SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 62
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Zasady tworzenia dobrych
   kolekcji i bibliotek
       cyfrowych


      Dr Marek Nahotko

       XVIII Seminarium Digitalizacja -   1
           Warszawa, 11.01.2012
Dobre biblioteki cyfrowe
     wg NISO Framework 3rd ed., 2007

• Trzy etapy rozwoju digitalizacji zbiorów:
  – Etap eksperymentów i testów: badanie
    możliwości, metod i technologii;
  – Etap projektów dojrzałych: zaspakajanie
    określonych potrzeb użytkowników;
  – Etap trzeci: integracja rozproszonych zasobów i
    zwiększenie ich wiarygodności; ważne cechy:
    współdziałanie, wielokrotne stosowanie, trwałość,
    weryfikowalność, udokumentowanie, zachowanie
    praw autorskich.
                 XVIII Seminarium Digitalizacja -       2
                     Warszawa, 11.01.2012
Elementy dobrych bibliotek
       cyfrowych
• Kolekcje (zorganizowane grupy
  obiektów);
• Obiekty (zasoby cyfrowe);
• Metadane (dane o obiektach i
  kolekcjach);
• Inicjatywy (programy lub projekty służące
  tworzeniu i/lub zarządzaniu kolekcjami).

              XVIII Seminarium Digitalizacja -   3
                  Warszawa, 11.01.2012
Kolekcje
Kolekcje cyfrowe zawierają obiekty
 cyfrowe, wyselekcjonowane i
 zorganizowane w celu ich wyszukania,
 udostępniania i wykorzystywania. Dobre
 kolekcje zawierają obiekty cyfrowe i
 metadane je opisujące oraz
 przynajmniej jeden interfejs użytkownika
 pozwalający na dostęp do nich.
             XVIII Seminarium Digitalizacja -   4
                 Warszawa, 11.01.2012
Kolekcje
• Zasada 1: Dobra kolekcja jest tworzona
  zgodnie z jasno określoną polityką
  rozwoju zasobu, uzgodnionej i
  udokumentowanej przed rozpoczęciem
  digitalizacji.
  – Określenie celów i misji organizacji;
  – Określenie odbiorcy (celowego i
    niespodziewanego) i jego potrzeb;
  – Powiązania z zasobami dokumentów
    tradycyjnych: wspólna polityka.
                 XVIII Seminarium Digitalizacja -   5
                     Warszawa, 11.01.2012
Misja i cele biblioteki cyfrowej




         XVIII Seminarium Digitalizacja -   6
             Warszawa, 11.01.2012
Określenie odbiorcy




    XVIII Seminarium Digitalizacja -   7
        Warszawa, 11.01.2012
Określenie
                              odbiorcy




 Cyfrowy świat bibliotek -           8
Warszawa, 17-18.01.2006
Powiązania z OPAC




      Cyfrowy świat bibliotek -   9
     Warszawa, 17-18.01.2006
Powiązania z
                    OPAC:
                     Rekord Dublin Core w
                     BCPW




                           Rekord OPAC w BGPW




XVIII Seminarium Digitalizacja -            10
    Warszawa, 11.01.2012
Kolekcje
• Zasada 2: Kolekcje powinny być
  opisywane w taki sposób, aby użytkownik
  mógł uzyskać charakterystyki kolekcji, w
  tym jej zakres, format, ograniczenia
  dostępu, prawa własności oraz inne
  informacje ważne dla określenia
  autorytarności, integralności i
  umożliwienia interpretacji kolekcji.
  – Metadane: informacja o zasobie i jego charakterze;
  – Opisy w katalogach centralnych lub rejestrach.
                   XVIII Seminarium Digitalizacja -      11
                       Warszawa, 11.01.2012
Opis kolekcji




 XVIII Seminarium Digitalizacja -   12
     Warszawa, 11.01.2012
Opis
                             kolekcji




 Cyfrowy świat bibliotek -         13
Warszawa, 17-18.01.2006
DC Collections Appl. Profile




                               14
Kolekcje
• Zasada 3: Dobra kolekcja jest
  chroniona (curated), co oznacza, że jej
  zasoby są aktywnie zarządzane w
  trakcie całego ich cyklu życia.
  – Ochrona od utworzenia lub uzyskania zasobu do
    usunięcia;
  – Działania: zarządzanie zasobami (tworzenie i
    modyfikacja metadanych, modyfikacja obiektów,
    uzupełnianie adnotacji, linków i in. materiałów
    uzupełniających), archiwizacja.

                XVIII Seminarium Digitalizacja -      15
                    Warszawa, 11.01.2012
Kolekcje
• Zasada 4: Dobra kolekcja jest ogólnie
  dostępna, a jej twórcy unikają zbędnych
  ograniczeń w korzystaniu z niej.
  – Kolekcje powinny być dostępne dla osób
    niepełnosprawnych;
  – Dostępność: przez Web, 24/7, możliwa
    odpłatność;
  – Użyteczność: łatwość stosowania, sprzeczność
    między funkcjonalnością a użytecznością;
  – Potrzeba testowania różnych przeglądarek,
    rozdzielczości ekranów, systemów operacyjnych.
                XVIII Seminarium Digitalizacja -   16
                    Warszawa, 11.01.2012
Ułatwienia dla niepełnosprawnych




            Cyfrowy świat bibliotek -   17
           Warszawa, 17-18.01.2006
Dostępność




XVIII Seminarium Digitalizacja -   18
    Warszawa, 11.01.2012
Ograniczenia w korzystaniu




        XVIII Seminarium Digitalizacja -   19
            Warszawa, 11.01.2012
Kolekcje
• Zasada 5: Zarządzający dobrą kolekcją
  przestrzegają zasad prawa własności
  intelektualnej.
  – Różne punkty widzenia: właściciela oryginału,
    twórcy zasobu cyfrowego, właściciela biblioteki
    cyfrowej, użytkownika;
  – Wiele zasobów o niepewnym pochodzeniu,
    niezbędne zarządzanie ryzykiem;
  – Zasady praw autorskich często niejasne, możliwe
    np. prawa wielu twórców do części obiektu
    złożonego.

                XVIII Seminarium Digitalizacja -   20
                    Warszawa, 11.01.2012
Kolekcje
• Zasada 6: W dobrej kolekcji funkcjonują
  mechanizmy dostarczania danych o jej
  użytkowaniu i użyteczności.
  – Ocena użyteczności zasobów i poziomu realizacji
    misji w określonych odstępach czasu;
  – Dane dla polityki gromadzenia, planowania
    strategicznego, grantodawców;
  – Metody: obserwacja, ekspertyza, wywiad, grupy
    celowe, eksperyment, studium przypadków,
    analiza logów transakcji;
  – Miary stosowane w długich okresach czasu,
    powinny być związane z celami instytucji.
                 XVIII Seminarium Digitalizacja -     21
                     Warszawa, 11.01.2012
Statystyki użytkowania




     XVIII Seminarium Digitalizacja -   22
         Warszawa, 11.01.2012
Kolekcje
• Zasada 7: Dobra kolekcja współdziała z
  innymi kolekcjami i systemami.
  – Uwzględnianie wyników najnowszych badań i
    priorytetów narodowych i międzynarodowych;
  – Zapewnienie współdziałania związane z dobrymi
    metadanymi i obiektami;
  – Uwzględnienie istnienia portali dziedzinowych i
    innych inicjatyw podobnych do naszej;
  – Wymiana metadanych z wyszukiwarkami.

                XVIII Seminarium Digitalizacja -      23
                    Warszawa, 11.01.2012
Współdziałanie kolekcji




      XVIII Seminarium Digitalizacja -   24
          Warszawa, 11.01.2012
Współdziałanie kolekcji




      XVIII Seminarium Digitalizacja -   25
          Warszawa, 11.01.2012
Kolekcje
• Zasada 8: Dobra kolekcja pozwala na
  włączenie jej w przebiegi (czynności) pracy
  (workflow) pracowników biblioteki oraz jej
  użytkowników końcowych.
  – Okazja do analizy dotychczasowej organizacji pracy;
  – Integracja prac nad kolekcją z innymi zadaniami
    personelu;
  – Dostosowanie kolekcji do sposobu pracy użytkowników
  – Włączenie użytkowników do prac (tagowanie,
    umieszczanie własnych zasobów itp.).
                  XVIII Seminarium Digitalizacja -   26
                      Warszawa, 11.01.2012
Tagowanie




  Cyfrowy świat bibliotek -   27
 Warszawa, 17-18.01.2006
Kolekcje
• Zasada 9: Dobra kolekcja jest trwała w
  czasie, co wiąże się także z trwałością
  znajdujących się w niej obiektów.
  – Punkty widzenia: organizacyjny, finansowy,
    techniczny;
  – Związki z archiwizacją na poziomie obiektów.




                 XVIII Seminarium Digitalizacja -   28
                     Warszawa, 11.01.2012
Obiekty
W Przewodniku NISO uwzględniono dwa
 rodzaje obiektów: obiekty digitalizowane
 i obiekty oryginalnie powstałe jako
 cyfrowe (born digital). Obiekty mogą
 stanowić jeden plik lub wiele
 połączonych plików, i/lub połączenie
 plików danych z metadanymi.

             XVIII Seminarium Digitalizacja -   29
                 Warszawa, 11.01.2012
Obiekty
• Zasada 1: Dobry obiekt cyfrowy istnieje
  w formacie, który ułatwia jego bieżące i
  przyszłe zastosowanie.
  – Wymienialność obiektu pomiędzy platformami;
  – Ważna jakość tworzenia obiektów;
  – Różne znaczenia terminu format, np.: format pliku
    (np. wg MIME), sposób kodowania ciągu bitów.



                 XVIII Seminarium Digitalizacja -   30
                     Warszawa, 11.01.2012
Formaty w polskich
            bibliotekach cyfrowych




Lidia Derfert-Wolf (2011): 77% zasobów polskich bibliotek cyfrowych
należy do tzw. niewidzialnego Webu (pliki w formacie DjVu)
                          XVIII Seminarium Digitalizacja -            31
                              Warszawa, 11.01.2012
Formaty w Internet Archive




        XVIII Seminarium Digitalizacja -   32
            Warszawa, 11.01.2012
Obiekty
• Zasada 2: Dobry obiekt jest możliwy do
  archiwizacji, bez względu na zmiany
  stosowanej technologii.
  – Dwie główne strategie: migracja (na nośniki,
    oprogramowanie, formaty) i emulacja;
  – Obie strategie komplementarne;
  – Tworzenie kopii głównej (master) o wyższej
    jakości do celów archiwizacji.


                 XVIII Seminarium Digitalizacja -   33
                     Warszawa, 11.01.2012
Obiekty
• Zasada 3: Dobry obiekt jest zrozumiały
  i użyteczny poza swoim lokalnym
  kontekstem, w którym został utworzony.
  – Obiekty przenośne, współdziałąjące,
    wielokrotnego użytku;
  – Obiekty samoopisujące się: metadane włączone,
    znany format, znane warunki dostępu.



                XVIII Seminarium Digitalizacja -    34
                    Warszawa, 11.01.2012
Obiekty
• Zasada 4: Dobry obiekt jest nazwany z
  wykorzystaniem trwałego, globalnie
  unikalnego identyfikatora.
  – Identyfikator: nazwa przydzielona obiektowi;
  – Konieczna przynajmniej lokalna unikalność;
  – Standardowe identyfikatory dla klas obiektów (jak
    ISBN), lub płatne;
  – Schemat lokalny powinien być zgodny ze
    standardami i opisany;
  – Mapowanie identyfikatora na zmienną lokalizację.


                 XVIII Seminarium Digitalizacja -       35
                     Warszawa, 11.01.2012
Identyfikatory lokalne NLA




          Cyfrowy świat bibliotek -   36
         Warszawa, 17-18.01.2006
Obiekty
• Zasada 5: Autentyczność obiektu
  powinna być określana na trzy sposoby:
  – Określenie pochodzenia obiektu (proweniencja);
  – Określenie czym jest obiekt;
  – Stwierdzenie braku uszkodzeń i
    nieupoważnionych zmian (integralność);
  – Informacja o pochodzeniu obiektu i jego
    modyfikacjach jest zapisywana jako metadane;
  – Odesłania do wcześniejszych wersji, innych
    obiektów w kolekcji.
                 XVIII Seminarium Digitalizacja -    37
                     Warszawa, 11.01.2012
Obiekty
• Zasada 6: Dobry obiekt zaopatrzony
  jest w metadane: opisowe,
  administracyjne i strukturalne (obiekty
  złożone).
  – Metadane włączone lub wyodrębnione;
  – Najlepiej tworzyć metadane razem z obiektem;
  – Możliwe istnienie wielu zestawów metadanych dla
    jednego obiektu;
  – Metadane także na poziomie kolekcji.
                XVIII Seminarium Digitalizacja -   38
                    Warszawa, 11.01.2012
Metadane
• Metadane to ustrukturyzowana informacja
  o obiekcie służąca jego opisowi,
  wyszukaniu, użytkowaniu i
  administrowaniu/zarządzaniu.
• Metadane: opisowe, administracyjne,
  strukturalne.
• Współdziałanie schematów metadanych.
• Związek między kosztem a efektywnością.
              XVIII Seminarium Digitalizacja -   39
                  Warszawa, 11.01.2012
Metadane
• Zasada 1: Dobre metadane tworzone są
  w zgodzie ze standardami stosowanymi
  w danej społeczności, w sposób
  odpowiadający potrzebom materiałów
  tworzących kolekcję, użytkowników
  kolekcji oraz bieżącym i potencjalnym
  sposobom wykorzystania kolekcji.
  – Uwzględnienie istniejących standardów;
  – Profile aplikacyjne.
                 XVIII Seminarium Digitalizacja -   40
                     Warszawa, 11.01.2012
Profile aplikacyjne




   XVIII Seminarium Digitalizacja -   41
       Warszawa, 11.01.2012
Metadane
• Zasada 2: Dobre metadane ułatwiają
  współdziałanie.
  – Współdziałanie: możliwość stosowania różnych
    schematów bez potrzeby dokonywania konwersji
    danych;
  – Sposoby osiągnięcia współdziałania: standardowe
    schematy i ich rejestry, konwersja elementów
    metadanych, protokół OAI/PMH,
    metawyszukiwanie z wykorzystaniem standardu
    Z39.50.
                XVIII Seminarium Digitalizacja -   42
                    Warszawa, 11.01.2012
Metadane
• Zasada 3: Dobre metadane pozwalają
  na kontrolę autorytatywną i stosowanie
  standardów: zasad katalogowania i
  odwzorowania treści.
  – Słowniki nazw osobowych, korporatywnych,
    geograficznych, tytułów, haseł przedmiotowych;
  – Wielość różnych narzędzi, brak rozwiązań do
    stosowania we wszystkich przypadkach;
  – Łączenie rozwiązań uniwersalnych z lokalnymi.
                XVIII Seminarium Digitalizacja -     43
                    Warszawa, 11.01.2012
Słowniki




XVIII Seminarium Digitalizacja -   44
    Warszawa, 11.01.2012
Metadane
• Zasada 4: Dobre metadane zawierają
  warunki i zasady wykorzystania obiektu
  cyfrowego.
  – Należy opisać prawa własności, niezbędne
    pozwolenia na wykorzystanie i jego warunki;
  – Użytkownik powinien być poinformowany o
    sposobie uzyskania pozwoleń;
  – Cele: opis uprawnień, warunki licencji, opis
    transakcji.

                 XVIII Seminarium Digitalizacja -   45
                     Warszawa, 11.01.2012
Warunki stosowania




    XVIII Seminarium Digitalizacja -   46
        Warszawa, 11.01.2012
Metadane dla praw




    XVIII Seminarium Digitalizacja -   47
        Warszawa, 11.01.2012
Warunki dla całej strony




      XVIII Seminarium Digitalizacja -   48
          Warszawa, 11.01.2012
Metadane
• Zasada 5: Dobre metadane ułatwiają
  długoterminowe zarządzanie, ochronę i
  archiwizację obiektów w kolekcji.
  – Metadane administracyjne: jak i kiedy obiekt
    utworzono, kto odpowiada za kontrolę dostępu lub
    archiwizację, jak obiekt był przetwarzany,
    ograniczenia użytkowania;
  – Metadane techniczne: format, rozmiar pliku itp.;
  – Metadane archiwizacyjne: opis zmian, przetwarzania
    i przechowywania;
  – Metadane strukturalne: powiązanie części danych.
                   XVIII Seminarium Digitalizacja -   49
                       Warszawa, 11.01.2012
Metadane
                                   opisowe




XVIII Seminarium Digitalizacja -        50
    Warszawa, 11.01.2012
Metadane administracyjne




        Cyfrowy świat bibliotek -   51
       Warszawa, 17-18.01.2006
Metadane
• Zasada 6: Rekordy dobrych metadanych
  także są obiektami, więc dotyczą je te same
  zasady, co obiektów: autorytatywność,
  autentyczność, dostępność, archiwizacja,
  niezmienność i unikalna identyfikacja.
  – Meta-metadane: autoryzacja metadanych;
  – Pomijanie metadanych przez wyszukiwarki z powodu
    spoofingu i spammingu;
  – Automatyczna kontrola jakości metadanych.
                  XVIII Seminarium Digitalizacja -   52
                      Warszawa, 11.01.2012
Inicjatywy
• Inicjatywy: połączenie projektów i
  programów.
• Programy: połączenie ludzi, polityki i
  narzędzi.
• Projekty: działania w ramach
  programów, z określonymi celami i
  czasem trwania.

              XVIII Seminarium Digitalizacja -   53
                  Warszawa, 11.01.2012
Inicjatywy
• Zasada 1: Ważnym elementem dobrej
  inicjatywy jest właściwe projektowanie i
  planowanie.
  – Planować należy wszystkie aspekty od
    planowania poszczególnych działań do
    projektowania strony Web biblioteki cyfrowej;
  – Planowanie: celów, ograniczeń (czasowych,
    zasobów, politycznych), selekcji, digitalizacji,
    problemów copyright’u, metadanych, dostępu,
    zarządzania, upowszechniania i oceny.

                  XVIII Seminarium Digitalizacja -     54
                      Warszawa, 11.01.2012
Inicjatywy
• Zasada 2: Dobra inicjatywa cyfrowa
  posiada odpowiedni poziom zatrudnienia
  osób z niezbędnym doświadczeniem dla
  osiągnięcia jej celów.
  – Stałe zadania: zarządzanie (w tym projektami),
    budżetowanie, programowanie i administrowanie
    systemem, selekcja zasobów, tworzenie
    metadanych;
  – Trzy strategie: zatrudnianie własnych pracowników,
    outsourcing, współpraca z inną organizacją.


                 XVIII Seminarium Digitalizacja -   55
                     Warszawa, 11.01.2012
Inicjatywy
• Zasada 3: Dobra inicjatywa cyfrowa
  uwzględnia najlepsze praktyki dotyczące
  zarządzania projektami wszelkiego
  rodzaju.
  – Zarządzanie projektami: etap planowania, realizacji i
    oceny wyników;
  – Istnieje wiele programów wspomagających
    zarządzanie (np. MS Project, dotProject).


                  XVIII Seminarium Digitalizacja -    56
                      Warszawa, 11.01.2012
Inicjatywy
• Zasada 4: Dobra inicjatywa ma plan
  oceny wszelkich elementów projektu.
  – Ocena procesu i/lub wyników;
  – Miary oceny: rozmiary, jakość, wykorzystanie,
    funkcjonalność, użyteczność strony Web;
  – Ocena dostarcza solidnych danych dla utrzymania
    projektu w długim czasie.



                XVIII Seminarium Digitalizacja -   57
                    Warszawa, 11.01.2012
Inicjatywy
• Zasada 5: Dobra inicjatywa cyfrowa
  posiada strategię marketingową oraz
  szeroko rozpowszechnia informacje o
  postępach prac i ich wynikach.
  – Marketing w stosunku do potencjalnych
    użytkowników; rozpowszechnianie wyników w
    stosunku do specjalistów informacji naukowej;
  – Metody: publikacje, prezentacje, media,
    Facebook, YouTube, Google, Wikipedia.
                 XVIII Seminarium Digitalizacja -   58
                     Warszawa, 11.01.2012
Marketing




 Cyfrowy świat bibliotek -   59
Warszawa, 17-18.01.2006
Marketing




 Cyfrowy świat bibliotek -   60
Warszawa, 17-18.01.2006
Inicjatywy
• Zasada 6: Dobra inicjatywa cyfrowa
  uwzględnia potrzeby związane z
  realizacją całego cyklu życia kolekcji
  cyfrowej oraz utworzonych usług
  powiązanych.
  – Biblioteka cyfrowa podlega tym samym reżimom,
    co inne usługi i kolekcje organizacji;
  – Różne wymogi na różnych etapach realizacji
    inicjatywy.
                XVIII Seminarium Digitalizacja -   61
                    Warszawa, 11.01.2012
Dziękuję za uwagę!




          marek.nahotko@uj.edu.pl
                                62

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Zasady tworzenia bibliotek cyfrowych

Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna Mielec
Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna MielecPorównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna Mielec
Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna MielecAnna Mielec
 
Śląska Biblioteka Cyfrowa - Internetowa kolekcja kulturowego, naukowego i edu...
Śląska Biblioteka Cyfrowa - Internetowa kolekcja kulturowego, naukowego i edu...Śląska Biblioteka Cyfrowa - Internetowa kolekcja kulturowego, naukowego i edu...
Śląska Biblioteka Cyfrowa - Internetowa kolekcja kulturowego, naukowego i edu...Śląska Biblioteka Cyfrowa
 
"Polskie repozytoria naukowe" - warsztaty, 27 kwietnia 2015, Małgorzata Rychl...
"Polskie repozytoria naukowe" - warsztaty, 27 kwietnia 2015, Małgorzata Rychl..."Polskie repozytoria naukowe" - warsztaty, 27 kwietnia 2015, Małgorzata Rychl...
"Polskie repozytoria naukowe" - warsztaty, 27 kwietnia 2015, Małgorzata Rychl...Platforma Otwartej Nauki
 
Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC
Tworzenie  biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBCTworzenie  biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC
Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBCŚląska Biblioteka Cyfrowa
 
ŚBC i SPD - organizacja, współpraca, promocja regionu
ŚBC i SPD - organizacja, współpraca, promocja regionuŚBC i SPD - organizacja, współpraca, promocja regionu
ŚBC i SPD - organizacja, współpraca, promocja regionuŚląska Biblioteka Cyfrowa
 
Czeski projekt archiwizacji Internetu
Czeski projekt archiwizacji InternetuCzeski projekt archiwizacji Internetu
Czeski projekt archiwizacji Internetup3l3k
 
„Polskie repozytoria naukowe – wyzwania i szanse” - warsztaty, 27 kwietnia 20...
„Polskie repozytoria naukowe – wyzwania i szanse” - warsztaty, 27 kwietnia 20...„Polskie repozytoria naukowe – wyzwania i szanse” - warsztaty, 27 kwietnia 20...
„Polskie repozytoria naukowe – wyzwania i szanse” - warsztaty, 27 kwietnia 20...Platforma Otwartej Nauki
 
Od bitów do relacji społecznych. Digitalizacja jako regionalna płaszczyzna ko...
Od bitów do relacji społecznych. Digitalizacja jako regionalna płaszczyzna ko...Od bitów do relacji społecznych. Digitalizacja jako regionalna płaszczyzna ko...
Od bitów do relacji społecznych. Digitalizacja jako regionalna płaszczyzna ko...Remigiusz Lis
 
Open Data - zarządzanie danymi w projektach badawczych NCN
Open Data - zarządzanie danymi w projektach badawczych NCNOpen Data - zarządzanie danymi w projektach badawczych NCN
Open Data - zarządzanie danymi w projektach badawczych NCNPlatforma Otwartej Nauki
 
Model regionalnej biblioteki cyfrowej na przykładzie Śląskiej Biblioteki Cyfr...
Model regionalnej biblioteki cyfrowej na przykładzie Śląskiej Biblioteki Cyfr...Model regionalnej biblioteki cyfrowej na przykładzie Śląskiej Biblioteki Cyfr...
Model regionalnej biblioteki cyfrowej na przykładzie Śląskiej Biblioteki Cyfr...Śląska Biblioteka Cyfrowa
 
10. Analizowanie potrzeb klienta i projektowanie struktury baz danych
10. Analizowanie potrzeb klienta i projektowanie struktury baz danych10. Analizowanie potrzeb klienta i projektowanie struktury baz danych
10. Analizowanie potrzeb klienta i projektowanie struktury baz danychkalaxq
 
Justyna Walkowska, Semantic Web - technologia w rękach humanistów
Justyna Walkowska, Semantic Web - technologia w rękach humanistówJustyna Walkowska, Semantic Web - technologia w rękach humanistów
Justyna Walkowska, Semantic Web - technologia w rękach humanistówGeek Girls Carrots Poznan
 
Śląska Baza Naukowa - regionalny klaster informacyjny
Śląska Baza Naukowa - regionalny klaster informacyjnyŚląska Baza Naukowa - regionalny klaster informacyjny
Śląska Baza Naukowa - regionalny klaster informacyjnyRemigiusz Lis
 
Trwałość zasobów cyfrowych, aut. Remigiusz Lis
Trwałość zasobów cyfrowych, aut. Remigiusz LisTrwałość zasobów cyfrowych, aut. Remigiusz Lis
Trwałość zasobów cyfrowych, aut. Remigiusz LisŚląska Biblioteka Cyfrowa
 
Technologie informatyczne.
 Technologie informatyczne. Technologie informatyczne.
Technologie informatyczne.Marcin Janowski
 
Sc metody i narzędzia
Sc metody i narzędziaSc metody i narzędzia
Sc metody i narzędziaSabina Cisek
 

Ähnlich wie Zasady tworzenia bibliotek cyfrowych (20)

Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna Mielec
Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna MielecPorównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna Mielec
Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna Mielec
 
Metadane w muzeach
Metadane w muzeachMetadane w muzeach
Metadane w muzeach
 
Śląska Biblioteka Cyfrowa - Internetowa kolekcja kulturowego, naukowego i edu...
Śląska Biblioteka Cyfrowa - Internetowa kolekcja kulturowego, naukowego i edu...Śląska Biblioteka Cyfrowa - Internetowa kolekcja kulturowego, naukowego i edu...
Śląska Biblioteka Cyfrowa - Internetowa kolekcja kulturowego, naukowego i edu...
 
"Polskie repozytoria naukowe" - warsztaty, 27 kwietnia 2015, Małgorzata Rychl...
"Polskie repozytoria naukowe" - warsztaty, 27 kwietnia 2015, Małgorzata Rychl..."Polskie repozytoria naukowe" - warsztaty, 27 kwietnia 2015, Małgorzata Rychl...
"Polskie repozytoria naukowe" - warsztaty, 27 kwietnia 2015, Małgorzata Rychl...
 
Naukowe systemy informacyjno-wyszukiwawcze – ogólne lub specjalistyczne – pro...
Naukowe systemy informacyjno-wyszukiwawcze – ogólne lub specjalistyczne – pro...Naukowe systemy informacyjno-wyszukiwawcze – ogólne lub specjalistyczne – pro...
Naukowe systemy informacyjno-wyszukiwawcze – ogólne lub specjalistyczne – pro...
 
Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC
Tworzenie  biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBCTworzenie  biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC
Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC
 
Śląska Biblioteka Cyfrowa
Śląska Biblioteka CyfrowaŚląska Biblioteka Cyfrowa
Śląska Biblioteka Cyfrowa
 
Śląska Biblioteka Cyfrowa
Śląska Biblioteka Cyfrowa Śląska Biblioteka Cyfrowa
Śląska Biblioteka Cyfrowa
 
ŚBC i SPD - organizacja, współpraca, promocja regionu
ŚBC i SPD - organizacja, współpraca, promocja regionuŚBC i SPD - organizacja, współpraca, promocja regionu
ŚBC i SPD - organizacja, współpraca, promocja regionu
 
Czeski projekt archiwizacji Internetu
Czeski projekt archiwizacji InternetuCzeski projekt archiwizacji Internetu
Czeski projekt archiwizacji Internetu
 
„Polskie repozytoria naukowe – wyzwania i szanse” - warsztaty, 27 kwietnia 20...
„Polskie repozytoria naukowe – wyzwania i szanse” - warsztaty, 27 kwietnia 20...„Polskie repozytoria naukowe – wyzwania i szanse” - warsztaty, 27 kwietnia 20...
„Polskie repozytoria naukowe – wyzwania i szanse” - warsztaty, 27 kwietnia 20...
 
Od bitów do relacji społecznych. Digitalizacja jako regionalna płaszczyzna ko...
Od bitów do relacji społecznych. Digitalizacja jako regionalna płaszczyzna ko...Od bitów do relacji społecznych. Digitalizacja jako regionalna płaszczyzna ko...
Od bitów do relacji społecznych. Digitalizacja jako regionalna płaszczyzna ko...
 
Open Data - zarządzanie danymi w projektach badawczych NCN
Open Data - zarządzanie danymi w projektach badawczych NCNOpen Data - zarządzanie danymi w projektach badawczych NCN
Open Data - zarządzanie danymi w projektach badawczych NCN
 
Model regionalnej biblioteki cyfrowej na przykładzie Śląskiej Biblioteki Cyfr...
Model regionalnej biblioteki cyfrowej na przykładzie Śląskiej Biblioteki Cyfr...Model regionalnej biblioteki cyfrowej na przykładzie Śląskiej Biblioteki Cyfr...
Model regionalnej biblioteki cyfrowej na przykładzie Śląskiej Biblioteki Cyfr...
 
10. Analizowanie potrzeb klienta i projektowanie struktury baz danych
10. Analizowanie potrzeb klienta i projektowanie struktury baz danych10. Analizowanie potrzeb klienta i projektowanie struktury baz danych
10. Analizowanie potrzeb klienta i projektowanie struktury baz danych
 
Justyna Walkowska, Semantic Web - technologia w rękach humanistów
Justyna Walkowska, Semantic Web - technologia w rękach humanistówJustyna Walkowska, Semantic Web - technologia w rękach humanistów
Justyna Walkowska, Semantic Web - technologia w rękach humanistów
 
Śląska Baza Naukowa - regionalny klaster informacyjny
Śląska Baza Naukowa - regionalny klaster informacyjnyŚląska Baza Naukowa - regionalny klaster informacyjny
Śląska Baza Naukowa - regionalny klaster informacyjny
 
Trwałość zasobów cyfrowych, aut. Remigiusz Lis
Trwałość zasobów cyfrowych, aut. Remigiusz LisTrwałość zasobów cyfrowych, aut. Remigiusz Lis
Trwałość zasobów cyfrowych, aut. Remigiusz Lis
 
Technologie informatyczne.
 Technologie informatyczne. Technologie informatyczne.
Technologie informatyczne.
 
Sc metody i narzędzia
Sc metody i narzędziaSc metody i narzędzia
Sc metody i narzędzia
 

Mehr von Marek Nahotko

Organizacja informacji w przedsiębiorstwie
Organizacja informacji w przedsiębiorstwieOrganizacja informacji w przedsiębiorstwie
Organizacja informacji w przedsiębiorstwieMarek Nahotko
 
Czytanie w środowisku cyfrowym
Czytanie w środowisku cyfrowymCzytanie w środowisku cyfrowym
Czytanie w środowisku cyfrowymMarek Nahotko
 
Monografie w Open Access
Monografie w Open AccessMonografie w Open Access
Monografie w Open AccessMarek Nahotko
 
Global Digital Library
Global Digital LibraryGlobal Digital Library
Global Digital LibraryMarek Nahotko
 
Knowledge organization in publishing
Knowledge organization in publishingKnowledge organization in publishing
Knowledge organization in publishingMarek Nahotko
 
Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym
Czytanie naukowe w środowisku cyfrowymCzytanie naukowe w środowisku cyfrowym
Czytanie naukowe w środowisku cyfrowymMarek Nahotko
 
Ocena nauki i uczonych w systemie komunikacji naukowej
Ocena nauki i uczonych w systemie komunikacji naukowejOcena nauki i uczonych w systemie komunikacji naukowej
Ocena nauki i uczonych w systemie komunikacji naukowejMarek Nahotko
 
Prognoza: czy Internet zastąpi biblioteki
Prognoza: czy Internet zastąpi bibliotekiPrognoza: czy Internet zastąpi biblioteki
Prognoza: czy Internet zastąpi bibliotekiMarek Nahotko
 
Globalna biblioteka cyfrowa
Globalna biblioteka cyfrowaGlobalna biblioteka cyfrowa
Globalna biblioteka cyfrowaMarek Nahotko
 
Przyszłość bibliotek
Przyszłość bibliotekPrzyszłość bibliotek
Przyszłość bibliotekMarek Nahotko
 
Grey literature in Poland
Grey literature in PolandGrey literature in Poland
Grey literature in PolandMarek Nahotko
 
Czy nastąpi koniec druku?
Czy nastąpi koniec druku?Czy nastąpi koniec druku?
Czy nastąpi koniec druku?Marek Nahotko
 
Metadane dla fotografii i filmów
Metadane dla fotografii i filmówMetadane dla fotografii i filmów
Metadane dla fotografii i filmówMarek Nahotko
 
Publikowanie semantyczne
Publikowanie semantycznePublikowanie semantyczne
Publikowanie semantyczneMarek Nahotko
 
Czasopisma elektroniczne w Polsce
Czasopisma elektroniczne w PolsceCzasopisma elektroniczne w Polsce
Czasopisma elektroniczne w PolsceMarek Nahotko
 
Open Access – czy tylko zalety
Open Access – czy tylko zaletyOpen Access – czy tylko zalety
Open Access – czy tylko zaletyMarek Nahotko
 

Mehr von Marek Nahotko (19)

Organizacja informacji w przedsiębiorstwie
Organizacja informacji w przedsiębiorstwieOrganizacja informacji w przedsiębiorstwie
Organizacja informacji w przedsiębiorstwie
 
Nukat2014
Nukat2014Nukat2014
Nukat2014
 
Isko2014
Isko2014Isko2014
Isko2014
 
Czytanie w środowisku cyfrowym
Czytanie w środowisku cyfrowymCzytanie w środowisku cyfrowym
Czytanie w środowisku cyfrowym
 
Monografie w Open Access
Monografie w Open AccessMonografie w Open Access
Monografie w Open Access
 
Global Digital Library
Global Digital LibraryGlobal Digital Library
Global Digital Library
 
Knowledge organization in publishing
Knowledge organization in publishingKnowledge organization in publishing
Knowledge organization in publishing
 
Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym
Czytanie naukowe w środowisku cyfrowymCzytanie naukowe w środowisku cyfrowym
Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym
 
Ocena nauki i uczonych w systemie komunikacji naukowej
Ocena nauki i uczonych w systemie komunikacji naukowejOcena nauki i uczonych w systemie komunikacji naukowej
Ocena nauki i uczonych w systemie komunikacji naukowej
 
Prognoza: czy Internet zastąpi biblioteki
Prognoza: czy Internet zastąpi bibliotekiPrognoza: czy Internet zastąpi biblioteki
Prognoza: czy Internet zastąpi biblioteki
 
Globalna biblioteka cyfrowa
Globalna biblioteka cyfrowaGlobalna biblioteka cyfrowa
Globalna biblioteka cyfrowa
 
Przyszłość bibliotek
Przyszłość bibliotekPrzyszłość bibliotek
Przyszłość bibliotek
 
Komunikacja naukowa
Komunikacja naukowaKomunikacja naukowa
Komunikacja naukowa
 
Grey literature in Poland
Grey literature in PolandGrey literature in Poland
Grey literature in Poland
 
Czy nastąpi koniec druku?
Czy nastąpi koniec druku?Czy nastąpi koniec druku?
Czy nastąpi koniec druku?
 
Metadane dla fotografii i filmów
Metadane dla fotografii i filmówMetadane dla fotografii i filmów
Metadane dla fotografii i filmów
 
Publikowanie semantyczne
Publikowanie semantycznePublikowanie semantyczne
Publikowanie semantyczne
 
Czasopisma elektroniczne w Polsce
Czasopisma elektroniczne w PolsceCzasopisma elektroniczne w Polsce
Czasopisma elektroniczne w Polsce
 
Open Access – czy tylko zalety
Open Access – czy tylko zaletyOpen Access – czy tylko zalety
Open Access – czy tylko zalety
 

Zasady tworzenia bibliotek cyfrowych

  • 1. Zasady tworzenia dobrych kolekcji i bibliotek cyfrowych Dr Marek Nahotko XVIII Seminarium Digitalizacja - 1 Warszawa, 11.01.2012
  • 2. Dobre biblioteki cyfrowe wg NISO Framework 3rd ed., 2007 • Trzy etapy rozwoju digitalizacji zbiorów: – Etap eksperymentów i testów: badanie możliwości, metod i technologii; – Etap projektów dojrzałych: zaspakajanie określonych potrzeb użytkowników; – Etap trzeci: integracja rozproszonych zasobów i zwiększenie ich wiarygodności; ważne cechy: współdziałanie, wielokrotne stosowanie, trwałość, weryfikowalność, udokumentowanie, zachowanie praw autorskich. XVIII Seminarium Digitalizacja - 2 Warszawa, 11.01.2012
  • 3. Elementy dobrych bibliotek cyfrowych • Kolekcje (zorganizowane grupy obiektów); • Obiekty (zasoby cyfrowe); • Metadane (dane o obiektach i kolekcjach); • Inicjatywy (programy lub projekty służące tworzeniu i/lub zarządzaniu kolekcjami). XVIII Seminarium Digitalizacja - 3 Warszawa, 11.01.2012
  • 4. Kolekcje Kolekcje cyfrowe zawierają obiekty cyfrowe, wyselekcjonowane i zorganizowane w celu ich wyszukania, udostępniania i wykorzystywania. Dobre kolekcje zawierają obiekty cyfrowe i metadane je opisujące oraz przynajmniej jeden interfejs użytkownika pozwalający na dostęp do nich. XVIII Seminarium Digitalizacja - 4 Warszawa, 11.01.2012
  • 5. Kolekcje • Zasada 1: Dobra kolekcja jest tworzona zgodnie z jasno określoną polityką rozwoju zasobu, uzgodnionej i udokumentowanej przed rozpoczęciem digitalizacji. – Określenie celów i misji organizacji; – Określenie odbiorcy (celowego i niespodziewanego) i jego potrzeb; – Powiązania z zasobami dokumentów tradycyjnych: wspólna polityka. XVIII Seminarium Digitalizacja - 5 Warszawa, 11.01.2012
  • 6. Misja i cele biblioteki cyfrowej XVIII Seminarium Digitalizacja - 6 Warszawa, 11.01.2012
  • 7. Określenie odbiorcy XVIII Seminarium Digitalizacja - 7 Warszawa, 11.01.2012
  • 8. Określenie odbiorcy Cyfrowy świat bibliotek - 8 Warszawa, 17-18.01.2006
  • 9. Powiązania z OPAC Cyfrowy świat bibliotek - 9 Warszawa, 17-18.01.2006
  • 10. Powiązania z OPAC: Rekord Dublin Core w BCPW Rekord OPAC w BGPW XVIII Seminarium Digitalizacja - 10 Warszawa, 11.01.2012
  • 11. Kolekcje • Zasada 2: Kolekcje powinny być opisywane w taki sposób, aby użytkownik mógł uzyskać charakterystyki kolekcji, w tym jej zakres, format, ograniczenia dostępu, prawa własności oraz inne informacje ważne dla określenia autorytarności, integralności i umożliwienia interpretacji kolekcji. – Metadane: informacja o zasobie i jego charakterze; – Opisy w katalogach centralnych lub rejestrach. XVIII Seminarium Digitalizacja - 11 Warszawa, 11.01.2012
  • 12. Opis kolekcji XVIII Seminarium Digitalizacja - 12 Warszawa, 11.01.2012
  • 13. Opis kolekcji Cyfrowy świat bibliotek - 13 Warszawa, 17-18.01.2006
  • 14. DC Collections Appl. Profile 14
  • 15. Kolekcje • Zasada 3: Dobra kolekcja jest chroniona (curated), co oznacza, że jej zasoby są aktywnie zarządzane w trakcie całego ich cyklu życia. – Ochrona od utworzenia lub uzyskania zasobu do usunięcia; – Działania: zarządzanie zasobami (tworzenie i modyfikacja metadanych, modyfikacja obiektów, uzupełnianie adnotacji, linków i in. materiałów uzupełniających), archiwizacja. XVIII Seminarium Digitalizacja - 15 Warszawa, 11.01.2012
  • 16. Kolekcje • Zasada 4: Dobra kolekcja jest ogólnie dostępna, a jej twórcy unikają zbędnych ograniczeń w korzystaniu z niej. – Kolekcje powinny być dostępne dla osób niepełnosprawnych; – Dostępność: przez Web, 24/7, możliwa odpłatność; – Użyteczność: łatwość stosowania, sprzeczność między funkcjonalnością a użytecznością; – Potrzeba testowania różnych przeglądarek, rozdzielczości ekranów, systemów operacyjnych. XVIII Seminarium Digitalizacja - 16 Warszawa, 11.01.2012
  • 17. Ułatwienia dla niepełnosprawnych Cyfrowy świat bibliotek - 17 Warszawa, 17-18.01.2006
  • 18. Dostępność XVIII Seminarium Digitalizacja - 18 Warszawa, 11.01.2012
  • 19. Ograniczenia w korzystaniu XVIII Seminarium Digitalizacja - 19 Warszawa, 11.01.2012
  • 20. Kolekcje • Zasada 5: Zarządzający dobrą kolekcją przestrzegają zasad prawa własności intelektualnej. – Różne punkty widzenia: właściciela oryginału, twórcy zasobu cyfrowego, właściciela biblioteki cyfrowej, użytkownika; – Wiele zasobów o niepewnym pochodzeniu, niezbędne zarządzanie ryzykiem; – Zasady praw autorskich często niejasne, możliwe np. prawa wielu twórców do części obiektu złożonego. XVIII Seminarium Digitalizacja - 20 Warszawa, 11.01.2012
  • 21. Kolekcje • Zasada 6: W dobrej kolekcji funkcjonują mechanizmy dostarczania danych o jej użytkowaniu i użyteczności. – Ocena użyteczności zasobów i poziomu realizacji misji w określonych odstępach czasu; – Dane dla polityki gromadzenia, planowania strategicznego, grantodawców; – Metody: obserwacja, ekspertyza, wywiad, grupy celowe, eksperyment, studium przypadków, analiza logów transakcji; – Miary stosowane w długich okresach czasu, powinny być związane z celami instytucji. XVIII Seminarium Digitalizacja - 21 Warszawa, 11.01.2012
  • 22. Statystyki użytkowania XVIII Seminarium Digitalizacja - 22 Warszawa, 11.01.2012
  • 23. Kolekcje • Zasada 7: Dobra kolekcja współdziała z innymi kolekcjami i systemami. – Uwzględnianie wyników najnowszych badań i priorytetów narodowych i międzynarodowych; – Zapewnienie współdziałania związane z dobrymi metadanymi i obiektami; – Uwzględnienie istnienia portali dziedzinowych i innych inicjatyw podobnych do naszej; – Wymiana metadanych z wyszukiwarkami. XVIII Seminarium Digitalizacja - 23 Warszawa, 11.01.2012
  • 24. Współdziałanie kolekcji XVIII Seminarium Digitalizacja - 24 Warszawa, 11.01.2012
  • 25. Współdziałanie kolekcji XVIII Seminarium Digitalizacja - 25 Warszawa, 11.01.2012
  • 26. Kolekcje • Zasada 8: Dobra kolekcja pozwala na włączenie jej w przebiegi (czynności) pracy (workflow) pracowników biblioteki oraz jej użytkowników końcowych. – Okazja do analizy dotychczasowej organizacji pracy; – Integracja prac nad kolekcją z innymi zadaniami personelu; – Dostosowanie kolekcji do sposobu pracy użytkowników – Włączenie użytkowników do prac (tagowanie, umieszczanie własnych zasobów itp.). XVIII Seminarium Digitalizacja - 26 Warszawa, 11.01.2012
  • 27. Tagowanie Cyfrowy świat bibliotek - 27 Warszawa, 17-18.01.2006
  • 28. Kolekcje • Zasada 9: Dobra kolekcja jest trwała w czasie, co wiąże się także z trwałością znajdujących się w niej obiektów. – Punkty widzenia: organizacyjny, finansowy, techniczny; – Związki z archiwizacją na poziomie obiektów. XVIII Seminarium Digitalizacja - 28 Warszawa, 11.01.2012
  • 29. Obiekty W Przewodniku NISO uwzględniono dwa rodzaje obiektów: obiekty digitalizowane i obiekty oryginalnie powstałe jako cyfrowe (born digital). Obiekty mogą stanowić jeden plik lub wiele połączonych plików, i/lub połączenie plików danych z metadanymi. XVIII Seminarium Digitalizacja - 29 Warszawa, 11.01.2012
  • 30. Obiekty • Zasada 1: Dobry obiekt cyfrowy istnieje w formacie, który ułatwia jego bieżące i przyszłe zastosowanie. – Wymienialność obiektu pomiędzy platformami; – Ważna jakość tworzenia obiektów; – Różne znaczenia terminu format, np.: format pliku (np. wg MIME), sposób kodowania ciągu bitów. XVIII Seminarium Digitalizacja - 30 Warszawa, 11.01.2012
  • 31. Formaty w polskich bibliotekach cyfrowych Lidia Derfert-Wolf (2011): 77% zasobów polskich bibliotek cyfrowych należy do tzw. niewidzialnego Webu (pliki w formacie DjVu) XVIII Seminarium Digitalizacja - 31 Warszawa, 11.01.2012
  • 32. Formaty w Internet Archive XVIII Seminarium Digitalizacja - 32 Warszawa, 11.01.2012
  • 33. Obiekty • Zasada 2: Dobry obiekt jest możliwy do archiwizacji, bez względu na zmiany stosowanej technologii. – Dwie główne strategie: migracja (na nośniki, oprogramowanie, formaty) i emulacja; – Obie strategie komplementarne; – Tworzenie kopii głównej (master) o wyższej jakości do celów archiwizacji. XVIII Seminarium Digitalizacja - 33 Warszawa, 11.01.2012
  • 34. Obiekty • Zasada 3: Dobry obiekt jest zrozumiały i użyteczny poza swoim lokalnym kontekstem, w którym został utworzony. – Obiekty przenośne, współdziałąjące, wielokrotnego użytku; – Obiekty samoopisujące się: metadane włączone, znany format, znane warunki dostępu. XVIII Seminarium Digitalizacja - 34 Warszawa, 11.01.2012
  • 35. Obiekty • Zasada 4: Dobry obiekt jest nazwany z wykorzystaniem trwałego, globalnie unikalnego identyfikatora. – Identyfikator: nazwa przydzielona obiektowi; – Konieczna przynajmniej lokalna unikalność; – Standardowe identyfikatory dla klas obiektów (jak ISBN), lub płatne; – Schemat lokalny powinien być zgodny ze standardami i opisany; – Mapowanie identyfikatora na zmienną lokalizację. XVIII Seminarium Digitalizacja - 35 Warszawa, 11.01.2012
  • 36. Identyfikatory lokalne NLA Cyfrowy świat bibliotek - 36 Warszawa, 17-18.01.2006
  • 37. Obiekty • Zasada 5: Autentyczność obiektu powinna być określana na trzy sposoby: – Określenie pochodzenia obiektu (proweniencja); – Określenie czym jest obiekt; – Stwierdzenie braku uszkodzeń i nieupoważnionych zmian (integralność); – Informacja o pochodzeniu obiektu i jego modyfikacjach jest zapisywana jako metadane; – Odesłania do wcześniejszych wersji, innych obiektów w kolekcji. XVIII Seminarium Digitalizacja - 37 Warszawa, 11.01.2012
  • 38. Obiekty • Zasada 6: Dobry obiekt zaopatrzony jest w metadane: opisowe, administracyjne i strukturalne (obiekty złożone). – Metadane włączone lub wyodrębnione; – Najlepiej tworzyć metadane razem z obiektem; – Możliwe istnienie wielu zestawów metadanych dla jednego obiektu; – Metadane także na poziomie kolekcji. XVIII Seminarium Digitalizacja - 38 Warszawa, 11.01.2012
  • 39. Metadane • Metadane to ustrukturyzowana informacja o obiekcie służąca jego opisowi, wyszukaniu, użytkowaniu i administrowaniu/zarządzaniu. • Metadane: opisowe, administracyjne, strukturalne. • Współdziałanie schematów metadanych. • Związek między kosztem a efektywnością. XVIII Seminarium Digitalizacja - 39 Warszawa, 11.01.2012
  • 40. Metadane • Zasada 1: Dobre metadane tworzone są w zgodzie ze standardami stosowanymi w danej społeczności, w sposób odpowiadający potrzebom materiałów tworzących kolekcję, użytkowników kolekcji oraz bieżącym i potencjalnym sposobom wykorzystania kolekcji. – Uwzględnienie istniejących standardów; – Profile aplikacyjne. XVIII Seminarium Digitalizacja - 40 Warszawa, 11.01.2012
  • 41. Profile aplikacyjne XVIII Seminarium Digitalizacja - 41 Warszawa, 11.01.2012
  • 42. Metadane • Zasada 2: Dobre metadane ułatwiają współdziałanie. – Współdziałanie: możliwość stosowania różnych schematów bez potrzeby dokonywania konwersji danych; – Sposoby osiągnięcia współdziałania: standardowe schematy i ich rejestry, konwersja elementów metadanych, protokół OAI/PMH, metawyszukiwanie z wykorzystaniem standardu Z39.50. XVIII Seminarium Digitalizacja - 42 Warszawa, 11.01.2012
  • 43. Metadane • Zasada 3: Dobre metadane pozwalają na kontrolę autorytatywną i stosowanie standardów: zasad katalogowania i odwzorowania treści. – Słowniki nazw osobowych, korporatywnych, geograficznych, tytułów, haseł przedmiotowych; – Wielość różnych narzędzi, brak rozwiązań do stosowania we wszystkich przypadkach; – Łączenie rozwiązań uniwersalnych z lokalnymi. XVIII Seminarium Digitalizacja - 43 Warszawa, 11.01.2012
  • 44. Słowniki XVIII Seminarium Digitalizacja - 44 Warszawa, 11.01.2012
  • 45. Metadane • Zasada 4: Dobre metadane zawierają warunki i zasady wykorzystania obiektu cyfrowego. – Należy opisać prawa własności, niezbędne pozwolenia na wykorzystanie i jego warunki; – Użytkownik powinien być poinformowany o sposobie uzyskania pozwoleń; – Cele: opis uprawnień, warunki licencji, opis transakcji. XVIII Seminarium Digitalizacja - 45 Warszawa, 11.01.2012
  • 46. Warunki stosowania XVIII Seminarium Digitalizacja - 46 Warszawa, 11.01.2012
  • 47. Metadane dla praw XVIII Seminarium Digitalizacja - 47 Warszawa, 11.01.2012
  • 48. Warunki dla całej strony XVIII Seminarium Digitalizacja - 48 Warszawa, 11.01.2012
  • 49. Metadane • Zasada 5: Dobre metadane ułatwiają długoterminowe zarządzanie, ochronę i archiwizację obiektów w kolekcji. – Metadane administracyjne: jak i kiedy obiekt utworzono, kto odpowiada za kontrolę dostępu lub archiwizację, jak obiekt był przetwarzany, ograniczenia użytkowania; – Metadane techniczne: format, rozmiar pliku itp.; – Metadane archiwizacyjne: opis zmian, przetwarzania i przechowywania; – Metadane strukturalne: powiązanie części danych. XVIII Seminarium Digitalizacja - 49 Warszawa, 11.01.2012
  • 50. Metadane opisowe XVIII Seminarium Digitalizacja - 50 Warszawa, 11.01.2012
  • 51. Metadane administracyjne Cyfrowy świat bibliotek - 51 Warszawa, 17-18.01.2006
  • 52. Metadane • Zasada 6: Rekordy dobrych metadanych także są obiektami, więc dotyczą je te same zasady, co obiektów: autorytatywność, autentyczność, dostępność, archiwizacja, niezmienność i unikalna identyfikacja. – Meta-metadane: autoryzacja metadanych; – Pomijanie metadanych przez wyszukiwarki z powodu spoofingu i spammingu; – Automatyczna kontrola jakości metadanych. XVIII Seminarium Digitalizacja - 52 Warszawa, 11.01.2012
  • 53. Inicjatywy • Inicjatywy: połączenie projektów i programów. • Programy: połączenie ludzi, polityki i narzędzi. • Projekty: działania w ramach programów, z określonymi celami i czasem trwania. XVIII Seminarium Digitalizacja - 53 Warszawa, 11.01.2012
  • 54. Inicjatywy • Zasada 1: Ważnym elementem dobrej inicjatywy jest właściwe projektowanie i planowanie. – Planować należy wszystkie aspekty od planowania poszczególnych działań do projektowania strony Web biblioteki cyfrowej; – Planowanie: celów, ograniczeń (czasowych, zasobów, politycznych), selekcji, digitalizacji, problemów copyright’u, metadanych, dostępu, zarządzania, upowszechniania i oceny. XVIII Seminarium Digitalizacja - 54 Warszawa, 11.01.2012
  • 55. Inicjatywy • Zasada 2: Dobra inicjatywa cyfrowa posiada odpowiedni poziom zatrudnienia osób z niezbędnym doświadczeniem dla osiągnięcia jej celów. – Stałe zadania: zarządzanie (w tym projektami), budżetowanie, programowanie i administrowanie systemem, selekcja zasobów, tworzenie metadanych; – Trzy strategie: zatrudnianie własnych pracowników, outsourcing, współpraca z inną organizacją. XVIII Seminarium Digitalizacja - 55 Warszawa, 11.01.2012
  • 56. Inicjatywy • Zasada 3: Dobra inicjatywa cyfrowa uwzględnia najlepsze praktyki dotyczące zarządzania projektami wszelkiego rodzaju. – Zarządzanie projektami: etap planowania, realizacji i oceny wyników; – Istnieje wiele programów wspomagających zarządzanie (np. MS Project, dotProject). XVIII Seminarium Digitalizacja - 56 Warszawa, 11.01.2012
  • 57. Inicjatywy • Zasada 4: Dobra inicjatywa ma plan oceny wszelkich elementów projektu. – Ocena procesu i/lub wyników; – Miary oceny: rozmiary, jakość, wykorzystanie, funkcjonalność, użyteczność strony Web; – Ocena dostarcza solidnych danych dla utrzymania projektu w długim czasie. XVIII Seminarium Digitalizacja - 57 Warszawa, 11.01.2012
  • 58. Inicjatywy • Zasada 5: Dobra inicjatywa cyfrowa posiada strategię marketingową oraz szeroko rozpowszechnia informacje o postępach prac i ich wynikach. – Marketing w stosunku do potencjalnych użytkowników; rozpowszechnianie wyników w stosunku do specjalistów informacji naukowej; – Metody: publikacje, prezentacje, media, Facebook, YouTube, Google, Wikipedia. XVIII Seminarium Digitalizacja - 58 Warszawa, 11.01.2012
  • 59. Marketing Cyfrowy świat bibliotek - 59 Warszawa, 17-18.01.2006
  • 60. Marketing Cyfrowy świat bibliotek - 60 Warszawa, 17-18.01.2006
  • 61. Inicjatywy • Zasada 6: Dobra inicjatywa cyfrowa uwzględnia potrzeby związane z realizacją całego cyklu życia kolekcji cyfrowej oraz utworzonych usług powiązanych. – Biblioteka cyfrowa podlega tym samym reżimom, co inne usługi i kolekcje organizacji; – Różne wymogi na różnych etapach realizacji inicjatywy. XVIII Seminarium Digitalizacja - 61 Warszawa, 11.01.2012
  • 62. Dziękuję za uwagę! marek.nahotko@uj.edu.pl 62