3. Module Onderwijs Ontwerpen
Iteratief (her)ontwerpen van een leeromgeving (5 ECTS of
veelvoud) voor eigen onderwijspraktijk centraal
In sessies 1, 3, 5 en 7 middels Leren op de werkplek/Zelfstudie
ondersteund met HUbl
In sessies 2, 4 en 6 face-to-face
Sessie 2 - kennismaken met ontwerpproces + focus op
analyse: simulatie hele ontwerpproces; analyseren van een
goed voorbeeld, competentiegericht onderwijs in het hbo,
gelaagdheid van een leeromgeving
Sessie 4 - focus ontwerp/ontwikkeling: uiteenrafelen van een
leeromgeving, concept ‘blended learning’
Sessie 6 - focus evaluatie (kwaliteit leeromgeving):
praktijkgericht onderzoek inbouwen en formatief evalueren in
vorm van peer-reviewen met 3 kaders
4. Eindopdracht
Ontwerp leeromgeving, inclusief de keuzes voor het te
ontwikkelen papieren/digitale materiaal: ontwerp van
leeromgeving met een omvang van 5 ECTS (of een veelvoud
hiervan), in vorm van een ‘Blokboek’ of ‘Studentenhandleiding’ of
‘Modulewijzer’, ofwel: het onderwijsmateriaal zoals dat voor
studenten wordt gemaakt bij de betreffende opleiding ca. 50%
Flankerende rapportage bij het ontwerp ca. 50%:
Analyse: rapportage uitgevoerde analyse
Onderbouwing van ontwerp/ontwikkeling
Evaluatie: rapportage uitgevoerde formatieve evaluaties
Ontwerpproces: logboek van uitgevoerde ontwerpactiviteiten
6. Ontwerpproces: logboek
compleet?
Overzicht van uitgevoerde ontwerpactiviteiten
Breng hier structuur in aan, bijvoorbeeld m.b.v. STAR, beschrijf
helder en scherp:
Situatie: o.a. aanleiding, wat gebeurde er, wie waren erbij)
Taak waar je mee bezig was: m.n. Wat wilde je bereiken?
Wat vond je dat er moest gebeuren?
Acties die je hebt ondernomen: o.a. hoe pakte je het aan
Resultaat ervan: m.n. wat kwam eruit, hoe liep het af.
Reflecteer hierop: m.n. Was je tevreden met de resultaten?
Wat is de essentie van wat je geleerd hebt? Wat zou je de
volgende keer eventueel anders doen?
Het gaat hierbij om inhoudelijke en feitelijke informatie (niet om
een diepgravend reflecteren op je gevoelens)
7. Programma
9:30 – 10:30
Kort dag doornemen
Kennisintermezzo: Uiteenrafelen ontwerp (incl.
onderwijsmodellen en activerende werkvormen)
10:30 – 12:00
Aan het werk: start individueel en daarna in duo’s of
klein groepje
Plenair met elkaar delen als ‘critical friends’
12:00 – 13:00
Samen lunchen
8. Programma
13:00 – 14:00
Kennisintermezzo: Blended learning
14:00 – 15:30
Aan het werk: start individueel en daarna in duo’s of
klein groepje
Plenair met elkaar delen als ‘critical friends’
15:30 – 16:30
Kennisintermezzo: introduceren evaluatiemethoden
Terugblikken en vooruit kijken
9. Het juiste antwoord bestaat niet…
Professionaliseringstraject ≠ Adviestraject
Leren werken aan eigen leeromgeving vanuit
een ontwerpperspectief
Instrumenten en hulpmiddelen aanreiken om
mee te kunnen ontwerpen
Achterliggende kennis aanbieden
Leren om het impliciete ontwerpproces
expliciet te maken
10. Uiteenrafelen
Kennisintermezzo – Aan welke knoppen kan ik draaien
in beroepsgericht leeromgeving? Uit welke generieke
bouwstenen bestaat een leeromgeving? Hoe kan ik
onderwijsmodellen leren uiteen te rafelen?
11. Model ontwerpen beroepsgerichte
leeromgevingen
(Zitter, Kinkhorst, Simons & Ten Cate, 2009; Zitter, 2010; Zitter,
De Bruijn, Simons & Ten Cate, 2010; Zitter e.a., 2011; Zitter e.a.,
2012;. Zitter & Hoeve, 2012; Zitter & Hoeve, 2013).
13. Leertheorie
Twee soorten leerprocessen, klassieker uit de
leertheorie: Sfard, A. (1998). On two metaphors for
learning and the dangers of choosing just one.
Educational researcher, 27(2), 4-13.
Acquisitie
Participatie
Twee soorten contexten waarin leerprocessen plaats
vinden - geconstrueerd-realistisch:
Mate van sturing
Mate van authenticiteit (‘situatedness’)
Animatie hybride leeromgeving
15. Leer/werkvormen
College
Presentatie + discussie
Kennis intermezzo
Online filmpje
Zelfstudie
Kennisintermezzo
Literatuuronderzoek
Kennis betekenisvol maken
Samen systematisch praktijkprobleem oplossen
Denkproces ervaren professional doorlopen
Gastdocent uit de beroepspraktijk uitnodigen
´Story telling´
Reflecteren op probleem uit praktijk/stage
Video-feedback organiseren
Hardop denken en voordoen
Werkplek-coachen
Ervaringskennis beroepspraktijk inbrengen
Authentieke opdrachten
Interne opdrachtgever inzetten
Projectonderwijs
Simulatie met acteur/cliënt/patiënt
Simulatie met technologie
Checklists/Stappenplannen
Schaduwen ervaren professionals
Junioren/senioren samen laten werken
Job-rotation
Meer tijd geven voor uitvoering werk
Bewust experimenteren met nieuw gedrag
Multiprofessionele (project)teams
Systematische werkoverdracht
Beroepspraktijk didactiseren
Verbindingen maken met beroepspraktijk
19. Leerlijnenmodel
De Bie et al.
Conceptuele leerlijn
Studieloopbaanbegeleiding
Reflectieve leerlijn
Vaardighedenleerlijn
Integrale leerlijn
20. Vier bouwstenen
Rollen: Wie zijn er actief in leeromgeving?
Docenten, beroepspraktijk en studenten
‘Harkje’, Teamrollen, Onderwijsrollen
Ruimtes: Waar wordt geleerd?
Intra/extramuraal, binnenschools,
beroepspraktijk, simulatiepraktijk, thuis, HUbl,
Social media
Artefacten: Waarmee wordt geleerd?
Tastbaar onderwijsmateriaal en professioneel
gereedschap, inclusief software
Tijd: Wanneer wordt geleerd?
Beschikbare tijd, tempo en plannen, de volgorde
in de tijd, parallel, pauzeren, versnellen,
vertragen, onderbreken, minder dan/meer
dan/zelfde als in de beroepspraktijk
21. Welke knoppen?
Welke bouwstenen?
Leerprocessen: acquisitie-participatie
Voldoende aandacht voor zowel
kennis/vaardigheden als voor beroepsidentiteit?
Is er balans tussen conceptualiseren (abstracte
kennis) en contextualiseren (kennis toepassen)?
Type context: geconstrueerd-realistisch
Is het mogelijk om traploos te schakelen tussen
sturing en zelfsturing?
Wordt er geleerd in veilige, gesimuleerde situaties
en in levensechte situaties?
Kunnen de verschillende leer/werksituaties met elkaar
worden verbonden en verweven?
22. Aan het werk
In duo’s of klein groepje verder werken aan
(her)ontwerpen van de eigen leeromgeving
23. Werken aan (her)ontwerpen
eigen leeromgeving
Start individueel:
Karakteriseer kort & krachtig de strategische laag
Maak nu de stap naar de vormgeving
(ontwerp/ontwikkeling)
Rafel het ontwerp van je (beoogde) leeromgeving
uiteen op een A3: op voorkant in de vier
kwadranten en op achterkant m.b.v. de vier
perspectieven/bouwstenen
Ga hiermee aan het werk in een duo of klein groepje
Plenair met elkaar delen als ‘critical friends’
24. Onderbouwing
ontwerp/ontwikkeling compleet?
Ontwerpeisen vanuit analyse
Vergelijking tussen oude en nieuwe ontwerp
Hoofdmoot wordt gevormd door: onderwijskundige
c.q. theoretische onderbouwing met literatuur
literatuurlijst of eigen literatuur (met vergelijkbaar
niveau), in elk geval aandacht voor:
Competentiegericht onderwijs (in brede zin)
Strategisch: leerprocessen, onderwijsvisie,
onderwijsmodel, onderwijsconcept
Tactisch: didactisch model/didactisch concept
Operationeel: toelichten gemaakte keuzes voor de
leer/werkvormen
27. Definitie beleidsteam LLL
“Blended learning is een onderwijsconcept
gericht op professionals dat gebaseerd is op
een combinatie van e-learing, afstandsleren
en klassikaal onderwijs” (LLL, 2013).
28. Werkdefinitie blended learning
Blended learning is een combinatie van verschillende
vormen van leren binnen een formeel lesprogramma,
waarbij in ieder geval:
een deel van de onderwijsinterventies online plaatsvindt
door het brengen van inhoud en instructie, waarbij de
student voor een deel de controle heeft over tijd, plaats,
leerweg of –snelheid
een deel van de onderwijsinterventies interactie met
medestudenten of medeleerlingen inhouden
een deel van de onderwijsinterventies plaatsvindt onder
supervisie van een docent in een klas- of collegelokaal
(extra- en intramuraal)
(Van den Boogaart, juli 2013 - Onderzoekslijn Academieteam)
29. Intern beleidsdocument FE
“Blended learning is geen doel op zich, maar een
didactisch concept waarin werkplekleren en
contactonderwijs verbonden zijn en ondersteund
worden door technologie (afstandsleren).Veelal wordt
Blended learning gedefinieerd als samenhangend
onderwijs op basis van contactonderwijs en online
onderwijs. De uitgebreidere definitie die onze
hogeschool hanteert is van strategisch belang, omdat
het leren op de werkplek, een essentieel onderdeel
van Leven Lang Leren, integraal deel uitmaakt van het
didactisch concept van Blended learning.”
30. Definitie leeromgeving
“Een leeromgeving bestaat uit de fysieke en
digitale omgeving waarin lerenden actief zijn,
inclusief alle instrumenten, documenten en
andere artefacten die te vinden zijn in die
omgeving. Naast de fysieke en digitale
omgevingomvat een leeromgeving de sociaalculturele context voor de bedoelde activiteiten.”
(Goodyear, 2001 in Zitter, Kinkhorst, Simons & Ten Cate, 2009; Zitter, 2010; Zitter, De Bruijn, Simons & Ten
Cate, 2010; Zitter e.a., 2011; Zitter e.a., 2012;. Zitter & Hoeve, 2012; Zitter & Hoeve, 2013)
31. Blended
Flipping the classroom
Online studiemateriaal
Online inhoudelijke discussies
‘Massive Open Online
Course’ (MOOC)
Chatsessie
Mobile apps voor JIT kennis
Video-interactie begeleiding (online)
Peer-support via Social media, bv.
Toolkit Netwerkleren app LOOK,
Facebook in onderwijs
App voor vasthouden werksituaties + reflectie
Online Communities of Practice, bv. leraar24.nl
Digitaal portfolio
Online simulaties
Online casus-materiaal
‘Computer-supported
Collaborative Learning’ (CSCL)
Online projectmateriaal
Oortje in (voor live meeluisteren/coaching)
Layar voor JIT-instructies demo geven
Q-codes voor JIT-kennis/info
32. Layar bij
Middelbare Horeca
School ‘s
Hertogenbosch
Facebook:
Middelbare Horeca School
Website:
http://www.kw1c.nl/afdeling/805/middelbare-horeca-school
33. QR-code ambulance
Door docent van de FG
Deelnemer van groep januari 2014 Module
Onderwijs Ontwerpen
Naar aanleiding van voorbeeld Layar
http://youtu.be/UnhiLDVkRMo
34. Aan het werk
In duo’s of klein groepje verder werken aan
(her)ontwerpen van de eigen leeromgeving
35. Werken aan (her)ontwerpen
eigen leeromgeving
Individueel:
Werk verder aan de vormgeving
(ontwerp/ontwikkeling)
Rafel je het ontwerp van je (beoogde)
leeromgeving uiteen op een A3 vanuit
perspectief van ‘blended’
Ga hiermee aan het werk in een duo of klein
groepje
Plenair met elkaar delen als ‘critical friends’
38. Generieke kwaliteitscriteria
Relevantie Het leerplan voorziet in behoeften en berust op
valide inzichten
Consistentie Het leerplan zit logisch en samenhangend in
elkaar
Bruikbaarheid
Verwachte: De inschatting is dat het leerplan praktisch
uitvoerbaar is in de situatie waarvoor het is bedoeld
Werkelijke: Het leerplan blijkt praktisch uitvoerbaar in de
situatie waarvoor het is bedoeld
Effectiviteit
Verwachte: De inschatting is dat werken met het leerplan
leidt tot de gewenste resultaten
Werkelijke: Werken met het leerplan blijkt te leiden tot de
gewenste resultaten
(Thijs & Van den Akker, 2009)
39. Kwaliteit door het ontwerpproces
Uitgebreid vooronderzoek aan het begin van het
traject op basis waarvan een heldere grondslag wordt
ontwikkeld voor ontwerpkeuzes:
analyse van de gebruikspraktijk (context- en
behoeftenanalyse)
verkenning van de kennisbasis (literatuurstudie en
expertbevraging).
Frequente formatieve evaluatie tijdens het proces
gericht op het bepalen van de kwaliteit van
tussenproducten en het genereren van
verbeteringsvoorstellen
(Thijs & Van den Akker, 2009)
40. Vormen van formatieve
evaluatie
screening: ontwikkelteam vergelijkt ontwikkelde
materiaal met checklist gewenste kenmerken
focusgroep: respondenten (bijvoorbeeld vakexperts,
docenten) geven reactie op ontwerp a.h.v. richtlijn met
punten waarop het ontwerpteam commentaar en
suggesties wenst
walkthrough: respondent(en) doorlopen samen met
ontwikkelaar(s) het ontwerp
micro-evaluatie: kleine groep gebruikers gebruikt
gedeelte van ontwikkelde materiaal buiten de normale
praktijksituatie
try-out: gebruikers zetten de ontwikkelde materialen
binnen de beoogde praktijksituatie in
(Thijs & Van den Akker, 2009)
41. Terug & vooruit
De dag afsluiten – samen terugblikken naar de sessies
die zijn afgelopen en vooruit kijken naar de sessies die
gaan komen
42. Terugblikken en vooruit kijken
Blik terug:
Hoe verliep het met leren op de
werkplek/zelfstudie met HUbl?
Hoe verliep de face-to-face sessie?
Verliepen deze volgens verwachting?
Kijk vooruit:
Hoe ga je leren op de werkplek/zelfstudie met
HUbl nu aanpakken?
Welke verwachtingen heb je over derde en laatste
face-to-face sessie?
43. Succes!
Tot ziens op HUbl en bij de derde en laatste face-to-face
bijeenkomst (sessie 6)
