Электрондық пошта туралы оқу курсы

1. ПОШТА
© Бақытжан Күшібарұлы
Элек
трон
дық
Оқу курсы:

2. 1 бөлім. Электрондық пошта деген не? Пошта провайдерлері.
2 бөлім. Пошта қызметін пайдалану.
3 бөлім. Пошта жәшігінің құрылымы.
4 бөлім. Пошта провайдерінен e-mail адрес, логин мен пароль алу
5 бөлім. Пошта қызметін пайдалану жолдары.
6 бөлім. Пошта клиенті программалары
7 бөлім. Спам және онымен күрес.
8 бөлім. Хат-хабарлама жазу түрлері.
9 бөлім. Пошта таратылымдары және оларды пайдалану.
10 бөлім. Қайталау сұрақтары
Курс мазмұны

3. Электрондық пошта ̶ (ағылшынша email, e-mail,
electronic mail) — интернет арқылы электрондық
хабарларды жіберу және алу қызметтерін көрсететін
технология («хат» немесе «электрондық хабарлама»
жіберу). Басқа да осындай жүйелерден айырмашылығы
(мысалы, тікелей хабарласу қызметтерінен) кейінірек
жіберу мүмкіндігі және тәуелсіз пошта серверлері
арасында хабар алмасудың өте дамығандығы.
1 бөлім. Электрондық
пошта деген не?
Пошта провайдерлері.

4. Электрондық поштаны пайдалану үшін интернетте
осы қызметті ұсынатын және жүзеге асыратын
компаниялардың сайтында тіркелу керек. Мұндай
компанияларды пошта-провайдерлері деп атайды.
Дүниежүзінде мұндай пошта-провайдерлер өте көп, біз
олардың ең танымалдарын мысалға келтірейік.

5. Дүниежүзілік пошта
провайдерлері:
♫www.hotmail.com - Microsoft компаниясы
♫www.gmail.kz - Google компаниясы
♫www.inbox.com – шет елдік
♫www.ojooo.com - шет елдік

6. Ресейлік пошта
провайдерлері:
♫www.mail.ru – mailru
♫www.rambler.ru – Rambler
♫www.yandex.ru - Yandex

7. Қазақстандық пошта
провайдерлері:
♫www.nur.kz – Nurkz
♫www.mail.kz – қазтелеком
♫www.host.kz – host_kz компаниясы

8. Электрондық пошта қызметін пайдалану үшін
ең алдымен провайдер сайтына кіріп, сұраныс беру
керек, оны басқаша ―register‖, ―регистрация‖, ―тіркелу‖
дейді. Бұл әрекетті сайттағы “Пошта”, “Пошта
жәшігін ашу” немесе осыған мағыналас арнайы
формада жүзеге асырады. Ол әдетте сайттың бір
шетінде, анық көрінетін жерде орналасады.
“Регистрация” батырмасын тышқанмен шерткенде
арнайы тіркелу беті, онда тіркелу формасы
ашылады. Соны өте мұқият толтыру керек.
2 бөлім. Пошта қызметін
пайдалану

9. 9

10. 10

11. 11

12. 12

13. 13

14. 14

15. 15

16. 16

17. 17

18. 18

19. 19

20. 20

21. Пошта жәшігін тіркеу
формасы

22. 3 бөлім. Пошта жәшігінің
құрылымы

23. Пошта жәшігінің ішкі
құрылымы

24. Пошта жәшігінің ішкі
құрылымы

25. 4 бөлім.Пошта провайдерінен
e-mail адрес, логин мен
пароль алу
Пошта провайдеріне тіркелгеннен кейін жаңадан ашқан пошта
жәшігіңізге оның e-mail адресі, логин мен пароль келіп түседі.
E-mail адресі, мысалы, былай жазылады:
askar16@mail.ru , B.dulat@gmail.kz , Kuat_Yerjan@mail.kz
@ таңбасы міндетті түрде жазылады. Оны ―айқұлақ‖ дейміз. Оның
сол жағына қолдаушының аты-жөні немесе логині, ал оң жағына
провайдердің атауы мен елдің аты көрсетіледі. Оларды ―домен‖
немесе ―үйшік‖ дейміз.
Логин мен пароль сізге өз пошта жәшігіңізге кіретін кезде қажет
болады. Ал егер олар бөтен біреудің қолына түсетіндей болса,
жаман болатынын ұмытпаңыз – хаттарыңызды ұрлайды, сіздің
атыңыздан спам мен вирустар таратады. Сақтаныңыз!

26. 5 бөлім. Пошта қызметін
пайдалану жолдары
Web онлайн режімде – пошта жәшігін Web-браузер (Internet
Explorer, Mozilla FireFox, Google Chrome, Opera) арқылы ашып,
хабарламаны тікелей онлайн режімде жазып, жіберуге және алуға
болады.
POP режімде – хабарламаның бәрі қолданушының компьютеріне
жүктеліп, сақталады. Және осы жерде алдын-ала дайындалып,
ыңғайлы уақытта жіберіледі. Бұл үшін компьютерде пошта-
клиенті деген арнайы пошта программасы орнатылуы тиіс. Бар
жұмысты сол атқарады.
IMAP режімде – мұнда да компьютерге орнатылған пошта-
клиенті жұмыс істейді, бірақ хабарланың бәрі интернеттегі пошта
жәшігінде сақтала береді, пошта-клиенті олар туралы
сілтемелермен ғана жұмыс істеп, керегін ғана компьютерге
жүктейді.

27. 6 бөлім. Пошта клиенті
программалары
Outlook Express - Windows 98-XP операциялық жүйелерімен бірге
орнатылатын өте ыңғайлы да шағын пошта клиенті.
Microsoft Office Outlook – Microsoft Office пакетінің құрамына кіретін
пошта клиенті. Ол - поштадан басқа жұмыс пен жұмыс орнын жан-
жақты ұйымдастыру қызметі бар, яғни өте білікті хатшы міндетін
атқара алатын қуатты программа. Сондықтан да оны органайзер, яғни
ұйымдастырушы деп атайды.
Windows Live Mail – Windows 7, 8 операциялық жүйелерінде жұмыс
істейтін пошта клиенті. Жүйеге бөлек орнатылады.
Thundderbird – Mozilla фирмасы жасаған атақты да өте қуатты пошта
клиенті. Мүмкіндіктері өте жан-жақты. Және интернетте тегін
таратылады.
және т.б.

28. 7 бөлім. Спам және
онымен күрес
Электрондық поштамен өте көп бөтен, яғни сізге арналмаған
хабарламалар келеді. Олар не адресі жоқ, мағынасы да жоқ, тіпті
түсініксіз тілдерде жазылған, дөрекі мазмұнды сурет пен клиптер
алып келеді. Ең жаманы – дәл осындай қаңғыбас хаттар арқылы
Интернетте зиянкес вирустар мен программалар таратылады. Мұндай
«шақырусыз» келетін күтілмеген, бетпақ хаттарды СПАМ деп атайды.
СПАММЕН күресу үшін түрлі әдістер ойлап табылған – хаттарды
спамға фильтрлеу (сүзгілеу), спам хатты және оны тарату көздерін
дәл анықтау, спам тарату көздерін жауып тастау (блокирование).
ЕСКЕРТУ! Өзіңізге арнайы келмеген, бөтен жазуы бар, бөтен тілде,
белгісіз біреулерден келген хабарламаларды ашып көрмеңіз! Бірден
жойып тастаңыз. Мүмкіндігінше пошта жәшігіңіздегі не клиентіңіздегі
спам фильтрді баптауды үйреніңіз де, тиімді пайдаланыңыз. Қайта-
қайта спам жіберетін пошта адрестерін блоктап тастаңыз.

29. 8 бөлім. Хат-хабарлама
жазу түрлері
Форматталмаған мәтін – хабарламалар қара және бір өлшемді
әріптермен жазылады. Хабарлама жазудың ең қарапайым түрі.
Іскерлік және шұғыл хабарламалар көбіне осы түрде жазылады.
Ақпараттық көлемі өте аз, жылдам тасымалданады.
HTML формат – интернеттегі сайттар сияқты HTML тілінде
жазылатын хаттар. Хатты түрліше сәндеп, әрлеп, түрлі-түсті, аудио-
видеомен, кәдімгі сайт сияқты дайындайды. Бұл көбіне жарнамалық
мақсаттағы хаттар. Бұл хаттарды тіпті дайын сайт беттерінен
дайындауға да болады.
Кез-келген хабарламаға қажет болғанда бір не бірнеше файлдарды
қосып жіберуге болады. Бірақ файлдардың ақпараттық көлемі өте
үлкен болса, әсіресе интернеттің жылдамдығы аз болғанда,
хабарлама жөнелтілмей, “тығылып” не “қатып” қалады. Осыған
абай болған жөн.

30. Пошта таратылымдары – бұл хабарламаны бір мезгілде мың –
миллиондаған адрестерге жөнелтіп отыру құралы. Шұғыл
хабарландыру немесе жарнама жасау мақсатында қолданылатын
қазіргі кездегі ең тиімді электрондық әдістің бірі. Ол үшін арнайы
программалар мен сервистер қолданылады.
Ал ондаған адрестерге хабарламаны бірден тарату қиын емес. Ол
үшін жіберілетін хабарламаның ―кімге‖, ―көшірмесі‖, ―жасырын
көшірмесі‖ деген жолдарына e-mail адрестерді тізіп жаза беріңіз,
тек олардың арасына ; белгісін қоюды ұмытпаңыз. Хабарламаңыз
дайын болғаннан кейін ―жөнелту‖ (отправить) батырмасын
бассаңыз болғаны.
9 бөлім. Пошта таралымдары
және оларды пайдалану

31. 1) E-mail деген не?
2) Пошта провайдері деген кім?
3) Қандай дүниежүзілік пошта провайдерлерін білесің?
4) Қандай Ресейлік пошта провайдерлерін білесің?
5) Қандай Қазақстандық пошта провайдерлерін білесің?
6) Пошта жәшігін қалай ашады?
7) E-mail адресі қалай жазылады және неше бөліктен тұрады?
8) Логин мен пароль деген не, оларды кім береді?
9) Хабарламаның қандай түрлері бар?
10) Спам деген не, онымен қалай күреседі?
11) Пошта таратылымы деген не, ол не үшін қолданылады?
12) Өзіңнің жеке электрондық пошта жәшігің бар ма? Қайсы
провайдерде ашқансың?
10 бөлім. Қайталау
сұрақтары