Yakıcı cihazlar ve montajı 582 yim261 (2)

T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VE
İKLİMLENDİRME

YAKICI CİHAZ MONTAJI 2

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı
Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim
programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik
geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).
 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,
denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve
Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.
 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve
yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşabilirler.
 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak
dağıtılır.
 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 .................................................................................................... 3
1. KOMBİ CİHAZLARININ MONTAJLARI, BACA VE GAZ BAĞLANTILARI ............. 3
1.1. Kombi Cihazı ................................................................................................................ 3
1.1.1. Yoğuşmalı Kombi.................................................................................................. 6
1.2. Denge Bacalı Kombi (Hermetik) ................................................................................ 11
1.2.1. Denge Bacalı Kombi (Hermetik) Cihazı Montaj kuraları.................................... 12
1.2.2. Hermetik (Denge bacalı) montajı ve kombi tesisatı ............................................ 15
1.3. Açık Bacalı Kombi...................................................................................................... 17
1.3.1. Bacalı Kombi Cihazları ....................................................................................... 17
1.3.2. Fanlı (Vantilatörlü – Bacalı) Kombi Cihazları .................................................... 23
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 26
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 27
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ................................................................................................... 30
2. DOĞALGAZLI KAT KALORİFERİNİN MONTAJI ...................................................... 30
2.1. Kat Kalorifer Kazanları............................................................................................... 30
2.1.1. Yer Tipi Kat Kalorifer Kazanları......................................................................... 30
2.2.2. Duvar Tipi Kat Kalorifer Kazanları..................................................................... 31
ÖĞRENME FAALİYETİ–3 .................................................................................................. 39
3. BRÜLÖRLER .................................................................................................................... 39
3.1. Atmosferik Brülörler................................................................................................... 40
3.2. Üflemeli Brülörler....................................................................................................... 40
3.3. Elektrik Devre Şemaları ve Devre Elemanları Kontrolü ............................................ 42
3.4. Çalışma Prensipleri ..................................................................................................... 43
3.5. Emniyet Elemanları..................................................................................................... 45
3.6. Arızalar ve Çözüm Yöntemleri ................................................................................... 45
3.7. Brülörün Gaz Bağlantısının Yapılması ....................................................................... 47
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 53
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 55
ÖNERİLEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 56
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 57

i

AÇIKLAMALAR

AÇIKLAMALAR
KOD 582YIM262
ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme
Isıtma ve Doğalgaz İç Tesisatı
DAL/MESLEK Isıtma ve Gaz Yakıcı Cihazlar (Bakım-Onarım)
Servisi
MODÜLÜN ADI Yakıcı Cihaz Montajı 2
Doğalgazlı kombiler, kat kalorifer kazanları ve
MODÜLÜN TANIMI brülörlerinin montaj uygulamalarını içeren öğrenme
materyalidir.
40/32
Teorik-Uygulama: Öğretmen kontrolünde ve
okuldaki sınıfta, atölye veya laboratuvarda, okulda atölye yok
ise çevrede bulunan diğer okulların atölye/laboratuvarında
veya çevrede bulunan işletmelerde yapılan uygulamalı
eğitimdir. (32 SAAT)
SÜRE Bireysel Öğrenme: Öğretmen rehberliğinde,
öğrencilerin kendi kendine ve grup ile yapacakları
araştırmalar, grup çalışmaları, işletme gezileri, proje
hazırlama, ev ödevi, kendi kendine çalışma, vb öğrenme
faaliyetleriyle ilgili yapacakları eğitimdir (8 SAAT)
Not: Modül öğrenme süresi 40 saat olarak
planlanmıştır.
ÖN KOŞUL Yakıcı Cihaz Montajı 1 modülünü almış olmak.
Gerekli malzeme ve araç-gereçleri hazırlayarak,
YETERLİK doğalgazlı kombiler, kat kaloriferi ve brülörlerinin
montajını yapabilmek.
Genel Amaç
Gerekli ortam sağlandığında, doğal gaz yakıcı cihazları
montajını tekniğine ve ölçüsüne uygun olarak
yapabileceksiniz.

Amaçlar
MODÜLÜN AMACI
1. Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun olarak
gazlı kombinin montajını yapabileceksiniz.
gazlı kat kalorifer kazanı montajını yapabileceksiniz.
gazlı brülörlerin montajını yapabileceksiniz.

ii

Ortam: Sınıf, atölye, laboratuar, işletme, kütüphane,
ev, bilgi teknolojileri ortamı (İnternet) vb kendi kendinize
veya grupla çalışabileceğiniz tüm ortamlar.
EĞİTİM ÖĞRETİM
ORTAMLARI VE
Donanım: Doğal gaz yakıcı cihaz, boru anahtarı,
DONANIMLARI
kurbağacık, doğal gaz macunu, Keten, fitings, açma kapama
ve kontrol elemanları, fleks, eldiven, önlük, not defteri,
kalem, metre, testere.

Modülün içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden
sonra, yaptığınız çalışma ile arkadaşlarınızın çalışmasını ve
öğretmenin yaptığı örnek çalışmayı karşılaştırınız ve notlar
alınız. Aldığınız notlar ile bilgi ve becerilerinizi ölçerek kendi
ÖLÇME VE
kendinizi değerlendiriniz.
DEĞERLENDİRME
Öğretmen, modül sonunda teorik ve pratik
performansınızı ölçme teknikleri uygulayarak, modül
uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri
değerlendirecektir.

iii

GİRİŞ

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme meslek alanını seçmeniz, sizin zevkli mesleğe
başlamanızı sağlayacaktır. Severek ve isteyerek mesleğinizi icra etmeniz başarınızı
artıracaktır.

Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme mesleğine sahip kişi; mesleğinin önemini bilmeli
ve onunla gurur duymalıdır. Bunu da giyimi, tavırları, mesleğine gösterdiği ilgi ve teknolojik
gelişmeleri yakından takip ederek çağa ayak uyduracak şekilde kendisini yetiştirerek
göstermelidir.

Yakıcı Cihaz Montajı 1 modülünde gaz yakan cihazları (Pişiriciler, sobalar ve
şofbenler) görmüştük. Ancak kombiler, kat kalorifer kazanı ve brülörleri geniş kapsamda
olmalarından dolayı ayrı bir modül olarak (Yakıcı Cihaz Montajı 2) ele aldık.

Yakıcı Cihaz Montajı 2 modülü ile kombi, kat kaloriferi ve brülörlerin montajı, bakımı
ve onarımı ile ilgili bilgi ve beceriler kazanacaksınız.

Bu modülde, ısıtma ve doğal gaz iç tesisatçılığın önemli bölümlerinden, kombi, kat
kaloriferi ve brülörlerinin montaj, bakım ve onarım faaliyetlerini göreceksiniz.

1

ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ

Gerekli donanımı kullanarak standartlara uygun olarak doğalgazlı kombinin montajını
yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

 Gaz tesisatı çeken ve gaz yakan cihazların montajını yapan firmaların
uygulamalarını, ustalar çalışma yaparken gözlemleyiniz ve notlar tutunuz.

1. KOMBİ CİHAZLARININ MONTAJLARI,
BACA VE GAZ BAĞLANTILARI

1.1. Kombi Cihazı
Kombi, bireysel ısıtma ve kullanım sıcak suyu temini için tasarımlanmış duvar tipi
cihaz olup, hem kat kaloriferi hem de şofben görevini yerine getirmektedir.

Şekil 1.1: Kombi parçaları montaj şeması
3

Bu cihazlar şofben gibi duvara monte edildiklerinden az yer kaplayan cihazlardır.
Kapasiteleri ise 20.000 kcal/h ile 30.000 kcal/h ( 17,5 kW - 35 kW ) arasındadır. Kat
kaloriferlerinden farkı, şofbenlerde olduğu gibi bir boru demetinden akan suyun ısıtılmasıdır.
Yani akış durumundaki suyun anında ısıtılması söz konusudur. Sıcak su kullanımı için
musluk açıldığında ısıtmaya ara verilir, sıcak su kullanımı bittiğinde musluk kapanınca
tekrar ısıtmaya geçer.

Resim 1.1: Kombi bağlantı ağız aralığı
Isıtma eşanjörünün bakır, çelik ve döküm olan tipleri vardır. Sıcak su gereksinimi
kombi aygıtı içindeki boyler veya ani su ısıtıcısı ile sağlanır.

Şekil 1.2: Boylerli kombi çalışma sistem şeması

4

Pilot alevli ve elektronik ateşlemeli tipleri vardır. Pilot alevlide manyetolu çakmak
kullanılarak pilot alevin oluşması sağlanır, pilot alev sürekli olarak yanar. Elektronik
ateşlemeli aygıt açıldığında otomatik olarak ateşleme yapılır.

Resim 1.2: Kombi kontrol paneli

Çalışma prensibine göre kombiler iki ayrı
tiptedir:
 Denge bacalı (Hermetik) kombiler
 Açık bacalı kombiler
Cihaz gövdesinden itibaren 75 mm’lik
mesafe içinde hiçbir yanabilir yüzey
bulunmamalıdır.
İleride tesisat borularının cihazdan ayrılması
gerekebileceği ihtimali her zaman dikkate
alınmalıdır.
Kombi ahşap binalara monte edilecekse,
yürürlükteki bölgesel ve milli kanun ve
yönetmeliklere uyulmalı, gaz dağıtım şirketine
başvurulmalıdır.
Şekil 1.3: Kombi montaj boşlukları

5

Resim 1.3: Kombi hidrolik grubu
1.1.1. Yoğuşmalı Kombi
Yoğuşmalı cihazlar, kullanım ve ısıtma sıcak suyunu sağlamak için kullandıkları
gazın yanma ısısı dışında atık gazın içindeki su buharınıda yoğuşturarak, buharın yoğuşma
gizli ısısından faydalanıp genellikle denge bacalı olarak imal edilen cihazlardır (TS EN
677).

Yoğuşmalı cihazların çalışma prensibi normal fanlı cihazların çalışması gibidir. En
önemli fark ısı esanjörlerinin yakıcıdan ve baca gazlarından daha fazla ısıyı absorbe
edebilecek yapıda daha büyük bir alana sahip olmasıdır. Ana eşanjör, kombi dönüş suyu
sıcaklığı yeteri kadar düşük olduğunda baca gazlarını 54 ºC' nin altına düşürecek ve baca
gazlarını soğutabilecek özelliğe sahiptir.

Resim 1.4:Yoğuşmalı kombi hidrolik grubu

6

Şekil 1.4: Yoğuşmalı kombi sistem şeması

7

Sıcaklığı 54 ºC' nin altına düşürülen baca gazları içerisindeki su buharı yoğunlaşır ve
su buharı içerisindeki gizli ısı geri kazanılarak kazanda kullanılır. Eğer bu kazanım
yapılmamış olsa bu ısı baca gazlarıyla atık ısı olarak atılacaktır.

Baca gazı sıcaklıkları klasik kombilerde 200–250 ºC iken bu değer yoğuşmalı
kombilerde 50-60 ºC civarındadır ve potansiyel kazanç buradan elde edilmektedir. baca
gazları içerisindeki su buharı 54 ºC'de yoğuşmaya başlar. Yoğuşma olabilmesi için kombi
geri dönen suyun sıcaklığının 50 ºC' nin altında olması gerekir. Bu tip kombilerde geçerli
olan en önemli kural, kombi dönüş sıcaklığı ne kadar düşük ise kombi verimini o kadar
yüksek olmasıdır. Bu nedenle kazanın uzun süre ve düşük sıcaklıkta çalışacak şekilde tesisat
tasarımı çok önem kazanmaktadır.

Dönüş suyu sıcaklığının asgari sıcaklığı 30 ºC' dir Yoğuşmalı kombiler için ideal olanı
radyatörlü ve yerden ısıtmalı sistemlerde dönüş suyunun gerektiği kadar soğuk olması, baca
gazındaki su buharının yoğuşturulması ve gizli ısısından faydalanılmasıdır. Bu durumda
yoğuşmalı kombi yüksek verimde kullanılacak ve klasık kombilere oranla %15-20 daha fazla
yakıt tasarrufu sağlanacaktır. Ancak aynı çalışma koşullarında yoğuşma olmaksızın bile
yoğuşmalı kombilerin verimleri klasık kombilere göre % 8-10 daha yüksektir.

1.1.1.1. Cihazların Montajının Yapılamayacağı Yerler
Binaların merdiven boşlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına,
Baca duvarları üzerine,
Apartman aydınlıklarına,
Hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun; açık balkonlara, yatak odası, banyo ve
tuvaletlere yoğuşmalı tip cihazların montajı yapılmamalıdır.
1.1.1.2. Cihazların Montajının Yapılacağı Yerler İçin Genel Kurallar
Cihazların, bina yapı elemanına bağlantısı rijit şekilde olmalı, cihaz ile gaz hattı
arasındaki bağlantı ise esnek bağlantı elemanı ile yapılmalıdır.
1.1.1.3. Atık Gaz Tesisatı
Anma ısıl yükü 28 kW ve üzerindeki yoğuşmalı tip cihazlara ait atık gaz tesisatı
mutlaka bir baca ile irtibatlandırılmalı atık gaz bağlantısı ve baca, tam sızdırmaz ve
standardlara uygun ekipmanlardan oluşmalıdır.
Yoğuşmalı tip cihazlara ait atık gaz bağlantıları esnek malzemeden yapılmamalıdır.
1.1.1.4. Cihaz Yanma Havası Temin Tesisatı
Yoğuşmalı tip cihazlara ait yanma havası, montaj odası ve bitişik hacimlerden temin
ediliyor ise, montaj odasının hacmi cihazın her 1 kW toplam anma ısıl gücü için 1m3
olmalıdır. Cihazın monte edileceği odanın hacmi cihaz/cihazların toplam anma ısıl gücünün
her 1 kW’ı için 1m3’den az ise, yanma havası, cihazın monte edileceği odaya bitişik bir veya
birden fazla odadan her biri en az 150 cm2 serbest enkesit alanlı iki menfez ile temin edilir.
Bu şekilde birbirine bitişik odaların toplam hacmi 1 kW anma gücü başına en az 1m3 olmalı,

8

iki menfez de aynı duvara açılmalı, üst menfez tabandan en az 1.80 m yüksekliğe, alttaki
menfez döşemeden en fazla 45 cm yüksekliğe açılmalıdır.
Cihazların monte edildikleri mahaldeki havalandırma menfezleri yatak odaları, banyo
ve tuvaletlere açılmamalıdır.
Yanma havası, dış ortamdan temin edilecek ise bununla ilgili tesisat bağlantısı üretici
firma orijinal ekipmanları ile yapılmalıdır.
1.1.1.5. Yoğuşma Suyunun Tahliyesi
Cihazda meydana gelecek yoğuşma suyunun tahliyesi için özel tahliye tertibatı
yapılmalıdır. Tahliye bağlantısı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi veya lavabonun atık su
hattına uygun bir şekilde irtibatlandırılmalıdır.
Ancak, tahliye hattında su buharı da bulunabileceğinden bağlandığı atık su hattına
zarar vermemesi için devreye bir buhar kapanı konulabilir. Tahliye bağlantı borusu
korozyona dayanıklı ve iç çapı en az 20 mm olmalı ve uygun eğim ile yapılmalıdır.
1.1.1.6. Cihaz Bağlantıları
Her cihazın girişine bir adet kesme vanası mutlaka konulmalıdır. Cihaz bağlantıları
cihaz vanası ile cihaz bağlantı rakoru arasına yerleştirilen bükülebilir, esnek, ondüleli,
paslanmaz çelik hortumdan oluşmalıdır. Cihaz esnek bağlantı elemanı TS 10670’ e uygun
olmalıdır. Esnek bağlantı elemanı alev ve sıcak gazlardan etkilenmeyecek bir biçimde
yerleştirilmelidir.

Şekil 1.5: Yoğuşmalı kombi
Mutfak cihazlarının gaz hattı bağlantılarında kullanılacak olan esnek bağlantı
hortumunun uzunluğu en fazla 120 cm, diğer tip cihazlar ( Kombi, Şofben, Soba vb.) için
esnek bağlantı hortumunun uzunluğu en fazla 40 cm olmalıdır. Doğal gaz hattı bağlantısı

9

esnek bağlantı elemanı ile yapılan cihazlar ( Mutfak cihazları hariç) yere veya duvara
sabitlenmelidir.

Şekil 1.6: Yoğuşmalı kombi taze hava besleme-atık gaz tahliye sistemi

Yoğuşmalı kombilerde yoğuşma olabilmesi için baca gazı sıcaklığı 56º C’nin altında
olmalıdır. Bunun içinde kazan suyu sıcaklığı 50º C’yi geçmemelidir.

10

Bu durumda ısıtma sistemi 50–30º C veya 40–30º C şeklinde
gerçekleşir. Mevcutta 90–70º C veya 80–60º C sıcak su rejimlerine
göre seçilmiş ve yerleştirilmiş radyatörler varsa, radyatör sayısının
veya diliminin arttırılması gerekir.
Radyatörler yetersiz ise ortamı ısıtabilmek için mecburen
kazan suyu sıcaklığını yükseltecek ve yoğuşma yapılamayacaktır.

Şekil 1.7: Yoğuşmalı kombili sistem
Yoğuşmalı cihazlar için en uygun sistem zaten düşük sıcaklıklarda çalışan bir sistem
olan yerden ısıtma sistemidir.
Yoğuşmalı cihazlardan en yüksek verimi alabilmek için ,dış hava sensörü takılması
tavsiye edilir.
1.2. Denge Bacalı Kombi (Hermetik)
Hermetik (Denge bacalı) kombiler yanma için gereken havayı dışardan alıp baca
gazlarını da dışarı atan dolayısıyla, bulunduğu mekânın havasını kullanmayan özelliktedir.
Atık gaz fan ile iç borudan dış ortama cebri olarak atılırken, dış borudan da yanma havasını
yanma odasına çeker.

Şekil 1.8: Denge bacalı kombi
Hermetik (Denge bacalı) kombi cihazlarının bina bacasına ihtiyacı yoktur, evin dış
ortama açılabilen herhangi bir mekânına monte edilebilirler bu sebepten iç ortam
havalandırma şartı yoktur.
Binada standartlara uygun müstakil baca mevcut ise bacalı, baca standartlarına uygun
olmayan bir baca var veya hiç baca yoksa hermetik kombi tercih edilmelidir.
11

Hermetik (Denge bacalı) kombi ortamın havasını kullanmadığı için kısıtlama
getirmeden kullanılır. Hermetik (Denge bacalı) kombiler mutlaka dış duvara veya dış duvara
yakın bir yere monte edilmeli ve hava akım borusu atmosfere açık olmalıdır. Apartman
aydınlıklarına konmaya uygun değildir.
1.2.1. Denge Bacalı Kombi (Hermetik) Cihazı Montaj kuraları
1.2.1.1. Hermetik (Denge bacalı) kombi için yer seçimi
Hermetik (Denge bacalı) kombiler bulunduğu ortamın havasını kullanmadığından,
takıldığı mahalde hacim sınırlaması ve havalandırma şartı aranmaz. Hermetik (Denge bacalı)
kombi, hiçbir şekilde normal baca kanalına bağlanamaz.
Cihaz dış ortama açık bir balkona ancak kapalı bir dolap
içine konulması şartı ile monte edilebilir. Bu durumda, cihazın
soğumasını sağlamak ve servis verebilme imkânı sağlamak
için kombinin dış kenarları ile dolabın arasında en az 15 cm
boşluk bırakılmalıdır
Cihaz mümkün olduğunca dış duvara yakın bir yere
monte edilmelidir. Cihazla birlikte 75 cm uzunluğunda
Hermetik baca (Atık Gaz Donanımı) verilmektedir. Belirtilen
kurallara uymak şartıyla, bu mesafeyi 3 metreye kadar tek
dirsek kullanım şartı ile uzatmak mümkündür. (Bu mesafe
cihazın teknik özelliklerine göre değişebilir, cihazın teknik
özelliklerine bakılmalıdır.)
Şekil 1.9: Kombi dolap içi montaj ölçüsü

1. Hava Prostatı
2. Fan
3. Eşanjör
4. Brülör
5. Gaz Armatürü
6. Genleşme Deposuı
7. Otomatik pürjörlü pompa
8. Manyetik şalter
9. Su doldurma/boşaltma vanası
10. Yetersiz su şalteri
11. Emniyet ventili
12. Kalorifer dönüş
13. Kullanma suyu giriş
14. Gaz girişi
15. Sıcak kullanma suyu çıkış
16. Kalorifer gidiş
17. Sıcak su sensörü
18. Aşırı ısınma(Limit) termostatı
19. Kalorifer gidiş suyu sensörü

Şekil 1.10: Denge bacalı kombi hidrolik şeması

12

1.2.1.2. Hermetik (Denge Bacalı) Kombi Montajının Yapılamayacağı Yerler
Binaların genel kullanımına açık merdiven boşlukları, koridorlar, aydınlıklar gibi
yerlere monte edilmemelidir. Baca duvarları üzerine monte edilmemelidir.
Cihaz, bir fırın veya ocak üzerine monte edilmemelidir. Cihazın monte edildiği
mahalde donma tehlikesi olmamalıdır. Ortamda asit buharı bulunmamalıdır. Patlayıcı madde
bulunan mahaller monte edilmemelidir.

Resim 1.5: Denge bacalı kombi (hermetik)

1.2.1.3. Hermetik (Denge Bacalı) Kombilerin Atık Gaz Tesisatı
Hermetik (Denge bacalı) kombilerin atık gaz tesisatında, yanma için temiz hava temini
ve atık gaz çıkışını sağlayan ve rüzgâra karşı koruyucu tertibatlı, orijinal parçalar
kullanılmalı ve bunlar kullanım ve tesis kılavuzu talimatlarına göre monte edilmelidir.
Kombi ile birlikte verilen atık gaz donanımının boyunun yetmediği durumlarda, ilave atık
gaz boru ve aksesuarları temin edilecektir.
Hermetik (Denge bacalı) kombilere ait baca çıkışları mutlaka direkt dış ortama açık,
hava dolaşımı olan yerlere bağlanmalıdır. Hermetik (Denge bacalı) kombi, hiçbir şekilde
normal baca kanalına bağlanamaz.
Cihazın atık gaz sisteminin dışarıda kalan kısmı, “Büyük Çaplı Dış Borunun Ucu“
duvarın dış yüzeyinden taşmayacak şekilde kesilmelidir. Hermetik (Denge bacalı) kombi
baca çıkışına 40 cm’ den daha yakın yerde açılabilen pencere vb. yapı elemanı
bulunmamalıdır.
1.2.1.3.1. Hermetik (Denge bacalı) Cihazların Baca Çıkışları
Apartman havalandırma ve aydınlık boşluklarına, geçit ve koridorlara, binalar arası
avlulara, dar saçak aralıklarına, balkonlara(Açık veya Kapalı ),asansör boşluklarına, atık gaz
çıkışını engelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına, başka birimlere temiz hava sağlayan
açıklıklara, doğrudan rüzgâr direncine maruz kalabilecek yerlere verilemez.
İnsanların geçtiği yerlerde; örneğin, kaldırımlarda baca çıkış yüksekliği en az 2m
olmalıdır. Kaldırımlara cepheli yan bodrum binalar için gerekli emniyet tedbirleri alınmak
şartıyla bu yükseklik en az 1 metre olabilir.
13

Şekil 1.11: İnsanların geçtiği yerlerde baca çıkışı
Açık alanlarda baca çıkışı yerden en az 0.3m yükseklikte olmalı ve baca çıkışları
paslanmaz veya galvanize çelik tel örgü kafeslerle korunmalıdır. Araç trafiğinin olduğu
yerlerde bu durum oluşabilecek bir darbeye karşı göz önünde bulundurulmalıdır.

Şekil 1.12: Taşıt geçişi olan yerlerde baca çıkışı
Dışarıya taşan çatı veya ahşap kaplamanın, üstten bacaya uzaklığı en az 0.5 m
olmalıdır. Atık gaz çıkış ağzının karşı bina ile olan mesafesi, atık gaz atış doğrultusunda en
az 3 m. olmalıdır. Hermetik (Denge bacalı) atık gaz bacasının duvardan çıkması tercih
edilmelidir. Atık gaz sisteminin tahliye çıkışı camdan yapılırsa, en az 40cm uzaktaki
camların açılmaması gerekir.

Şekil 1.13: İki bina arasında baca çıkışı
1.2.1.4. Baca Çıkışlarının Yerleştirilmesi ile İlgili Asgari Ölçüler
Bir pencerenin altında, bir hava menfezinin altında, yanında, düşey veya yatay boru
yanında 60cm. Yağmur kanalının altında, balkon altında, binanın dış köşesinden mesafe 30
cm. Bir pencerenin yanında 40 cm. Bir binanın iç köşesinden mesafe, iki baca çıkışı yatay
mesafe 100 cm. İki baca çıkışı düşey mesafe 150 cm. Zeminden veya döşemeden mesafe 180
cm olmalıdır.

14

1.2.2. Hermetik (Denge bacalı) montajı ve kombi tesisatı
Cihazla birlikte, aksesuar kutusu içinde bir montaj şablonu verilmektedir. Bu kâğıt
şablon yardımıyla, aksesuar kutusu içinde ayrıca verilmiş olan askı kancası ve bağlantı
plakası konumları ayarlanmalıdır. Cihazın duvardaki yeri belirlendikten sonra askı kancası
ve bağlantı plakası duvara tespit edilmelidir
Kombi bağlantı plakasının duvara montajı için cihazla birlikte verilen uzun vida ve
dübellerin tamamı kullanılmalı ve montajın sağlamlığı kontrol edilmelidir. Yoğuşmalı
kombilerin drenaj bağlantısı sifon yardımıyla gidere bağlanmalıdır. Cihaz ile bağlantı plakası
arasındaki bağlantılar yapılırken, cihazla birlikte verilen conta ve filtreler montaj
kılavuzunda belirtildiği gibi uygun yerlere takılmalıdır.
1.2.2.1. Denge Bacalı Kombinin Duvara Asılması

 Cihaz askı parçasının pozisyonunu gerekli servis ve müdahale boşluklarını ve
baca konumunu göz önüne alarak belirleyiniz.
 Cihaz askı parçasını cihaz ile birlikte verilen dübel ve vidalar yardımıyla yatay
olacak şekilde duvara sabitleyiniz.
 Kombiyi askı parçasına asınız.

1 – Kalorifer gidiş 3/4”
2 – Sıcak su çıkışı 1/2”
3 - Gaz girişi 3/4”
4 – Soğuk su girişi 1/2”
5 – Kalorifer dönüş 3/4”
6 – Duvar
7 - Askı
8 – Cihaz kapağı

Şekil 1.14: Denge bacalı kombi montajı

15

1.2.2.2. Isıtma ve Kullanım Suyu Tesisatı Genel Kuralları
Kombilerin tesisatı TSE ve MMO teknik şartnamelerine uygun yapılmalıdır. Montajda
kullanılacak malzemeler (Boru, fittings, vana, filtre ve atık gaz boruları vb.) TSE belgeli
olmalıdır. Montajda kullanılacak malzemelerin gözle muayenesi yapılacak, montaj öncesi
kir, pas ve çapaklardan arındırılacaktır.
Kalorifer tesisatı minimum 5 bar basınca uygun şekilde tesis edilmelidir. Sıcak su ve
kalorifer tesisatı duvar geçişlerinde kılıf kullanılacaktır. Radyatörlerdeki havanın
alınabilmesi için, her radyatör grubuna hava tahliye pürjörü konulmalıdır.
Cihazın montajına başlamadan önce kalorifer tesisatı devresi bol su akıtılarak yabancı
maddelerden temizlenmelidir. İlk çalıştırma için yetkili servis çağırılmadan önce tesisat su
ile doldurularak hidrolik test uygulanmalı ve borulardaki sızdırmazlık mutlaka sağlanmalıdır.
Emniyet ventilinden tahliye edilen suyu, su giderine iletmek üzere, tahliye hortumu
bağlanması uygundur. Tahliye hattı üzerine vana konulmamalıdır. Sistemde termostatik
vanalar kullanılacaksa en az bir radyatörün termostatik vanalı olmaması gerekir.

Şekil 1.15: Kombi tesisat şeması
1.2.2.3. Atık Gaz Sisteminin Montajı
Atık gaz sistemi uygun dış duvarın konumuna göre kombinin üst çıkışından, arka
duvara, sol taraftaki veya sağ taraftaki duvara monte edilebilir. Atık gaz sistemi yatay
pozisyonda uygulanacaktır. Sokaktaki yağmur suyunun, cihazın içine girmesini önlemek
için, dışarıya/aşağıya doğru % 1-2 meyilli yapılması gereklidir (Yoğuşmalı kombiler hariç).
Yoğuşmalı kombiler içinde atık gaz sistemi yatay pozisyonda uygulanacaktır. Fakat
cihazın drenaj bağlantısı bulunduğu için dışarıya/yukarıya doğru % 1–2 meyilli yapılması
gereklidir.
Baca milli ve yerel yönetmeliklere uygun olarak monte edilmelidir. Çıkış borusu
herhangi bir yeri tıkamamalı ve başka şeylere engel ve sıkıntı teşkil etmemelidir. Çıkış
borusu plastik veya boyalı bir oluğun 1000 mm yakınından veya boyanmış saçakların 500
mm yakınından geçiyorsa, oluk yâda saçağın alt kısmına en az 1000 mm uzunlukta bir
alüminyum siper konulmalıdır.
16

Çıkış borusu insanların ulaşabildiği yüzeylerin 2 metreden daha az yükseğinde ise,
temasa karşı herhangi bir koruyucu siper monte edilmelidir. Çıkış borusu siperi düzgün
şekilde ve paslanmaz veya kaplamalı vidalarla duvara sabitlenmelidir. Kimi hava şartlarında
çıkış borusu su buharı yayabilir, bu buharın rahatsızlığa sebebiyet verebileceği yerlere
montajdan kaçınılmalıdır. Yanma ürünlerinin (Atık gaz) çatı havalandırma boşluklarına
girmemesi temin edilmelidir.

Şekil 1.16: Denge bacalı kombi atık gaz bağlantısı
Baca sistemi dış duvardan müdahaleye gerek olmaksızın oda içerisinden monte
edilebilir. Bunun için, özellikle kalın duvarlarda, çıkış borusunun duvardan geçtiği kanalın iç
yüzeyini astarlamak için duvara bir boru ( Yatak gibi…) geçirilmelidir.
1.2.2.4. Doğal Gaz Tesisatı
Doğalgaz ile kullanım için, öncelikle ve mutlaka, mevcut TSE standartları ve yerel gaz
dağıtım şirketlerinin (İgdaş, EGO, Esgaz vb.) talimat ve şartnameleri doğrultusunda
“Doğalgaz Tesisat Projesi” hazırlanmalı ve onaylatılmalıdır. Tesisat tamamlandıktan sonra,
yerel gaz dağıtım şirketinden “Gaz Açma Belgesi” almadan önce, cihaz kesinlikle
çalıştırılmamalıdır. Doğalgaz besleme basıncı 20-21 mbar. dır. Borular, paslanmaya karşı
boyanacaktır. Gaz tesisatı duvar geçişlerinde kılıf kullanılacaktır.
1.3. Açık Bacalı Kombi
1.3.1. Bacalı Kombi Cihazları
Bacalı kombilerde yanma odası cihazın bulunduğu ortama açıktır ve yanma sırasında
cihaz, ortamın havasını kullanır. Bacalı kombiler banyoya, yatak odalarına, apartman
boşluğu gibi ortamlara ve hacmi en az 12 m3 ten az olan yerlere monte edilemez.

17

Şekil 1.17: Açık bacalı kombinin baca bağlantısı
Bacalı kombilerde fan yoktur. Atık gaz, sıcaklığından dolayı genleşerek yükselir,
tabii bir çekim ve baca vasıtasıyla dış ortama atılır. Bu nedenle bacalı kombi cihazları
standartlara uygun yapılmış bir bina bacasına bağlanmalıdır

1. Atık gaz termostatı
2. Davlumbaz
3. Eşanjör
4. Brülör
5. Gaz armatürü
6. Genleşme deposu
7. Otomatik pürjörlü pompa
8. Manyetik şalter
9. Su doldurma/boşaltma vanası
10. Yetersiz su şalteri
11. Emniyet ventili
12. Kalorifer dönüş
13. Kullanma suyu giriş
14. Gaz girişi
15. Sıcak kullanma suyu çıkış
16. Kalorifer gidiş
17. Sıcak su sensörü
18. Aşırı ısınma(limit) termostatı
19. Kalorifer gidiş suyu sensörü

Şekil 1.18: Açık bacalı kombi hidrolik şeması
Bacalı kombilerde yanma sonucu oluşan atık gazlar, mevcut baca aracılığıyla dışarıya
atılır. Hava girişi ve bacası şartnamelere uygun olmayan yerlerde bu tip cihazların
kullanılması can güvenliği açısından tehlikeli olduğundan Gaz şirketi tarafından gaz açma
onayı verilmemektedir.

18

Kombi, cihaz üst seviyesi tavandan minimum 500 mm aşağıya gelecek şekilde monte
edilmelidir. Cihazın monte edildiği duvarda çıkıntı yapan kiriş varsa kombi-tavan yüksekliği
kirişten itibaren alınmalıdır. Bu, kombiye daha sonra yapılacak
müdahaleler için önemlidir. Cihaza yakın bir yerde bir emiş fanı
bulunuyorsa, bu, kombinin hava emişini
etkileyebilir. Bu durumda ilave bir menfez açılarak
fanın etkisi elimine edilmelidir.
Bacalı tip kombiler yanma işleminin
gerçekleşmesi için gerekli havayı monte edildikleri
mahalden alan cihazlardır. Bu sebeple monte
edildikleri mahallin hacmi ile ilgili bazı
sınırlamalar mevcuttur.

Resim 1.6: Bacalı kombi
1.3.1.2. Açık Bacalı Kombi Cihazı Monte Yerleri İçin Genel Kurallar

1.3.1.2.1. Yer Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar
Kombi üzerindeki baca çıkış ağzı ile baca deliği
arasında dikey olarak en az 33 cm mesafe
(Hızlandırma parçası) bırakılması gerektiği dikkate
alınmalı ve cihazın yer seçimi buna göre yapılmalıdır.
Bunun sağlanabilmesi için ürün ile birlikte verilen
montaj şablonu kullanılmalıdır.
Cihaz, yüksek sıcaklığa dayanıklı ve sağlam bir
duvara monte edilmelidir. Eğer duvar yanabilir bir
malzemeden yapılmışsa, yanmaz malzeme ile
korunmalıdır. Cihaz iyi havalandırılan bir ortama
monte edilmelidir.

Şekil 1.19: Tezgâh üstü kombi montajı
Cihaz, müşteri rızası ve talebi olsa dahi banyoya veya duşu, küveti olan kapalı bir
odaya ve yatak odasına monte edilemez.
Cihaz dış ortama açık bir balkona monte edilmemelidir. Baca şartlarının sağlanması
şartıyla, kapalı balkona cihaz monte edilebilir (Mahya seviyesini geçecek yeni bir baca
yapılabilir veya mevcut bacaya bağlanabilir.). Kombi, set veya tezgâh üstüne monte
ediliyorsa, kombinin alt tarafında en az 30 cm mesafe bırakılmalıdır. Cihaz kapalı bir dolap
içine monte edilmemelidir.

19

Bacalı cihazlar mümkün olduğunca bacaya yakın bir yere monte edilmelidir (Baca
bağlantısız kullanılamaz.). Cihazın monte edileceği mahallin hacmi için, bacalı cihazlarda
havalandırma ve hacim şartları mutlaka sağlanmalıdır.
1.3.1.2.2. Bacalı Cihazların Monte Edilemeyeceği Yerler
Binaların genel kullanıma açık apartman koridorları, merdiven boşlukları,aydınlıklar
v.b. yerlere,baca duvarları üzerine,apartman aydınlıklarına,hacim ve büyüklüğü ne olursa
3
olsun; açık balkon, yatak odası, banyo ve tuvaletlere, net hacmi 12 m ten küçük
mahallere,cihaz kapalı bir dolap içine monte edilmemelidir.
İçinde kolay yanabilen madde bulunan ve yanması halinde özel bir tehlike
oluşturabilen oda veya bina bölümlerine, içinde patlayıcı maddeler bulunan mahallere
yerleştirilemez.
Cihaz, bir fırın veya ocak üzerine monte edilmemelidir, cihazın monte edildiği
mahalde donma tehlikesi olmamalıdır. Ortamda asit buharı bulunmamalıdır.
1.3.1.2.3. Bacalı Cihazların Monte Edilebileceği Yerler
Kapalı balkonlar (Şartnameye uygun bacaya bağlamak şartıyla),mutfaklar, salonlar
(İnsan yatmaması şartıyla), hol ve girişler.
Not: Cihaz iyi havalandırılan bir ortama monte edilmelidir. Havalandırma ve baca
şartları kesinlikle sağlanmalıdır.
1.3.1.2.4. Bacalı cihazlarda Havalandırma ve Hacim Şartları

 Bacalı kombi çok iyi havalandırılan bir yere monte edilmeli, cihazın bulunduğu
yere sürekli temiz hava girmelidir.
Tek mekânda kullanım
Cihazın bulunduğu mahal, en az 12 m3
hacme sahip olmalı ve doğrudan dış ortama
(Sokağa) açılan ve her biri net 75 cm2 lik 2 adet
havalandırma menfezi bulunmalıdır
Menfezler, duvar veya pencere üzerinde
bulunmalıdır. Üst taraftaki menfez döşemeden
en az 180 cm yukarıda ve mümkün olduğunca
tavana yakın olmalı, alt taraftaki menfez ise
döşemeden en fazla 45cm yüksekliğe
açılmalıdır.

Şekil 1.20: Tek mekândan havalandırma

20

 İki menfez yerine, 1 ad. En az 150 cm2 lik net ölçüye sahip bir alt menfez
olabilir. Menfezler, kapatılamaz tipte (Sürekli açık) olmalıdır.

Şekil 1.21: Havalandırma menfezleri
İki mekânın birleştirilmesiyle kullanım
Cihazın bulunduğu yer en az 12 m3 hacme sahip değilse veya doğrudan dış ortama
(Sokağa) açılan ve her biri net 75 cm2 lik 2 adet havalandırma menfezi mevcut değilse veya
her ikisi birden sağlanmıyorsa, bu mekânda kombi kullanılamaz. Bu durumda kombinin
bulunduğu mekân ile komşu bir mekânın birleştirilmesi gerekir. Kombinin her 1 kw değeri
için 1 m3 hacim şartı sağlanmalıdır.Kombinin bulunduğu yer ile birleştirilen oda arasında,
her biri en az 150 cm2 net ölçüde olan 2 adet menfez bulunmalı, yâda 300 cm2 net ölçüde alt
menfez bulunmalıdır.
Menfezler kapatılamaz tipte olmalıdır. Bunu sağlamak için, menfezler tercihen
kapılara açılmalıdır. Üst taraftaki menfez döşemeden en az 180 cm yukarda ve mümkün
olduğunca tavana yakın olmalı, alt taraftaki menfez ise döşemeden en fazla 45 cm
yüksekliğe açılmalıdır.
Alt menfezin
yerine, arzu edilirse, kapı
altı net 5 cm kesilebilir.
Kesim işleminde (Halı,
mermer vb.) yükseklikler
göz önüne alınarak, net
mesafe bırakılmalıdır.

Şekil 1.22: İki mekândan havalandırma
Ortak hacme, mutlaka direkt dış ortamdan (Sokaktan) sürekli hava girişini sağlayacak
toplam net 150 cm2 lik menfez bulunmalıdır. Menfezler en az net 75 cm2 lik 2 adet veya en
az net 150 cm2 lik 1 adet olmalıdır.Üst taraftaki menfez döşemeden en az 180 cm yukarda ve
mümkün olduğunca tavana yakın olmalı, alt taraftaki menfez ise döşemeye yakın olmalıdır.
21

1.3.1.2.5. Bacalı Cihaz Atık Gaz Borusu ve Baca Bağlantısı
Bacalı kombilerin emniyetli çalışması
yönünden, bacaya bağlanması zorunludur. Atık
gaz boru malzemesi paslanmaz çelik ve en az
0.6 mm. emaye edilmiş çelik sac olabilir.
Galvaniz sac, plastik ve asbest malzeme
kullanılmamalıdır. Kombi baca bağlantısı için
rijit boru veya spiral boru kullanılabilir. Spiral
baca borusu kullanılıyor ise, ek yapılmamalı
ve 0,5 metre aralıklarla tavana veya duvara
sabitlenmelidir.
Cihaz baca davlumbazından sonra dik
olarak yükselen ve en az uzunluğu 33 cm olan
baca hızlandırma parçası olmalıdır.
Hızlandırma parçasından sonra dirsek
konulmalıdır.

Şekil 1.23: Açık bacalı kombi montaj ölçüleri
Atık gaz boruları, bacaya 2° - 3° 'lik bacaya doğru yükselen eğim ile bağlanmalı ve
baca en kesitini daraltmayacak biçimde monte edilmelidir.
Atık gaz boruları birbirine sızdırmaz şekilde bağlanmalı ve ek yerlerinde sızdırmazlık
malzemeleri kullanılıyor ise sıcağa dayanıklı olmalıdır. Bunun için ısıya dayanıklı ve
yapışkanlı alüminyum folyo sızdırmazlık bandı kullanılmalıdır.
Atık gaz boruları yanıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu mahaller, yatak odaları,
banyo ve tuvaletlerden geçirilmemelidir. Atık gaz borularının en kesit alanı cihazın
davlumbaz çıkışındaki en kesit alanından daha küçük olmamalıdır.
Cihaz baca borusu aydınlığa bağlanmamalı, pencereden dışarı çıkarılmamalıdır
bulunmalıdır.
Baca milli ve yerel yönetmeliklere uygun olarak monte edilmeli verilen çaplardan
daha küçük çapta boru kesinlikle kullanılmamalıdır. Cihazlar mümkün olduğunca bacaya
yakın yerleştirilmelidir ve en kısa yoldan bacaya bağlanmalı, dirsek, T bağlantı ve yatay
uzantılardan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.
Tek dirsek kullanılması durumunda baca borusunun yatay uzunluğu en fazla 2 metre
olmalıdır. İki dirsek kullanılması durumunda en fazla 1 metre olmalıdır. Binanın en üst
katına bağlanan kombilerde baca borusu yatay uzunluğu maksimum 1 m olmalı ve tek dirsek
kullanılmalıdır.
Kombi, kurallara uygun, temiz ve iyi bir çekişe sahip olan bir baca kanalına
bağlanmalıdır. Baca kanalı müstakil tip olmalı ve her cihaz ayrı bacaya bağlanmalıdır. Adi
şönt tipi baca kanalı kesinlikle kullanılmamalıdır. Atik gaz çıkış boruları kapı, pencere vb. en
az 20 cm uzakta olacak şekilde yerleştirilmelidir. Bu mesafe yalıtım malzemeleri ile
azaltılabilir.

22

Atık gaz boruları, merdiven, merdiven sahanlığı, bina girişlerinden, havalandırma
boşluklarından, çatı arasından, yatak odası, banyo ve tuvaletlerden geçirilmemelidir. Atık
gaz borusunun aydınlıktan geçen bacaya bağlanması durumunda ısı kaybına karşı
yalıtılmalıdır.
1.3.1.3. Cihazların Bağlandıkları Bacalar İle İlgili Genel Hususlar
Bacalar ilgili TSE standartlarında belirtilen şartlara uygun olmalı, sıcaklıktan,
yoğuşmadan ve yanma ürünlerinden etkilenmeyecek malzemeden uygun kalite ve boyutlarda
yapılmalıdır.

Şekil 1.24: Baca ölçüleri
Baca çekişinin yeterli olup olmadığı tesisat yapılmadan önce mutlaka kontrol
edilmelidir.
Bacaların duman kanalları düşey olmalıdır. Düşey doğrultuda, ancak bir kez 30° yi
geçmeyen sapma olabilir. Cihazların bağlandığı bacalara mutfak aspiratörü bağlanmamalıdır.
Baca yüksekliği minimum 4 metre olmalıdır. Bacanın çıkış ağzı
mahyadan 0,8-1 metre yukarıda olmalıdır.
1.3.2. Fanlı (Vantilatörlü – Bacalı) Kombi Cihazları
Vantilatörlü – bacalı cihazlar yanma için gerekli olan havayı
monte edildikleri ortamdan alır. Açık yanma odalı, yanma
ürünlerini bir vantilatör yardımı ve özel atık gaz elemanları vasıtası
ile doğrudan veya atık gaz bağlantı elemanları ve uygun bir baca
vasıtası ile dış ortama veren, havalandırma ihtiyacı bakımından
bacalı kombi cihazlar ile aynı kategoride mütalaa edilen
cihazlardır. (TS EN 625, TS 615 EN 26, TS EN 613, TS EN 297,
TS EN 297/EK A2+EK A3+EK A5)

Şekil 1.25: Fanlı kombi

23

1.3.2.1. Cihazların Monte Edilemeyeceği Yerler
Binaların merdiven boşlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına, baca duvarları
üzerine. Apartman aydınlıklarına, hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun; açık balkon, yatak
odası, banyo ve tuvaletlere.
Net hacmi 8 m³’ten küçük mahallere,içinde kolay yanabilen madde bulunan ve
yanması halinde özel bir tehlike oluşturabilen oda veya bina bölümlerine.İçinde patlayıcı
maddeler bulunan mahallere yerleştirilemezler.
1.3.2.2. Cihazların Monte Edilecekleri Yerler İçin Genel Kurallar
Cihazın monte edileceği odanın hacmi cihaz/cihazların toplam anma ısıl gücünün her
1 kw ‘ı için 1m³ olmalıdır. Montaj odasında bu hacim sağlanamıyor ise, yanma havası,
cihazın monte edileceği odaya bitişik bir veya birden fazla odadan her biri en az 150 cm²
serbest en kesit alanlı iki menfez ile temin edilmelidir.
Bu şekilde birbirine bitişik odaların toplam hacmi 1 kw anma ısıl gücü başına en az
1m³ olmalı, ,iki menfez de aynı duvara açılmalı, üst menfez tabandan en az 1.80m
yüksekliğe, alttaki menfez döşemeden en fazla 45 cm yüksekliğe açılmalıdır.
Vantilatörlü – bacalı tip cihazın temiz yanma havası temin menfezi, atık gaz borusu
çıkış ağzından daha alt seviyede bulunmalıdır. Yanında bulunması halinde aralarında ki
mesafe en az 30cm olmalıdır.

Şekil 1.26: Aynı ve bitişik mekândan havalandırma

Cihazların, bina yapı elemanına bağlantısı rijit şekilde olmalı, cihaz ile gaz hattı
arasındaki bağlantı ise esnek bağlantı elemanı ile yapılmalıdır.
Cihazların monte edildikleri mahaldeki havalandırma menfezleri yatak odaları, banyo
ve tuvaletlere açılmamalıdır.

24

1.3.2.3. Atık Gaz Tesisatı
Atık gaz tesisatında imalatçı firmaca temin edilen orijinal malzeme kullanılmalıdır.
Bir baca ile irtibatlandırılan atık gaz bağlantılarında esnek metal bacalar kullanılmamalıdır.

Şekil 1.27: Fanlı kombi atık gaz bağlantısı

Atık gaz boru çıkış ağızları geçit ve koridorlara, dar saçak aralıklarına, binaların
havalandırma ve aydınlık boşluklarına, balkonlara ( Açık veya Kapalı ), asansör boşlukları
ve atık gaz çıkışını engelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına, başka birimlere temiz hava
sağlayan açıklıklara, binalar arası avlulara, doğrudan rüzgâr direncine maruz kalabilecek
yerlere bağlanamaz. Atık gaz çıkış ağzının karşı bina ile olan mesafesi, atık gaz atış
doğrultusunda en az 3 m.olmalıdır.
1.3.3.7. Doğalgaz Tesisatı

Doğalgaz ile kullanım için, öncelikle ve mutlaka, mevcut TSE standartları ve yerel
gaz dağıtım şirketlerinin (İgdaş, EGO, Esgaz vb.) talimat ve şartnameleri doğrultusunda
“Doğalgaz Tesisat Projesi” hazırlanmalı ve onaylatılmalıdır.

Tesisat tamamlandıktan sonra, yerel gaz dağıtım şirketinden “Gaz Açma Belgesi”
almadan önce, cihaz kesinlikle çalıştırılmamalıdır.

Doğalgaz besleme basıncı 20 mbar. dır.Borular, paslanmaya karşı boyanacaktır.Gaz
tesisatı duvar geçişlerinde kılıf kullanılacaktır.

25

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler
 İş önlüğünüzü giyerek kullanacağınız takım
ve malzemeleri hazırlayınız.
 İş güvenliği tedbirlerini alınız.
 Temiz ve düzenli olunuz.
 Montaj öncesi projeyi iyice inceleyiniz.
 Projeye göre kombi cihaz yerini tespit
 Kombiyi, (Gaz bağlantı ağzı, soğuk ve
ediniz. Standardına uygun montajını
kullanım sıcak su bağlantı ağızları, radyatör
yapınız.
gidiş-dönüş boru ağızları baca bağlantısını
ve mahallin kullanılırlığını dikkate alarak)
duvara sağlam monte ediniz.
 Kombinin montaj yeri, yeterli hava
alabilmelidir.

 Doğalgaz tesisatı boruları duvara monte
edilmelidir.
 Vidalı bağlantılarda mutlaka Doğalgaz
macunu kullanınız.
 Kombi cihazının doğalgaz bağlantısını  İmalatçı firmanın öneri ve uyarılarını
standardına uygun yapınız. dikkate alınız.

 Tesisat borularının duvara sabit olmasına
dikkat ediniz.
 Sızdırmazlığa dikkat ediniz.
 Kombi cihazının şebeke su giriş,  Soğuk su ve kullanım sıcak su girişlerini
kullanım sıcak su çıkış borularını karıştırmayınız.
standardına uygun montajını yapınız.

 Kombi cihazının radyatör gidiş-dönüş dikkat ediniz.
borularını standardına uygun  Sızdırmazlığa dikkat ediniz.
montajını yapınız.  Tesisatın, radyatör gidiş ve dönüş
bağlantılarını karıştırmayınız.
 Bacalı kombiyi bağlayacağınız bacanın,
çekiş testini yapınız.
 Kombi cihazının baca bağlantısını  Gerekirse baca bağlantısından önce bacayı
standardına uygun yapınız. temizleyiniz.
 Hermetik kombinin atık gaz bağlantısını,
mutlaka dış duvardan yapınız.

26

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

OBJEKTİF TEST

Aşağıda size verilmiş olan cümleleri doğru veya yanlış olarak cevaplandırınız.

1. ( ) Lokal ısıtma tesisatlarında en çok kombi tercih edilir.
2. ( ) Kombi tesisatlarına kat kaloriferi tesisatı da denir.
3. ( ) Gazlı cihazların çalışmasıyla oluşan atık gazların çevreye bir zararı yoktur.
4. ( ) Hermetik kombiler dış atmosfere bakan mekânlara bağlanmalıdır.
5. ( ) Yanma için gerekli olan havayı bulundukları ortamdan alıp yanmış gazları uygun
bir baca vasıtası ile dışarı atan cihazlara bacalı kombi denir.
6. ( ) Bacalı ve hermetik olmak üzere iki çeşit kombi vardır.
7. ( ) Hermetik kombi baca bağlantısını istediğimiz yerden yapabiliriz.
8. ( ) Bacalı ve hermetik kombilerde ısıtma devresi ile kullanma suyu devresi beraberdir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduğunuzu düşündüğünüz konular varsa;
tekrar bilgi sayfasına dönerek eksik olan yönlerinizi, ders öğretmeninizden de yardım alarak
tamamlayınız.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz, diğer faaliyete geçiniz.

27

UYGULAMA -1

Şekli ve ölçüleri verilen kombi cihazını, gerekli araç-gereçleri kullanarak, montajını
yapıp gaz bağlantısı, baca bağlantısı, soğuk-sıcak kullanım suyu bağlantısı ve radyatör gidiş-
dönüş tesisat bağlantısını 5 saatte yapınız. Aşağıdaki uygulamadenetim listesi ile kendinizi
değerlendiriniz

1–Kalorifer
gidiş 3/4”
2–Sıcak su
çıkışı 3/4”
3-Gaz girişi 3/4”
4– Soğuk su
girişi 1/2”
5–Kalorifer
dönüş 3/4”
6 – Duvar
7 - Askı
8 – Cihaz kapağı

Kullanılacak Araç-Gereçler

1. Kombi
2. Doğal gaz borusu
3. Soğuk su giriş ve kullanım
sıcak su boru tesisatı
4. Radyatör gidiş-dönüş boru
tesisatı
5. Baca
6. Tesisat takımları
7. Küresel vana
8. Terazi
9. Filtreler
10. Bağlantı rakorları

28

KONTROL LİSTESİ

Tesisat Teknolojisi ve
Alan Adı Tarih
İklimlendirme
Modül Adı Yakıcı Cihaz Montajı 1 Öğrencinin
Adı Soyadı
Faaliyetin Adı Doğalgazlı Kombi Montajı
Nu
Doğalgazlı kombi montajını Sınıfı
Faaliyetin
yaparak, gaz bağlantısını
Amacı yapabileceksiniz. Bölümü
Bitirdiğiniz uygulama faaliyetinin sonunda aşağıdaki kontrol
AÇIKLAMA listesini doldurunuz. Hayır, olarak işaretlediğiniz işlemleri
öğretmeniniz ile tekrar çalışınız.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır

1 İş güvenliği kurallarına uydunuz mu?
2 Projeye uygun kombi cihaz yerini tespit ettiniz mi?
3 Kombi cihazını standartına uygun montaj yaptınız mı?
Kombi cihazının Doğalgaz bağlantısını standartına
4
uygun yaptınız mı?
Kombi cihazının şebeke su giriş ve sıcak su çıkış boru
5
bağlantısını standartına uygun yaptınız mı?
Kombi cihazının radyatör gidiş-dönüş boru bağlantısını
6
standartına uygun yaptınız mı?
7 Baca bağlantısını standartına uygun yaptınız mı?
8 Uygulamayı, verilen zamanda yapabildiniz mi?
9 Temiz ve düzenli çalıştınız mı?
10 Montajını yaptığınız kombi cihazı kullanılabilir mi?

29


ÖĞRENME FAALİYETİ-2
AMAÇ

Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun olarak doğalgazlı kat kaloriferi
montajını yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

uygulamalarını, ustalar uygulama yaparken gözlemleyiniz ve notlar tutunuz.

2. DOĞALGAZLI KAT KALORİFERİNİN
MONTAJI
2.1. Kat Kalorifer Kazanları
Doğalgazlı konutlarda kullanılan kat kaloriferlerinin kazanları hem atmosferik hem de
üflemeli brülörlü olabilir. Kat kaloriferleri, kazan içindeki suyun istenen sıcaklıkta ısıtılması
ve bunun bir pompa vasıtasıyla radyatörlerde dolaştırılması suretiyle mahal ısıtması yapan
cihazlardır. Bu cihazlarla bir veya birkaç daireyi ısıtmak mümkün olabilmektedir. Boylerli
tip cihazlarla sıcak su temini de sağlanabilmektedir.

2.1.1. Yer Tipi Kat Kalorifer Kazanları
Kat kalorifer kazanı, bacaya bağlanmadan asla çalıştırılmaz. Çalıştırmadan önce
bacanın tıkalı olup olmadığını kontrol ediniz. Baca çekişinin iyi olmasını sağlayınız.Baca
çekişi iyi olmayan yerlerde cihaz çalıştırmaz.
Kat kalorifer kazanı,12 m³ den daha küçük hacimlere ve 5 m² den daha küçük alanlara
monte edilmez. Kat kaloriferinin ısıtılan mekândan daha yüksek yere montajı tavsiye
edilmez.

30

Resim 2.1: Kat kalorifer kazanı

Şekil 2.1: Kat kalorifer kazanı
1 - Brülör 6 - Termometre
2 - Açma-kapama düğmesi 7 - Doldurma-boşaltma
3 - Sinyal lambası 8 - Emniyet giriş
4 - Program saati 9 - Kazan giriş
5 - Termostat 10 - Kazan çıkış
2.2.2. Duvar Tipi Kat Kalorifer Kazanları
Genellikle yoğuşmalı kat kalorifer kazanı olarak imal edilir. Kendinden boylerli ve
ayrı boylerli olarak imal edilir.

31

Şekil 2.2: Duvar tipi kat kalorifer kazanı

32

Resim 2.2: Duvar tipi kat kalorifer kazanı kısımları

33

Şekil 2.3: Duvar tipi harici boylerli/boylerli kat kaloriferi

34


 İş önlüğünüzü giyerek, kullanacağınız
takım ve malzemeleri hazırlayınız.
 Temiz ve düzenli olunuz.
 Bacayı dikkate alarak kazan yerini
 Kat kaloriferini projeye uygun olarak
belirleyiniz.
yerine tespit ediniz.
 Kazanı yerleştirirken, kazan duman
borularının temizleneceğini hesaplayınız.
 Kazan dairesinin içinde ve yakınında
patlayıcı özeliği olan maddeler
konmamalıdır.
 Kazanın tesisat bağlantılarını yapınız.
 Brülör gaz bağlantısını yapınız.
 Gaz bağlantısında, gaz borusunun
emniyetini ve sızdırmazlığını ön planda
tutunuz.
 Kazan boru bağlantısını yapınız.
 Brülör gaz borusu üzerinde olması gereken
güvenlik elemanlarını özellikle kontrol
ediniz.
 İmalatçı firmanın öneri ve uyarılarını
dikkate alınız.
 Elektrik ve otomatik kumanda
 Elektrik ve otomatik kumanda
elemanlarının montajın, elektrik şemasına
bağlantılarını yapınız.
uygun yapınız.
 Kazanın baca bağlantısını yaparken,
bacanın temizliğinden emin olunuz.
 Duman borusu sızdırmaz olmalıdır.
 Baca bağlantısını yapınız.  Duman borusu baca kesitini
daraltmamalıdır.
 Duman borusu yükselen bir eğimle bacaya
bağlanmalıdır.
 Radyatör gidiş, radyatör dönüş, temiz dikkat ediniz.
su giriş, sıcak su çıkış ağızlarını  Sızdırmazlığa dikkat ediniz.
bağlayınız.  Tesisatın, radyatör gidiş ve dönüş
bağlantılarını karıştırmayınız.

35

ÖLÇME VEVE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME DEĞERLENDİRME

OBJEKTİF TESTLER

Aşağıda size verilmiş olan cümleleri doğru veya yanlış olarak cevaplandırınız.

1. ( ) Bacalı kat kaloriferinin baca bağlantısı belli bir eğimle bağlanmalıdır.
2. ( ) Gazlı cihazların konulduğu mahallerde havalandırma önemli değildir.
3. ( ) Gazlı cihazların çalışmasıyla oluşan atık gazların insanlar için bir zararı yoktur.
4. ( ) Hermetik kat kaloriferinde bacaya gerek vardır.
5. ( ) Yanma için gerekli olan havayı bulundukları ortamdan alıp, yanmış gazları uygun
bir baca vasıtası ile dışarı atan cihazlara hermetik cihaz denir.
6. ( ) Kat kalorifer cihazı üzerinde kalorifer tesisat döşüş borusu üzerinde vana yoktur.
7. ( ) Kullanma soğuk su girişe mutlaka filtre konmalıdır.
8. ( ) Yanma için gerekli olan havayı dış ortamdan alıp yanmış gazları yine dış ortama
veren cihazlara bacalı cihazlar denir.

DEĞERLENDİRME
tamamlayınız.
Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz, diğer faaliyete geçiniz.

36

UYGULAMA 2

Şekilde gösterilen kat kaloriferinin montajını, gaz bağlantısını ,sıcak su gidiş-dönüş ve
atık gaz boru bağlantısını gerekli araç-gereçleri kullanarak 3 saatte yapınız. Aşağıdaki
kontrol listesi ile kendinizi değerlendiriniz


11. Kat kalorifer kazanı
12. Doğal gaz borusu
13. Soğuk su giriş ve kullanım
sıcak su boru tesisatı
14. Radyatör gidiş-dönüş boru
tesisatı
15. Baca
16. Tesisat takımları
17. Küresel vana
18. Terazi
19. Filtreler
20. Bağlantı rakorları

37

KONTROL LİSTESİ

Alan Adı Tarih
İklimlendirme
Adı Soyadı
Faaliyetin Adı Doğalgazlı Kat Kaloriferi Montajı
Nu
Kat kaloriferi kazanın montajını ve Sınıfı
Faaliyetin
doğalgaz bağlantısını
Açıklama listesini doldurunuz. “Hayır” olarak işaretlediğiniz işlemleri


2 Kat kaloriferinin yerini projeye uygun tespit ettiniz mi?
3 Kazan boru bağlantısını yaptınız mı?
Elektrik ve otomatik kumanda bağlantılarını yaptınız
4
mı?
5 Baca bağlantısını yaptınız mı?
Radyatör gidiş, radyatör dönüş, temiz su giriş, sıcak su
6
çıkış ağızlarını bağladınız mı?
8 Temiz ve düzenli olarak çalıştınız mı?
Montajını yaptığınız kat kaloriferi kazanı emniyetli bir
9
şekilde çalışıyor mu?

38

AMAÇ

Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun olarak doğalgazlı brülörlerin
montajını yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA
uygulamalarını, ustalar uygulama yaparken gözlemleyiniz ve notlar tutunuz.

3. BRÜLÖRLER

Isınma sistemimizin yegâne parçasıdır. Isınmak için hemen her yerde ona ihtiyacımız
vardır. Şofbenlerden tutunda büyük sanayi, askeri, site gibi tesislerde bürülülere ihtiyaç
duyarız. Aslında sistem olarak o kadarda karmaşık bir yapıları yoktur. Yakıt, ateşleme ve
havalandırma (Üfleme) sistemlerinden meydana gelmektedirler. İlave edilen sistemler
brülörün ekonomi ve konforuna yöneliktir.
Brülörlerin satın alma bedeli, bir yılda tükettiği yakıt bedelinin %2 ile %8’i kadardır.
Bu nedenle brülör seçiminde çok dikkatli olmak gereklidir. Brülör seçerken emniyet, kazana
uyumluluk, bakım ve servis kolaylığı, ömür, anma verimi ve işletme verimi faktörlerine
dikkat edilmelidir.
Brülörler sıvı ve gaz yakıtlı olarak çalışabildiği gibi aynı zamanda çift yakıtlı
çalışanları vardır.

Şekil 3.1: Üflemeli çift yakıtlı brülör

39

3.1. Atmosferik Brülörler
Bu tip brülörlerde birincil hava, basınçlı doğalgazın bir lülede genişlemesi sırasında,
enjeksiyon prensibi ile çevreden emilir. Sekonder (İkincil) hava ise termik olarak, alevle
ısınıp yükselen gazlar yerine açık olan yakıcının altından emilir. Alevin oluşumu yukarı
doğrudur.
Atmosferik brülörler basit yapıları, iyi bir yanma verimine sahip olmaları ve
dolayısıyla son yılarda merkezi ısıtmada 700.000 kcal/h kapasitelere kadar kullanılabilir
olması yönünden avantajlıdır. Ancak bu brülörleri kullanan kazanların yapılarının da özel
olması gerekir. Bu nedenle atmosferik brülörler kazanla birlikte satılır. Yanma için gereken
havayı gaz kanallarından gaz çıkışı sırasında oluşan vakum ile oluşturan ve yine aynı vakum
ile gaz/hava karışımını oluşturan sistemlerdir. Temiz ve sürekli hava sirkülâsyonu olan kazan
dairelerinde kullanılabilir.
Atmosferik normal tip brülörlerde tam yükte hava fazlalığı %20 mertebesindedir.
Ancak düşük yüklerde gaz miktarı azaldıkça aynı oranda hava miktarını ayarlamak mümkün
olmamaktadır. Bu nedenle düşük yüklerde, özel önlem alınmamış klasik atmosferik
brülörlerde artan hava fazlalığına bağlı olarak, kazan verimi düşer.
Atmosferik brülörün ana parçaları şunlardır:
 Brülör tespit plakası (Brülörün ana kaidesini oluşturur ve kazana bağlanmasını
temin eder). Yanma odasındaki sıcaklığa dayanıklı malzemeden yapılır.
 Yanma borusu, içinde basınçlı gazın tesiri ile havanın emilmesini sağlayan
ventüri borusu ve üzerinde alevin oluştuğu çıkış delikleri bulunan, tespit
plakasına bağlı borular. Yanma borularının yana dizilmesi ile brülör kapasitesini
artırır. Tek borudaki brülör gücü 5 ile 20 kW arasındadır.
 Üzerinde yakıt püskürtme memeleri bulunan ana gaz dağıtım borusudur
(Kollektörü).
 Gaz besleme hattı, gaz besleyen ve regüle eden armatürlerin bulunduğu hattır.
 Ateşleme tertibatı (Pilot alev terk edilerek, yeni sistemlerde artık tamamen tam
otomatik elektronik ateşleme kullanmaktadır).
 Alev kontrol ve gözetleme tertibatı. (Alev oluşmadığı veya söndüğünde gazı
kesen emniyet tertibatı). Modern brülörlerde alev iyonizasyon prensibi ile
çalışan tertibatlar kullanılmaktadır.
 Enerji besleme ve kontrol paneli.

3.2. Üflemeli Brülörler
Vantilatörlü (Fanlı-körüklü) gaz brülörleridir. Yakma havası bir fan aracılığı ile
sağlanır. Yakma havası üst ya da alt limit basınçta kazan içerisine gönderilir. Fan, brülör
üzerine yerleştirilebileceği gibi, gövdeden ayrı olarak ya da emiş (Aspiratör) yapacak
biçimde de çalıştırılabilir.
1 MW gücün üstündeki tesislerde üflemeli brülörleri kullanmak daha ekonomik ve
avantajlı olmaktadır. Aynı zamanda sıvı yakıt yakan kazanlarda bir dönüşüm işlemi
yapılarak bu brülörler kolaylıkla kullanılabilir.

40

Üflemeli brülörlerin hem sıvı yakıt hem de gaz yakıt yakan kombine tipleri de vardır.
Çift yakıtlı brülörler üflemeli brülörlerin hem sıvı yakıt, hem de Doğalgaz yakabilen
kombine tipleridir. Ancak çift yakıtlı brülörler 1000kg/h ve daha büyük kapasiteli tesislerde
Doğalgazı kesintili tarifeden daha ucuza almak için kullanılır. 500kg/h değerinden daha
küçük kapasitelerde verim, işletme ve servis problemleri nedeni ile tercih edilmeleri pratik
değildir. Ayrıca satın alma maliyeti de çok fazladır.
Tek kazanda 600.00 kcal/h gücün üstünde kapasite gerektiren tesislerde üflemeli
brülörleri kullanmak daha ekonomik olmaktadır.
Üflemeli brülör üzerinde bir ateşleme elektrodu ve bir alev emniyet düzeni bulunur.
Bu brülörlerde turbılatör olarak isimlendiren parça alevin stabilitesini ve geri tepmesini
sağlar.

1. Brülör gövdesi
2. İç kapak
3. Fan
4. Türbülatör
5. Ateşleme ve alev kontrol
elektrotları
6. Gözetleme kapağı
7. Brülör motoru
8. Çalışma selenoid vanası
9. Minimum gaz basınç
presostatı
10. Hava presostatı
11. Hava klapesi ayar grubu
12. Yanma başlığı
13. Kazan bağlantı flanşı
14. Kumanda beyni
15. Ateşleme trafosu
16. Ön kapak
17. Dış kapak
18. Soket

Şekil 3.2: Doğalgaz brülörü
Üflemeli brülörlerdeki vantilatör hem yanma için havayı, hem de kazandaki yük
kayıplarının bir kısmını karşılar. Üflemeli brülörlerde ses istenmiyorsa, özel susturucu brülör
hücresi kullanmak gerekir. Ayrıca baca çıkışına da susturucu monte edilmelidir.
Üflemeli brülörlerde basınçlı Doğalgaz çok sayıdaki lülelerden içinde bulundukları
hava akımına (Karışım hücresine) yüksek hızla püskürtülür. Hava bir vantilatör tarafından
cebri olarak temin edilir. Yüksek bir hızla karışan hava ile gaz yakıt, yanma odasına
gönderilir. İlk yakıtla karışan iç hava primer hava olarak değerlendirilir. Çevreden gelen
daha sonra yakıtla karışan hava ise sekonder havadır ve aleve formunu veren bu havadır.
Bu brülörler aşağıdaki belirtilen otomatik kontrol konumlarında çalıştırılır.

41

 Tek kademeli ON_OFF kontrol: Burada çekilen ısıya bağlı olarak brülör
durup kalkarak çalışır. Ancak sıvı yakıttan farklı olarak kalkış hızını farklı
olarak ayarlama imkânı vardır.
 İki kademeli ON_OFF kontrol: Burada brülör iki kademede çalışabilir. Kalkış
birinci düşük kademede olur. Birinci kademe ihtiyacı karşılayamazsa ikinci
kademe belirli bir süre sonra devreye girer. Daha büyük güçlerde ve karşı
basınçlı kazanlarda iki kademeli brülörler kullanılmaktadır.
 Oransal kontrollü brülörler: Bu brülörler sanayi amaçlı büyük güçlü
kazanlarda kullanılır. İkinci kademede yükle orantılı olarak gönderilen yakıt
miktarı ayarlanır. Konutlarda ısıtma amacı ile kullanılan üflemeli brülörler geniş
bir kapasite aralığında kullanılır. Mono blok brülörlerde 10 kW güçten 4.000
kW güce kadar ulaşabilmektedir. Tek kademeli brülörlerin kullanılmasına 300
kW’a kadar izin verilmesine rağmen genel olarak 100 kW’ den sonra
kullanılmaktadır. Çift kademeli brülörlerin sınırı mertebe olarak 1500 kW’ye
kadardır. Daha büyük kapasitelerde oransal kontrol uygundur.

3.3. Elektrik Devre Şemaları ve Devre Elemanları Kontrolü

42

ESV: Emniyet solenoid vanası IE : İyonizasyon elektrodu
S :Sigorta NC: Normalde Kapalı
NO: Normalde Açık ET : Emniyet Termostadı
0/1 : Çalıştırma Anahtarı GP : Min. Gaz Basınç
S1 : Brülör Sigortası KT : Kazan Termostatı Presostatı
HP :Hava Presostatı C :İşletme saati sayacı
AT :Ateşleme Trafosu BBS : Brülör beyin soketi
SV :Solenoid Vana L :Arıza lambası
COM: Ortak BM : Brülör motoru

Şekil 3.3: Brülör elektrik şeması

3.4. Çalışma Prensipleri
Müşteri istasyonu ya da servis kutusundan çıkan gaz sayaçtan geçerek gaz hattı
vanasına ulaşır, filtre edildikten sonra regülatör (Bazı tiplerde olmayabilir), selenoid vanalar
ve brülör gövdesinden sonra türbülatör yardımı ile yanma için gerekli olan hava karışımını
sağlayarak kazan içersinde yakılır. Baca gazları duman sandığını takiben atmosfere atılır.

Şekil 3.4: Brülör parçaları şeması

43

Bir brülörün devreye girmesi için ilk koşul, kazan suyu sıcaklığının termostat üzerinde
ayarlanan değerin altına düşmesidir. Soğuyan kazan suyu ısı kaybının ifadesidir ve sistem
çalışarak yine termostat da ayarlanan üst değere ulaşılıncaya kadar devrede kalır.
Isı kayıplarının çok olduğu soğuk havalarda kazanların devrede kalma süreleri uzar,
dinlenme süreleri kısalır. Daha güzel havalarda ise devrede kalma süreleri kısalırken
dinlenme süreleri uzar.
Termostat tarafından çalışma talimatı alan "Beyin" üflemeli tip kazanlarda önce fan
motoruna enerji verir ve yaklaşık 60 sn süreyle cihaz süpürme yapar.
Bu arada beyin minimum ve maksimum gaz prosestadları ile hava prosestadını kontrol
eder.
Hava prosestadı ayar değerinin altında kazan basıncı oluşursa, fan motoru, fan
kanatları ve/veya hava klapelerinde sorun var demektir. Beyin sistemi devre dışı bırakır.
Hava prosestadında sorun yoksa min. gaz prosestadı kontrol edilir. Gaz basıncı
presostadın ayarlandığı değerin altında ise sistem devre dışı kalır, gaz basıncı ayarlanan
değerin altına düşmüyor ise sistem çalışmaya devam eder.
Maksimum gaz prosestadının ayar değerinin üstünde gaz basıncı varsa sistem
çalışmaz. Gaz basıncı maksimum değerin altında ise çalışmaya devam eder.
Hava, gaz minimum ve gaz maksimum prosestadlarda sorun yoksa süpürme işlemi
sonunda ateşleme elektrotu harekete geçer. Kazan içerisinde ve türbülatör ağzında
gerçekleşen bu işlemden 2-3 sn. sonra çalıştırma ve emniyet solenoid vanalarına enerji
verilir,
Enerjileşen selenoid vanalarda manyetik alan oluşarak gaz yolu açılır. Önceden
ayarlanan basınç ve debide gaz geçişi başlar.
Gaz yolu açılmadan önce ateşleme başladığı için kazan içinde uygun koşullarda
tutuşma sağlanır, brülör tipi ve çalışma şekline bağlı olarak sistem devrede kalır.
Kazan içerisine akan gazın tutuşmasını kontrol eden iyonizasyon çubuklarına 15100
mA akım gönderilir. Birbirlerine değmeyen çubuklar yanan havanın iletken hale gelmesi ile
devreyi tamamlayarak beyin üniteye problem yok bilgisini verir. Devre tamamlanamaz ise
ateşleme ve/veya gaz ile ilgili sorun var demektir.
Ateşleme elektrodunun çakmasına ve gaz yolu açılmasına rağmen kazan içinde
tutuşma sağlanamaz ise alev iyonizasyon çubuğu iletken hale gelemez ve beyin sistemi
kapatır.
Sistem, ateşlemenin ardından çalışır durumda iken gaz basıncı düşer ya da yükselirse,
kazan iç basıncı düşerse, alev kopması olursa, gaz alarm cihazı olan sistemlerde sensörlerin
gaz kaçağı algılaması durumunda, deprem duyar üniteleri bağlanan kazanların sarsıntı
hallerinde beyin, tüm sistemi "Stop" durumuna getirir.
Atmosferik brülöre sahip kazan sistemlerinde çalışma prensipleri aynıdır. farklı olan
ise fan motoru, hava klapeleri ve hava presostadları olmamasıdır. Bu tür cihazlar, uygun gaz-
hava karışımını gaz kanallarında oluşan vakum ile sağlarlar. Ancak tüm emniyet sistemleri
bu tip kazanlar için de geçerlidir.

44

3.5. Emniyet Elemanları

 Brülör gaz vanası: Servis ve emniyet amacıyla gaz açma-kapama’yı sağlamak
için kullanılan kapatma tertibatıdır. Bunun için özel küresel vanalar
kullanmalıdır (TS 9809).

 Filtre: Filtreler ilk otomatik ayar elemanının veya gaz basınç regülâtörünün
hemen önüne yerleştirilmelidir. Gaz tesisatında kullanılacak filtrenin, göz
açıklığı 50 mikron seçilmeli ve uygun tel örgülü çamur kapanı özeliğinde
olmalıdır (TS 10276).

 Presostat: Tesisattaki gaz basıncı brülörün çalışabileceği minimum basınç
değerlerinin altına düşünce selenoid vanaya kumanda ederek gaz beslemesini
keser. Büyük sistemlerde aynı zamanda üst basıncı kontrol eden ayrı bir
presostat daha kullanılır.

 Basınç düzenleyicisi: Sistemin ana elemanlarından biridir. Hattın kendinden
sonraki bölümünde gaz basıncını istenen değere düşürür ve bu değerde hep sabit
kalmasını temin eder.

 Selenoid vana: Bu vanalar brülöre beslenen gazı kontrol eden ventillerdir. Gaz
kontrol hattının sonunda olurlar. Brülör durunca gazı kesen, çalışmaya
başlayınca da açan ana elemanlardır. Kesin sızdırmaz olmalıdır.

 Manometre: Basınç ölçen cihazlardır, değişik kademelerde basıncı
görebilmemize yarar. Özellikle basınç düzenleyicisi önce ve sonra konulur.
Yakma ısı gücü 350 KW tan daha büyük brülörlerde bir kapatılabilir musluklu
gaz basıncı ölçme cihazı bulunmalıdır (TS 837).

 Alev kontrol cihazı: Alev kontrol düzenekleri (İyonizasyon elektrotu), alevi
kontrol edilen brülörün konstrüksiyonuna, işletme özeliklerine ve gücüne uygun
olmalıdır. (TS11042 EN 298)

3.6. Arızalar ve Çözüm Yöntemleri

 Brülör Çalışmıyor

 Kazan termostadı bağlantılarında temassızlık olabilir.
 Sigorta atmış olabilir.
 Minimum gaz basınç prosestadı 21 mbar'dan yüksek bir değere ayarlı
olabilir. Ya da kablo bağlantılarında temassızlık olabilir. Prosestadın 10
mbar değerine set edilmiş olması gereklidir.

45

 Brülör kumanda devreleri cihazı devre dışı bırakarak arıza lambası
yanmış olabilir. Arıza lambası üzerindeki düğmeye basıldığında lambanın
sönmesi gerekir, sönmüyorsa servis gerekir.
 Fan motoru termik rölesi cihazı devre dışı bırakmış olabilir. Röle set
değeri yanlış seçilmiş olabileceği gibi kısa devre sonucu amper yükselmiş
olabilir.
 Gaz hattı vanalarından biri kapalı unutulmuş olabilir.

 Cihaz Süpürme Yapıyor Fakat Devreye Gireceği Zaman Arızaya Geçiyor
 Minimum gaz basınç prosestadı: 21 mbar'dan yüksek bir değere ayarlı
olabilir. Prosestadın 10 mbar değerine set edilmiş olması gerekir.
 Maksimum gaz basınç prosestadı istenenden düşük bir değere
ayarlanmıştır. Ya da sistemde basınç yükseldiği için prosestad cihazın
devreye girmesini engelliyor olabilir. Brülör tiplerine göre set değeri
değişiklik gösterse de, çalışma basıncı 10 mbar üzerine ayarlanmalıdır.
 Tesisatta hava olabilir. Test nipellerinden sistemin havası alınır.
 İç kaçak kontrol seti sızan gazı tahliye edemiyor olabilir. Bu durumda
sızdırmazlık seti ikaz ışığı kırmızı olarak yanar, anahtar aç-kapa yapılarak
ışığın yeşil renge dönmesi sağlanabilir.
 Çalıştırma ya da emniyet solenoid vanalarından biri görev yapmıyor
olabilir.Solenoid vanalara 220 V AC gerilim ulaşmalıdır.Çalıştırma ya da
emniyet solenoid vanalarından birinde kirlilik nedeni ile tıkanma olabilir.
 Gaz hattı filtresi tıkanmış olabilir.
 Servis regülaiörü devre dışı olabilir.
 Gaz hattı vanalarından biri kapalı unutulmuş olabilir. Ateşleme trafosu
çalışmıyor olabilir. Sorun şebeke gerilimi ile de ilgili olabilir.
 Tesisat çapları yanlış seçilmiş olabilir. Servis kutusu ile gaz hattı arasında
tesisat içinde direnç yaratacak şekilde tıkanmalar olabilir.

 Yanma gürültüleri fazladır
 Hava debisi yüksek seçilmiştir.
 Kazan iç direnci büyüktür.
 Baca çekişi düşüktür.

 Cihaz süpürme yapıyor fakat brülör hiç devreye girmiyor
 Hava prosestadının ayarı istenilenden yüksek bir değere ayarlanmış
olabilir Kazan basıncının 1 mbar altında bir değere ayarlamak gerekir.
 Maksimum gaz basınç prosestadı sistemi bloke etmiş olabilir,Basınç
kontrol edilmelidir.
 Areşleme trafosu görev dışıdır,
 Brülörde ön alev oluşuyor fakat ana alev oluşmuyor
 Maksimum gaz basınç prosestadı istenilenden düşük bir değere
ayarlanmıştır. Max. gaz basınç prosestadı, çalışma basıncı üst
sınırdeğerinden 10 mbar yüksek bir değere ayarlanır.

46

 İyonizasyon çubuğuna gerekli akım gelmiyor olabilir. İyonizasyon
elektodlarr alevin içinde değildir. İyonizasyon istenilen akımı üretemiyor
olabilir. İyonizasyon hattına 15-100 mAmper akım gelmelidir.
 Gaz hattı filtresi gereken debide gaz geçişine izin veremeyecek kadar
tıkalıdır.
 Servis regülatörü yanlış seçilmiş olabilir. Ya da servis regülatörü
yeterince gaz geçirememektedir.
 Tesisat çapları yanlış seçilmiş olabilir. Servis kutusu ile gaz hattı arasında
tesisat içinde direnç yaratacak şekilde tıkanmalar olabilir.

 Yanma gürültüleri fazladır

 Hava debisi yüksek seçilmiştir.
 Kazan iç direnci büyüktür.
 Baca çekişi düşüktür.

3.7. Brülörün Gaz Bağlantısının Yapılması

 Projede belirtilen kazan kapasitelerine uygun yakıt miktarını yakacak
özelliklerde brülör seçilmelidir.
 Kazan üzerindeki brülörler, kazan dairesi dışında yerleştirilmiş bir elektrik
şalteri ile her zaman kapatılabilmelidir.
 Brülör bağlantı montaj plakası ile brülör montaj flanşı arası sızdırmaz olmalıdır,
iyi izole edilmelidir.
 Kazan brülör kapağı ve duman kutusu gibi alev ile doğrudan doğruya temasta
olan ön kapakları uygun kalınlıkta refrakter malzeme ile kaplanmalıdır.
 Bakım ve onarım amaçları için brülörün yerinden geri çıkartılması veya yana
alınması imkânını verecek yeterli alanlar mevcut olmalıdır.
 Bükülebilir fleks borular, ancak rijit (sabit) borular ile brülör arasında doğrudan
bağlantı elemanı olarak kullanılabilir. Bükülebilir fleks borular, brülör gaz
bağlantı hattı üzerine süpürme Te’si ile filtre arasına yerleştirilmiş olmalıdır.
Gaz sızdırmazlık kontrol cihazı kullanılan brülörlerde ise mutlaka iki manyetik
valf arasında fleks boru kullanılmalıdır.
 Bükülebilir fleks borular, muhtemel işletme şartlarına yeterli, kolayca
görülebilecek konumda yerleştirilmiş, kırılma ve burulmalara dayanabilecek
yapı ve özellikte olmalıdır.

47

1. Küresel Vana
2. Esnek Bağlantı
3. Gaz Giriş Basıncı Ölçüm
Noktası
4. Gaz Filtresi
5. Gaz Basınç Presostatı
6. Emniyet Solenoid Vanası
7. Gaz Basınç Regülatörü
10. Gaz Sızdırmazlık Ünitesi
11. Hava Basınç Presostatı
12. Brülör Gaz Basıncı Ölçüm
Noktası
13. Brülör
14. Solenoid Vana (Tek
Kademe)

Şekil 3.5: Üflemeli Atmosferik brülörün gaz hattı elemanları

48


 İş önlüğünüzü giyerek, kullanacağınız
takım ve malzemeleri hazırlayınız.
 Kazan ve brülör seçimini projeye uygun  Temiz ve düzenli olunuz.
yapınız.  Projeyi inceleyiniz.
 Kazan, baca, duman boruların konumunu
ve tesisatları dikkatte alarak kazan
dairesini inceleyiniz.
 Küresel vananın sağlam olduğundan
emin olunuz.
 Uygun takım kullanınız.
 Gaz borusuna küresel vana bağlayınız.
 Sızdırmazlığı sağlamak için gaz
macununu mutlaka kullanınız.

 Gaz basınçölçerinin (Manometre) orijinal
olduğundan emin olunuz.
 Gaz basıncı ölçerini bağlayınız.  Uygun takım kullanınız.

 Gaz filtresinin orijinal ve standartlara
uygun olduğundan emin olunuz.
 Gaz filtresi bağlayınız.  Uygun takım kullanınız.

 Presostatların orijinal ve standartlara
uygun olduğundan emin olunuz.
 2 adet gaz presostatı bağlayınız.  Uygun takım kullanınız.

 Brülör gaz bağlantısı için brülör üzerinde
rakor vardır, o rakorla gaz borusuna
bağlayınız.
 Brülör rakorunu boruya bağlayınız.
 Uygun takım kullanınız.
 Sızdırmazlığa dikkat ediniz.

 Brülör elektrik bağlantısını yapmadan
önce elektrik şemasını iyice inceleyiniz.
 Elektrik kazalarına karşı gerekli
 Brülör elektrik bağlantısını yapınız.
önlemleri alınız.
 İmalatçı firmanın brülör montaj
katalogunu iyice inceleyiniz.

49


OBJEKTİF TESTLER

Aşağıda size verilmiş olan cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz.

1. ( ) Günümüzde en fazla üflemeli brülörler tercih edilmektedir.

2. ( ) Brülör üzerinde bulunan fan yanma için gerekli olan havayı sağlar.

3. ( ) Brülör üzerinde bulunan fotoselin görevi yanma için gerekli olan basıncı
sağlamaktır.

4. ( ) Filtreler ilk otomatik ayar elemanın veya gaz basınç regülatörünün hemen önüne
yerleştirilmelidir.

5. ( ) Selenoid vanalar brülöre giden gazın basıncını ölçerler.

6. ( ) Brülör kapasiteleri sistemin toplam ısı ihtiyacı miktarına göre tespit edilir.

7. ( ) Doğalgaz brülörlerinde gaz filtresi hattın en sonuna konur.

8. ( ) Doğalgaz brülörü gaz hattında mutlaka iki adet selonid vana konulmalıdır.

DEĞERLENDİRME
tamamlayınız.

50

UYGULAMA-3

Şekli verilen brülör bağlantısını gerekli araç-gereçleri kullanarak yapınız. Aşağıdaki
uygulama denetim listesi ile kendinizi değerlendiriniz.

1- Üflemeli gaz brülörü
2- Selonoid vana
3- Gaz filtresi
4- Küresel vana
5- Çekme siyah çelik boru
6- Tesisatçı takımları

51

KONTROL LİSTESİ

Alan Adı Tarih
İklimlendirme
Doğalgaz Brülörlerinin Montajının Adı Soyadı
Faaliyetin Adı Yapılması
Nu
Faaliyetin Doğalgaz brülörlerinin montajını Sınıfı
AÇIKLAMA listesini doldurunuz. “Hayır” olarak işaretlediğiniz işlemleri


2 Kazan ve brülörü projeye uygun seçtiniz mi?
3 Gaz borusuna küresel vana bağladınız mı?
4 Gaz basıncı ölçeri taktınız mı?
5 Gaz filtresi bağladınız mı?
6 2 adet gaz presostatı bağladınız mı?
7 Brülör rakorunu boruya bağladınız mı?
8 Brülör elektrik bağlantısını yaptınız mı?
10 Temiz ve düzenli çalıştınız mı?
11 Montajını yaptığınız doğalgaz brülörü kullanılabilir mi?

52

MODÜL DEĞERLENDİRME

MODÜL DEĞERLENDİRME
Resmi verilen brülör bağlantısını gerekli araç-gereçleri kullanarak yapınız.


 Doğalgaz kat kaloriferi kazanı
 Doğalgaz brülörü
 4 adet 12 mm metrik cıvata ve somunu
 1 adet kazan ve brülöre uygun montaj flanşı
 1 adet Flanşa uygun amyant conta
 Açık ve yıldız anahtar takımı
 Diğer el takımları
 Brülör gaz ekipmanları (Küresel Vana, Gaz Filtresi, Gaz Basınç Presostatı, Gaz
Basınç Regülatörü, Hava Basınç Presostatı)

53

Yakıcı cihazlar ve montajı 582 yim261 (2)

Yakıcı cihazlar ve montajı 582 yim261 (2)

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Ähnlich wie Yakıcı cihazlar ve montajı 582 yim261 (2)

Ähnlich wie Yakıcı cihazlar ve montajı 582 yim261 (2) (20)

Mehr von Iklimlendirme Sogutma

Mehr von Iklimlendirme Sogutma (20)

Yakıcı cihazlar ve montajı 582 yim261 (2)