Volgens een internationale vergelijking van de sociale samenhang in 34 Oeso-landen blijkt de samenhang in België lager te zijn dan in de buurlanden. Maar sociaal weefsel bestaat uit meer dan 'Kunt u bij uw vrienden terecht met uw zorgen.' De sociale samenhang wordt ook bepaald door het buurt- en het verenigingsleven. En op dat vlak doen we het in België lang niet slecht.Want hoe groot de onrust ook is over de grote wereld, in de kleine wereld voelen we ons goed en geborgen. De Belg voelt zicht thuis in kleine gemeenschappen. Hij voelt zich verbonden met zijn buurt, is gelukkig thuis en is actief in het verenigingsleven. Dat blijkt uit het Vrouwen- en Mannenrapport 2012. Een grootschalig, kwantitatief en wetenschappelijk onderzoek naar het leven van Belg. Meer dan 4000 respondenten zijn doorgelicht. @KatjavanPutten

2. HET LEVEN ZOALS HET IS:
THUIS BUURT EN VERENIGING
Hoe groot de onrust ook is over de grote wereld, in de kleine wereld voelen we
ons goed en geborgen. De Belg voelt zich thuis in kleine gemeenschappen.
Hij voelt zich verbonden met zijn buurt, is gelukkig thuis en is actief in het
verenigingsleven.
hoofdstuk 2
43

3. hoofdstuk 2
omgeving
gezinvrije
tijd
gezinvrije
tijd
omgeving
wereld
werk
partner
spiegel
De kleine wereld draait om buren, vrienden en familie.
Maar ook om thuis, buurten en verenigingen.
hoofdst uk 2
44

4. WARME THUIS
Belgen zijn gelukkig thuis. Daar komen ze tot rust. Iedereen is graag thuis. De jongste generatie
net dat ietsje minder. Ook zij koesteren hun thuis, maar gaan vaker het huis uit voor ontspanning.
In Vlaanderen is men nog nét iets tevredener over de woning en 60-plussers voelen zich wat meer
thuis waar ze wonen, maar over het algemeen is het thuisgeluk voor iedereen groot.
Ik voel me thuis in mijn woning
Zonder een thuis kan je niet gelukkig zijn
Ik ben graag thuis
Thuisgevoel in kaart
91%
94%
86%
(eerder) akkoord
b u u r t
45

5. hoofdst uk 2
Vrienden en familie zijn belangrijk
Mensen hebben een thuis nodig om hun batterijen op te kunnen laden, het is een plek waar men
zichzelf kan zijn, met de kinderen kan spelen, vrienden en familie kan ontvangen. Want ook zij
maken deel uit van ‘de kleine wereld’ van de Belg en vormen een belangrijk onderdeel van zijn
leven.
Thuis als antwoord op de toenemende vergrijzing?
De vergrijzing van de bevolking heeft naast implicaties voor het pensioenstelsel ook belangrijke
gevolgen voor het zorgbeleid. Er dreigt immers een nijpend tekort aan opvangplaatsen in rust- en
verzorgingstehuizen. Mantelzorg wordt aangereikt als één van de mogelijke oplossingen. Maar is
de Belg daar wel toe bereid?
Hoe belangrijk familie en thuis echt voor ons zijn, blijkt uit volgende cijfers: in Wallonië is meer dan
de helft bereid om voor zijn ouders te zorgen, in Vlaanderen meer dan 4 op 10. Het potentieel van
mantelzorg is dus erg groot, vooral in Wallonië.
familie is
vrienden zijn
Belang van vrienden en familie voor de Belg
50% 35%
43% 44%
heel belangrijk eerder belangrijk
46

6. Ik wil graag zelf voor mijn ouders zorgen als ze
niet meer zelfredzaam zijn, al dan niet met de hulp
van professionele thuiszorg
18%12%
23%
35%
12%
helemaal eens
eerder eens
eens noch oneens
eerder oneens
helemaal oneens
helemaal eens
eerder eens
eens noch oneens
eerder oneens
helemaal oneens
Vlaanderen:
Wallonië:
16%12%
22%
29%
21%

7. VRIENDSCHAP IN DE BUURT
De Belg en zijn buurt, dat klikt. De meerderheid voelt zich thuis in zijn buurt, slechts een kleine
minderheid wil verhuizen. De buurt biedt dan ook een belangrijk tegenwicht voor de grote buiten-
wereld. De Belg voelt zich er goed, heeft veel en een intens contact met zijn buren en is tevreden
over de omgeving waarin hij woont. Geen wonder dat de meeste Belgen trots zijn op hun buurt en
er dan ook niet weg zouden willen.
2 Belgen op de 3 hebben een redelijk tot heel sterk positief gevoel over
de buurt waar ze wonen:
• Ik ben trots om te wonen in de buurt waar ik woon: helemaal eens 26%, eerder eens 33%
• Ik voel me thuis in mijn buurt: 37% helemaal eens, 39% eerder eens
• Ik zou graag verhuizen naar een andere buurt: helemaal eens 8%, eerder eens 10%
Wie heeft het sterkste buurtgevoel?
Senioren zijn duidelijk de spil van de buurt. Trots als ze zijn op hun eigen buurt, zetten ze zich
ook actief in voor het lokale verenigingsleven. Zij voelen zich het meest thuis in hun buurt, en
hebben ook de sterkste connecties met hun buren. In Vlaanderen is het buurtgevoel sterker dan
in Wallonië, hoewel ook daar het buurtgevoel nog steeds groot is, zeker wat het contact met de
buren betreft. Wel is men in Wallonië minder tevreden over sommige buurtfaciliteiten, en is het
engagement voor lokale verenigingen kleiner. Maar laten we vooral onthouden dat, zelfs over de
verschillen heen, het buurtgevoel groot blijft voor méér dan de helft van de mensen: oud én jong,
in Vlaanderen én in Wallonië.
hoofdst uk 2
2 op 3 heeft
een positief
gevoel over
zijn buurt48

8. b u u r t
Buurtgevoel is groot in België
70%
53%
57%
62%
68%
75%
Vlaanderen
-30 jaar
Wallonië
30-44-jarigen
45-59-jarigen
60-plussers
Redelijk tot heel veel buurtgevoel:
Redelijk tot heel veel buurtgevoel:
Buurtgevoel is een factor samengesteld op basis van variabelen die peilen naar trots op de buurt,
thuisvoelen in de buurt, contact met de buren, geïsoleerd zijn en al dan niet willen verhuizen.
49

10. Als ik ’s avonds iets nodig heb, kan ik daarvoor
altijd bij mijn buren terecht
Ik heb veel contact met mensen uit de buurt
Mijn buren zijn mijn vrienden
Ik voel mij geïsoleerd
De buurcultuur
20%
9%
34%
23%
12%
3%
28%
8%
b u u r t
Buren belangrijk voor buurtgevoel
Liever een goede buur dan een verre vriend, zo luidt het gezegde. Maar is dat wel zo? Hebben we
goede buren? Of zijn onze buren goede vrienden? Vindt de Belg zijn buren wel belangrijk? Dat is
wel zeker: slechts 6% wil liever helemaal niets te maken hebben met zijn buren, nog eens 13%
houdt liever afstand. Het isolement is klein, het ‘buurschap’ groot. Meer dan de helft kan rekenen
op zijn buren, voor een derde zijn buren echt een vast onderdeel van het vriendennetwerk geworden,
4 op 10 heeft regelmatig contact met de buren. Buren zijn niet alleen een belangrijk onderdeel
van het sociaal netwerk, maar vormen ook een vangnet als dat nodig is: meer dan de helft van de
Belgen kan terecht bij zijn buren.
Hoe ouder, hoe meer contact met de buren en hoe waardevoller het contact. 60-plussers kunnen
meer bij hun buren terecht dan de jongste generaties en beschouwen hun buren vaker als vrienden.
Ook Vlaanderen heeft méér contact met de buren, maar in Wallonië zijn de relaties met de buren
even waardevol. Mensen kunnen er even vaak bij hun buren terecht en beschouwen hen evenveel
als echte vrienden.
helemaal eens eerder eens
51

11. Bruisende buurt
België kent een actief lokaal buurtleven. In 41% van de buurten wordt op z’n minst af en toe
een buurtfeest of speelstraat georganiseerd, 22% van de Belgen is in meer of mindere mate
geëngageerd in een plaatselijke vereniging en nog eens 35% gaat soms naar een activiteit van
een plaatselijke vereniging of school. Maar, ook hier zien we opvallende leeftijds- en regionale
verschillen opduiken. 60-plussers zijn vaker lid van een plaatselijk comité en gaan ook vaker naar
lokale activiteiten. Vlaanderen kent een actiever buurtleven dan Wallonië:
wallonië
wallonië
vlaanderen
vlaanderen
Ik ben lid van een plaatselijke vereniging (ouderraad, buurtvereniging, …)
Ik ga soms naar een toneelstuk, quiz of andere activiteit
van een plaatselijke school of vereniging
18%
26%
25%
41%
helemaal/eerder eens
helemaal/eerder eens
hoofdst uk 2
52

12. DE IDEALE BUURT
Hoe meer troeven een buurt heeft, hoe sterker het buurtgevoel van de bewoners. Omgekeerd geldt
natuurlijk ook dat probleembuurten gepaard gaan met een veel kleiner buurtgevoel. Maar wat
beschouwt de Belg als een troef, en wat als een ongemak? Waarin doen de buurten het goed, en
waarop scoren ze minder?
Troeven van de buurt
Volgens de Belg heeft de ideale buurt veel groenvoorzieningen, winkels, scholen, fietsmogelijk­
heden en speelplekken voor de kinderen. Een buurt waar de kinderen nog op straat kunnen spelen.
En de Belg is tevreden. We vinden dat we makkelijk veel met de fiets kunnen doen, dat onze kinderen
voldoende speelplekken hebben, dat er voldoende groen is, en dat er meer dan genoeg winkels
en scholen in de buurt zijn. Het enige minpunt volgens de Belgen is dat de kinderen niet vaak op
straat kunnen spelen.
aantal scholen
is grootste troef verkeersoverlast
is grootste
ergernis
b u u r t
53

13. hoofdst uk 2
zijn er voldoende scholen
zijn er voldoende winkels
is er voldoende speelplek voor de kinderen
is er voldoende groen
kan ik (of zou ik) makkelijk veel
met de fiets (kunnen) doen
In mijn buurt ...
60%
42%
31%
47%
55%
28%
24%
26%
27%
24%
zeker het gaat
Vlaanderen scoort beter op het vlak van buurtfaciliteiten dan Wallonië. Toch is de tevredenheid in
beide landsgedeelten groot. De enige échte pijnpunten in Wallonië zijn het gebrek aan speelplekken
voor de kinderen en een tekort aan winkels in de buurt.
“In mijn buurt
kunnen kinderen op
straat spelen”
37%
54

14. b u u r t
is er voldoende speelplek voor de kinderen:
zijn er voldoende winkels:
is er voldoende groen:
zijn er voldoende scholen:
In mijn buurt ...
31%
27%
13%
14%
8%
11%
9%
3%
5%
2%
zeker niet
wallonië
wallonië
wallonië
wallonië
wallonië
vlaanderen
vlaanderen
vlaanderen
vlaanderen
vlaanderen
kan ik (of zou ik) makkelijk veel
met de fiets (kunnen) doen:
55

15. Ergernissen over de buurt
In een klein en dichtbevolkt land als België is het niet vreemd dat verkeersoverlast de grootste
stoorfactor is, op afstand gevolgd door straatlawaai, vuilnis en kleine ergernissen. Over vandalisme
of een gebrek aan veiligheid wordt nog minder geklaagd. In Wallonië zijn er iets meer kleine erger-
nissen en meer problemen met vuilnis dan in Vlaanderen. Maar, de cijfers wijzen in beide delen van
het land op een grote tevredenheid over de buurt en op een beperkt aantal ergernissen.
In mijn buurt …
is er te veel verkeer 21%
is er straatlawaai 12%
zijn er vaak kleine ergernissen 11%
(hondenpoep, overvolle vuilnisbakken, …)
ligt er vuilnis op straat 10%
is er vandalisme
voel ik me onveilig
6%
6%
(heel) vaak
hoofdst uk 2
56

17. ACTIEF VERENIGINGSLEVEN
België heeft een sterke club- en verenigingscultuur. Dat werd al duidelijk door de cijfers over
deelname aan het lokale buurtleven en wordt ook bevestigd door de cijfers over lidmaatschap
van verenigingen of organisaties. 42% van de Belgen is actief lid van minstens één vereniging of
organisatie. Actieve leden zijn mensen die aangeven dat ze de laatste 12 maanden deelnamen
aan een activiteit of bijeenkomst van een bepaalde vereniging.
Sport en ontspanning, maar ook cultuur
Sport- en ontspanningsclubs zijn met voorsprong het populairst, gevolgd door kunst-, cultuur-, of
muziekverenigingen, vakbonden en politieke partijen.
hoofdst uk 2
Actief lidmaatschap, top vijf
21%
10%
6%
5%
5%
sport- of ontspanningsvereniging
kunst-, cultuur-, of muziekvereniging
vakbond of professionele organisatie
buurtcomité
politieke partij van de Belgen is actief lid
van een sport- of
ontspanningsvereniging
21%
5858

18. Typisch Vlaams
Hoewel het verenigingsleven ook in Wallonië aanzienlijk is, toch is het eerder een typisch Vlaams
verschijnsel, en nemen mannen er vaker actief aan deel dan vrouwen. Lidmaatschap is populair
bij alle leeftijdsgroepen, met een piek bij de jongsten, een dipje bij de 30-44-jarigen – de drukke
kinderen/werk-generatie – en een heropleving bij de oudere generaties.
Actief lid van minstens 1 organisatie
48%
47%
59%
42%
37%
35%
38%
42%
46%
mannen
vlaanderen
-20 jaar
20-29-jarigen
vrouwen
wallonië
30-44-jarigen
45-59-jarigen
60-plussers
b u u r t
59

19. We vroegen
aan 4.143 Belgen ...
68% van de
Belgen zit op
Facebook
van de Belgen heeft
geen betalende
apps op zijn/haar
smartphone
61% van de mannen is tevreden
over zijn uiterlijk
19% van de
mannen kijkt
nooit naar
sport op tv
35%van de Belgen gaat
minstens 1 keer per week naar
een kleine buurtwinkel
60% van de Belgen gaat nooit naar een
bio- of natuurvoedingswinkel
74%van de Belgen
heeft géén smartphone
van de mensen met
partner, zou niet
opnieuw voor die
partner kiezen
36% van de -20-jarigen en 40% van de twintigers
zit 3,5 uur of langer per dag op internet
van de 60-plussers
heeft alles bereikt wat
ze wilden bereiken
op werkvlak
19% 69%
18%
29%van de Belgen eet
minstens 1 keer per maand
een afhaalmaaltijd
42%van de mannen leest 1 uur
of meer per dag de krant
86% van de Belgen
let op aanbiedingen
en kortingen
65%
van de
Belgen
vindt ons
verkeer
veel te
onveilig
60

20. 91%van de Belgen
wil het internetgebruik
van zijn/haar kinderen
regelmatig controleren
27% van de vrouwen en
12% van de mannen
verzint soms tot vaak een
smoes om niet te vrijen
bij 48%
van de 60-plussers
staat de radio 3,5 uur
of langer per dag op
van de twintigers
vindt het
verschrikkelijk als
ze hun gsm ergens
vergeten zijn
van de vrouwen
weet niet wat
een QR-code is
bij 42%van de studenten betalen de ouders de gsm-
rekening
71%van de Belgen heeft nog nooit
iets gestolen
32%van de
vrouwen vindt het
heel belangrijk
om met seizoens-
producten te koken
voor 80%van de Belgen staan onze grenzen te veel
open voor nieuwkomers
van de vrouwen wil
voor haar ouders
zorgen als die niet
meer zelfredzaam
zijn
33% van de Belgen koopt ecologische
was- of reinigingmiddelen
bij 48% van de
30-44-jarigen is
het geld op voor
het einde van de
maand
van de -20-jarigen is lid van een
kunst-, cultuur- of muziekorganisatie
van de Belgen vindt
dat een gezin elke
avond samen rond
de tafel moet eten
25%van de vrouwen
vindt het vermoeiend om
thuis etentjes te geven
49%
49%
30%
80%
71%
61