Ro ro gemiciligi

3
G€R€•
Ro-Ro gemileri di‚er gemi tiplerine gƒre spesifik yap„s„ ve ta…„d„‚„ y†k†n
ƒzelli‚i nedeniyle ƒzel gemicilik gerektirmektedir. Ro-Ro gemileri ‡o‚unlukla sabit
hat seferi yapan, s†ratli y†k operasyonu ile limanda kal„… s†resi bir g†n ve daha az
olan modern gemilerdir. Di‚er gemi tiplerinde, gemi adam„n„n y†k operasyonunda
y†kle ilgisi sadece puantƒrl†k ile s„n„rl„ iken Ro-Ro gemisinde bizzat y†kleme ve
tahliye operasyonu gemi adamlar„ taraf„ndan yap„lmaktad„r. Bu nedenle Ro-Ro
gemisinde ‡al„…an ve/veya ‡al„…acak g†verte personelinin gemiyi ve ta…„d„‚„ y†k†
‡ok iyi bilmesi gerekir.
Ro-Ro gemilerinde daha ƒnce hi‡ ‡al„…mam„… bir gemi adam„ ne kadar
tecr†beli olursa olsun y†kleme ve tahliyede istenilen performans„ vermesi uzun
zaman almaktad„r. Bu tip gemilerde ‡al„…acak gemi adamlar„ gemiye kat„lmadan
ƒnce …artlar„n gereklerine kar…„l„k verebilecek bilgi donan„m„na sahip olmal„d„rlar.
Ancak daha ƒnce bu tip gemilerde ‡al„…mam„… bir gemi adam„n„n bilin‡li olarak i…ini
yapmas„ uzun zaman almaktad„r. ˆzellikle bu tip gemilerin limanda kal„… s†resi
saatlerle s„n„rl„ oldu‚undan, gemiye kat„lan bir gemi adam„ kat„ld„‚„ anda kendisini
y†k operasyonunun i‡inde bulur.
Bu kitap Ro-Ro gemilerinde ‡al„…an veya ‡al„…mak isteyen g†verte zabitleri
ve g†verte personeli i‡in geminin ve y†k†n tan„t„lmas„ i‡in haz„rlanm„…t„r.
Celal ‰€‰EK - 2006

4
€‰€NDEK€LER
Konu adŠ Sayfa no
-----------------------------------------: ------------------------------:
Bƒl†m - 1
Ro-Ro gemisi nedir? 6
Ro-Ro gemisinde bulunan farkl„ donan„mlar ve sistemler 8
Cesiti Ro-Ro gemi resimleri 12
Bƒl†m - 2
Ro-Ro gemisinde kullanŠlan lashing ekipmanlarŠ 13
Sabit lashing ekipmanlar„ 13
Hareketli lashing malzemeleri ve ekipmanlar„ 17
Lashing ekipmanlar„n„n bak„m-tutumlar„ 32
Bƒl†m - 3
Ro-Ro gemisinde ta…„nan ara‡ ‡e…itleri 35
Komple ara‡ 37
Bir ‡ekicinin k„s„mlar„ 39
‰ekicinin dorseye ba‚lanma i…lemi 41
‰ekicinin dorseyi ay„rma i…lemi 42
‰ift ‡ekerli komple 43
Kamyon rƒmork 44
•eytan rƒmork 45
Araba ta…„y„c„ rƒmork 46
Yat ve tekne ta…„y„c„ rƒmork 47
Dorse 48
Dorsede bulunan i…aret ve uyar„lar 50
Dorsenin ƒl‡†leri 51
Dorsenin k„s„mlar„ 52
Frigo dorse 56
Cam dorse 57
Jumbo dorse 58
Pilot dorse 59
Midilli dorse 60
Bulker dorse 62
Tanker dorse 63
Silo dorse 64
Lowbed 65
Mafi 66
ˆzel ama‡l„ dorseler 67
Di‚er extra ara‡lar 68
Bƒl†m - 4
Y†k operasyonu 70
Y†kleme operasyonu 71
ˆzel y†k ta…„yan ara‡lar„n y†klenmesi 72
Tehlikeli e…ya ta…„yan ara‡lar 72
Frigo ara‡lar 75
A‚„r, dengesiz, a‡„k ve standart d„…„ y†k ta…„yan ara‡lar 77
Y†kleme islemi 82
Rampada y†klemeyi y†r†ten nƒbetci zabitin gƒrevleri 85
Y†kleme s„ras„nda gemi i‡inde dikkat edilecek noktalar 88
Y†kleme ile ilgili genel tavsiyeler 92

5
Tahliye operasyonu 93
Bƒl†m - 5
Ro-Ro gemisinde emniyet 95
Personel emniyeti 96
Gemi emniyeti 103
‰evre emniyeti 105
Y†k emniyeti ve lashing i…lemleri 106
Lashing malzemelerini kullan„rken dikkat edilecek hususlar 110
Kullan„lacak lashing say„s„ 112
Ara‡larda bulunan ba‚lama noktalar„na binen y†k†n hesaplanmas„ 115
K„sa seferler i‡in pratik lashing grafikleri 117
Grafiklerin kullan„lmas„ 118
Grafik ‹ 1 GVM=10 ton 119
Y†k hasar„ 123
‰e…itli hasar resimleri 124
Bƒl†m - 6
EK-1: MCA Ro-Ro gemileri i‡in denizcilik tavsiye notu 128
EK-2: Denizcilik m†ste…arl„‚„ Ro-Ro yƒnetmeli‚i 133

6
RO-RO GEM€S€ NED€R?
Ro-Ro €ngilizce Roll on ‹ Roll off kelimesinin k„saltmas„d„r. Y†k†n kendi
tekerlekleri †zerinde y†r†yerek gemiye giren ‹ kendisi ‡„kan (tekerlekli y†k
ta…„yan gemidir.) Ancak bu dilimizde de Ro-Ro olarak kullan„lmaktad„r.
Ro-Ro tipi gemiler ilk olarak 1960Œl„ y„llarda deniz ticaretine girmi…tir.
Bunlar„n dizayn„nda eski geleneksel gemi dizayn„na gƒre radikal farkl„l„klar vard„r.
Geleneksel y†k gemilerinde bƒlme perdeleri dikey olarak dizayn edilerek y†kleme
ve bo…altma i…lemleri g†verteden sahil vin‡leri veya gemi †zerinde bulunan vin‡ler
ile yap„lmaktad„r. Bu gemilerin uzun s†re limanda kalmas„na ve zaman kayb„na yol
a‡maktad„r.
Ro-Ro gemilerinde perdeler yatay olarak dizayn edilmi…, dolay„s„yla
g†verteler yatayd„r. G†verteler geminin k„‡„nda veya ba…„nda bulunan, gemiye ve
y†k g†vertelerine giri…i sa‚layan rampa ile i…tiraklidir. Bu rampalar geminin ana
rampas„ olup ayn„ zamanda gemi b†nyesindeki s„zd„rmazl„‚„ sa‚layan kapak olarak
da kullan„l„r. Bazen s„zd„rmazl„k i‡in rampadan ba…ka ilave kapak kullan„lmaktad„r.
G†verteler aras„ndaki ba‚lant„ sabit ve hareketli rampalarla veya asansƒr ile
sa‚lan„r. Geminin ana rampas„ k„‡ta, ba…ta veya omuzluklarda bulunabilir ancak
‡okluk bu geminin k„‡„nda d„r. Geminin ana rampas„ndan gemiye kendisi giren
ara‡lar yƒnlendirildikleri g†vertelere yine kendileri manevra yaparak yana…„rlar ve
h„zl„ bir istifleme olu…ur. Bu sayede geminin y†kleme-bo…altma i…lemleri h„zl„,
limanda kal„… s†resi k„sa olur.
Ro-Ro gemileri sadece tekerlekli ara‡ ta…„mazlar. A‡„k g†vertelerine
standart konteyner, klasik kargo gemilerinde ta…„namayacak ƒl‡†lerde sand„k
y†kler, helikopter, b†y†k yatlar vb. ‡ok de‚i…ik y†kleri de ta…„rlar.
Ro-Ro gemileri in…a ve i…letim bak„m„ndan iki ‡e…ide ayr„l„r. Birincisi Ro-Ro
y†k gemisi; 12 ki…iden daha az yolcu kapasitesi olan ve sadece y†k (ara‡) ta…„mak
i‡in dizayn edilen gemiler. Ro-Ro yolcu gemisi; 12 ki…iden fazla yolcu ta…„ma
kapasitesi olan, yolculuk s„ras„nda yolcular i‡in bar„nma, e‚lenme vb. gibi
imkanlar„ bulunan ve yolcu ve y†k (ara‡) ta…„yan gemilerdir.
•ekil -1 Klasik y†k gemisi •ekil - 2 Ro-Ro gemisi.
Ro-Ro gemileriyle birlikte yeni bir emniyet sorunu ortaya ‡„kt„. Stabilite ve
su ge‡irmezlik sorunu. B†t†n gemiler klas„ ve tipi ne olursa olsun su ge‡irmezli‚i
sa‚lamak zorundad„r. Klasik tip y†k gemilerinde herhangi bir tekne hasar„ sonucu
su ge‡irmezlik sa‚lanamad„‚„nda ve tekne su ald„‚„nda giren su dikey postalar
sayesinde k†‡†k bir alanda kalacak geminin stabilitesini ƒnemli ƒl‡†de
etkilemiyecektir. Ro-Ro gemilerinde olu…acak bir tekne hasar„ i‡eri giren suyun
daha geni… alanda hareket etmesi sonucu teknenin stabilite ve y†zd†rme
kabiliyetini ƒnemli ƒl‡†de yitirecektir. Ro-Ro gemilerinin bordadan a‡„lan rampa ve

7
kapaklar„ nedeniyle de su ge‡irmezlik konusunda s„k„ denetleme ve iyi bak„m
tutuma ihtiya‡ vard„r.
Limandan kalkmadan ƒnce ve seyir s†resince her g†n su ge‡irmez
kaportalar kontrol edilmelidir. G†verteler aras„nda ve ƒzel bƒl†mlerde bulunan ve
‡al„…ma saatlerinde a‡„k tutulan su ge‡irmez kap„lar ‡al„…ma saatleri d„…„nda
mutlaka kapat„lmal„d„r. Bu kap„lar„n ayn„ zamanda kƒpr† †st†nde bulunan „…„kl„ ve
sesli gƒstergelerinin ‡al„…„p ‡al„…mad„‚„ her g†n kontrol edilmelidir.
•ekil-3 Solda; K„‡ rampadan y†kleme operasyonu
•ekil-4 Ortada; K„‡ rampan„n kapat„lmas„
•ekil-5 Sa‚da; Bir Ro-Ro gemisinin a‡„k g†vertesinden ara‡lar„n gƒr†n†…†
Ro-Ro gemilerinde y†k kapasitesi (Lane metre) …erit metre k„saca L/M
olarak belirlenir. G†verteler boyuna ara‡ geni…likleri kadar …eritlere ayr„lm„…t„r.
•eritlerin toplam uzunlu‚u bir Ro-Ro gemisinin y†k kapasitesini belirtir. ˆrne‚in
3750 L/M kapasiteli bir geminin ald„‚„ ara‡lar„n toplam„ arka arkaya dizildi‚inde
3750 metredir.
•ekil-6 Dƒrt katl„ bir Ro-Ro gemisinde y†kleme plan„
Ro-Ro gemilerinin y†k sahipleri i‡in en b†y†k avantaj„ y†klerini kap„dan
kap„ya ta…„tmalar„na olanak sa‚lamas„d„r. Bir noktadan tekerlekli ara‡lara y†klenen
y†k di‚er noktaya yine ayn„ ara‡la ula…maktad„r. Bu sayede limanlarda y†k
elle‡lenmesini ortadan kald„rmakta, y†k†n elle‡leme s„ras„nda hasar ve zarara
u‚ramas„n„ ƒnlemekte ve y†k†n ‡ok s†ratli bir …ekilde al„c„ya ula…mas„na olanak
vermektedir.
Flume
tank

8
Ro-Ro gemilerinde bulunan farkl„ donan„mlar ve sistemler;
a) Ba€, k•‚, omuzluk rampa kapaklar• ve su ge‚irmez borda kapaklar•
Klasik gemilerden farkl„ olarak Ro-Ro gemilerinde y†kler gemiye ba…, k„‡, ve
yanlardan a‡„lan kapaklardan y†klenir. Genellikle Ro-Ro y†k gemilerinde kapaklar
k„‡ta Ro-Ro yolcu gemilerinde kapaklar ba…ta olmaktad„r. Gemi bordas„ndan a‡„lan,
pilot ve yak„t almak i‡in kullan„lan su ge‡irmez kapaklar vard„r.
Bu kapaklar„n a‡„lmas„ ve ‡al„…t„r„lmas„ geminin yap„s„na ve sistemlerine gƒre
farkl„l„klar gƒsterir. Bu kapaklar„n ‡al„…t„r„lmas„ hangi sistemle olursa olsun
emniyete alma ve kilitleme mekanizmalar„n„n d†zg†n ‡al„…t„‚„ her zaman kontrol
alt„nda tutulur.
Rampa ve kapaklar kullan„l„rken dikkat edilecek hususlar;
Rampalar ve kapaklar sadece yetkili ki…iler taraf„ndan a‡„l„p kapanmal„d„r.
Rampa ve kapaklar„n kullanma talimatlar„ gemide bulunan t†m zabitlerin acil
durumlarda operasyon yapabilmeleri i‡in kumanda istasyonlar„nda as„l„ olmal„d„r.
Rampa ve kapaklarda bulunan tel, liftin, makara, kilit, radansa, hidrolik
elemanlar ve elektrik elemanlar„n bak„m ve tutumlar„ †retici firman„n talimatlar„na
gƒre yap„lmal„d„r.
Y†k operasyonu s„ras„nda olu…acak yatmalar ve/veya meyilin ba… ve k„‡
kapaklara olu…turaca‚„ stres her zaman †retici firman„n belirtti‚i limitler i‡erisinde
olmal„d„r. Hi‡bir zaman bu limitler a…„lmamal„d„r. Bu kapaklara a…„r„ stres
uyguland„‚„ durumlarda derhal y†k operasyonu durdurulup gemi d†zeltilmelidir.
Ba… ve k„‡ kapaklar„n gerisinde s„zd„rmazl„k ama‡l„ ayr„ bir visƒr kap„ varsa bu
kap„lar„n kilitleme mekanizmalar„ ve kilitleri her kapak kapatma operasyonundan
sonra iyice kontrol edilmelidir.
•retici firman„n talimatlar„ do‚rultusunda b†t†n kapaklar„n bak„m ve testleri
belirtilen s†reler i‡erisinde mutlaka yap„lmal„d„r. Kapaklar„n s„zd„rmaz conta ve
lastikleri her a‡ma-kapama operasyonunda kontrol edilmelidir.
•ekil - 7 Ro-Ro y†k gemisinin k„‡ kapa‚„

9
b) Yƒk asans„rleri
Baz„ Ro-Ro gemilerinde ana g†verteden alt ve †st g†vertelere ba‚lant„ asansƒr
ile sa‚lan„r. Bu asansƒrler bir ara‡ boyunda ve arac„n a‚„rl„‚„n„ kald„racak
kapasitede yap„lm„…t„r. Asansƒrler hidrolik sistemle ‡al„…„r. ‰al„…t„r„lmas„ gemiden
gemiye farkl„l„k gƒstermektedir. Asansƒrlerin y†k operasyonunda zaman kayb„na
sebep olmas„ ve bak„m - tutum masraflar„n„n y†ksek olmas„ gibi nedenlerden
dolay„ modern gemilerde kullan„lmamaktad„r.
Y†k asansƒrleri kullan„l„rken dikkat edilecek hususlar;
Y†k asansƒrleri 1.zabitin gƒrevlendirdi‚i e‚itilmi… yetkili ki…iler taraf„ndan
kullan„lmal„d„r. Y†k asansƒr†n† kullanan ki…i sansƒr havada oldu‚unda kilitleme ve
destek sisteminin kilitledi‚ini gƒrd†kten sonra asansƒre ara‡ koymal„d„r.
Y†k asansƒrlerinin kullanma talimatlar„ gemide bulunan t†m zabitlerin acil
durumlarda operasyon yapabilmeleri i‡in kumanda istasyonlar„nda as„l„ olmal„d„r.
Asansƒrler 1.zabit taraf„ndan kullan„ma a‡„lmal„d„r. Y†k operasyonu s„ras„nda
asansƒr†n†n d†zg†n ‡al„…t„‚„ 1.zabit taraf„ndan s†rekli kontrol edilmelidir.
Asansƒrlerin normal kumandas„n„n ‡al„…mad„‚„ durumlarda, asansƒr† kullanan
personel acil durum operasyonlar„n„ bilecektir. Asansƒr† kullanan veya kullanacak
olan t†m personel e‚itilecektir.
Y†k asansƒrlerine kald„rma kapasitelerinden daha fazla y†k koyulmamal„d„r.
Asansƒr†n †zerinde ara‡ oldu‚u halde havada as„l„ kalmas„ vb. durumlarda
hemen mak„ne ekibi haberdar edilip asansƒr emniyetle yere indirildikten sonra
sorun giderilecektir.
Asansƒrlerde bulunan tel, liftin, makara, kilit, radansa, hidrolik elemanlar ve
elektrik elemanlar„n„n bak„m ve tutumlar„ †retici firman„n talimatlar„na gƒre
yap„lmal„d„r.
Y†k asansƒrlerinde kesinlikle personel binmeyecektir.

10
c) Anti-Heeling sistem
Ro-Ro gemileri, limanda ara‡lar„n s†rekli hareketleri ve h„zl„ y†k
operasyonu yapt„‚„ i‡in ‡ok ‡abuk …ekilde sancak ve iskeleye yatmaktad„r.
Gemilerin y†k operasyonunu durdurmadan ve gemiyi de yat„rmadan operasyonunu
tamamlamas„n„ sa‚layan anti-heeling sistemi vard„r. Gemiyi balast i…lemi ile
d†zeltmenin ‡ok zaman alaca‚„ ve s†rekli ba…„nda bir eleman„n bulunmas„ gibi
olumsuzluklar„na kar…„n heeling sistemi otomatik olarak ‡al„…arak gemiyi s†rekli
d†z konumda tutar. Geminin sancak ve iskelesinde heeling sistemi i‡in dizayn
edilmi… ayr„ balast tanklar„n„n birbirlerine i…tirakini heeling sistemi sa‚lar. Bu
sistem hem otomatik hem manuel kumandal„ ‡al„…arak gemiyi h„zl„ bir …ekilde
d†zeltmektedir.
Heeling sisteminin ‡al„…ma …emas„ a…a‚„da gosterilmi…tir.
•ekil - 8 Anti- Heeling sistemi ‡al„…ma …emas„

11
d) Stabileyzer sistemi
Ro-Ro gemilerindeki di‚er bir yenilik deniz ge‡i…leri s„ras„nda geminin ve
y†k†n†n deniz …artlar„ndan olumsuz yƒnde etkilenmemelerini sa‚layan basit
stabileyzer (flume) sistemidir. Geminin a‚„r deniz …artlar„ndan dolay„ y†ke ve
gemiye zarar vermemesi ve daha yumu…ak yalpa, ba…-k„‡ yapmas„n„ sa‚layan bir
sistemdir. Bu sistem geminin GM de‚erini d†…†rmek suretiyle geminin a‚„r deniz
…artlar„nda daha yumu…ak hareketler yapmas„ esas„na dayan„r. Geminin a‚„rl„k
merkezinin †st†nde bir flume tank„ vard„r. Bu tanka geminin halihaz„rdaki GM
de‚erine gƒre su al„n„r ve geminin GM de‚eri makul seviyeye d†…†r†l†r.
•ekil-6Œ da flume tank„n yeri gƒsterilmi…tir. Flume sisteminin kumanda ve tank
gƒstergeleri geminin kƒpr††st†nde bulunur. Bu sistemin devreye al„nmas„ sonucu
olu…acak GM de‚i…ikli‚i ve hangi GM de‚erinde ne kadar su al„naca‚„n„ gƒsteren
‡izelgeler kƒpr††st†nde bulunmal„d„r. •ekil-9
•ekil - 9 Flume tank kullan„m ‡izelgesi
e) Havaland•rma ve fan sistemi
Ro-Ro gemilerinde y†k operasyonu s„ras„nda, ara‡lardan ‡„kan egzoz
duman„na kar…„ klasik gemilerden farkl„ olarak ‡ok g†‡l† havaland„rma sistemi
vard„r. Havaland„rma kapasitesi emme(deniz modu) ve basma (liman modu)
olarak iki farkl„ yƒnde olmal„d„r. Basma (supply) : saatte 20 hava degi…imi,
emme (exhaust): saatte 10 hava degi…imi yapacak kapasitede olmal„d„r.

12
‰e…itli Ro-Ro gemi resimleri
•ekil ‹ 10 Modern tip Ro-Ro gemisi
•ekil - 11 Ba…tan kasaral„ Ro-Ro gemisi
•ekil - 12 Ro-Ro yolcu gemisi
•ekil - 13 Ro-Ro y†k gemisi tekne yap„s„

13
RO-RO GEM€S€NDE KULLANILAN LASHING
EK€PMANLARI
Sabit lashing ekipmanlar•;
Gemi b†nyesine kaynakla sabitlenmi… ve hareketli lashing ekipmanlar„yla beraber
kullan„lan ba‚lama yerleridir. Sabit lashing ekipmanlar„n„n emniyetli ‡al„…ma g†c†
en az 120 kN olmal„d„r. E‚er sabit bir lashing ekipman„na birden fazla ba‚lama
yap„lacak ise her bir ba‚lama i‡in (Ž= ba‚lama) Ž x 10 kN fazla kuvvet olmal„d„r.
(1 kN = 101.97 kg)
Ro-Ro gemilerinde kullan„lan sabit lashing ekipmanlar„n„n ‡e…itleri …unlard„r;
•ekil -14 ‰esitli tiplerde mapa ve anelaŒlar. Bunlar daha ‡ok k†‡†k ara‡lar„n
lashing yap„lmas„nda veya g†verte ile alabanda kƒ…elerinde kullan„l„r.

14
•ekil -15 G†verteye sabitlenen lashing potu. ‰ok ama‡l„ Ro-Ro gemilerinde
kullan„l„r.
1- K†‡†k ara‡lar i‡in anela.
2- G†verteye sabitlenen fil ayak lashing potu
•ekil -16 ‰esitli tip kanca potlar„. G†verteye gƒmme olarak monte edilir
mukavemeti y†ksektir.

15
•ekil - 17
1- G†verteye sonradan monte edilen konveks tip lashing potu
2- Kƒ…elere monte edilen lashing potu
3- G†verteye gƒmme fil ayak lashing potu
4- 5 kƒ…eli lashing potu
•ekil - 18
1- G†verteye sonradan monte edilen lashing potunun gƒr†n†m†.
2- Alabanda ve g†verte kƒ…esine monte edilen yar„m lashing potu.
3- G†verteye gƒmme olarak sabitlenen lashing potu.

16
•ekil - 19 Fil ayaklar„ lashing potlar„na 35 derece a‡„ yapacak …ekilde tak„lmal„d„r.
•ekil - 20 ‰ok ama‡l„ (de‚i…ik y†kler ta…„yan) Ro-Ro gemilerinde bulunan farkl„
tiplerde lashing potlar„.
•ekil-21 Lashing yapmada kullan„lan hava
ba‚lant„ valfleri. Haval„ tabanca ile yap„lan
lashinglerde g†vertelerin her taraf„nda yeterli
uzakl„klarda hava valfleri mevcuttur.

17
Hareketli Lashing malzemeleri ve ekipmanlar„
Hareketli lashing ekipmanlar„, y†k †nitesi ile sabit lashing ekipmalar„
aras„ndaki ba‚lant„y„ sa‚layan elemanlard„r. Hareketli lashing malzemeleri
ara‡lar„n yerinden hareket etmelerini ƒnleyen ve engelleyen malzemelerde olabilir
ƒrne‚in dorse e…e‚i ve takoz gibi.
Ro-Ro gemilerinde kullan„lan hareketli lashing malzemeleri …unlard„r;
1- Lashing zincirleri;
A…a‚„da ce…itli tipleri verilen lashing zincirleri sert ala…„ml„ ‡elikten yap„lm„st„r.
Kal„nl„klar„ 9 ile 13 mm aras„nda de‚i…ir ancak emniyetli kullan„m i‡in benimsenen
13 mmŒdir. Boylar„ ortalama 3 metredir. 13 mm kal„nl„‚„ndaki lashing zincirinin
emniyetli ‡al„l…ma y†k† (SWL) 100 kN, en fazla bindirme y†k† (MSL) 110 kN,
kesilme kuvveti 200 kN.Œdir. Zincirle beraber kullan„lan ve bir b†t†nl†k arzeden
di‚er ekipmanlar; kancalar, fil ayaklar„ ve kilitler ayn„ …ekilde ‡al„…ma ve kesilme
g†c†ne sahiptir.
;
•ekil - 22 ‰e…itli lashing zincirleri ve zincir ba‚lant„lar„.

18
2- Dorse e€ekleri;
Dorse e…eklerinin tipleri a…a‚„dad„r. E…ekler; yap„mc„ firmalar aras„ndaki dizayn
farkl„l„klar„ nedeniyle farkl„l„k gƒsterebilir ancak dayanma ve kald„rma g†‡lerinde
farkl„l„k yoktur. Bu gibi dizayn farkl„l„klar„; dorsenin alt„na gelen kayd„rmaz k„s„m
sert lastik veya ah…ap olabilir. E…e‚in y†r†t†c† tekeri lastik, metal, veya teflondan
olabilir. Veya destek noktalar„nda farkl„ dizaynlar olabilmektedir.
•ekil ‹ 23 •stte iki farkl„ dorse e…ekleri, altta dorse e…e‚inin k„s„mlar„ ve ƒl‡†leri
E‚eƒin tekerin „st„nde
tutunmas…n… saƒlayan yay.
Y„r„t„c„ tekerler.

19
3- Dorse krikolar•;
Bunlar dar alanda veya e…e‚in dorse y†ksekli‚inden fazla oldu‚u ve alt„na
girmedi‚i durumlarda kullan„lmak †zere gemilerde bulundurulur. Bunlar„n ‡al„…ma
ve y†k bindirme kuvvetleri aynen e…eklerin oldu‚u kadar olmal„d„r. Rahat
ta…„nmalari i‡in alt kƒ…esinde iki adet y†r†t†c† tekeri vard„r. •st k„sm„ kal„n sa‡tan
yap„lm„…, yap„s„ •U• …eklinde veya d†zd†r. Bunlar dorsenin tam …asesine gelecek
…ekilde yerle…tirilerek kullan„l„r.
•ekil - 24 Dorse krikolar„n„n ‡e…itleri.
1- Hidrolik kumandal„ kriko. Kriko yanda bulunan hidrolik giri…inde hidrolik
bas„lmak suretiyle ‡al„s„r.
2- El ile ‡evirmeli kriko. •st k„sm„ dorsenin …asesine oturtulduktan sonra
di…liye ba‚l„ bulunan kol ‡evrilerek kriko ‡al„…„r.
3- Di…li c„rc„rl„ ve manevelal„ kriko. Bu tip krikonun di…liye ba‚l„ bir c„rc„r
‡evirme sistemi vard„r. Manivela kolu ileri ‹geri ‡evrilerek ‡al„…t„r„l„r.

20
4- Zincir s•kma liftinleri;
Zincir s„kma liftinleri sert ala…„ml„ ‡elikten yap„lm„…t„r. Bunlar„n sabit ba‚lama
noktalar„na sabitlenmeleri fil aya‚„ veya kancalar vas„tas„yla yap„l„r. Liftinin
emniyetli ‡al„…ma g†c† (SWL) 100 kN, en fazla bindirme y†k† 110 kN, kesilme
kuvveti 200 kN.Œdir.
•ekil ‹ 25 Fil ayakl„ zincir s„kma liftini. Altta fil ayakl„ zincir s„kma liftinin k„s„mlar„
Fil ayakli zincir liftininin kisimlari
Fil aya‚„ Fil ayak ba‚lant„s„ Liftini s„kan sonsuz di…li Zincire tak„lan kanca
Liftin s„kma somunu
•ekil ‹ 26 Bo…u al„nm„… bir fil ayakl„ lashing zincir liftini.
•ekil ‹ 27 Bir liftinin haval„ tabanca
ile s„k„lmas„.

21
•ekil -28 ‰e…itli tip zincir s„kma liftinleri ve kullan„lmas„.

22
Yƒn de‚i…tiren t„rnak. Sonsuz di…li
•ekil -29 Her iki ucu kancal„ manuel gerdirme liftini
Manuel gerdirme liftini. G†vertede bulunan kanca potlar„ndan lashing yapmak
veya lashing zincirlerini gerdirmek i‡in kullan„l„r. Liftin uskurun ortas„na ba‚l„
bulunan bir ‡al„…t„rma kolu, kolun liftine ba‚land„‚„ noktada sonsuz bir di…lisi
vard„r. Di…li ile kolun aras„nda ‡ift yƒnl† t„rnak vas„tas„yla bir yƒnde s„kma, bir
yƒnde bo…altma yaparak ‡al„…„r.
5- Takozlar;
Takozlar ara‡lar„n manevra s„ras„nda yana…„rken veya yerinden al„n„rken
arkaya veya ƒne kaymalar„n„ ƒnlemek ve/veya arac„n deniz ge‡i…inde yerinden
oynamamas„ i‡in kullan„lan yard„mc„ lashing malzemesidir. ˆzellikle lashing
yap„lmas„ m†mk†n olmayan hafif ve narin ara‡lar„n lashingi i‡in kullan„l„rlar.
Takozlar lastik, metal, plastik ve ah…ap malzemelerden yap„l„rlar. En kullan„…l„ olan„
lastikten yap„lan takozlard„r.
Lastik takoz Metal takoz Plastik takoz
•ekil - 30 Takoz ‡e…itleri

23
6- Fil ayaklar•;
Fil ayaklar„ lashing zincirlerine veya liftinlere bir kilit ile sabitlenir. Fil aya‚„
g†vertede bulunan fil ayak potlar„na tak„l„r.
•ekil - 31 ‰e…itli fil ayaklar„.

24
7- Hava hortumlar•;
•ekil -32 Lashing zincir liftinlerini s„kmakta kullan„lan hava hortumu.
8- Liftin s•kma tabancas•;
•ekil -33 Haval„ Lashing tabancas„. Zincir liftinlerinin s„k„lmas„nda kullan„l„r.
Lokma anahtar ucu
H„z art„rma skalas„
Yƒn de‚i…tirme mandal„
(Sa‚ ‹ sol dƒn†… mandal„)
‰al„…t„rma teti‚i.
Bas„l„ tutulduk‡a ‡al„…„r.
Hava giri…i.( Hortum ba‚lant„s„)
•ekil -34 Bir hava tabancas„n„n k„s„mlar„.

25
•ekil - 35 Fil ayak ba‚lant„l„ lashing zinciri ve Amerikan tipi zincir gerdirme kolu
Zincirin kancal„ ucu arac„n ba‚lant„ noktas„na, fil ayakl„ ucu g†vertedeki
lashing potuna tak„l„r. Gerdirme kolu tamamen a‡„larak kancalar„ lashing zincirinin
baklalar„na tak„l„r. Kol yukar„ do‚ru ‡ekilerek zincirin bo…u al„n„r ve yerine kilitlenir.

26
•ekil -36 Klasik lashing s„kma ekipmanlar„;
•stte fil ayak ve kanca ba‚lant„l„ lashing zinciri. Ortada manuel gerdirme
kolu. Altta gerdirme kolunu s„kmak i‡in kullan„lan s„kma kolu.

27
Klasik lashing s„kma ekipmanlar„n„n kullan„lmas„
ˆncelikle lashing zincirinin bir ucu
arac„n ba‚lant„ noktas„na, di‚er ucu
g†vertede bulunan lashing potuna tak„l„r.
1-Lashing zincirinin fazlal„‚„ al„narak
gerdirme kolunun sivri ucu zincirin
iki baklas„na birden tak„l„r.
2- Gerdirme kolu a…a‚„ do‚ru ‡ekilir.
3- Gerdirme kolunun ucundaki ince zincire ba‚l„
kanca lashing zincirine tak„l„r.
Lashing zincirini s„kma i…lemi;
4- Gerdirme kolunun kal„n zincir kancas„n„
lashing zincir baklas„na tak„n.
5- Ince zincir kancas„n„ ‡„kar„p gerdirme
kolunu bo…alt„n.
6- Gerdirme kolunun ucunu yeti…ebilen
son zincir baklas„na tak„n. S„kma kolunu
kullanarak gerdirme kolunun ince
zincir kancas„n„ zincire tak„p sabitleyin.
(no-3)

28
9- Lashing malzemesi ta€•ma arabas•;
•ekil ‹ 37 Hareketli lashing malzemelerini ta…„mak i‡in kullan„lan el arabas„.
10- Otomobil ba…lama kay•€• ve spanzet;
•ekil - 38 Otomobil ba‚lama kay„…„.
•ekil ‹ 39 K†‡†k ara‡lar„n ve di‚er hareketli malzemelerin lashinginde kullan„lan
spanzet.

29
•ekil ‹ 40 Spanzetin gerdirilmesi

30
•ekil ‹ 41 Spanzetin gerdirilmesi.

31
•ekil ‹ 42 Spanzetin bo…alt„lmas„.

32
LASHING EK€PMANLARININ BAKIM-TUTUMU
Sabit lashing ekipmanlar„;
Ro-Ro gemilerinin y†k† hareketli ara‡lar oldu‚u i‡in kullan„lan lashing
malzemelerinin bu i…e uygun ƒzellikte ve dayan„kl„kta olmas„ gerekir. Kullan„lan
t†m lashing ekipman„ ister sabit olsun ister hareketli mutlaka test edilmi… ve
onaylanm„… tipte ve malzemede olmas„ gerekir.
G†vertede bulunan sabit lashing ekipmanlar„ gƒr†n†r …ekilde sar„ boya ile
boyanm„… olmal„d„r. G†verteye gƒm†l† bulunan fil ayak potlar„ ve zincir potlar„ her
lashing i…leminde kontrol edilerek i‡inde; ara‡lar„n lastiklerinden veya di‚er alt
k„s„mlar„ndan akan toz, toprak veya su olmad„‚„ gƒr†lmelidir. Bu gibi at„klar„n
hareketli lashing malzemelerinin emniyetli …ekilde potlara tak„lmas„n„
engellemesine izin verilmemeli gƒr†ld†‚† anda hemen temizlenmelidir. Lashing
i…lemini yapan personel her kullan„mda kulland„‚„ malzemeninin sa‚lam oldu‚unu
kontrol edip hasarlanm„… olanlar„ kesinlikle kullanmayacakt„r. Her alt„ ay„
ge‡meyen aral„klarla t†m lashing ekipmanlar„ 1.zabit taraf„ndan kontrol edilip
geminin bak„m-tutum kay„tlar„na i…lenmelidir. Bu kontrollerde ekipmanlar„n sadece
gƒr†n†r k„s„mlar„ de‚il gƒr†nmeyen i‡ k„s„mlar„ ve kaynak ba‚lant„lar„da kontrol
edilmelidir. Deforme olan, en ufak …ekilde yanaklar„ e‚ilen, havaya kalkan lashing
potlar„ kesinlikle kullan„lmayacak ve derhal imkan varsa yenisi ile degi…ecek veya
yetkili ki…ilerce tamirat„ yap„lacakt„r. Di‚er sabit lashing malzemelerinde gƒr†len
paslanma, ‡atlama ve metaryal zay„flamas„ gƒr†ld†‚†nde bu tip lashing
malzemeleri kesinlikle kullan„lmayacak derhal tamirat„ yap„lacak e‚er gerekirse
yenisi ile de‚i…tirilecektir.
Hasarlanm„… ve kullan„mdan kald„r„lm„… sabit lashing malzemeleri e‚er
yenisi ile de‚i…ecek ise yerine koyulan malzeme mutlaka sertifikal„ ve onayl„
olmal„d„r. Lashing malzemelerine yap„lan tamiratlar mutlaka geminin klas
kurulu…una bildirilip ilk f„rsatta sƒrvey yapt„r„lmal„d„r. Yap„lan t†m bak„m ve
de‚i…imler mutlaka y†k emniyet manueline kaydedilmelidir.
SSaabbiitt eekkiippmmaannllaarr„„nn kkoonnttrrooll vvee bbaakk„„mm tteessttlleerrii 1100 yy„„llddaa bbiirrddiirr.. AAlldd„„‚‚„„
hhaassaarrllaarrddaann ddoollaayy„„ eekkiippmmaannllaarr„„nn yyaapp„„ ffoorrmmuunnddaa kkaall„„cc„„ hhaassaarrllaarr oolluu……aabbiilliirr.. AAyyrr„„ccaa
tteessttlleerrddeenn ddoollaayy„„ ddaa yyaapp„„ss„„nnddaa bbeekklleennmmeeyyeenn hhaassaarrllaarr vveeyyaa ddeeffoorrmmaassyyoonnllaarr
oolluu……aabbiilleeccee‚‚ii ggƒƒzz ƒƒnn††nnddee ttuuttuullmmaall„„dd„„rr.. SSaabbiitt eekkiippmmaannllaarr„„nn yyaapp„„ssaall ffoorrmmllaarr„„nn„„ tteesstttteenn
ssoonnrraa ggƒƒzzlleemmlleemmeekk ggeerreekkiirr bbuu mm††mmkk††nn ddee‚‚iillssee ddii‚‚eerr tteesstt mmeettooddllaarr„„ kkuullllaann„„llmmaall„„dd„„rr..
‰‰ookk ……iiddddeettllii hhaavvaa kkoo……uullllaarr„„nnaa yyaaddaa hheerrhhaannggii bbiirr oollaayyddaann ddoollaayy„„ eekkiippmmaannllaarraa
bbiinneenn kkuuvvvveettlleerriinn 111100 MMSSLLŒŒnniinn ((mmaaxxiimmuumm bbiinnddiirrmmee yy††kk††)) ††zzeerriinnddee oolldduu‚‚uunnddaann
……††pphhee eeddiilliirrssee;; bbuu tt††rr eekkiippmmaannllaarr eenn yyaakk„„nn zzaammaannddaakkii bbaakk„„mm ttuuttuumm pprrooggrraamm„„nnddaa
yyeettkkiillii sseerrvviiss ttaarraaff„„nnddaann tteesstt eeddiillmmeellii ggeerreekkiirrssee sseerrvviiss dd„„……„„ oollmmaall„„dd„„rr..

33
Hareketli lashing ekipmanlar„;
Hareketli lashing malzemeleride sabit ekipmanlarda oldu‚u gibi geminin
1.zabiti taraf„ndan 6 ay„ ge‡meyen aral„klarla kontrol edilmelidir. Deniz ge‡i…i
s„ras„nda geminin yalpa yapmas„ ve ara‡lar„n esnemesi sonucu lashinglere binen
y†k emniyetli ‡al„…ma g†c†n†n ‡ok †st†ne ‡„kabilir. Bu nedenle lashing
malzemelerinde gƒr†len en ufak deformasyon ve paslanma durumunda bu tip
malzemeler hemen kullan„mdan kald„r„lmal„d„r.
Hareketli lashing malzemelerinin †st†nde, emniyetli ‡al„…ma g†c† (SWL),
maximum ‡al„…ma g†c† (MSL) ve kesilme g†c† (BL) de‚erleri kal„c„ olarak
i…aretlenmi… olmal„d„r.
TTaa……„„nnaabbiilliirr llaasshhiinngg eekkiippmmaannllaarr„„nn„„nn eenn aazz %% 2200ŒŒssii 55 yy„„ll aarraall„„kkllaarrllaa tteesstt
eeddiillmmeelliiddiirr.. LLaasshhiinngg eekkiippmmaann tteessttlleerrii ggeemmii bb††nnyyeessiinnddeekkii kkoonnttrrooll vvee bbaakk„„mm ppllaann„„nn„„nn
bbiirr ppaarr‡‡aass„„ oollmmaall„„dd„„rr.. BBuu tteessttlleerriinn ii‡‡eerriikklleerrii ……uunnllaarrdd„„rr;; hheerr gg††vveerrtteeddeenn ƒƒrrnneekk oollaarraakk
ssee‡‡iilleenn eekkiippmmaannllaarr„„nn kkuuvvvveettlleerriinnddee uuyygguullaannaann ssttrreessss kkaarr……„„ss„„nnddaa hheerrhhaannggii bbiirr
kkƒƒtt††llee……mmee vvaarr mm„„,, ddeeffoorrmmaassyyoonn vvaarr mm„„,, gg††cc††nnddee bbiirr aazzaallmmaa vvaarrmm„„ ……eekklliinnddeeddiirr.. YY††kk
bbaa‚‚llaammaa eekkiippmmaannllaarr„„nn„„nn bbaakk„„mm vvee kkoonnttrrooll†† yy††kk†† eemmnniiyyeettee aallmmaa mmaannuueelliinnddee
((CCaarrggoo SSeeccuurriinngg MMaannuuaallŒŒddee)) bbuulluunnaann iillggiillii bbƒƒll††mmee lliimmaann kkoonnttrrooll eelleemmaannllaarr„„ ((PPSSCC))
ttaarraaff„„nnddaann iisstteennddii‚‚iinnddee ssuunnuullaaccaakk ……eekkiillddee kkaayy„„tt eeddiillmmeelliiddiirr.. LLiimmaann kkoonnttrrooll
eelleemmaannllaarr„„ ((PPSSCC)) kkuullllaann„„mmddaa oollaann llaasshhiinngglleerrii vvee ddii‚‚eerr eekkiippmmaannllaarr„„ kkoonnttrrooll eeddeebbiilliirr..
YYaapp„„llaann bbaakk„„mm ttuuttuumm vvee tteesstt ppeerriiyyooddllaarr„„nn„„nn yy††kk†† eemmnniiyyeettee aallmmaa mmaannuueelliinnee ((CCaarrggoo
SSeeccuurriinngg MMaannuuaallŒŒee)) ggƒƒrree yyaapp„„ll„„pp yyaapp„„llmmaadd„„‚‚„„nnaa bbaakk„„llaabb„„ll„„rr..
TTeesstt vvee bbaakk„„mm ttaarriihhlleerriinniinn kkoollaayyccaa aannllaa……„„llaabbiillmmeessii ii‡‡iinn tt††mm eekkiippmmaannllaarr„„nn vvee
mmaallzzeemmeelleerriinn kkaall„„cc„„ bbiirr ii……aarreettlleemmee yyaaddaa mm††hh††rrlleemmee yyƒƒnntteemmii iillee tteesstt vvee bbaakk„„mm
ttaarriihhlleerriinniinn kkaayy„„tt eeddiillmmeessii ggeerreekkiirr.. BBuunnuunnllaa iillggiillii kkiimmlliikklleemmee vvee kkaayy„„tt aalltt„„nnaa aallmmaa iillee
iillggii sseerrvviiss ii……lleerriinniinn ddee ssttaannddaarrttllaarr„„ vvaarrdd„„rr..
Yap„lan denetlemelerde veya denetleme periyodu d„…„nda bulunan
hasarlanm„… ve/veya deforme olmu… malzeme hemen kullan„mdan kald„r„lmal„d„r.
Bu gibi malzemelerin yanl„…l„kla kullan„lmas„n„ ƒnlemek i‡in her g†vertede †zerinde
•BOZUK KULLANMAYIN† yazan bir varil haz„rlay„p o g†vertedeki t†m bozuk
lashing malzemelerini bu varilin i‡inde tutun. Lashing yapan personel ve di‚er
gemiciler bu konuda uyar„l„p lashing i…lemi s„ras„nda olu…acak hasarlanma
durumunda hasarlanan ekipman„ kullanmay„p bu varilin i‡ine atmas„ sa‚lanmal„d„r.
Hasarlanma sonucu eksilen malzemenin yerine temin edilecek lashing
malzemelerinin say„s„, ƒl‡†leri, dayan„kl„l„‚„, y†k bindirme kapasitesi ve kesilme
g†c† (SWL, MSL, PL, BL) gemi klas kurulu…unun kurallar„na uygun olmal„d„r.
Zincir s„kma liftinlerinin di…leri, yataklar„ ve ‡al„…an aksami muntazam aral„klarla
gres ile ya‚lanmal„d„r. Liftinlerin galvaniz yap„s„ bozulmamal„d„r. Liftinlerin somun,
civata ve pullar„nda meydana gelen ‡atlama ve k„r„lma durumunda hemen bu
elemanlar yenisi ile de‚i…tirilmelidir.
Lashing zincirlerinin t†m baklalar„, ba‚lant„ kilitleri, fil ayaklar„ ve kancalar„
kontrol edilmelidir. Zincirler dikkat ‡ekici bir renk (turuncu vb.) ile boyanmal„d„r.
Boyas„ bozulan zincirler pas yapmaya baslamadan ƒnce yeniden boya i…lemi
yap„lmal„d„r. ˆzellikle zincir baklalar„nda olu…abilecek ‡atlak ve k„r„lmalara kar…„
kontrol edilmelidir. En ufak bir deformasyon ve bozulmada, zincir baklas„nda
olu…an form bozuklu‚unda hemen zincir kullan„mdan kald„r„lmal„ ve yenisi ile
de‚i…tirilmelidir.

34
Dorse e…eklerinin temel yap„s„nda olu…an ‡ƒk†nt†, ezilme, paslanma ve
di‚er deformasyonlarda derhal kullan„mdan kald„r„lmal„d„r. E…eklerin di‚er
de‚i…ebilen teker ve yaylar„nda olu…an hasarlarda bu k„s„mlar †retici firman„n ayn„
kalitedeki yedekleri ile de‚i…tirilebilir. E…eklerin yaylar„ ve tekerinin ‡al„…an mili ve
di‚er aksam„ muntazam aral„klarla ya‚lanmal„d„r. E…eklerin †st ahsap k„sm„nda
biriken gres ya‚lar„ zaman zaman biriktik‡e temizlenmelidir. E…eklerin
paslanmas„n„ ƒnleyecek boya ve bak„mlar„n s†rekli yap„lmas„ gerekir.
Lashing i‡in kullan„lan di‚er t†m malzemeler sertifikalar„nda belirtilen ƒl‡†leri ve
ƒzellikleri kaybettiklerinde derhal kullan„mdan kald„r„l„p yenileri temin edilmelidir.

35
RO-RO GEMiLERiNDE TA•INAN ARA‰
‰E•iTLERi

36
1. KOMPLE ARA‰
2. ‰€FT ‰EKERL€ KOMPLE
3. KAMYON ROMORK
4. •EYTAN ROMORK
5. ARABA TA•IYICISI ROMORK
6. YAT VE TEKNE TA•IYICI ROMORK
7. DORSE
8. FRIGO DORSE
9. CAM DORSE
10. JUMBO DORSE
11. PILOT DORSE
12. M€D€LL€ DORSE
13. BULKER DORSE
14. TANKER DORSE
15. SILO DORSE
16. LOW BED
17. MAF€
18. ˆZEL AMA‰LI DORSELER
19. D€‘ER EXTRA ARA‰LAR

37
1-KOMPLE ARA‰ :
Karayollar„nda s„k‡a gƒrd†‚†m†z ve genel olarak TIR diye isimlendirdi‚imiz
karayolu ara‡lar„na komple ara‡ denir. Komple ara‡ ‡ekici ve dorse olarak iki
k„s„mdan meydana gelir. Y†k operasyonu ve lashing i…lemleri s„ras„nda t†m bu
dorse ve komple ‡e…itlerinin ortak ad„ ara‡ olarak kullan„lmaktad„r.
‰ekicisi dorseye tak„l„ olarak bir b†t†n te…kil ederek komple hareket eden t†m
ara‡lar komple ara‡t„r. Komple ara‡lar ‡ekicisinin ve ta…„d„‚„ dorsenin cinsine gƒre
farkl„l„k gƒsterir. Farkl„ ‡e…itte dorseye ba‚l„ olarak manevras„ de‚i…iklik gƒsterir ve
ta…„d„‚„ dorsenin ismini al„r. ˆrne‚in midilli bir dorsesi olan komple ara‡ midilli
komple olarak isimlendirilir. Dorselerin ‡e…itleri a…a‚„da belirtilmi…tir.
•ekil - 43 Komple ara‡
Komple arac„n k„s„mlar„;
a) ‰ekici: Arac„n hareketini sa‚layan motor aksam„n„n bulundu‚u ve …ƒfƒr
taraf„ndan kumanda edilen ƒn k„sm„d„r. De‚i…ik model ve markalarda ‡ekiciler
vard„r ancak genel olarak t†m modeller i…levsel olarak ayn„d„r. Yap„sal de‚i…iklik
gƒsteren 3 de‚i…ik model vard„r. Bunlar; pilot ‡ekici, ‡ift ‡eker ‡ekici, midilli
‡ekicidir. Pilot ‡ekici teker ‡ap„ 105 cm ve yerden y†ksekli‚i fazla olan ‡ekicilerdir.
‰ift ‡eker ‡ekici normal ‡ekiciden daha uzun, ‡ift aksi olmas„ndan dolay„ ‡eki…
g†c† daha fazla olan ‡ekicidir. Midilli ‡ekici teker ‡ap„ 85 cm ve yere ‡ok yak„n
olan al‡ak ‡ekicilerdir.
‰ekicide dorsenin ba‚land„‚„ be…inci teker ba‚lant„s„ arka ( bu daha ‡ok pileyt
olarak kullan„lmaktad„r) aks„n„n tam ortas„ndad„r. Bir ‡ekici aks„n„n ta…„ma ve y†k
kapasitesi a…ag„da verilmi…tir.

38
•ekil - 44 ‰ekicinin aks (dingil) ta…„ma kapasitesi
P2 ‹ P2: Maksimum y†kleme 10 ton.
P1 ‹ P3: Maksimum y†kleme 2.5 ton.
Aks ba…„na toplam y†kleme 12.5 ton.
•ekil-45 Bir ‡ekicinin ƒnden ve yandan gƒr†n†…†.
Normal tek ‡eker bir ‡ekicinin uzunlu‚u ortalama 6 metredir. ‰ekici dorse
alt„na girdikten sonra d„…arda kalan kabin fazlal„‚„ markas„na gƒre de‚i…iklik
gƒsterir. Bu fazlal„k 2.70 metre ile 3.00 metre aras„nda de‚i…mektedir.
‰ekicinin a‚„rl„‚„ ortalama 7 ile 8 tondur.
Dorse a‚„rl„‚„ ortalama 7.5 tondur.
Komple ara‡ bo… a‚„rl„‚„: 14.5 tondur.

39
Bir ‡ekicinin k„s„mlar„
‰ekici kabini
Hava manifoldu
Fren havas„
ba‚lant„lar„
Dorse ba‚lant„ pileyti
Hava kƒr†kleri
Arka stop lambas„
Yedek lastik
•ekil - 46 Bir ‡ekicinin k„s„mlar„ ve ceryan kesme …alteri
Bir ‡ekicinin en ƒnemli ve s†rekli bak„m yap„lmas„ gereken k„sm„ dorse ba‚lant„
pileytidir.
•ekil - 47 Dorse ba‚lant„ pleyti (be…inci teker ba‚lant„s„)

40
•ekil-48 Dorse ba‚lant„ pleytinin ‡al„…t„r„lmas„
Dorse piminin pileytten ayr•lmas•;
Mandal kilidini hafif kendinize ve yukar„ ‡ekerek bo…alt„l„r. Pileyt kolu ƒnce
kilit yƒn†ne ‡ekilerek t„rnaktan kurtar„ld„ktan sonra h„zla kendinize do‚ru sonuna
kadar ‡ekilir. Dorse pimi art„k pileyt mekanizmas„ndan ayr„lm„…t„r. ‰ekici ileri
hareket etti‚inde dorse yerinde kal„r ve ‡ekiciden ayr„l„r.
Pileyt mekanizmas•n• ba…lant• konumuna almak;
Pileyt kolunu hafif mandal yƒn†ne ‡ekerek t„rnaktan kurtard„ktan sonra
h„zla ileri do‚ru itilir. Kilitleme mandal„ a…ag„ bast„r„larak mekanizma kilitlenir.
‰ekici geriye hareket ederek dorse pileyt pimini pileytin tam merkizine gelecek
…ekilde ayarlar. Dorse pimi mekanizmaya yakla…t„‚„nda h„zla geri gelir ve pileyt
pimi mekanizman„n i‡ine girer.

41
‰ekicinin dorseye ba‚lanma i…lemi (alt„na girmesi);
•ekil - 49 ‰ekicinin dorse alt„na girmesi i…lemi

42
‰ekicinin dorseyi ay„rma i…lemi (alt„ndan ‡„kmas„);
•ekil-50 ‰ekicinin dorse alt„ndan ‡„kmas„ i…lemi
b) Dorse: Dorse ile ilgili bilgiler dorse ‡e…itlerideki dorse bƒl†m†nde verilmi…tir.

43
2-‰€FT ‰EKERL€ KOMPLE :
‰ekicisinde iki dingil bulunan komple ara‡lara denir. En belirgin ƒzelli‚i
‡ekicisinin arkas„nda iki s„ra tekerinin olmas„d„r. ‰ift dingilli bu ‡ekicilerin pleyt
uzunlu‚u ve dorse ƒn …asisi tek dingilli ‡ekicilerden 50 ile 80 cm. daha uzundur. Bu
nedenle ‡ift dingilli ‡ekicilerin dorselerinde bulunan pleyt piminin yeri bu uzunlu‚a
gƒre dizayn edilmi…tir. Daha a‚„r y†k ta…„mak ve zeminin bozuk oldu‚u yollarda
arac„n performans„n„ art„rmak i‡in dizayn edilmi…lerdir. Bu ara‡lar„n gemiye
y†klenmesi ve istiflenmesinde baz„ dezavantajlar„ vard„r. Bu tip araclar„n
direksiyon a‡„lar„ ‡ok azd„r. Di‚er ara‡lar„n dƒnd†‚† alandan dƒnemezler, dƒn†…
manevralar„ i‡in daha geni… alan gerekir. Bu nedenle manevralar„ di‚er ara‡lara
gƒre ‡ok zordur. S„k„…„k ve manevras„ zor yerlere al„nmamal„, m†mk†nse giri…e
yak„n ve/veya manevra gerektirmeyen d†z girip ‡„kaca‚„ yerlere park edilmelidir.
•ekil - 51 ‰ift ‰ekerli Komple

44
3-KAMYON RˆMORK :
€ki ayr„ par‡adan olu…an ara‡lard„r. Bir arac„n kamyon rƒmork olmas„ i‡in
arkas„na ba‚lanan bir rƒmorku olmas„ gerekir. Di‚er komple ara‡lardan daha
uzundur. Kamyon rƒmorklar rƒmork ba‚lant„s„na gƒre veya ta…„d„‚„ ƒzel y†klere
gƒre isimlendirilir. A…a‚„da di‚er rƒmork ‡e…itleri verilmi…tir. Normal kamyon
rƒmorkta; ƒndeki kamyonun rƒmorka baglant„s„ sabit ve hareketsiz bir ba‚lant„
demiri ile yap„lm„…t„r. Bu sayede arkadaki rƒmork ile ƒndeki kamyon yekpare
haraket ederler. Bu nedenle bu tip kamyon rƒmorklar„n manevras„ daha kolay
olmaktad„r. Bir kamyon rƒmorka sadece kamyon rƒmork denililiyorsa bunun
normal rƒmork oldu‚u anla…„lmaktad„r. Y†k operasyon„ s„ras„nda kamyon
rƒmorkun ƒn†ne di‚er s„fatlar„ eklenmedi‚i zaman bu normal kamyon rƒmork
olarak alg„lanmal„d„r. Y†k operasyonunda t†m personelin bu konuda
bilgilendirilmesi ve operasyonda gƒrevli t†m personelin kamyon rƒmork
denildi‚inde ayn„ …eyi anlamas„ gerekir.
•ekil - 52 Normal Kamyon rƒmorkta ba‚lant„ rƒmorkta bulunan sabit ba‚lant„
demiri ile yap„l„r.

45
4-•EYTAN RˆMORK :
•eytan rƒmork gƒr†n†… itibariyle normal rƒmorkun ayn„s„d„r. En ƒnemli
ƒzelli‚i rƒmorkun ba‚lant„s„ ve rƒmorkun tekerlek sistemidir. •eytan rƒmorkta
rƒmork ba‚lant„s„, rƒmorkun ƒn tekerlerinin ba‚l„ oldu‚u dingil sisteminden
yap„lm„…t„r. ˆn tekerlerin bulundu‚u ve rƒmork milinin ba‚land„‚„ dingilin her yƒne
hareket eden bir d†zene‚i vard„r. Bu nedenle …eytan rƒmorkun rƒmork k„sm„
manevra s„ras„nda di‚erlerinden farkl„ olarak her yƒne hareket ederler. •eytan
rƒmork ƒzellikle geri hareket ederken rƒmorku farkl„ yƒne, kamyonu farkl„ yƒne
gider. Manevras„ en zor ara‡t„r. •eytan rƒmorklar mecbur kalmad„kca ana
g†verteye ve en son y†klenmelidir.
•ekil - 53 Rƒmorkun ƒn
tekerlerinin ba‚l„ bulundu‚u
haraketli dingili.
•eytan rƒmorku ilk bak„…ta anlamak i‡in rƒmork ƒn tekerine bakmak
gerekir. •eytan rƒmorklarda arka rƒmorkun ƒn tekeri rƒmorkun en ƒn k„sm„ndad„r.

46
5-ARABA TA•IYICI RˆMORK:
Bu ara‡lar ta…„d„‚„ y†ke gƒre s„n„fland„r„lma yap„lm„… bir ‡e…it kamyon
rƒmorktur. Ufak araba (otomobil, minivan, minib†s vb) ta…„mak i‡in dizayn edilmi…
ara‡lard„r. Bunlar normal kamyon rƒmork boyunda olup y†kl† iken ta…„d„‚„
ara‡lar„n ƒnden ve arkadan fazlal„klar„ olabilir. Y†k operasyonu s„ras„nda, araba
ta…„yan kamyon rƒmorklar„n y†kl† ve bo… olmas„na gƒre de‚erlendirilerek manevra
yap„lmal„d„r. Bu ara‡lar y†kl† iken sadece giri… g†vertesine al„nmal„d„r. Bo…
oldu‚unda her g†verteye y†klenebilir. Bu ara‡lar bo… iken ta…„ma platformlar„n„
indirdikleri i‡in y†kseklikleri azalmaktad„r. Bu durumdan istifade etmek i‡in, ba…ka
extra ara‡ yoksa, y†ksekli‚i az olan rampa altlar„nda park edilerek ƒl† bƒlgeler
de‚erlendirilir.
•ekil - 54 •stte y†kl† araba ta…„y„c„ rƒmork, altta rampa alt„na park edilmi… bo…
araba ta…„y„c„ rƒmork

47
6- YAT VE TEKNE TA•IYICI RˆMORK
Bu ara‡larda ta…„d„‚„ y†ke gƒre s„n„fland„r„lma yap„lm„… bir ‡e…it kamyon
rƒmorktur. Yat ve tekne ta…„mak i‡in ƒzel olarak dizayn edilmi…lerdir. Boyu normal
kamyon rƒmork boyunda olup, †zerinde yatlar i‡in ƒzel payandalar dizayn
edilmi…tir. Y†kl† olduklar„nda ta…„d„‚„ yat„n boyu arac„n boyundan fazla ise kamyon
rƒmork boyundan daha fazla yer i…gal eder. Y†k operasyonunda bu ara‡lar„n
uzunluklar„na ve geni…liklerine ƒzellikle dikkat etmek gerekir. Bu ara‡lar yere ‡ok
yak„nd„r, baz„ tiplerde yerden y†ksekli‚i 5 cm kadard„r. Gemiye y†kleme ve
tahliyede rampan„n d†z konumda olmas„ gerekir. Y†kleme ve tahliyede azami
dikkat gerektirir.
•ekil - 55 Yat Ve Tekne Ta…„y„c„ Rƒmork

48
7-DORSE :
ˆn†nde ‡ekicisi olmayan, mafi veya ‡ekicisi ile gemiye y†klenen ara‡lara
denir. A…a‚„da dorselerin temel yap„sal farkl„l„klar„na ve kullan„m ama‡larŠna gƒre
‡e…itleri verilmi…tir. Genel kullan„m farkl„l„klar„ sadece kullan„mla ilgili olup ayr„
ba…l„klarla anlat„lmam„…, temel yap„sal farkl„l„klar ayr„ ba…l„k alt„nda anlat„lm„…t„r.
Dorselerin temel yap„sal farkl„l„klar„na gƒre farkl„ isimleri sadece dorsede de‚il
komple oldu‚unda dahi ayn„ isimle adland„r„l„r. (ƒrne‚in. Dorsesi cam olan bir
komple; cam dorse olarak adland„r„l„r.)
•ekil - 56 Branda kasalŠ 3 dingilli bir dorse
Dorselerin genel kullan„m ‡e…itleri;
a) Kapal„ kasa dorse: ƒzellikle textil y†k† ta…„yan ara‡lard„r.
b) Branda kasa dorse: dorsesi kasal„ ve brandal„ dorseler.
c) Rayl„ system dorse: yan kasalar„ bulunmayan brandalar„
rayla a‡„l„p kapanan dorselerdir.
d) 2 aksl„ (dingilli) dorse: iki s„ra tekeri olan dorseler.
e) 3 aksl„ (dingilli) dorse: †‡ s„ra tekeri olan dorse.

49
•ekil - 57 Solda sabit ‡at„l„ ve kasal„ branda sistemi, sa‚da kayar ‡at„l„ rayl„
sistem brandal„ dorselerin i‡inin a‡„l„p kapanmas„.
•ekil -58 Kapal„ kasa tekstil dorsesi
•ekil -59 €ki dingil dorse.
•ekil -60 •‡ dingil dorse

50
Dorsede bulunan i…aret ve uyar„lar;
•ekil - 61 Dorsede bulunan bilgi i…aretlerinin yerleri
Bir dorsenin ƒn k„sm„nda her iki yan„nda demir i…areti varsa bu arac„n
‡ekicisiyle birlikte her ‡e…it deniz arac„yla ta…„nabilece‚ini gƒsterir. Bu i…aretin
gerisinde ‡ift †‡gen i…areti gemiye dorse olarak binebilece‚ini gƒsterir. Bu i…aret
olmayan dorseler ancak komple olarak gemiye binebilirler.
Tehlikeli y†k ta…„ma levhas„; dorsenin arkas„nda ve ‡ekicinin
ƒn†nde bulunur. Ara‡ tehlikeli y†k ta…„d„‚„nda bu levhay„
a‡ar. Normal y†k ta…„d„‚„nda kapat„r.
Dorsenin ƒn†n†nde ve arkas„nda bulunur.
TIR Frans„zca uluslararas„ karayolu ta…„t„ kelimelerinin
k„saltmas„d„r. T†m transit karayolu ta…„tlarda ta…„nmas„
zorunludur.
•ekil - 62 Dorsede ve ‡ekicisinde bulunan bilgi levhalar„

51
Dorse ƒl‡†leri ve kapasitesi;
4 metre
•ekil - 63 Dorse ƒl‡†leri
Dorse bo… a‚„rl„‚„ : 7500 kg.
Aks ba…„na maksimum ta…„ma kapasitesi : 9000 kg.
‰ekici taraf„ maksimum ta…„ma kapasitesi : 12000 kg.
Pilot dorse lastik ‡ap„ : 105 cm
Midilli ve jumbo dorse lastik ‡ap„ : 85~88 cm
Pilot dorse yerden kasa y†ksekli‚i : 115 cm
Midilli dorse yerden …ase y†ksekli‚i : 95~98 cm
Dorse hava ba‚lant„ fazlal„‚„ : 15~27 cm
Dorse rampa lastik fazlal„‚„ : 8~15 cm
Dorse boyu d„…tan d„…a (fazlal„k har„‡) : 13.75 ~ 13.90 m.
Fazlal„klar eklendi‚inde dorse tam boyu : 14.17 cm
Dorse yerden y†ksekli‚i yol durumunda : 4 m.
Dorse geni…li‚i : 2.55 m.

52
DORSEN€N KISIMLARI
DORSE ˆN KISMI;
G†mr†k
Halat„
Tehlikeli y†k i…areti
yap„…t„rma yeri
TIR i…areti
Dorse tan„t„m kart„.
Pileyt ba‚lant„ pimi
Dorse hava ve ceyran ba‚lant„ soketleri.
K„rm„z„ soket : ABS fren havas„
Sar„ soket : Fren havas„ ger„ dƒn†…† ve ayak freni
Siyah soketler : Dorse farlar„ ve fren lambas„ vb.
elektrik soketleri.
•ekil - 64 Dorse ˆn K„sm„

53
DORSE ARKA KISMI
Arka kapak kay„…„
G†mr†k m†h†r†
G†mr†k halat„
Tehlikeli y†k evrak ‡antas„
Tampon
Arka stop lambas„
Lashing mapas„
Dorse plakas„
•ekil - 65 Dorse Arka K„sm„
Antrepo lastikleri*
•ekil - 66 Solda bir antrepo rampas„n„n
gƒrun†…†. Ara‡lar rampaya arkadan yana…arak
tahliye veya y†kleme yaparlar.
* Ara‡lar y†klenmek veya y†k†n† bo…altmak †zere lojistik depolar„n„n ƒn†nde
bulunan rampalara arkadan yana…„r. Dorsenin arka k„sm„ zarar gƒrmemesi i‡in
antrepo lasti‚i bir nevi usturma‡a gƒrevi gƒr†r.

54
DORSE SOL TARAFI
1- G†mr†k halat„ ve halat mapalar„
2- Dorse aya‚„ ve takoz
3- Yang„n t†p† ve katlan„r masa
4- Malzeme ve yiyecek dolab„
5- Hava kƒr†kleri ve dingil sistemi
6- Hava s†spansiyon valfi
Hava s†spansiyon kontrol valfi
3.dingili ask„ya alma butonu
Dorse fren kilitleme butonu
7 ‹ Tampon
•ekil - 67 Dorse Sol Taraf„

55
DORSE SA‘ TARAFI
1- Tampon (yanda altina makara ilave
edilmi… tampon ‡e…itleri)
2- Yedek lastik
3- Malzeme ve yemek dolab„
4- Dorse aya‚„ ve ayak ‡al„…t„rma kolu
(kol sa‚a ‹ sola ‡evrilerek ayak yukar„
‹ a…a‚„ hareket eder.)
•ekil - 68 Dorse Sa‚ Taraf„

56
8-FR€GO DORSE :
So‚utulmu… y†k ta…„mak i‡in dizayn edilmi… izolasyonlu dorseye denir. ˆn
taraf„nda bir adet so‚utma motoru vard„r. Y†kleme s„ras„nda bu tip dorselerde
dikkat edilecek en ƒnemli husus frigo motorunun ‡al„…„p ‡al„…mad„‚„n„ kontrol
etmektir. Frigo motoru ‡al„…mayan bir dorse normal dorse gibi her g†verteye
y†klenebilir. Frigo motoru kendi imkanlar„yla ‡al„…an dorse sadece a‡„k g†verteye
y†klenmelidir. Frigo motoru elektrikle ‡al„…an ve gemiden elektrik talep eden frigo
ara‡lar elektrik ba‚lant„ soketlerinin bulundugu g†vertelere ve soketlere yak„n
park edilmelidir. Yinede elektrikle ‡al„…an frigo ara‡lar„n seyir s„ras„nda elektrik
sisteminin ar„za yap„p kendi motoruyla ‡al„…t„r„lmas„ olas„l„‚„na kar…„ bu ara‡lar
havaland„rma imkanlar„n„n bulundugu g†vertelere y†klenmesi uygun olur. Frigo
ara‡lar„n dorsesinin alt„nda frigo motoru i‡in ilave yak„t tank„ vard„r. Y†kleme ve
tahliye s„ras„nda ilave yak„t tank„n„n rampaya temas etmemesi i‡in ‡ok dikkat
etmek gerekir.
So‚utma †nitesinin
So‚utma sisteminin yak„t deposu. gƒsterge ve kumanda
bƒl†m†.
Sisteme gemiden elektirik ba‚lama soketi.
•ekil - 69 Frigo Dorse

57
9-CAM DORSE :
Cam ta…„mak i‡in ƒzel olarak dizayn edilmi… dorselere denir. Bu dorseler
di‚erlerine gƒre daha kal„n sa‡dan yap„lm„…t„r. Bu dorselerin en ƒnemli ƒzelli‚i yere
‡ok yak„n olmalar„d„r. Bu dorseler ta…„d„‚„ cam„n k„r„lmamas„ i‡in yanlarinda bir ‡ok
s†spansiyon sistemi vard„r. Yere ‡ok yak„n olu…u ve s†spansiyonlar„n„n s†rekli aktif
olmas„ nedeniyle kapaktan girerken ve ‡„karken s†rtmelerine neden olabilir. Bu
dorseler mecbur kalmad„k‡a rampaya, †st g†vertelere ve dip ambara y†klenmez.
Sadece ana giri… g†vertsine y†klenir. Bu ara‡lar y†kleme ve tahliye s„ras„nda
kapaktan iyice neta oluncaya kadar takip edilmelidir.
Cam dorseni arka kapa‚„.
•ekil - 70 Cam dorse

58
10- JUMBO DORSE :
Tekerlek ƒl‡†leri normalden k†‡†k olan ve ƒn k„sm„nda ‡ekici y†ksekli‚i
bulunan dorselere jumbo denir. Jumbo dorselerin lastik ‡ap„ 70 cmŒdir. Dorse alt
k„sm„n„n yerden y†ksekli‚i 75 cmŒdir. Tekerleklerinin al‡ak olmas„ nedeniyle yere
yak„nd„r ancak ƒn k„s„mda ‡ekicinin girmesi i‡in bir y†kseklik vard„r. Bu y†kseklik
sayesinde ‡ekici alt„na girdi‚inde dorsenin y†ksekli‚i de‚i…mez. Jumbo dorseler
her g†verteye y†klenebilir. Dorse arka k„sm„n„n yere yak„n olmas„ nedeniyle y†k
operasyonu s„ras„nda, rampaya giri…-‡„k„…lar„nda tampon ve ayaklar„n„n
s†rtmemesi i‡in dikkat edilmelidir.
•ekil ‹ 71 Jumbo dorse

59
11-P€LOT DORSE :
Tekerlek ‡aplar„ ‡ekicinin tekerlek ‡ap„yla ayn„ y†kseklikte olan b†y†k
lastikli dorselerdir. Pilot dorsenin lastik ‡ap„ 98 cmŒdir. Bu tip dorseler gemi i‡in en
ideal dorse tipidir. Dorsenin alt k„sm„n„n yerden y†ksekli‚i yakla…„k 110 cmŒdir. Bu
dorselerde tamponun yere s†rtme tehlikesi yoktur. Bu dorseler her g†verteye
rahatl„kla y†klenebilir.
•ekil - 72 Pilot dorse
Bu tip dorselerin lastikleri ‡ekicisinin lasti‚i ile ayn„ y†kseklikte oldu‚u i‡in d†z
dururlar.

60
12-M€D€LL€ DORSE :
Tekerlek ‡ap„ k†‡†k olan ve ƒn k„sm„nda ‡ekici y†ksekli‚i bulunmayan
ƒnden arkaya kadar d†z olan dorsedir. Bu dorselerin i‡ hacminden daha ‡ok
yararlanmak i‡in k†‡†k lastik kullanarak yere m†mk†n oldu‚unca yak„n bir …ekilde
dizayn edilmi…tir. Bu tip dorseler dikkat edilmesi gereken dorselerdendir. ˆn
k„sm„nda ‡ekici y†ksekli‚i olmad„‚„ i‡in ‡ekici veya mafi alt„na girdi‚inde dorse
normal y†ksekli‚inden 30 cm. alt„na e…ek koyuldu‚unda yakla…„k 50 cm. daha
yukar„ kalkar. Bu dorseler m†mk†n oldu‚unca sadece ana g†verteye
gƒnderilmelidir. Midilli dorselerde dikkat edilecek hususlar …unlard„r;
€ Alt„n„n yere yak„n olmas„ ve dolay„s„yla y†ksekli‚inin de normal dorseden
fazla olmas„ nedeniyle y†ksekli‚i fazla olmayan g†vertelere y†klenmesi
halinde dorse tepesinin g†verte tavan„n„na vurmas„na ve dorsenin
hasarlanmas„na neden olur.
€ Rampalardan inip ‹ ‡„kmalarda tamponunun yere s†rtmesine neden olur.
€ Midilli dorse firmalar„ taraf„ndan, tamponlar„n„n hasar gƒrmemesi i‡in ilave
makaralar monte edilmi…tir. Bu makaralar„n rampalara s†rt†nmesi s„ras„nda
rampa boyalar„ kaz„nmaktad„r. •ekil -72
Bu tip dorseler i‡in ƒzel midilli ‡ekiciler vard„r. Bu nedenle komplelerinin y†ksekli‚i
normaldir. Midilli dorse ta…„yan bir komple her g†verteye y†klenebilir. Bu dorseleri
y†k ta…„ma hacminin ‡ok olmas„ nedeniyle, son zamanlarda b†t†n firmalar tercih
etmektedir.
•ekil ‹ 73 Bir midilli dorse alt„na e…ek koyuldu‚unda, e…ek y†ksekli‚i kadar havaya
kalkar.

61
•ekil ‹ 74 Midilli dorseye e…ek koyulduktan sonra, normal dorselere gƒre
olu…turdu‚u y†kseklik.
•ekil ‹ 75 Tamponunun alt„na ilave makara monte edilmi… bir midilli dorsenin
makaralar„n„n g†verteye s†rtmesi sonucu boyan„n kaz„nmas„.

62
13-BULKER DORSE :
Ak„…kanl„‚„ fazla olmayan dƒkme maden vb. y†kler ta…„mak i‡in dizayn
edilmi… konteyner tipi ƒzel dorselerdir. Bu dorselerin boyu 20 fit ve 30 fittir. Her
g†verteye gƒnderilebilir ancak yinede tonaj„na bakmak gerekir. ‰†nk† bu tip
dorseler ‡ok a‚„r madenler de ta…„yabilir. Boyunun k„sa olu…u istiflemede ƒl†
bƒlgelerden faydalanmak a‡„s„ndan ‡ok faydal„ olur. Dorsenin k„sa olmas„
nedeniyle pileyt pimi dorsenin ƒn†ne ‡ok yak„nd„r. Alt„na e…ek koymada bazen
zorluklar olabilir.
•ekil - 76 Bulker dorse

63
14-TANKER DORSE :
Likit y†k ta…„mak i‡in dizayn edilmi… tanker dorselerdir. Bunlar her
g†verteye gƒnderilebilir. Dikkat edilmesi gereken ta…„d„‚„ y†k†n cinsidir. Bunlar„n
boyu genellikle 12.8 metredir. Y†kseklikleri normal dorse y†ksekli‚inden daha
azd„r. Bu tip dorselerde olu…acak ak…nt… ve s…z…nt…lara kar…… dikkat etmek gerekir.
Y†kleme yapmadan ƒnce ta……d…‚… y†k†n ne oldu‚u ve ƒzellikleri ‡ok iyi bilinmelidir.
Tanker dorseler IMDG koda gƒre bir tehlikeli e…ya ta…„yorsa gerekli t†m
prosed†rler uyguland„ktan sonra gemiye al„nmal„d„r. Baz„ tip dorselerde alt…na e…ek
koymak i‡in yeterli alan olmayabilir bu durumda alt…na dorse krikosu koyulmal…d…r.
Gemiye bo… olarak binen tankerlerden daha ƒnce ne y†k ta…„d„‚„
sorulmal„d„r. E‚er daha ƒnce tehlikeli bir y†k ta…„m„… ise mutlaka tank„n gasfree
sertifikas„ istenmelidir. Gasfree sertifikas„ olmayan bo… tankerler gemiye
y†klenmemelidir.
•ekil - 77 Tanker dorseler

64
15- S€LO DORSE
Bu tip dorseler dƒkme ‡imento, bu‚day vb. silo y†kleri ta…„mak i‡in dizayn
edilmi… ƒzel dorselerdir. Yap„s„ nedeniyle playet k„sm„ dorsenin gƒvdesinden
ayr„lm„…t„r. Alt„na e…ek koymak i‡in mesafesi ‡ok azd„r. Bunlar her g†verteye
gƒnderilebilir. Bu dorseleri y†klemeden ƒnce ta…„d„‚„ y†k†n cinsi ve tonaj„ bilinmeli
buna gƒre y†klenmelidir. Alt„na e…ek koyulamad„‚„ durumlarda dorse krikosu
koymak gerekir.
•ekil - 78 Silo Dorse

65
16-LOW BED :
A‚„r i… makineleri, uzun ve geni… y†kler ta…„mak icin dizayn edilmi… ‡ok
tekerli boyu uzun ve geni… ara‡lard„r. Bu ara‡lar normal ara‡lardan 1~2 metre
daha geni…tir. En az boyu kamyon rƒmork kadar olup, ta…„d„‚„ y†ke gƒre boyu 40
metreye kadar ‡„kar. Alt„nda †‡ten fazla tekli veya ‡iftli dingil sistemleri ve ‡ok
fazla lastikleri vard„r. Bunlar kendi ‡ekicisi ile veya ‡ekicisiz olarak mafi ile
y†klenebilir. Geminin ana giri… g†vertesine, mukavemetinin en fazla oldu‚u yerlere
y†klenmelidir. Bu ara‡lar„ y†klemeden ƒnce; y†k†n a‚„rl„‚„, dingil ve teker say„s„,
y†k†n lashingi ‡ok iyi kontrol edilmeli ve mukavemet hesab„ yap„ld„ktan sonra
gemiye y†klenmelidir. (bak„n„z. Y†kleme operasyonu)
•ekil- 79 ‰e…itli Lowbedler

66
17- MAF€
Mafiler yere ‡ok yak„n ƒzellikle a‚„r sand„k y†kler veya konteyner ta…„mak
i‡in dizayn edilmi… 20 fit - ve 40 fit uzunlu‚unda ara‡lard„r. Bunlar„n arkada 2 veya
3 dingilli olup lastik ‡aplar„ 30 cm.dir. ˆnden kuyruk ad„ verilen ƒzel bir ‡ekme
aparat„ ile dorse ‡ekerler (mafi*) taraf„ndan ‡ekilerek gemiye y†klenir.
*Bu ara‡lara dorse ‡eker (ing.tug master)
denilmektedir. ‰e…itli markalar„ vard„r. Mafi en
‡ok kullan„lan tug master markas„ oldu‚u i‡in
bu markan„n ad„ ile kullan„lmaktad„r.
•ekil ‹ 80 ‰e…itli mafiler ve y†kleri

67
18- ˆZEL AMA‰LI DORSELER
Belirli firmalar„n ƒzel y†klerini ta…„mak i‡in ƒzellikle y†ke ƒzel olarak dizayn
edilmi… dorselerdir. Bu tip dorseler di‚er standart dorselerden farkl„ dizayn„
nedeniyle ilk bak„…ta ay„rt edilirler. Genellikle yere ‡ok yak„n olup aks sistemleri
farkl„d„r. En ‡ok kullan„lan tipleri ƒn ve arkalar„ biraz y†ksek ortas„ ‡ukur havuzlu
dorselerdir. Bu havuz sayesinde ta…„d„klar„ y†k†n ileri ve geri kaymas„ ƒnlenir. Bu
tip dorselerin rampa d†z konumda iken y†klenmesi ve giri… g†vertesine al„nmas„
gerekir.
•ekil ‹ 81 Farkl„ tipte ƒzel ama‡l„ dorseler.

68
19-D€‘ER EXTRA ARA‰LAR :
Sabit hatl„ ta…„mac„l„k yapan Ro-Ro gemilerinin ‡o‚unlukla ta…„d„‚„,
kendiside y†k ta…„yan ara‡ ‡e…itlerinden farkl„ tipŒdeki ara‡lara extra ara‡lar
denilmektedir. Bunlar a…a‚„da baz„lar„n„n resimli olarak belirtildi‚i ile s„n„rl„
olmamakla beraber her t†rl†; ‡ekici, otob†s, minib†s, taksi, beton kar„…t„rma
makinesi, beton pompas„, vin‡, dozer, kep‡e, silindir, karavan, bot, motosiklet, vb
ara‡lard„r.
•ekil ‹ 82 OTOB•S
•ekil - 83 OTOMOB€L
•ekil - 84
€• MAK€NELER€
•ekil - 85 ‰EK€C€

69
•ekil - 86 BETON POMPASI
•ekil - 87 ASKER€ ARA‰LAR
•ekil - 88 MOTOS€KLET

70
Y•K OPERASYONU
Ro-Ro gemilerinde yap„lan operasyonlar ve kazan„lan tecr†beler; IMOŒnun
Ro-Ro gemi operasyonlar„n„n emniyet standartlar„n„ geli…tirmesine de imkan
sa‚lam„…t„r. Bu ama‡la IMO taraf„ndan geli…tirilen standartlar„ i‡eren Ro-Ro
gemilerinde y†k istifleme ve la…hing i…lemleri kod kitab„, Ro-Ro gemi operasyonlar„
boyunca ‡al„…anlar„n ve gemilerin hasar riskini azaltmak i‡in takip edilmesi gereken
emniyet prosed†rlerini i‡erir. Her gemide bulunmas„ gereken bu kod kitab„ y†k
operasyonuna kat„lan t†m personel taraf„ndan okunmal„d„r.
Y†k operasyonunu iki a…amal„ olarak ele almak gerekir.
A) Y†kleme operasyonu.
B) Tahliye operasyonu.
Ro-Ro gemilerinin y†k
operasyonundaki en ƒnemli
eleman„ mafilerdir*.
•ekil ‹ 89 Y†k operasyonu s„ras„nda mafiler.
*Bu ara‡lara ingilizce tug master (dorse ‡eker) denilmektedir. ‰e…itli markalar„
vard„r. Mafi en ‡ok kullan„lan tug master markas„ oldu‚u i‡in bu markan„n ad„ ile
kullan„lmaktad„r. Bƒlgemizde faaliyet gƒsteren t†m Ro-Ro gemilerinde ve liman
i…letmelerinde bu araca mafi denilmektedir. Bu nedenle bu kitaptaŒda tug master
yerine mafi kullan„lm„…t„r.

71
A) Y†kleme Operasyonu
Y†kleme ƒncesi yap„lan haz„rl„klar;
Y†kleme operasyonuna ba…lamadan ƒnce geminin her yƒn†yle y†klemeye
haz„r olmas„ gerekir. B†t†n g†vertelerin neta, lashing malzemelerinin kullan„ma
haz„r ve ara‡lar„n manevra sahalar„n„n neta olmas„ gerekir. T†m kapal„
g†vertelerde havaland„rma sisteminin ‡al„…mas„ gerekir. Havaland„rma y†k
operasyonu s„ras„nda liman modunda (supply: D„…ardan i‡eriye hava ak„m„
…eklinde) ‡al„…t„r„l„r. Fanlarla g†vertelere dolan taze hava do‚al havaland„rma
manikalar„ndan veya ana rampadan d„…ar„ya do‚ru hareket eder. Bƒylece kapal„
g†verteler i‡inde s†rekli taze hava ak„m„ olu…ur.
Ro-Ro gemilerinin y†k operasyonlar„nda ayd„nlatmalar ‡ok ƒnemlidir. Y†k
operasyonu s„ras„nda kapal„ g†vertelerin, gece operasyonunda a‡„k g†vertelerin
t†m ayd„nlatmalar„ yak„lmal„d„r. Eksik ayd„nlatmalar y†k operasyonundan ƒnce
tamamlanmal„ y†k operasyonu s„ras„nda kƒr ve karanl„k noktalar kalmamal„d„r.
RRoo--RRoo yyoollccuu ggeemmiilleerriinnddee gg††vveerrtteelleerrddee vvee rraammppaaddaa bbuulluunnaann aarraa‡‡llaarr„„nn
hhaarreekkeettiinnii,, yy††kklleennmmeessiinnii,, vvee aarraacc„„nn bbaa‚‚llaannmmaass„„nn„„ ddeenneettlleeyyeecceekk gg††vveerrtteeddeenn
ssoorruummlluu eenn aazz 11 ee‚‚iittiimmllii kkii……ii ttaarraaff„„nnddaann ggƒƒzzlleennmmeessii ggeerreekkiirr.. BBuu ggƒƒrreevv kkaarraa
ppeerrssoonneellii ttaarraaff„„nnddaann yyaapp„„ll„„yyoorrssaa,, yy††kklleemmee ssoorruummlluu bbiirr gg††vveerrttee zzaabbiittiinniinn ggƒƒzzeettiimmii
ttaarraaff„„nnddaann yyaapp„„llmmaall„„dd„„rr..
Ro-Ro y†k gemilerinde g†vertelerde ara‡lara manevra yapt„racak gemiciler,
rampada gƒrevli zabit ve y†k operasyonunu y†r†ten 1.zabit aras„nda s†rekli
haberle…me sa‚lanmal„d„r. Y†klemeden ƒnce t†m ekibin haberle…me cihazlar„ (el
telsizleri) test edilip ayn„ frekansta ve net konu…malar„ ayarlanmal„d„r. T†m
personel y†k operasyonundan ƒnce telsiz cihazlar„n„ full …arj etmeli y†k
operasyonu s„ras„nda haberle…me kesintiye u‚ramamal„d„r.
Gemiye yeni kat„lan personel y†k operasyonundan ƒnce e‚itilmelidir. Daha
ƒnce Ro-Ro gemisinde hi‡ ‡al„…mam„… personel ara‡ manevras„n„ tamamen
ƒ‚renene kadar dikkatle takip edilmeli m†mk†nse ba…ka bir gemicinin yan„nda
egitilmelidir. Bu m†mk†n olmad„‚„nda manevras„ kolay ve gƒz ƒn†nde olan
g†vertede gƒrevlendirilip manevray„ tamamen ƒ‚reninceye kadar pratik
yapt„r„lmal„d„r. Ara‡lar ‡o‚unlukla dikkatsiz ve bilin‡siz yap„lan manevralar
s„ras„nda hasarlanmaktad„r.
Y†k operasyonu s†resince geminin anti-heeling sistemi otomatik olarak
‡al„…mal„d„r. Y†kleme operasyonundan ƒnce anti-heeling sistemi devreye al„narak
‡al„…mas„ test edilir. Anti-heeling sisteminde problem varsa y†k operasyonundan
ƒnce giderilmelidir. Y†kleme s„ras„nda geminin dengesi s†rekli de‚i…ece‚i i‡in,
gemi rampas„n„n zarar gƒrmemesi ve emniyetli y†k operasyonu bak„m„ndan
sistemin problemsiz ‡al„…mas„ ‡ok ƒnemlidir. E‚er heeling tanklar„ndan birinde
yetersiz su varsa veya heeling gemiyi d†zeltmekte yetersiz kal„yorsa gemi daha
fazla bay„lmadan y†k operasyonu durdurularak ballast sistemi ile m†dahale
edilmelidir. Geminin y†kleme durumu ve heeling tanklar„n„n durumu s†rekli takip
edilmeli, y†k operasyonunu kesintiye u‚ratmadan gerekli ballast i…lemleri
zaman„nda yap„lmak suretiyle gemi s†rekli d†z tutulmal„d„r.
Gemi t†m yƒnleriyle y†klemeye haz„r oldu‚unda 1.zabit limandaki y†k
operasyonundan sorumlu stivedƒr ve/veya acenta yetkilileri ile toplant„ yaparak
y†klenecek y†kler hakk„nda bilgi al„r. Y†k hakk„nda al„nacak bilgiler …unlard„r;
y†klenecek toplam ara‡ say„s„, ara‡lar„n cinsi, komple ara‡, kamyon rƒmork, dorse
ve dorselerin ‡e…itleri, ekstra ara‡lar ve ‡e…itleri, frigo ara‡lar, gemiden elektrik
talep eden frigo ara‡lar, normal ƒl‡†ler d„…„nda dengesiz y†k ta…„yan ara‡lar ve
bunlar„n uzunluk, geni…lik ve a‚„rl„klar„, hasarl„ ve sorunu olan ara‡lar, tehlikeli y†k
ta…„yan ara‡lar ve tehlikeli y†k†n IMDG klas numaras„ ve UN numaras„ gibi detayl„

72
bilgilerdir. Ayr„ca karada gemiye binecek ara‡lar„n kay„tlar„n„ yapan liman
personeli, ggeemmiiyyee yy††kklleenneecceekk aarraacc„„nn ggeemmiiyyllee ttaa……„„nnmmaass„„nnaa uuyygguunn oolluupp oollmmaadd„„‚‚„„nn„„
kkoonnttrrooll eeddeerr..
ˆzel y†k ta…„yan ara‡lar„n y†klenmesinde dikkat edilecek
hususlar;
Di‚er normal y†k ta…„yan ara‡lardan farkl„ olarak, tehlikeli y†k ta…„yan ara‡lar,
frigo ara‡lar, a‚„r ve dengesiz y†k ta…„yan ara‡lar„n gemiye y†klenmesinde baz„
ƒzel ƒnlemler almak ve kontroller yapmak gerekir. Al„nacak ƒnlemler ve yap„lacak
kontroller personelin ve geminin tehlikeli olu…umlardan bertaraf edilmesi, emniyetli
ve g†venli bir …ekilde seferin tamamlanmas„ i‡indir. Dikkat edilecek ara‡lar ve
y†kler …unlard„r;
a) Tehlikeli y†k ta…„yan ara‡lar;
Tehlikeli y†k plan„ baz„ limanlarda liman yetkilileri taraf„ndan yap„l„r. Y†k
plan„ 1. zabit taraf„ndan yap„lacak ise plan yap„l„rken …u hususlar gƒz ƒn†nde
tutulmal„d„r.
?? Tehlikeli y†k ta…„yan arac„n y†k†ne ait bilgileri i‡eren bir tehlikeli y†k
manifestosu ve acil durumlarda al„nmas„ gereken yang„n ve sa‚l„k ƒnlemlerini
belirten acil bilgi kart„ bulunmas„ ve y†klemeden ƒnce 1.zabite verilmesi
gerekir.
?? Tehlikeli y†k†n, geminin tehlikeli y†k ta…„ma sertifikas„nda belirtilen ve
gemide ta…„nmas„na m†sade edilen klasda olmas„ gerekir. Yine tehlikeli y†k
ta…„ma sertifikas„na gƒre sƒzkonusu y†k†n gemide hangi g†vertenin hangi
bƒl†m†ne y†klenebilece‚i kontrol edilir.
?? Tehlikeli y†k ta…„yan ara‡lar„n operasyon kolayl„‚„ ve pratiklik a‡„s„ndan ayn„
g†verteye y†klenmesi uygun olur. Ancak farkl„ klas daki tehlikeli y†klerin
birbirlerine kar…„ olu…bilecek reaksiyonlar„ olup olmad„‚„ ve istifleme
mesafeleri ’Uluslararas„ tehlikeli e…ya ta…„nmas„ kod kitab„naŒ (IMDG)
bak„larak ayr„…t„r„l„r.
?? Baz„ ara‡larda birden fazla tehlikeli IMDG klas y†k olabilir. Bu durumuda
IMDG kod kitab„n„n„n klaslar„ ayr„…t„rma tablolar„ndan faydalan„larak planlama
yap„l„r.
?? TTeehhlliikkeellii yy††kklleerr IIMMDDGG kkooddaa ggƒƒrree ggeemmiiyyee bbiinneecceekk oollaann ddii‚‚eerr tteehhlliikkeellii yy††kklleerrddeenn
aayyrr„„ gg††vveerrtteelleerree yy††kklleennmmeessii ggeerreekkiiyyoorrssaa bbuu ……eekkiillddee ggeemmiiyyee yy††kklleennmmeelliiddiirr..
IIMMDDGG ddee bbeelliirrttiilleenn tteehhlliikkeellii yy††kklleerr,, yyiiyyeecceekk ttaa……„„yyaann aarraa‡‡llaarrddaann,, yyaa……aamm
mmaahhaalllliinniinn vvee mmaakkiinnee ggiirrii…… vvee ‡‡„„kk„„……llaarr„„nnddaann,, ccaannll„„ hhaayyvvaann ttaa……„„yyaann aarraa‡‡llaarrddaann
uuzzaakk bbiirr yyeerree yy††kklleennmmeelliiddiirr.. TTeehhlliikkeellii yy††kklleerr aacciill bbiirr dduurruummddaa yy††kk††nn yyaann„„nnaa
kkoollaayyccaa uullaa……„„llaabbiilleeccee‚‚ii,, yyaanngg„„nnllaa rraahhaatt‡‡aa mm††ccaaddeellee eeddiilleebbiilleecceekk yyeerrlleerree
yy††kklleennmmeelliiddiirr..
?? TTeehhlliikkeellii yy††kklleerr ttaannkkeerr ddoorrsseelleerrddee vveeyyaa mmaaffiilleerr ††zzeerriinnddeekkii ttaannkk kkoonntteeyynneerrlleerrddee
ttaa……„„nn„„yyoorrssaa bbuu ttiipp aarraa‡‡llaarraa ddaahhaa ‡‡ookk ƒƒnneemm ggƒƒsstteerriillmmeelliiddiirr..
?? TTeehhlliikkeellii yy††kk ttaa……„„yyaann aarraa‡‡llaarr ggeemmiiyyee aall„„nnmmaaddaann ƒƒnnccee bbuu aarraa‡‡llaarr„„nn ppllaakkaallaarr„„ vvee
ddƒƒkk††mmaannllaarr„„ kkoonnttrrooll eeddiillmmeelliiddiirr.. BBuu aarraacc„„nn ggeemmiiyyllee ttaa……„„nnmmaass„„nnaa mm††ssaaddee eeddiilliipp
eeddiillmmeeddii‚‚ii kkoonnttrrooll eeddiillmmeelliiddiirr..

73
•ekil ‹ 90 Tehlikeli y†k ta…„yan
ara‡ta bulunmas„ gereken
tehlikeli y†k etiketinin
bulunaca‚„ yerler.
•ekil ‹ 91 IMDG klaslar„ ve etiketleri

74
Tehlikeli y†k plan„ yap„ld„ktan sonra, 1. zabit taraf„ndan rampada gƒrevli
zabite ve g†vertelerde gƒrevli personele y†kleme plan„ ile ilgili brifing verilir. Bu
brifingte hangi g†verteye ka‡ adet ara‡ y†klenece‚i, hangi ara‡lar„n hangi
g†verteye y†klenece‚i ve varsa al„nacak ƒzel ƒnlemler konu…ulur. Katlarda gƒrevli
personele bulundu‚u kata ait tehlikeli ara‡lara ait y†kleme plan„n„ ve genel
y†kleme plan„n„ verir. G†vertelerde gƒrevli personel bu plana gƒre ara‡lar„ park
eder, park ettikten sonra arac„n plaka numaras„n„ plana i…ler. Tehlikeli y†k ta…„yan
ara‡ ve/veya ara‡lar„n yeri haz„r oldu‚unda ara‡lar gemiye y†klenir.
Tehlikeli yƒk ta€•yan ara‚lar•n yƒklenmesi ve istiflenmesi s•ras•nda dikkat
edilecek hususlar;
Tehlikeli y†k ta…„yan ara‡lar„n, ta…„d„‚„ y†k†n klas„n„ gƒsteren etiketi arac„n
†‡ noktas„nda yap„…t„r„lm„… olmas„ gerekir. (…ekil-90) Arac„n tehlikeli y†k
manifestosunda belirtilen IMDG klas numaras„ ile ara‡ta bulunan ve ta…„d„‚„ y†k†n
klas„n„ gƒsteren etiket ayn„ olmal„d„r. •ekil ‹ 91
RRaammppaaddaa ggƒƒrreevvllii zzaabbiitt;; tteehhlliikkeellii yy††kk ttaa……„„yyaann aarraacc„„nn yy††kklleennmmeessii ss„„rraass„„nnddaa
aarraacc„„nn hhaassaarr„„ vvaarr mm„„,, ss„„zz„„nntt„„ss„„ vvaarr mm„„,, ggrraann††ll yy††kk iissee yy††kk††nn aakkmmaass„„ vvaarr mm„„ ddiiyyee
ggeennii……lliiccee bbiirr kkoonnttrrooll yyaapptt„„kkttaann ssoonnrraa aarraacc„„ gg††vveerrtteeyyee ggƒƒnnddeerriirr.. HHeerrhhaannggii bbiirr ……eekkiillddee
hhaassaarrll„„,, ss„„zz„„nntt„„ll„„,, aakkaann vveeyyaa kkaayyaann yy††kklleerr vvaarrssaa bbuu yy††kk††nn ggeemmiiyyee yy††kklleennmmeessiinnee
mm††ssaaddee eeddiillmmeezz.. YY††kklleemmeeddeenn ssoonnrraa bbiirr ss„„zz„„nntt„„ oolluu……mmuu……ssaa ddeerrhhaall 11.. zzaabbiittee hhaabbeerr
vveerriilliirr.. SS„„zz„„nntt„„ yyaappaann aarraacc„„nn ttaa……„„dd„„‚‚„„ yy††kk††nn bbiillggiilleerrii vvee aall„„nnaaccaakk ƒƒnnlleemmlleerr vvee nnee
……eekkiillddee mm††ddaahhaallee eeddiilleeccee‚‚ii IIMMDDGG kkoodd kkiittaabb„„nnddaann bbuulluunnaarraakk ii……lleemm yyaapp„„ll„„rr.. SS„„zz„„nntt„„
oollaann aarraacc„„nn bbuulluunndduu‚‚uu bbƒƒllggee tteemmiizzlleenniipp eemmnniiyyeettllii ……eekkiillddee nneettaa eeddiilliinncceeyyee kkaaddaarr hhii‡‡
bbiirr ppeerrssoonneell vveeyyaa aarraa‡‡ ……ƒƒffƒƒrr†† vvbb.. kkiimmsseelleerr oo mmaahhaallddee bbuulluunnmmaayyaaccaakktt„„rr..
TTeehhlliikkeellii yy††kk ttaa……„„yyaann aarraa‡‡llaarr vvee tteehhlliikkeellii yy††kkee kkoomm……uu oollaann ddii‚‚eerr aarraa‡‡llaarraa
nnoorrmmaall aarraa‡‡llaarrddaann ddaahhaa ffaazzllaa llaasshhiinngg yyaapp„„llmmaall„„dd„„rr.. BBuu aarraa‡‡llaarr gg††vveennllii bbiirr ……eekkiillddee
bbaa‚‚llaann„„pp yy††kklleerr eemmnniiyyeettee aall„„nnaaccaakktt„„rr..
KKoonntteeyynneerrlleerr„„nn ii‡‡eerriissiinnddee ttaa……„„nnaann tteehhlliikkeellii yy††kklleerr IIMMDDGG kkooddŒŒddaa bbeelliirrttiilleenn
kkuurraallllaarr ‡‡eerr‡‡eevveessiinnddee ttaa……„„nn„„rr.. ••††pphheellii bbiirr dduurruumm oolldduugguunnddaa IIMMDDGG kkooddŒŒaa vveeyyaa yyeettkkiillii
oottoorriitteelleerree bbaa……vvuurruullmmaall„„dd„„rr..
TTeehhlliikkeellii yy††kk ttaa……„„yyaann aarraaccllaarr„„nn yy††kklleemmeessiinnii yyaappaann ppeerrssoonneellee,, yy††kklleemmee
bbaa……llaammaaddaann ƒƒnnccee tteehhlliikkeellii yy††kk††nn kkaarraakktteerriissttiikk ƒƒzzeelllliikklleerrii vvee tteehhlliikkeelleerrii hhaakkkk„„nnddaa
bbiillggii vveerriillmmeelliiddiirr.. GG††vveerrtteelleerrddee ggƒƒrreevvllii ppeerrssoonneell iissttiifflleemmee ss„„rraass„„nnddaa oolluu……aaccaakk ss„„zz„„nntt„„
vvee yy††kk aakkmmaass„„nnddaa aall„„nnaaccaakk kkoorruuyyuuccuu ƒƒnnlleemmlleerr vvee kkuullllaannaaccaa‚‚„„ eekkiippmmaannllaarr„„
bbiillmmeelliiddiirr..
TTeehhlliikkeellii yy††kk ttaa……„„yyaann aarraa‡‡llaarr„„nn ggeemmiiyyee ggiirrii……lleerrii vvee iissttiifflleennmmeessii ss„„rraass„„nnddaa
lliimmaann„„nn iittffaaiiyyee vvee yyaanngg„„nn ssƒƒnndd††rrmmee eekkiibbii ggeemmiiddee hhaazz„„rr bbuulluunnmmaall„„dd„„rr.. TTeehhlliikkeellii aarraa‡‡
yy††kklleenneenn gg††vveerrtteeddeekkii yyaanngg„„nn ssƒƒdd††rrmmee eekkiippmmaannllaarr„„ ddaaiimmaa kkuullllaann„„mmaa hhaazz„„rr oollmmaall„„dd„„rr..
SSeeyyiirr ss„„rraass„„nnddaa kkoonntteeyynneerr vvee ttaannkkeerrlleerrddee ttaa……„„nnaann tteehhlliikkeellii yy††kklleerrddee bb††yy††kk
mmiikkttaarrddaa ss„„zz„„nntt„„ vveeyyaa kkaa‡‡aakk oolluu……mmaass„„ dduurruummuunnddaa yy††kk ssaahhiibbii vvee aarrmmaattƒƒrr hhaabbeerrddaarr
eeddiillmmeelliiddiirr.. BBuu dduurruummddaa ppeerrssoonneellii rriisskkee aattmmaaddaann ••ggeemmiilleerrllee ttaa……„„nnaann tteehhlliikkeellii
ee……yyaallaarrddaa uuyygguullaannaaccaakk aacciill dduurruumm pprroosseedd††rrlleerrii•• ((EEmmSS)) vvee ••tt„„bbbbii iillkk yyaarrdd„„mm
kk„„llaavvuuzzuu•• ((MMFFAAGG)) kkoodd kkiittaappllaarr„„nnddaa bbeelliirrttiilleenn ƒƒnnlleemmlleerr aall„„nn„„rr..
TTeehhlliikkeellii yy††kk ttaa……„„yyaann aarraa‡‡llaarrddaann mmeeyyddaannaa ggeelleenn ss„„zz„„nntt„„ vvee oollaabbiilleecceekk aacciill
dduurruummllaarr„„ ƒƒnnlleemmeekk aammaacc„„yyllaa tteehhlliikkeellii yy††kk ttaa……„„yyaann RRoo--RRoo ggeemmiilleerriinnddee ‡‡ee……iittllii
eekkiippmmaannllaarr mmeevvccuuttttuurr.. BBuunnllaarr;; yyeetteerrllii mmiikkttaarrddaa kkiimmyyaassaall kkoorruuyyuuccuu eellbbiissee,,
ssoolluunnuumm cciihhaazzllaarr„„,, tt„„bbbbii mmaallzzeemmee,, iillaa‡‡llaarr vvee ‡‡ee……iittllii IIMMOO yyaayy„„nnllaarr„„dd„„rr..
TTeehhlliikkeellii yy††kk ss„„zz„„nntt„„ss„„ vvbb.. nneeddeennlleerrllee mmeeyyddaannaa ggeelleenn kkaazzaa vvee yyaarraallaannmmaallaarrddaa
EEmmSS ggeerreekklleerriinnee ggƒƒrree ggeemmiiddee iillkk mm††ddaahhaallee yyaapp„„llmmaall„„ vvee dduurruumm yyeettkkiilliilleerree rraappoorr
eeddiillmmeelliiddiirr.. VVeerriilleecceekk rraappoorrddaa;;
TTeehhlliikkeellii yy††kk††nn ddoo‚‚rruu tteekknniikk iissmmii
UUNN nnuummaarraass„„

75
TTeehhlliikkeellii ee……yyaa kkllaass nnuummaarraass„„ mmuuttllaakkaa bbeelliirrttiillmmeelliiddiirr.. EE‚‚eerr ‡‡eevvrree kkiirrlliillii‚‚ii
mmeeyyddaannaa ggeettiirreecceekk bbiirr kkaazzaa oollmmuu…… iissee ssaahhiill gg††vveennlliikk vvee ddii‚‚eerr yyeettkkiillii kkii……iilleerr aarraann„„pp
ggeerreekkllii bbiillggiilleerr vveerriillmmeelliiddiirr..
b) Frigo ara‡lar;
FFrriiggoo aarraa‡‡llaarr„„nn yy††kklleennmmeessii vvee iissttiifflleennmmeessii ss„„rraass„„nnddaa ddiikkkkaatt eeddiilleecceekk hhuussuussllaarr;;
Y†kleme yapmadan ƒnce frigo ara‡lar„n …ƒfƒrleri ve/veya yetkilileri so‚utma
sisteminin y†kleme, seyir ve tahliyedeki ‡al„…ma derecesini beyan etmesi gerekir.
Bu beyana gƒre 1.zabit ile ara‡ yetkilisi aras„nda frigo ara‡ kontrol formu
d†zenlenir. Bu formda arac„n hangi sistemle ‡al„…aca‚„ (kendi dizel motoru veya
gemiden sa‚lanan elektrik) belirtilmelidir. Ara‡ yetkilisi so‚utma sisteminde bir
sorun, ar„za veya kendi motoruyla ‡al„…acak ise yak„t tank„nda yetersiz mazot
varsa bunu beyan etmelidir. Seyir s„ras„nda olu…acak ar„za durumunda personel
sistemler aras„nda de‚i…iklik yapmas„n„ bilmelidir. Frigo ara‡lar„n so‚utma †nitesi
her iki sistemde de ‡al„…maz ise durum kontrol formuna i…lenerek tutanak tutulur.
SSoo‚‚uuttmmaa ddeerreeccee vvee ‡‡aall„„……mmaa ggƒƒsstteerrggeessii
SSiisstteemm ddee‚‚eerrlleerrii vvee ddeeffrroosstt ggiirrii……ii
DD„„……aarrddaann ddaattaa bbaa‚‚llaanntt„„ ssookkeettii
SSiisstteemm aa‡‡mmaa--kkaappaammaa dd††‚‚mmeessii
DDiizzeell vvee eelleekkttrriikk ddee‚‚ii……ttiirrmmee dd††‚‚mmeessii
KKaayy„„tt aallmmaa ssookkeettii
•ekil ‹ 92 Frigo so‚utma sistemi gƒsterge ve kumanda panosu.
FFrriiggoo aarraa‡‡llaarr„„nn nneerreeyyee yy††kklleennddii‚‚ii ‡‡ookk ƒƒnneemmlliiddiirr.. SSeeffeerr bbooyyuunnccaa kkeennddii
ssoo‚‚uuttmmaa mmoottoorruu iillee ‡‡aall„„……aarraakk ssoo‚‚uuttmmaa ii……lleemmiinnii yyaappaaccaakk oollaann aarraa‡‡llaarr aassllaa kkaappaall„„
gg††vveerrtteelleerree yy††kklleennmmeemmeelliiddiirr.. KKeennddii ssoo‚‚uuttmmaa mmoottoorruu iillee ‡‡aall„„……aann ffrriiggoo aarraa‡‡llaarr kkaappaall„„
bbiirr gg††vveerrtteeyyee yy††kklleennmmeekk zzoorruunnddaa kkaall„„nndd„„‚‚„„ zzaammaann aarraacc„„nn bbuulluunndduu‚‚uu gg††vveerrttee vvee
bbƒƒllggeenniinn hhaavvaallaanndd„„rrmmaa ssiisstteemmii eemmmmee ((eeggzzoozz)) oollaarraakk ss††rreekkllii ‡‡aall„„……tt„„rr„„llmmaall„„dd„„rr.. EE‚‚eerr
gg††vveerrtteeddee vvee bbuulluunndduu‚‚uu bbƒƒll††mmddee iiyyii bbiirr eeggzzoozz ssiisstteemmii ssaa‚‚llaannaamm„„yyoorrssaa aarraacc„„nn
ssoo‚‚uuttmmaa mmoottoorruu sseeffeerr bbooyyuunnccaa ‡‡aall„„……tt„„rr„„llmmaammaall„„dd„„rr.. VVeeyyaa ggeemmii eelleekkttrrii‚‚iinnddeenn
bbeesslleenneenn eelleekkttrriikk bbaa‚‚llaanntt„„ss„„ yyaapp„„llaarraakk ‡‡aall„„……tt„„rr„„llmmaall„„dd„„rr..
Frigo ara‡lara gemiden elektrik ba‚lanacak ise bu ara‡lar elektrik
ba‚lant„lar„n„n oldu‚u g†verteye ve ba‚lant„ soketlerine yak„n bir yere park
edilmelidir. (•ekil-93) FFrriiggoo aarraa‡‡llaarraa bbaa‚‚llaannaann eelleekkttrriikk kkaabblloollaarr„„nn„„nn uuzzuunn
oollmmaass„„nnddaann kkaa‡‡„„nn„„llmmaall„„dd„„rr..

76
•ekil - 93 Gemide bulunan elektrik ba‚lant„ soketleri.
GGeemmii eelleekkttrriikk kkaayynnaa‚‚„„nnddaann eelleekkttrriikk bbaa‚‚llaannmmaaddaann ƒƒnnccee,, ffrriiggoo aarraacc„„nn eelleekkttrriikk
ssookkeett bbaa‚‚llaanntt„„ss„„nn„„nn ssoo‚‚uuttmmaa ssiisstteemmiinniinn ggeemmii eelleekkttrrii‚‚iinnee ((vvoollttaajj,, aammppeerr,,ffaazz vvbb))
uuyygguunn vvee ssaa‚‚llaamm oolldduu‚‚uu kkoonnttrrooll eeddiillmmeelliiddiirr.. SSoo‚‚uuttmmaa ssiisstteemmiinnee eelleekkttrriikk
bbaa‚‚llaanndd„„kkttaann ssoonnrraa ssiisstteemm ‡‡aall„„……tt„„rr„„ll„„pp oottoommoottiikk yyaapptt„„‚‚„„ ggƒƒzzlleennmmeelliiddiirr.. EElleekkttrriikk
bbaa‚‚llaannaann ffrriiggoo aarraacc„„nn ssoo‚‚uuttmmaa ssiisstteemmii vvee ssoo‚‚uuttmmaa ddeerreecceessii sseeyyiirr ss††rreessiinnccee ggeemmii
eelleekkttrriikk zzaabbiittii ttaarraaff„„nnddaann kkoonnttrrooll eeddiillmmeelliiddiirr..
Frigo ara‡lara yap„lacak elektrik ba‚lant„s„ ve ba‚lant„n„n ‡„kar„lmas„
mutlaka gemi elektrikcisi taraf„ndan yap„lmal„d„r.
KKeennddii ddiizzeell ssoo‚‚uuttmmaa mmoottoorruu iillee ‡‡aall„„……aann ffrriiggoo aarraa‡‡llaarr yyaann„„cc„„ yy††kklleerrddeenn aayyrr„„ bbiirr
yyeerree yy††kklleennmmeelliiddiirr..
Frigo ara‡lar„n dorsesinin alt„nda so‚utma sistemi i‡in ilave yak„t tanklar„
vard„r. ˆzellikle rampan„n meyilli olmas„ halinde bu tanklar rampaya temas edip
yak„t s„z„nt„s„ yapabilir. Frigo ara‡lar rampadan emniyetli …ekilde ge‡ene kadar
takip edilmeli ve yƒnlendirilmelidir.

77
c) A‚„r, dengesiz, a‡„k ve standart d„…„ ara‡lar;
A‚„r y†k ta…„yan ara‡lar, dengesiz y†k ta…„yan ara‡lar, a‡„k ve standart d„…„ y†k
ta…„yan ara‡lar„n y†kleme planlamas„, y†klenmesi ve istiflenmesi s„ras„nda dikkat
edilecek hususlar;
Standart d„…„, a‡„k ve dengesiz y†k ta…„yan ara‡lar„n park edilece‚i yerler
bu tip ara‡lar„n ƒl‡†lerine, a‚„rl„klar„na ve ƒzelliklerine gƒre belirlenir. Bu gibi
ara‡lar m†mk†n oldu‚u ƒl‡†de yer kayb„ olmayacak …ekilde istiflenmelidir.
ˆrne‚in: y†ksekli‚i di‚er ara‡lardan daha az olanlar rampa altlar„na al„n„r. A‚„r
y†k ta…„yan ve/veya normalden geni… ve uzun olan lowbed gibi ara‡lar sadece giri…
g†vertesine ve mukavemetin en fazla oldu‚u alabandalara veya ana rampaya
yak„n olacak …ekilde istifleme yap„l„r.
€€‡‡eerriissiinnddee tteehhlliikkeellii yy††kk bbuulluunnmmaayyaann ttaannkkeerrlleerr,, mmaaffii ††zzeerriinnddeekkii kkoonntteeyynneerr
cciinnssii ttaannkkllaarr„„nn ttaa……„„dd„„‚‚„„ bbiittkkiisseell yyaa‚‚,, gglliisseerrooll ggiibbii yy††kklleerrddee oolluu……aaccaakk hhaassaarr kkoollaayyccaa
tt††mm yy††kklleerree vvee gg††vveerrtteeyyee yyaayy„„ll„„rr.. GG††vveerrtteeyyee yyaayy„„llaaccaakk oollaann bbuu ggiibbii,, yyaa‚‚ vvbb.. ss„„vv„„llaarr
gg††vveerrtteenniinn ggeennii…… bbiirr aallaann„„nnaa yyaayy„„llaarraakk kkaayymmaa eettkkiissii yyaappaaccaa‚‚„„nnddaann ppeerrssoonneell vvee
ddii‚‚eerr aarraa‡‡llaarr ii‡‡iinn bb††yy††kk tteehhlliikkee oolluu……ttuurraabbiilliirr.. BBuu ggiibbii yy††kklleerr hheerr zzaammaann hhaassaarr vvee
kkaazzaa rriisskkiinniinn aazz oolldduu‚‚uu gg††vveerrtteelleerree yy††kklleennmmeelliiddiirr.. IIss„„tt„„cc„„ll„„ ttaannkkllaarrddaa ddii‚‚eerr ttaannkk
yy††kklleerr ggiibbii ƒƒzzeell ddiikkkkaatt ggeerreekkttiirriirr..
••zzeerrlleerriinnddee bbuullllddoozzeerr,, ii…… mmaakkiinneessii vveeyyaa kkrreeyynn ggiibbii aa‡‡„„kk yy††kk ttaa……„„yyaann aarraa‡‡llaarr
gg††vveerrtteeyyee yy††kklleennmmeessii ss„„rraass„„nnddaa aarraa‡‡ vvee gg††vveerrttee aarraass„„nnddaa oolluu……aann kk††‡‡††kk ss††rrtt††nnmmee
kkaattssaayy„„ss„„nnddaann ddoollaayy„„ yy††kk hheerr zzaammaann kkaayymmaa ee‚‚iilliimmiinnddeeddiirr.. BBuu ggiibbii aarraa‡‡llaarr
yy††kklleennmmeeddeenn ƒƒnnccee ‡‡ookk iiyyii llaasshh„„nngg yyaapp„„llmm„„…… oollmmaass„„ ggeerreekkiirr.. BBuu yy††kklleerr aarraacc„„nn
††sstt††nnddee kkaayymmaass„„nn„„ ƒƒnnlleeyyeecceekk ttaahhttaa,, llaassttiikk vvbb dduunnnnaaggee mmaallzzeemmeelleerrii kkuullllaann„„llaarraakk
yy††kklleennmm„„…… oollmmaall„„dd„„rr..
BBoorruu,, ppiikk ddeemmiirr,, ppllaakkaa ssaa‡‡,, rruulloo ssaa‡‡ ggiibbii aa‡‡„„kk yy††kk ttaa……„„yyaann aarraa‡‡llaarr„„nn yy††kklleerriinnii
‡‡ookk iiyyii llaasshhiinngg yyaappmm„„…… oollmmaass„„ ggeerreekkiirr.. BBuu aarraa‡‡llaarr yy††kklleennmmeeddeenn ƒƒnnccee kkoonnttrrooll
eeddiillmmeellii ee‚‚eerr ggeemmii ……aarrttllaarr„„nnaa uuyygguunn llaasshhiinngg yyaapp„„llmmaamm„„…… iissee ffiirrmmaa yyeettkkiilliilleerrii iillee
tteemmaass kkuurruupp uuyygguunn llaasshhiinngg yyaapp„„llmmaass„„ ssaa‚‚llaannmmaall„„ bbuu mm††mmkk††nn ddee‚‚iill iissee ggeemmiiyyee
yy††kklleennmmeemmeelliiddiirr..
FFaarrkkll„„ aa‚‚„„rrll„„kkllaarrddaa yy††kk yy††kklleemmii…… bbiirr aarraacc„„nn yy††kk††nn††nn iissttiifflleennmmeessiinnddee aa‚‚„„rr
yy††kkeerr hhaaffiiff yy††kklleerriinn ††sstt††nnddee kkaallmmaass„„ nneeddeenniiyyllee vveeyyaa yy††kk††nn cciinnssiinnddeenn ddoollaayy„„ aa‚‚„„rrll„„kk
mmeerrkkeezzii ‡‡ookk yyuukkaarr„„ddaa oollaaccaakktt„„rr.. BBuu ggiibbii yy††kk††nn††nn ddeevvrriillmmee iihhttiimmaallii oollaann bbuu tt††rr
aarraa‡‡llaarr ggeemmiiddee eenn aazz hhaarreekkeettiinn oollaaccaa‚‚„„ bbƒƒll††mmlleerree yy††kklleennmmeelliiddiirr.. ˆˆrr:: ggeemmiinniinn bbaa……--
kk„„‡‡ vvee oorrttaa mmeerrkkeezz hhaatttt„„nnaa vvee ssuu sseevviiyyeessiinnee yyaakk„„nn yyeerrlleerree yy††kklleennmmeelliiddiirr.. BBuu tt††rr
yy††kklleerree ƒƒrrnneekk;;
?? AAss„„ll„„ yy††kklleerr ((eettlleerr vveeyyaa ppllaakkaa ccaamm ggiibbii))
?? YY††kksseekk aarraa‡‡llaarr
?? BBiirrllee……iikk hhaassaatt yy††kklleerr
CCaannll„„ hhaayyvvaann ttaa……„„yyaann aarraa‡‡llaarrddaa hhaayyvvaannllaarr„„nn iiyyiiccee eemmnniiyyeettee aall„„nnmm„„…… oollmmaass„„,,
bbuu aarraa‡‡llaarr„„nn ppaarrkk eeddiilleeccee‚‚ii yyeerrlleerriinn yyeetteerrllii vvee uuyygguunn hhaavvaallaanndd„„rrmmaa yyaapp„„llmmaass„„
ggeerreekkiirr.. HHaayyvvaannllaarr ii‡‡iinn sseeffeerr ssoonnuunnaa yyeetteecceekk mmiikkttaarrddaa yyeemm vvee ssaammaannllaarr
bbuulluunnmmaall„„dd„„rr.. HHaayyvvaannllaarr„„nn yyeemmlleennmmeessii vvee bbaakk„„mm„„ ii‡‡iinn ggeemmiiddee bbiirr aarraa‡‡ yyeettkkiilliissii
bbuulluunnmmaass„„ ggeerreekkiirr.. AArraa‡‡ vvee aarraa‡‡llaarr„„nn bbuulluunndduu‚‚uu yyeerree hheerr zzaammaann eemmnniiyyeettllii vvee
gg††vveennllii bbiirr uullaa……„„mm ssaa‚‚llaannmmaall„„dd„„rr..
A‚„r tonajl„ y†k ta…„yan araclar„n gemiye y†klenmesinde dikkat edilecek
noktalar;
A‚„r y†k ta…„yan ara‡ sorumlular„, ta…„d„klar„ y†klerini en iyi …ekilde
emniyete almak ve lashingini yapmak zorundad„r. Gemi kaptan„ ve/veya y†klemeyi
y†r†ten 1.zabit y†k†n lashinginin uygun yap„lmad„‚„n„ gƒrd†klerinde, ara‡
yetkilisinden y†k†n uygun …ekilde lashing yap„lmas„n„ isterler. Sƒzkonusu ara‡lar

78
geminin istedi‚i …ekilde lashing yap„l„p emniyete al„nmaz ise gemiye
y†klenmemelidir.
Gemi g†vertelerinin ve rampas„n„n y†k ta…„ma kapasiteleri ve mukavemeti
a‚„r y†k ta…„yan arac„n y†klenmesine m†sade edecek de‚erlerde olmal„d„r. A‚„r
y†k ta…„yan arac„n dingil sistemi ta…„d„‚„ y†k†n a‚„rl„‚„n„ kald„racak g†‡te ve say„da
olmal„d„r. Baz„ ara‡lar maksimum dingil ta…„ma kapasitesinin †st†nde y†k y†klemi…
olabilir. Ta…„ma kapasitesinin †st†nde a‚„rl„k bulunan ara‡lar normal ara‡lar gibi
alg„lan„p mukavemetin az oldu‚u g†vertelere y†klenmemelidir.
A‚„r y†kler bu ama‡la dizayn edilmi… lowbedŒlerde veya a‚„r y†k ta…„mak
i‡in dizayn edilmi… ƒzel dorselerde ta…„n„r.
A‚„r y†k ta…„yan ara‡lar„n hangi g†verteye y†klenece‚i gemi planlar„nda
belirtilen g†vertelerin mukavemet de‚erlerinden faydalan„larak hesaplan„r.
G†vertelerin maksimum ta…„ma kapasitesini a…acak …ekilde y†kleme yapmak
g†vertede kal„c„ defarmasyonlara ve hasarlanmalara neden olur.
A‚„r y†k ta…„yan ara‡lar„n gemiye y†klenmesi s„ras„nda gemi rampas„n„n
d†z konumda olmas„ gerekir.
G†verte ve rampalar„n mukavemet hesaplar„n„n yap„lmas„;
Deniz durumu(ara‡lar boyuna istiflenmelidir) Limanda
Ortalama
birƒrnek
g†verte
y†k†
Karayolu
arac„
max.
a‚„rl„k
Karayolu arac„
max. Dingil
y†k† (dingil
aras„ 130 cm)
Mafi
Max. a‚„rl„k
Mafi max.
Dingil y†k†
(dingil
mesafesi
1 metre)
Foklift max.
Dingil y†k†
Dorse ‡eker
max. Dingil
y†k†
t/m2 t t t t t t
A‡„k
g†verte
0.65
30.0 15.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
0.7 mpa
18.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
0.9 mpa
Orta
g†verte
1.25
50.0 20.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
0.7 mpa
45.0
30.0
14.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
1.5 mpa
30.0
yere yapt„‚„
max.
Bas„n‡
0.7 mpa
25.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
0.9 mpa
Giri… ana
g†verte
2.0
50.0 20.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
0.7 mpa
75.0
60.0
25.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
1.5 mpa
30.0
yere yapt„‚„
max.
Bas„n‡
0.7 mpa
25.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
0.9 mpa
Dip
ambar
3.0
50.0 20.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
0.7 mpa
75.0
60.0
25.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
1.5 mpa
30.0
yere yapt„‚„
max.
Bas„n‡
0.7 mpa
25.0
yere yapt„‚„
max. Bas„n‡
0.9 mpa
•ekil ‹ 94 Dƒrt g†verteli bir geminin g†vertelerinin ƒrnek mukavemet ‡izelgesi

79
BiR ‡RNEK YˆKLER
A‰IK G•VERTE : 0.65 t/m2
ORTA KAT : 1.25 t/m2
G€R€• KAT : 2.00 t/m2
D€P AMBAR : 3.00 t/m2
TREYLER:
-Max.Dingil Y†k† : 15/20 ton/dingil (herbir dingilde 4 teker)
-Teker Y†k† : 6.32 t/teker (herbir dingilde 4 teker. Dingilin bir taraf„ndaki
tekerleri belirtir.)
-G†verteye Teker Temas alan„: 422 cm2
/ teker
40‰ MAFI:
-60 ton toplam y†k a‚„rl„‚„
-Max. Dingil Y†k† : 25 t/dingil (2 dingilli mafi i‡in)
YˆKLEME RAMPASI Š‹ŠN DEŒERLER;
Rampa normal cal„…ma meyil derecesi : +3“ den -8“ aras„
MAFI • TREYLER:
-Toplam y†k a‚„rl„‚„ :60 ton.
-Max. Dingil y†k† : 25t./dingil (245 Kn/Dingil Toplam a‚„rl„k max. 75 ton)
-Teker y†k† : 6.32 ton/teker (62 Kn/Tteker)
-Teker temas alan„ : 422 cm2
/teker
KARAYOLU TREYLERŠ:
-Dingil y†k† : 20 ton/dingil (max) Dingil ba…„na 4 teker
-Toplam y†k a‚„rl„‚„ : 50 ton
FORKLŠFT:
-Dingil y†k† : 30 ton (maximum) dingil ba…„na 4 teker.
Max„mum Y†kleme :120 TON (MAFI ‹ LOWBED)
Yukarda 4 g†verteli bir geminin t†m g†vertelerinin ve rampas„n„n
mukavemet ‡izelgesi verilmi…tir. ‰izelgede a‚„r y†k ta…„yabilecek de‚i…ik ara‡
‡e…itlerinin dingil say„s„, teker say„s„ veya arac„n g†vertede kaplad„‚„ alana gƒre
g†vertelerin mukavemeti ayr„ ayr„ verilmi…tir. Yukarda verilen de‚erlere gƒre a‚„r
y†k ta…„yan bir arac„n hangi g†verteye y†klenebilece‚ini tayin etmek i‡in
g†vertenin yap„s„na ve giri… ‡„k„… kolayl„‚„na bakmak gerekir.
Mukavemetin en fazla oldu‚u g†verte dip ambard„r. Ancak genellikle dip
ambara giri… ve ‡„k„…lar rampa veya asansƒrlerle oldu‚undan a‚„r y†kler i‡in uygun
de‚ildir. A‚„r y†kler i‡in en uygun g†verte d†z giri…i olan ana g†vertedir. Pratikte
daha ‡abuk ve emniyetli y†kleme i‡in bu gibi a‚„r y†klerin gemi rampas„na yak„n
son bƒlgelere y†klenmesi uygun olur. A‚„r y†klerin gemi g†vertesine
y†klenmesinin hesab„ndan ƒnce gemi rampas„n„n mukavemeti ve y†ke uygun olup
olmad„‚„ hesaplanmal„d„r. G†vertelerin mukavemeti y†k i‡in uygun olsa bile
rampan„n mukavemeti uygun olmayabilir. Rampan„n mukavemeti hesaplan„rken
arac„n durumuda dikkate al„nmal„d„r. Ara‡ gemi rampas„ndan ge‡erken ‡ok k„sa bir
s†re rampaya y†k bindirecekdir. Hatta a‚„r y†k ta…„yan baz„ ara‡lar„n uzun olmas„
nedeniyle yar„s„ rampadan ge‡erken di‚er yar„s„ hala sahilde veya gemide
olacakt„r. Gemi rampas„n„n y†k i‡in uygun oldu‚u anla…„ld„ktan sonra g†vertenin
mukavemet hesab„ yap„l„r. Gemi g†vertelerinde park edilen a‚„r y†k ta…„yan arac„n
g†verteye uygulad„‚„ a‚„rl„k (yolculuk boyunca) s†reklidir. Sefer s„ras„nda olu…acak
deniz …artlar„na gƒre arac„n g†verteye uygulad„‚„ bas„n‡ daha ‡ok artabilecektir.
Bu nedenle g†vertelerin mukavemeti hesaplan„rken maksimum limit de‚erlerini
a…mamak gerekir.

80
Mukavemet hesab„ tek bir yƒntemle yap„lmamal„d„r. ‰izelgede verilen
yƒntemlerin hepsi (dingil ba…„na mukavemeti, teker ba…„na mukavemeti, m2
alana
d†…en a‚„rl„k) ayr„ ayr„ hesaplan„p her birinin y†kleme i‡in uygun oldu‚u
gƒr†ld†kten sonra y†kleme yap„lmal„d„r. Verilen yƒntemlerden birinin y†kleme i‡in
uygun olmamas„ halinde bu ara‡ gemiye y†klenmemelidir.
Yukar„da verilen de‚erlere gƒre ƒrnek mukavemet hesaplar„;
ˆrneklerde, a‚„r y†k ta…„yan ara‡lar„n y†klenece‚i yerin giri… ana g†vertesi oldu‚u
kabul edilerek bu g†vertenin de‚erleri al„nm„…t„r.
‡rnek-1:
Bir komple ara‡ ka‡ ton y†kle giri…deki ana g†verteye y†klenebilir?
Giri… ana g†vertenin mukavemeti 2 ton/ m2
dir. Komple arac„n kaplad„‚„ alan
(boy x en) 16.5 x 2.5 = 41.25 m2
yapar.
41.25 x 2 = 82.5 ton arac„n y†k† ile beraber toplam a‚„rl„‚„.
Arac„n kendi a‚„rl„‚„=14,5 ton
82,5 ‹ 14,5 = 68 ton. Bu arac„n bu tonajda y†k† y†kleyebilmesi ve gemiye de
y†klenebilmesi i‡in dingil ve teker say„s„n„n yeterli olmas„ gerekir.
‡rnek-2:
4 dingilli toplam a‚„rl„‚„ 85 ton olan normal bir komple ara‡ gemiye
y†klenebilir mi?
Dingil say„s„na gƒre;
Dingil ba…„na maximum a‚„rl„k en fazla 20 ton oldu‚una gƒre 4 x 20 = 80 ton.
Dingil say„s„na gƒre y†klenemez.
Teker say„s„na gƒre bakarsak 4 dingilde 8 teker olur. Teker ba…„na 6.32 ton.
8 x 6.32= 50.56 ton yapar. Arac„n dingil ve teker say„s„ uygun olmad„‚„ i‡in bu
ara‡ gemiye y†klenemez.
‡rnek-3:
6 dingilli, 90 ton a‚„rl„‚„nda y†k ta…„yan bir komple lowbed gemiye
y†klenebilir mi?
Arac„n toplam a‚„rl„‚„ 90+14,5 = 104,5 ton
Dingil ba…„na maximum a‚„rl„k en fazla 20 ton oldu‚una gƒre 6 x 20 = 120 ton.
Dingil say„s„na gƒre y†klenebilir gƒr†nmektedir.
Teker say„s„na gƒre bakarsak 6 dingilde 12 teker olur.
12 x 6.32= 75,84 ton yapar. Bu haliyle bu ara‡ gemiye y†klenemez.
Ara‡ bak„m„ndan ele al„rsak: bir arac„n dingil ba…„na m†sade edilen y†kleme
kapasitesi en fazla 10 tondur.
Burada 90/10= 9 arac„n 90 tonluk y†k† ta…„mas„ i‡in 9 dingil olmas„ gerekir.
Dokuz adet dingilli ile 90 ton y†k ta…„yan bir ara‡ gemi bak„m„ndan rahatl„kla
y†klenebilir.

81
‡rnek -4:
24 dingilli ve 180 ton y†k ta…„yan bir lowbed gemiye y†klenebilir mi?
Dingil ba…„na maximum a‚„rl„k 20 ton. 20 x 24= 480 ton.
Dingil say„s„na gƒre y†klenebilir gƒr†nmektedir.
Teker say„s„na gƒre bakarsak 24 dingilde 48 teker vard„r.
48 x 6,32 = 303,36 ton. Teker say„s„na gƒre de y†klenebilir gƒr†nmektedir.
Arac„n dingil say„s„ y†k† ta…„mas„na uygundur.
G†vertenin ve alan mukavemet hesab„na gƒre
‰izelgeye gƒre mukavemeti 2.0 ton / m2
dir. LowbedŒin g†vertede kaplad„‚„ alan
hesaplan„r. LowbedŒin boyu 20 m. Eni 3 metre oldu‚una gƒre 20 x 3 = 60 m2
alan
yapar. 60 x 2 = 120 ton eder. Bu ara‡ gemiye y†klenemez.
Rampan„n maksimum ta…„ma kapasitesi de ‡izelgede 120 ton verilmi…tir.
€lk iki yƒntemde ara‡ gemiye y†klenebilir gƒr†n†rken †‡†nc† yƒntemde
y†klenemedi‚i gƒr†lm†…t†r. Sonu‡ olarak bu ara‡ gemiye y†klenemez.
•ekil ‹ 95 ‰e…itli a‚„r y†k ta…„yan lowbedŒler ve mafi

82
Y†kleme i…lemi;
Y†kleme ile ilgili t†m detaylar ve bilgiler al„n„p gerekli planlamalar 1.zabit
taraf„ndan yap„ld„ktan sonra y†kleme operasyonuna ba…lan„r. Y†kleme operasyonu
s„ras„nda;
Y†kleme sorumlusu 1.zabit, kapakta y†klemeyi y†r†ten nƒbetci zabit ve
g†vertelerde gƒrevli personel aras„nda y†kleme s†resince s†rekli telsiz
haberle…mesi sa‚lan„r. Y†klemenin sorunsuz, emniyetli ve h„zl„ y†r†t†lmesinde
haberle…me en ƒnemli etkendir.
Y†kleme operasyonu s„ras„nda 1.zabit geminin kargo ofisinden s†rekli
y†klemenin seyrini kontrol alt„nda tutar. Liman otoriteleri ve y†kle ilgili
operasyonda, terminal yetkilileri ile s†rekli ba‚lant„ halinde bulunur. Operasyon
s„ras„nda meydana gelen de‚i…iklikler varsa hemen yeni bir y†kleme plan„ yapar.
Son yap„lan de‚i…iklikleri i‡eren yeni y†kleme plan„n„ vakit ge‡irmeden t†m
personele bildirir. ‰o‚unlukla y†kleme operasyonu ba…lad„‚„ndaki mevcut ara‡
say„s„ ve ara‡ ‡e…itleri y†kleme s†resince de‚i…mektedir. Y†klemenin sonunda
ba…ta belirtilen ara‡ miktar„ ve ‡e…itleri ile gemiye y†klenen ara‡lar farkl„l„k
gƒstermektedir.
1.zabit y†kleme s†resince geminin stabilitesini kontrol alt„nda tutar.
Y†klemenin sonunda gemi limandan avara etmeden ƒnce ger‡ek stabilite hesab„n„
yapar. Stabilite hesab„nda geminin kalk„… ve var„… GM de‚erleri, stress, e‚ilme ve
k„r„lma momentleri, deplasman a‚„rl„‚„, draft de‚erleri bulunur. Y†kleme sonunda
geminin stabilite de‚erleri IMO kriterlerine uygun olmal„d„r. Y†k hesab„n„n bir
kopyas„ kƒpr††st†nde bulunmal„ ve t†m zabitler geminin stabilite de‚erlerinden
haberdar olmal„d„rlar.
•ekil ‹ 96 Bir Ro-Ro gemisinin final stabilite hesab„

Ro ro gemiciligi

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (11)

Ro ro gemiciligi