1. Bölüm 14
Stratejik Değerleme
ve Kontrol
© Ülgen&Mirze 2004

2. İşletmelerde Kontrol İşlevi
Planlama, organize etme ve yürütme işlevlerinin;
işletmenin amaçlarını gerçekleştirip gerçekleştirmediği
veya sonuçlara henüz erişilmemiş ise,
yapılanların işletmeyi doğru amaçlara eriştirip eriştiremeyeceği
kontrol işlevi sonucunda ortaya çıkar.
© Ülgen&Mirze 2004

3. İşletmelerde Kontrol Teknikleri
• Geriye yönelik (feedback) kontrol, iş yaşamında en yaygın ve en
çok uygulanan kontrol biçimidir. Bu durumda, yapılan işler ve
faaliyetler tamamlandıktan sonra kontrol yapılmaktadır.
• İleriye yönelik (feedforward) kontrol tekniğinde, işlerin ve
faaliyetlerin gerçekleşmesinden önce, kullanılacak girdilerin kontrol
edilerek, faaliyet sırasında oluşabilecek hataların ve yanlış
uygulamaların en alt düzeye indirilmesi amaçlanmaktadır.
• Eş zamanlı (concurrent) kontrol tekniğinde ise, daha çok, sürekli
yapılan ve sonuçları zaman alan işlerde; ardışık (birbirini izleme) ve
karşılıklı bağımlılık ilişkisi bulunan faaliyetler sürerken, faaliyetlerin
her evresinde, belirli noktalarda kontrol yapılmaktadır.
© Ülgen&Mirze 2004

4. © Ülgen&Mirze 2004

5. Her 3 Kontrol Yaklaşımında da kontrol evreleri aynıdır;
• Standartların oluşturulması
• Mevcut durumun ölçülmesi ve belirlenmesi
• Standartlarla mevcut durumun karşılaştırılması,
varsa sapmaların belirlenmesi ve yorumlanması
• Gerekli düzeltmelerin yapılması
© Ülgen&Mirze 2004

6. © Ülgen&Mirze 2004

7. Stratejik Kontrol
Stratejik Yönetim, “nihai sonuca” yönelik olup
amaç, işletmenin yaşamını sürdürmesi ve
rekabet üstünlüğü elde etmesidir.
Stratejik Kontrol,
kontrol sürecinin faaliyetlerle eşzamanlı ve
amaca uygun olarak yürütülmesidir.
© Ülgen&Mirze 2004

8. © Ülgen&Mirze 2004

9. Stratejik Kontrol
Etkili Stratejilerin Değerlemesi
• Uygunluk : İşletmenin seçtiği ve uyguladığı stratejilerin çevresel
gereksinimler, işletmenin kaynakları ve önemsediği değerlerinin
yanı sıra, mevcut görev tanımı ile de tutarlı olması gerekir.
• Yapılabilirlik : Stratejilerin uygunluklarının yanında, yapılabilir ve
gerçekleşebilir olmaları da önemlidir.
• Arzulanabilirlik (veya Benimsenme) : Stratejilerin arzu edilen sinerjiyi
yaratabilmesi, beklenen getirileri sağlaması, paydaşların tercihlerini
yerine getirmesi ve kabul edilebilecek bir risk derecesini taşıması da
önemlidir.
© Ülgen&Mirze 2004

10. © Ülgen&Mirze 2004

11. Stratejik Değerleme ve Kontrol Teknikleri
Üst yönetim stratejik kontroller için
işletme içinde takımlar ve komiteler kurarak
stratejileri her evrede ve aşamada denetlemeye çalışır.
Bazen işletme içi organlar yerine dış kaynaklardan,
uzman denetim şirketlerinden yararlanılarak denetim yaptırılabilir.
Denetimlerin işletme içi veya dışından sağlanan uzman denetçilerle
yapılması, daha tarafsız ve etkili sonuçlar verebilmesine rağmen
zaman alıcıdır.
© Ülgen&Mirze 2004

12. Stratejik Değerleme ve Kontrol Teknikleri
• Amaçların Sağlanması,
• İşlevsel Analiz,
• Esnek Bütçe Uygulamaları,
• PIMS Analizi,
• Dengeli Değerlendirme Çizelgesi (Balanced Scorecard),
• Açık Analizi,
• Sorumluluk Merkezleri Aracılığı ile Kontrol,
• Kilit Başarı Faktörlerinin Belirlenmesi ve Kontrolü,
• Stratejik Sıçrama Faktörlerinin Belirlenmesi ve Kontrolü,
© Ülgen&Mirze 2004

13. Stratejik Değerleme ve Kontrol Teknikleri
• Amaçların Sağlanması,
Belirli aralıklarla yapılan değerlemelerde
daha önceden belirlenmiş amaçların
gerçekleşip gerçekleştirilemediği belirlenir.
© Ülgen&Mirze 2004

14. Stratejik Değerleme ve Kontrol Teknikleri
• İşlevsel Analiz Tekniğinde,
Önceden belirlenmiş bir dizi soru aracılığıyla
İşletmenin Tedarik, Üretim, Ar-Ge, Pazarlama, Satış Sonrası
Hizmetleri, Finans, İnsan Kaynakları ve Yönetim İşlevlerinin
stratejilere uyumlu olup olmadığı ölçülür.
© Ülgen&Mirze 2004

15. Stratejik Değerleme ve Kontrol Teknikleri
• Esnek Bütçe Uygulamaları,
Stratejik Yönetim süreci içinde sürekli değişebilen
çevre koşullarında statik bütçeler yerine
farklı koşullarda düzenlenmiş esnek bütçelerin
kontrol amaçlı kullanılmasıdır.
© Ülgen&Mirze 2004

16. Stratejik Değerleme ve Kontrol Teknikleri
• PIMS (Profit Impact of Market Strategy) Analizi,
PIMS Programı, yaklaşık 3000 işletmenin performansı ile ilgili
sayısal ve kalitatif bilgilerin bulunduğu bir veri tabanının bilgileri ile
işletmelerin kendi verilerini karşılaştırmasından ibarettir.
PIMS veri tabanında;
• Pazar payları,
• Ürün/hizmet kaliteleri,
• Ürün/hizmet fiyatları,
• Satışların yüzdesi olarak pazarlama harcamaları,
• v.b.g. 100’den fazla performans ölçütü bulunmaktadır.
© Ülgen&Mirze 2004

17. Stratejik Değerleme ve Kontrol Teknikleri
• Dengeli Değerlendirme Çizelgesi (Balanced Scorecard),
Bu kontrol yönteminde, işletmenin üst düzey yönetimi bir çizelge
hazırlayarak seçilen stratejilerin gerçekleşmesine yardım edecek
faaliyetlerle ilgili performans kriterleri hakkında bilgiler sağlamakta,
çalışanlar ise belirtilen kriterleri sağlamaya çaba göstermektedir.
© Ülgen&Mirze 2004

18. © Ülgen&Mirze 2004

19. Stratejik Değerleme ve Kontrol Teknikleri
• Açık Analizi,
İşletmenin belirli sürelerde ulaşması gereken amaçlara,
yapılacak durum belirleme analizleri ile
ne derecede ulaşılıp ulaşılamayacağı
tahmin edilmeye çalışılır.
© Ülgen&Mirze 2004

20. Stratejik Değerleme ve Kontrol Teknikleri
• Diğer Stratejik Kontrol Teknikleri
© Ülgen&Mirze 2004

21. © Ülgen&Mirze 2004