2. İş bilimi nedir?
İnsanı anatomik,
antropometrik, fizyolojik,
psikolojik ve sosyolojik
açıdan inceleyen,
katlanabileceği sınırları
tespit eden, sonuçta işin
insana, insanın işe
uyumunu araştıran,
disiplinler arası bir bilim
dalıdır.
3. İş biliminin amacı
İşçi sağlığı ve iş güvenliğinin
sağlanması
İşgücü kayıplarının önlenmesi
Yorulmanın ve iş stresinin
azaltılması
İş kazaları ve mesleki risklerin
minimizasyonu
Verimlilik ve kalitenin yükseltilmesi
4. İş biliminin öncüsü
Frederick Winslow Taylor
Taylor’un Betlehem çelik Fabrikası’nda gerçekleştirmiş olduğu ve kendis
inin yönetim bilim kitaplarının başında yer almasını sağlayan deneyi “kürek”
deneyidir.
Bir küreğin, bir seferde kaldırabileceği maksimum çıktıyı
hesaplayan Taylor, işletmede kullanılan kürekler yerine
maksimum çıktıyı sağlayacak yenilerinin getirilmesini sağladı.
Bu deney sonunda işletmedeki çalışan sayısı 600’den 140’a
düşürülmüş, bir işçinin günlük ortalama üretimi ise 16 tondan
59 tona çıkmıştır. Tüm bu çalışmaların sonucu olarak üretim
maliyeti düşerken, çalışanların günlük kazançlarına % 63
oranında artmıştır.
5.
6.
7. Antropometri
Her türlü araç ve gereç kullanıcılarının (yaş ve cinsiyetlerine
göre değişiklik gösteren) boyut farklılıklarını gözeterek
(insan-çevre için ara kesit) tasarımları yapmak için
Antropometri biliminden yararlanılır.
8. Yunanca antropos (insan)
ve metikos (ölçü)
sözcüklerinden oluşan
Antropometri, insan vücut
ölçülerinin belirlenmesi
ve uygulanması ile
uğraşan bir bilim dalıdır.
“Vücut ölçüleri bilimi”
olarak da adlandırılan
Antropometri, çalışma
(veya dinlenme)yeri
dizaynın temelini
oluşturmaktadır.
9. Antropometri mühendisliğinin amaçları
Erişim olanakları, normal ve maksimum çalışma
alanları, ağırlık dağılımları ve hacimler gibi kitle
özelliklerini güvenilir bir şekilde tanımlayacak vücut
ölçülerini belirlemek,
Antropometrik tasarımlarla, karşılaştırma ve
yorumların daha sağlıklı ve daha çabuk yapılabilmesi
için veri bankası oluşturmak.
Fiziksel rahatlık
14. Vücut Boyutları - Yüzdeler
Federal Almanya için yapılmış boy ölçümlerine dayalı olarak kadınlar ve
erkekler için %5 ve %95 değerleri
Federal Almanya’da; kadınların %5’inin boyu 151 cm’den; %95’inin boyu da 173
cm’den küçük; erkeklerin %5’inin boyu 163 cm’den küçük, %95’inin boyu da 184
cm’den daha küçüktür.
15. Ağırlık Kaldırma ve Taşıma Güvenli bir
kaldırma işlemi için:
•Kaldırma sırasında sırtınızın doğal eğrisi
Şeklinde olmasına özen gösterin.
•Yükü kaldırırken ağırlığınızın bacaklarınızda
olmasını sağlayın.
• Yavaş ve küçük adımlarla hareket edin.
•Güvenli bir Şekilde yükü yerine koymak için,
dizlerinizi kullanarak eğilin. Ağırlık Kaldırma ve Taşıma
ŞUNLARI YAPMAYIN!...
•Sırtınızı bükerek ve
belinizden eğilerek yükü
kaldırmayın.
• Yükü kaldırırken veya
taşırken belinizin etrafında
dönmeyin.
• Kaldırma limitlerinden fazla
yükü kaldırmaya çalışmayın.
16. Mühendislik Antropometrisi
Mühendislik Antropometrisi İşbilimin
en önemli konularından birisidir.
İnsan vücuduna ait ölçüler çalışma
yerlerinin düzenlenmesinde özenle
göz önünde bulundurulmalıdır.
Çalışma yerlerinin tasarımında insan ölçüleri göz önüne
alınırken insan yeni baştan tasarlanmayacağına göre, onun
ölçülerinin dağılımının bilinmesi makinaların ve dolayısıyla
“İnsan-Makina Sistemleri “ tasarımının ön koşuludur.
17. Antropometri Metotları
Statik Antropometri
Antropometri, insanların statik duruş ve oturuşlarında ölçülen metrik değerleri ele alan
bir uğraş alanıdır. Her çeşit statik antropometri yaklaşımının özel bir nedeni vardır.
Okul çocuklarının oturacağı sıraların boyutlarını saptamak için uygulanacak ölçüler
yanında, bir gaz maskesinin yüz ölçülerine uygun bir şekilde ve boyutlarda imali için
gerekli ölçülerin saptanmasında da statik antropometri yaklaşımı kullanılır.
Dinamik Antropometri
İnsanların kol,bacak ve gövdesini çalışma esnasında, değişik boyutlarda ve devamlı
hareket ettirmesi nedeniyle çeşitli dinamik boyutların ölçülmesine gerek vardır.
İnsanların ayakta dururken ya da otururken çevresindeki malzemelere ve çeşitli
işlem noktalarına uzanabilmeleri için; eğilme, uzanma ve dönme gibi hareketlerin
sınırlarını ölçmek de iş düzeni ve insan - tezgah, insan - makine arakesitlerinin
tasarımında optimizasyon açısından önemlidir. Bu ölçülerin hesaplanmasında
dinamik antropometri verilerinden yararlanılır.
20. Tez Raporu
Bu tez çalışmasında ofislerde yapılacak ergonomik
iyileştirmelerden genel olarak bahsedilerek
yapılacak iyileştirmelerin antropometrik veriler
ışığında yapılmasının önemine vurgu yapılacaktır.
Türkiye`deki mevcut antropometrik verilere göre
sunulacak iyileştirme önerileri, uygulama ile
hayata geçirilmeye çalışılacak ve tasarımda yapılan
yanlış ve doğru öğeler tespit edilecektir.
21. Tez Sonucu
Bu tez çalışmasında işyerinde özellikle ofislerde yapılacak ergonomik
düzenlemelerin öneminden bahsedilmiş ve ergonominin her bir boyutuyla ele
almanın yanı sıra çok büyük bir önem arz eden antropometrik ofis tasarımı
boyutundan bahsedilmiştir. Çünkü bilinmektedir ki öncelikle kişilerin/çalışanların
antropometrik ölçümlerine uygun bir işyeri tasarlamak işi onlara uydurmanın en
büyük adımıdır.
Tüm bu iyileştirmeler ortaya konulana kadar ofislerde sırt, bilek ve ayak desteği,
koltuk minderi ve kağıt tutucu bulundurulmalı ve özellikle yüksekliği
ayarlanabilir monitörler kullanılmalıdır.
Unutulmamalıdır ki, İSG, insan faktörüne (ergonomiye) gereken önemin
verilmesiyle ve çalışma çevresinin ergonomik kurallara bilhassa kişilerin
antropometrik ölçülerine göre düzenlenmesiyle mümkündür.