόνο δεν
συγκεντρωνόταν ο επιθυμητός τζίρος στους
οίκους δημοπρασιών, αλλά ήταν ιδιαίτερα
«παγωμένη» ακόμα και στην ιδιωτική αγο-
ρά. «Αυτό συνέβη αρχικά λόγω των κυρώ-
σεων που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση στη
Ρωσία, με συνέπεια τη νωθρότητα στις επι-
χειρήσεις. Επιπλέον, ακόμα πιο δύσκολη
έκανε την κατάσταση η πτώση του ρωσικού
ρουβλίου»,εξηγείστην«ΚιβωτότηςΟρθοδο-
ξίας» η κ. Μαρία Παφίτη, που ως ειδική σύμ-
βουλος στη Βυζαντινή Τέχνη, τις Ρωσικές
και τις Ελληνικές Εικόνες έχει πολλούς Ρώ-
σουςστοπελατολόγιότης.Όσογιατααποτε-
λέσματα της τελευταίας δημοπρασίας στους
Sotheby’sΛονδίνου,ηκ.Παφίτηδιατηρείτις
επιφυλάξεις της για το αν πράγματι «ζεσταί-
νεται»ηαγορά.«Οιπρόσφατεςδημοπρασίες
ήταν πολύ φτωχές όσον αφορά την προσφο-
ρά ελληνικών εικόνων. Υπήρχε μια εικόνα
της Ανάστασης στον οίκο Sotheby’s, η οποία
ήταν αρκετά επιζωγραφισμένη. Εντούτοις,
πωλήθηκε σχετικά καλά», επεσήμανε, ενώ
για την «Αγία Τριάδα» εξήγησε τα κριτήρια
που ανέβασαν την τιμή της: «Η τιμή που εξα-
σφάλισε η εικόνα της “Αγίας Τριάδας” ήταν
εντυπωσιακή!Ηλεπτότητατηςζωγραφικής,
το ασημένιο κάλυμμα με τα φωτοστέφανα
απόπολύχρωμοσμάλτο,υλικότο οποίοείναι
ιδιαίτερα προσφιλές στη ρωσική αισθητική,
αλλά και ο πρώτος κάτοχός της έκαναν την
εικόνα περιζήτητη».
Στο ζήτηµα των σχέσεων µεταξύ
Ρωσίας και Ελλάδας σε πολιτικό ή
ακόµα και οικονοµικό επίπεδο, η κ.
Μαρία Παφίτη δεν βλέπει να επη-
ρεάζονται άµεσα τα επίπεδα στην
αγορά των εικόνων. «Βάσει της
εµπειρίας µου, οι Έλληνες δεν αγο-
ράζουν ρωσικές εικόνες, παρά µό-
νο πολύ σπάνια, κι αυτό συµβαίνει
συνήθως όταν κάποιος έχει ιδιαί-
τερη επαφή µε τη Ρωσία, π.χ. µέσω
συζύγου ή αν έζησε
στη Ρωσία λόγω
σπουδών, δουλειάς
κ.λπ. Επίσης, δεν
αρέσκονται στην αι-
σθητική των ρωσι-
κών εικόνων της πε-
ριόδου µετά τον Με-
γάλο Πέτρο (1682-
1725), διότι από την
περίοδο αυτή και µετά είναι αρκε-
τά επηρεασµένες από τη δυτική τέ-
χνη», αποκαλύπτει.
Από την άλλη, οι έµποροι των ει-
κόνων παρατηρούν πως οι Ρώσοι
αγοραστές έχουν µεγάλη αδυνα-
µία στο σµάλτο. Τι είναι εκείνο,
όµως, που τους σπρώχνει στην
αγορά των ελληνικών εικόνων;
«Όταν αγοράζουν κρητικές κι ελ-
ληνικές εικόνες, δεν το κάνουν
επειδή έχουν ιδιαίτερη σχέση µε
την Ελλάδα τού σήµερα. Συµβαίνει
λόγω των ιστορικών δεσµών µε το
Βυζάντιο και τον ρόλο που αυτό
έπαιξε στον εκχριστιανισµό της
Ρωσίας και της δικής τους τέχνης.
Ας µην ξεχνάµε ότι µέχρι και σήµε-
ρα η Μόσχα είναι για αυτούς η
“Τρίτη Ρώµη”. Οι Ρώσοι θαυµά-
ζουν, για παράδειγµα, την τέχνη
του Θεοφάνη του
Έλληνα, που έδρασε
στη Ρωσία (1340-
1410) και δίδαξε τον
κορυφαίο δικό τους
αγιογράφο Αντρέι
Ρουµπλιόφ. Επίσης,
έχουν µεγάλο σεβα-
σµό για διάφορα µο-
ναστήρια της Ελλά-
δας και, κυρίως, για το Άγιο Όρος.
Όσον αφορά καθαυτή την τέχνη,
οι Ρώσοι είναι εξοικειωµένοι µε τη
βυζαντινή αισθητική και πολλές
φορές θεωρούν ότι εκφράζει κα-
λύτερα τη θεολογία. ∆εν είναι τυ-
χαίο που οι περισσότερες ελληνι-
κές εικόνες τα τελευταία χρόνια
καταλήγουν σε ρωσικές συλλο-
γές», τονίζει η κ. Παφίτη.
Πώς
αγοράζουν
τα έργα
τέχνης
Η κ. Μαρία Παφίτη,
ειδική σύµβουλος στη
Βυζαντινή Τέχνη, τις
Ρωσικές και τις Ελλη-
νικές Εικόνες.
Η «Αγία Τριάδα»
αγοράστηκε έναντι
340.000 ευρώ! Προς
80.000 ευρώ πωλή-
θηκε η «Ανάσταση»
1 3
2