Afstudeerverslag Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan

Fan alleskinner oant PC winner
Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan
Hille Saakstra

SAMENVATTING
Een toegepast onderzoek naar het opleiden van jonge kaatsers

Hille Saakstra

Hanze Hogeschool Groningen, Instituut voor Sportstudies
Koninklijke Nederlandse Kaats Bond

25 april 2011

Fan alleskinner oant PC winner 2

Inhoudsopgave
Voorwoord ........................................................................................................................................... 4 
Inleiding................................................................................................................................................ 5 
Doel van het onderzoek.........................................................................................................................................5 
Achtergrond van het onderzoek...........................................................................................................................5 
Belang van het onderzoek.....................................................................................................................................5 
Afbakening ..............................................................................................................................................................6 
Onderzoeksvraag....................................................................................................................................................6 
Structuur van het verslag........................................................................................................................................6 

Onderzoeksopzet en methoden........................................................................................................ 7 
Onderzoeksmethoden............................................................................................................................................7 
Interviewmethode ...................................................................................................................................................7 
Selectie gesprekspartners.......................................................................................................................................8 
Interviews..................................................................................................................................................................9 

Literatuurstudie................................................................................................................................... 10 
Literatuurverkenning van talentopleidingen uit Nederland.............................................................................10 
Literatuurverkenning van talentopleidingen uit het buitenland......................................................................12 
Verkenning van LTAD modellen uit Nederland .................................................................................................14 
Verkenning van LTAD modellen uit het buitenland ..........................................................................................15 

Conclusie ........................................................................................................................................... 17 
Interviews................................................................................................................................................................17 
Literatuur.................................................................................................................................................................18 

Resultaten........................................................................................................................................... 19 
Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan ..........................................................................................................19 
Thematraining behendigheid ..............................................................................................................................20 

Aanbevelingen .................................................................................................................................. 21 
Opleidingsstructuur ...............................................................................................................................................21 
Wedstrijdstructuur ..................................................................................................................................................21 
Kwaliteit trainer/coaches .....................................................................................................................................21 
Werkgroep LTKO ....................................................................................................................................................21 

Samenvatting..................................................................................................................................... 22 
Nederlands.............................................................................................................................................................22 
Abstract in English..................................................................................................................................................23 

Dankwoord......................................................................................................................................... 24 
Literatuurlijst........................................................................................................................................ 25 
Bijlage 1 .............................................................................................................................................. 26 
Verslagen interviews .............................................................................................................................................26 
Interview Technisch Coördinator KNKB ..........................................................................................................26 
Interview Verenigingconsulenten ...................................................................................................................26 
Interview Hoofd Bondscoach..........................................................................................................................28 
Interview Bondscoach Jeugd .........................................................................................................................29 
Interview voormalig Bondscoach ...................................................................................................................30 
Interview “kaats” fysiotherapeut.....................................................................................................................31 
Interview docent trainersopleiding & trainer/coach Hoofdklasse parturen..............................................32 

Bijlage 2 .............................................................................................................................................. 33 
Presentatie Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan......................................................................................33 
Uitwerking Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan .......................................................................................42 

Bijlage 3 .............................................................................................................................................. 60 
Draaiboek thematraining behendigheid ...........................................................................................................60 
Beelden thematraining.........................................................................................................................................66 


Voorwoord
Het zal januari 2008 zijn geweest toen ik voor het eerst kennis maakte met het “Long Term Athlete
Development” model van dr. Istvan Balyi. In een college over de visie op sportonderwijs kwamen
opleidingsmodellen uit heel de wereld ter sprake. Uit dit college is het LTAD model mij het meest
bijgebleven. Al tijdens het college ontstonden bij mij ideeën over hoe dit eventueel in Nederland te
gebruiken.

Later als hoofdtrainer van een grote sportvereniging ben ik mij verder in het LTAD model gaan
verdiepen, met als doel het te gaan gebruiken om de opleidingsstructuur binnen de vereniging beter
vorm te geven. Al snel werd mij duidelijk dat ik op dat moment te weinig tijd had om dit goed te
kunnen ontwikkelen en te kunnen implementeren. Echter het idee om wat met dit model te gaan doen
binnen het kaatsen was er nog steeds. Dus besloot ik aantekeningen van mijn ideeën te maken en
deze te bewaren voor later.

De kans om daadwerkelijk wat met dit model te doen kwam toen ik een keuze voor mijn
afstudeeronderzoek moest gaan maken. Van mijn vader, destijds bij de Koninklijke Nederlandse Kaats
Bond verantwoordelijk voor het technische beleid, had ik begrepen dat men binnen de bond naarstig
opzoek was naar vernieuwing op dit gebied. De talentontwikkelingsplannen waren niet meer van deze
tijd en ook de uitvoering van deze plannen liet steeds meer te wensen over. Voor mij was dit een
uitgelezen kans om het LTAD model gericht op het kaatsen uit te werken en te introduceren.

In dit verslag kunt u terug lezen hoe ik het originele model heb vertaald naar het kaatsen.

Hille Saakstra


Inleiding
In dit hoofdstuk zullen de contouren van mijn afstudeeronderzoek zichtbaar worden, ik beschrijf wat het
probleem is en wat ik wil gaan onderzoeken.

Doel van het onderzoek

Het doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen in hoe de opleiding van kaatstalenten op de lange
termijn het beste georganiseerd kan worden. Ik zal proberen inzicht in de manier van organiseren te
krijgen door reeds bestaande talentopleidingen te bestuderen en ervaringen van mensen uit het “veld”
te peilen. Deze bevindingen moeten dan leiden tot een opleidingsmodel gebaseerd op het Canadese
Long Term Athlete Development model.

Achtergrond van het onderzoek

Het onderzoek vindt plaats in opdracht van de Koninklijke Nederlandse Kaats Bond. Deze bond, met
ruim 13.500 leden, moet na het wegvallen van de Breedtesport Impuls op diverse terreinen bezuinigen.
Een van de gebieden waarop bezuinigd moet worden is die van de talenttrainingen. De afgelopen
jaren is veel geld afkomstig uit de Breedtesport Impuls besteed aan het organiseren en verbeteren van
de talenttrainingen zoals die door de KNKB werden aangeboden. Om uitvoering te geven aan deze
talenttrainingen heeft de toenmalige bondscoach een talentontwikkelingsplan geschreven. Een van
de speerpunten uit dit plan was dat ieder jeugdlid van een kaatsvereniging de mogelijkheid moest
hebben om te trainen. Een gevolg van dit streven was dat jeugdleden van verenigingen waar geen
trainingen worden georganiseerd een plaats kregen bij de talenttrainingen van de KNKB. Wat er onder
andere toe heeft geleid dat er in bijna alle jeugdcategorieën 4 talentengroepen trainen onder de
verantwoordelijkheid van de KNKB. Hoewel de KNKB erkent een verantwoordelijkheid te hebben in het
opleiden van jonge kaatsers, is deze situatie niet langer houdbaar. Ook in vergelijking met andere
sportbonden valt de KNKB uit de toon, geen enkele bond heeft zoveel talentgroepen onder haar
hoede.

Naast de noodzaak om op financieel gebied de talentopleidingen te hervormen is er ook een groot
sporttechnische reden om dit te doen. Op dit moment ontstaan er in navolging van de voetbalwereld
op verschillende plaatsen in Friesland initiatieven tot het oprichten van de zogenoemde kaatsscholen.
Deze kaatsscholen zijn vaak onafhankelijk van verenigingen en proberen het gat op te vullen dat er
aan het ontstaan is nu de KNKB gaat snijden in haar talentgroepen. De verwachting is dat deze trend
zal doorzetten en dat verenigingen samen met kaatsscholen een belangrijke rol gaan spelen in de
opleiding van jonge kaatsers. Voor de sport kaatsen is het van groot dat de kwaliteit van deze
opleidingen gewaarborgd is. In dat kader vindt de KNKB dat het verantwoordelijk is voor het opleiden
en bijscholen van trainer/coaches en verenigingen.

Belang van het onderzoek

De verantwoordelijkheid voor het opleiden van jonge kaatsers is in de loop van de tijd voor een deel
naar de KNKB verschoven. Door de herstructurering binnen de KNKB zal de verantwoordelijk voor het
opleiden van jonge kaatsers weer bij de verenigingen komen te liggen. Om te voorkomen dat
verenigingen hierdoor in de verlegenheid worden gebracht is het belangrijk om de kennis die er is over
het opleiden van jonge kaatsers met de verenigingen te delen.

Kennis op dit gebied staat voor een deel omschreven in de cursusboeken en is beschikbaar voor
trainer/coaches die de trainerscursus van de KNKB volgen. Wanneer er nieuwe ontwikkelingen zijn
worden de cursusboeken aangepast en worden alleen de trainer/coaches in dienst van de KNKB
bijgeschoold. Om verenigingen in staat te stellen kwalitatief goede kaatsopleidingen aan te bieden is
het van belang deze kennis en informatie ook beschikbaar te stellen aan trainer/coaches in dienst van
verenigingen. Deze informatie moet niet alleen gericht zijn op de trainer/coach, de informatie moet
ook geschikt zijn voor verenigingbestuurders. Samen met de trainer/coach zijn zij verantwoordelijk voor
de opleiding binnen de eigen vereniging en ook zij moeten weten hoe dit op een effectieve manier te
organiseren.


Afbakening

Ik heb ervoor gekozen dit onderzoek op twee punten af te bakenen. In mijn onderzoek heb ik mij
allereerst gericht op hoe de structuur van het Canadese Long Term Athlete Development model aan te
passen aan de situatie binnen de Koninklijke Nederlandse Kaats Bond. Deze keuze heb ik gemaakt
omdat het Canadese sportsysteem behoorlijk verschilt in vergelijking met de Nederlandse. Naast de
aanpassing aan het Nederlandse systeem moet het model ook aangepast worden aan de kaatssport.
Het originele Canadese model is vooral een algemeen model en geschikt voor iedere sport. Dus naast
de aanpassing aan het Nederlandse sportsysteem moet het model ook worden aangepast aan de
structuur van de KNKB. Er moet dan gedacht worden aan de categorie indeling en
wedstrijdorganisatie.

De tweede afbakening is de keuze om mij te richten op de inhoud van de opleiding van jonge
kaatsers. Welke vaardigheden moeten er wanneer worden aangeboden en welke richtlijnen kunnen
bijdragen aan een effectieve opleiding. In mijn ogen is deze informatie van groot belang om de
continuïteit in het opleiden van jonge kaatsers te waarborgen. Wanneer de KNKB alleen aangeeft dat
ze het aantal talentgroepen gaat terug brengen en dat deze kaatsers weer bij de eigen vereniging
moeten gaan trainen ontstaan er problemen. Het is belangrijk verenigingen handvaten te geven hoe
ze deze trainingen kunnen organiseren. Deze informatie is niet alleen van belang voor de vereniging,
ook trainer/coaches kunnen er hun voordeel mee doen. Zij zullen te maken krijgen met betere kaatsers,
wat zal betekenen dat dit ook meer van hen zal vragen.

Hoewel de twee punten hierboven de speerpunten van mijn onderzoek zullen zijn, zal ik hier en daar
ook aanbevelingen doen op gebieden die raakvlakken hebben met het onderzoek en daar niet direct
onder vallen. Deze aanbevelingen kunnen in de toekomst een aanleiding zijn om verder te
onderzoeken, met het doel de opleidingsstructuur en inhoud beter tot zijn recht te laten komen.

Onderzoeksvraag

Op basis van de hierboven genoemde probleemomschrijving en afbakening ben ik gekomen tot de
volgende onderzoeksvraag:

Hoe kunnen de Koninklijke Nederlandse Kaats Bond, federaties, verenigingen en kaatsscholen
het opleiden van kaatsers in een leeftijd van 7 t/m 21 jaar binnen het LTAD model de komende
4 jaar organiseren?

De hierboven gestelde onderzoeksvraag is de hoofdonderzoeksvraag die leidend is voor het door mij
uitgevoerde onderzoek. Naast deze hoofdonderzoeksvraag zijn er nog twee deelvragen:

1. Hoe moet het LTAD model Kaatsen worden vormgegeven?

2. Welke fysieke, mentale, technische en tactische vaardigheden moeten worden
aangeboden tijdens het opleiden van kaatsers in de leeftijd van 7 t/m 21 jaar?

Deze twee deelvragen zijn nodig om te kunnen komen tot een handzame uitwerking die verenigingen,
trainer/coaches en ander bij het opleiden van jonge kaatser betrokken belangstellenden voorzien van
die informatie die hen handvaten geeft om een effectieve opleiding te ontwikkelen.

Structuur van het verslag

Dit onderzoeksverslag is opgedeeld in 3 delen. Het eerste deel van dit verslag bestaat uit het
introduceren van mijn onderzoeksonderwerp (zie hoofdstuk inleiding) en het uitleggen van hoe ik van
plan ben het onderzoek uit te voeren (zie hoofdstuk onderzoeksmethoden). Deze twee hoofdstukken
worden gevolgd door het weergeven van mijn bevindingen (zie hoofdstukken literatuurstudie en
conclusie). Op basis van de door mij verzamelde gegevens presenteer ik vervolgens het resultaat en
kom ik met een aantal aanbevelingen (zie hoofdstukken resultaat en aanbevelingen). Verder zijn in de
bijlagen de documenten te vinden waarna ik verwijs in de verschillende hoofdstukken van dit
onderzoeksverslag.


Onderzoeksopzet en methoden
In het vorige hoofdstuk heb ik uiteengezet wat het probleem is dat ten grondslag ligt aan mijn
onderzoek en wat ik wil gaan onderzoeken. In dit hoofdstuk omschrijf ik hoe ik een antwoord wil vinden
op de vragen die ik heb geformuleerd naar aanleiding van het probleem.

Onderzoeksmethoden

Voor het beantwoorden van mijn onderzoeksvragen heb ik twee strategieën gebruikt. Als eerste heb ik
met behulp van een literatuurstudie in beeld proberen te brengen welke kennis er al voor handen is als
het gaat om talentopleidingen. Ik heb daarbij gekeken naar talentopleidingen uit binnen- en
buitenland, hoe men deze opleidingen organiseert en wie daarin een rol spelen. Later tijdens de
literatuurstudie ben ik mij meer gaan richten op de inhoud van een aantal van deze talentopleidingen.
In hoofdstuk 3 zijn de resultaten van mijn literatuurstudie te vinden.

Wat vooraf te verwachten viel en ook logisch is (het kaatsen is immers een kleine sport), was dat ik
tijdens mijn literatuurstudie weinig tot geen informatie over het kaatsen zou aantreffen. Gedurende mijn
literatuurstudie bleek dit ook uit te komen, buiten de door de KNKB ontwikkelde en gepubliceerde
cursusboeken is er geen informatie beschikbaar over het opleiden van jonge kaatsers. Ook de
informatie uit de cursusboeken viel tegen, deze gingen veelal over methodieken in plaats van
opleidingsstructuren. Voor de resultaten van mijn onderzoek en het te ontwikkelen LTAD model Kaatsen
is informatie over de specifieke situatie binnen de kaatswereld van belang. Alleen met deze informatie
is een goede vertaling van het Canadese Long Term Athlete Development model mogelijk. Dit
betekend dat ik zelf informatie uit de kaatswereld moet gaan verzamelen die betrekking heeft op het
opleiden van jonge kaatsers. Bij het verzamelen van deze informatie heb ik gebruik gemaakt van
ongestructureerde interviews. De onderbouwing van deze keuze en hoe ik deze interviews heb
toegepast komen in de volgende paragraaf aanbod.

Interviewmethode

Bij diverse verenigingen en de KNKB is veel kennis aanwezig over het opleiden en begeleiden van jonge
kaatsers. Het kaatsen heeft de beschikking over vele vrijwilligers die zich al jaren inzetten voor de jonge
kaatsers. De kennis en ervaring die deze mensen bezitten zijn van grote waarde voor het kaatsen en
kunnen een belangrijke rol spelen in het organiseren van de talentopleidingen. Omdat veel van deze
kennis niet terug is te vinden in de cursusboeken heb ik besloten een aantal deze mensen op te zoeken
en hen te vragen hun kennis met mij te delen.

De gesprekken met deze door mij gekozen mensen hebben op een ongestructureerde manier plaats
gevonden, ook wel ongestructureerde interviews genoemd. Het grote voordeel van deze manier van
interviewen is dat de gesprekspartners alle ruimte krijgen om te antwoorden op mijn vragen vanuit hun
eigen opvattingen en meningen. Op deze manier komen er ook onderwerpen ter tafel die in een
gestructureerd interview niet ter tafel waren gekomen. In dit voordeel schuilt tevens een nadeel,
namelijk dat er geen duidelijke lijn zit in het interview. Voor mij betekende dit dat ik tijdens het interview
goed moest notuleren wat er ter tafel kwam en alert moest zijn op zaken die voor mij van belang
zouden kunnen zijn. Naast dat deze manier van interviewen een alertere houding van mij vraagt heeft
het interviewen van mensen in zijn algemeenheid nog een ander nadeel. Het resultaat van het
interview kan vertekend raken door de houding van de interviewer. Onbewust geef je vaak verbale en
non-verbale reacties wanneer je met iemand in gesprek bent. Bijvoorbeeld door te knikken bij de
antwoorden die er worden gegeven. De gesprekspartner kan hierdoor denken dat hij het juiste
antwoord geeft en vergeten te antwoorden vanuit zijn eigen mening en opvatting. De kwaliteit van de
beoogde informatie daalt hierdoor.

Ondanks deze nadelen heb ik bewust gekozen voor deze manier van interviewen. De informatie waar
ik naar opzoek ben, tips en handvaten op de talentopleidingen vorm te geven, is niet uniform en
iedereen heeft zijn keuzes gemaakt vanuit zijn eigen opvatting en mening. Juist die informatie is
belangrijk en komt naar mijn idee te weinig naar voren in gestructureerd interview.


Selectie gesprekspartners

In de vorige paragrafen heb ik al aangegeven dat ik opzoek ben naar informatie over hoe de
talentopleidingen te organiseren binnen de Koninklijke Nederlandse Kaats Bond. Een deel van deze
informatie heb ik kunnen vinden in literatuur over talentopleidingen van andere sporten. Het gaat dan
vooral om algemene informatie over talentopleidingen en de ontwikkeling van kinderen. Literatuur die
specifiek gaat over het opleiden van talenten binnen het kaatsen is er nauwelijks. Toch is er binnen het
kaatsen veel kennis en ervaring aanwezig over het opleiden van talentvolle jongeren. Dit blijkt uit het
simpele feit dat er jaarlijks nog altijd jeugdige kaatsers doorstromen en mee kunnen komen op het
hoogste niveau. Om deze informatie toch in beeld te krijgen is het nodig onderzoek te doen en mensen
die betrokken zijn bij het opleiden van jonge kaatsers te vragen hun kennis en ervaring te delen.

Maar om welke kennis en ervaring gaat het dan en welke mensen bezitten deze kennis en ervaring
dan? Deze vragen kwamen in mij op toen ik dit onderzoek aan het voorbereiden was. Om te zorgen
dat de informatie naar waar ik op zoek was ook zinvolle informatie zou worden heb ik eerst aan de
hand van de literatuur in kaart gebracht welke informatie er nog ontbrak. Hier kwamen de volgende
punten uit naar voren:

• Een visie gericht op het opleiden van jonge kaatsers
• Welke organisatie is waar verantwoordelijk voor het opleiden van jonge kaatsers
• Welke mentale, fysieke, technische en tactische vaardigheden moeten wanneer worden
aangeboden per categorie

Deze 3 punten, die in mijn ogen een belangrijke rol spelen in het opleiden van jonge kaatsers,
ontbreken in de literatuur die ik heb onderzocht. Met name een visie op het opleiden en wie welke
verantwoordelijkheid heeft zijn in mijn ogen van groot belang, zij bepalen namelijk het grootste deel
van de talentopleiding. De visie moet een helder beeld scheppen over met welke gedachte er
opgeleid moet worden. Welke organisatie waar verantwoordelijk is moet aangeven wie wat moet
doen in het opleidingsproces van jonge kaatsers. Doet iedereen alles of heeft iedereen zijn eigen
verantwoordelijkheden zijn vragen die helder moeten worden gesteld. Over de mentale, fysieke,
technische en tactische vaardigheden heb ik in de literatuur wel voldoende informatie kunnen vinden.
Echter ontbreekt in deze literatuur welke vaardigheden op welk moment belangrijk zijn in de
ontwikkeling van de jonge kaatser.

Nadat ik had bepaalt naar welke informatie ik zoek, ben ik gaan kijken naar waar ik deze informatie
eventueel zou kunnen vinden. Al snel kwam ik tot de conclusie dat het voor veel mensen niet moeilijk is
hun mening onder woorden te brengen aangaande de eerste twee punten. Echter niet iedere mening
is even waardevol, met name de groep mensen die het oneens zijn met de herstructureringsplannen
van de KNKB zullen blijven volharden in de eigen visie. Toch zal ik mij niet helemaal afsluiten voor hun
argumenten. Het grote deel van de groep mensen met wie ik heb gesproken zijn mensen die de keuze
van de KNKB om de talentopleiding te herstructureren respecteren en hierin kansen zien voor het
kaatsen. Daarnaast heb ik bij het selecteren van mijn gesprekspartners gekeken naar de ervaring die
de persoon heeft, hoe meer aantoonbare ervaring deze persoon heeft hoe waardevoller hij als
gesprekspartner voor mij is.

Het maken van een keuze voor een gesprekspartner aangaande het derde punt was eenvoudig te
maken. De kaatswereld is een zeer conservatieve wereld en de ontwikkelingen op het gebied van de
mentale, fysieke, technische en tactische vaardigheden zijn dan ook enorm gestagneerd. De kennis
over deze vaardigheden komt voor het allergrootste deel bij de twee ontwikkelaars van de
trainersopleiding vandaan en wordt door de huidige trainers en coaches veelvuldig gereproduceerd.

In het volgende hoofdstuk ga ik in op welke personen ik heb geselecteerd als gesprekspartner en welke
achtergrond ze hebben.


Interviews

Er zijn mensen die al jaren actief betrokken zijn bij het opleiden van jonge kaatsers. Een aantal van deze
mensen heb ik geïnterviewd. Mijn gesprekspartners bestonden vooral uit personen die op dit moment of
in het korte verleden actief betrokken waren bij het opleiden van jonge kaatsers. Dit kan op
verschillende manieren zijn, de een als beleidsbepaler, de ander als trainer/coach, maar ook mensen
die besturen of andere ondersteunende taken vervullen hebben hun kennis en ervaring met mij
gedeeld. Het eerste gesprek dat ik heb gevoerd over deze onderwerpen was het gesprek met de
technisch coördinator van de KNKB. Deze vrouw die in vaste dienst is bij de bond was in eerste instantie
ook de opdrachtgeefsters uit naam van de bond wegens het ontbreken van een bondscoach. De
technisch coördinator heeft in dat gesprek uit de boeken gedaan welke koers de bond wil gaan varen
op speltechnisch vlak en heeft aangegeven dat de nog te benoemen bondscoach binnen deze
kaders moet handelen. Aansluitend aan het verhelderen van deze opdracht heb ik met haar een
gesprek gevoerd over hoe het beleid er de afgelopen jaren uit heeft gezien, wat de kracht van dit
beleid was en waar dit beleid tekort schoot. Dit gesprek gaf mij waardevolle informatie in de meest
brede zin van het woord. Niet alleen gaf dit richting aan het zoeken naar informatie met betrekking tot
de drie eerder genoemde onderzoeksvragen. Ook gaf het mij een referentie kader met betrekking tot
het nieuw te ontwikkelen beleid.

De vervolg gesprekken ben ik begonnen met de twee verenigingsondersteuners van de KNKB, deze
twee heren hebben vanuit de bond de taak verenigingen bij te staan met raad en daad. Zij komen bij
veel verenigingen over de vloer en hebben in dat opzicht veel kijk op de situatie bij verenigingen. Ik
heb met deze twee heren gesproken om te horen wat hun inzicht en visie is met betrekking tot het
herstructureren van de talentopleiding. Waar liggen de mogelijkheden en wat zijn de valkuilen op
organisatorisch gebied. Mijn interview ronde ben ik bewust met deze mannen begonnen om een
duidelijk beeld te krijgen van hoe het er op verenigingsgebied voor staat. Na deze eerste twee
gesprekken heeft het onderzoek tijdelijk stilgelegen vanwege het ontbreken van een bondscoach.
Begin mei 2010 werd er uiteindelijk een bondscoach benoemd en was het voor mij mogelijk het
onderzoek te hervatten door het gesprek met hem aan te gaan. Voor mij was het van groot belang zijn
visie op het opleiden van jonge kaatsers te kennen, hij is immers verantwoordelijk voor het beleid op dit
gebied. In een anderhalf uur durend gesprek heeft hij mij zijn visie met betrekking tot talentopleidingen
weergegeven. De informatie die hij met mij deelde was voor mij van grote waarde omdat deze man
zijn sporen ruimschoots heeft verdiend in de internationale sportwereld. Als voormalig bondscoach van
de KNGU en Mastercoach NOC-NSF was zijn visie en expertise meer dan welkom. Binnen de KNKB is er
ook nog een bondscoach jeugd actief, deze is voornamelijk verantwoordelijk voor de uitvoering van
de talenttrainingen en het scouten van talentvolle kaatsers. Met haar heb ik gesproken over de
organisatie van de talentopleidingen. Voor haar benoeming tot bondscoach jeugd is zij bij vele
verenigingen trainer/coach geweest en onder haar leiding hebben kaatsers van allerlei leeftijden
aansprekende resultaten weten te boeken op Nederlandse Kampioenschappen. Haar kennis en zicht
over hoe een talentopleiding te organiseren bleken een waardevolle input voor het onderzoek. De
interviews met huidige twee bondscoaches hebben veel input gegeven over de richting die zij op
willen in de nieuwe opleidingsstructuur. De KNKB moest echter twee nieuwe bondscoaches benoemen
omdat hun voorganger zich niet kon vinden in de nieuwe koers van de bond. Hij was van mening dat
zijn visie op het opleiden van talenten daarin te weinig tot zijn recht kwam. Zijn kijk op het opleiden van
jonge kaatsers en het feit dat hij docent/ontwikkelaar van de trainersopleiding is maakten hem een
interessante gesprekspartner voor mijn onderzoek. Het gesprek met deze voormalig bondscoach
leverde veel interessante informatie op, ook geen wonder wanneer je al 25 jaar als
trainer/bondscoach/ontwikkelaar en docent actief bent in het kaatsen. Ook met zijn collega opleider
heb ik gesproken. Samen met de voormalig bondscoach is hij verantwoordelijk voor de inhoud en
ontwikkeling op kaatstechnisch en tactisch vlak binnen het kaatsen. Dit maakt hem voor mij een
waardevolle gesprekspartner, te meer ook omdat hij in het dagelijks leven opleider is aan het Centraal
Instituut Opleidingen Sportleiders. Naast deze mensen die een duidelijk connectie hebben met de KNKB
ben ik ook opzoek gegaan naar mensen die in mindere mate verbonden zijn aan de KNKB.
Bijvoorbeeld een verenigingsbestuurder en mensen die trainingen bij de kaatsscholen verzorgen. Helaas
waren de mensen van de kaatsscholen niet bereid hun kennis en ervaring met mij te delen, wat ik
teleurstellend vindt.

Last but not least heb ik nog gesprekken gevoerd met een fysiotherapeut die veel geblesseerde
kaatsers behandeld, samen met hem ben ik gaan kijken naar hoe het nieuw te ontwikkelen
opleidingsmodel een bijdrage kan leveren aan het terug dringen van overbelastingsblessures.

De samenvattingen van de interviews zijn te vinden in de bijlage van dit onderzoeksverslag.


Literatuurstudie
Dit hoofdstuk gaat over het literatuuronderzoek. In dit hoofdstuk worden resultaten uit eerdere
onderzoeken en bronnen weergegeven die van waarde zijn voor mijn onderzoek.

In de inleiding heb ik al aangegeven dat naast het bezuinigen er ook een sporttechnische reden is om
de talentopleiding van de KNKB te hervormen. In de kaatswereld ontstaan er hier en daar initiatieven
tot de oprichting van particuliere talentopleidingen. Willen deze initiatieven en de hervormde
talentenopleiding van de KNKB een toe gevoegde waarde hebben voor de sport kaatsen, dan is het
belangrijk dat de inhoud van deze opleidingen aangepast is aan de huidige tijd en de daarbij
behorende eisen.

Eerder heb ik al aangegeven dat er in het verleden weinig onderzoek is gedaan naar het opleiden van
jonge kaatsers en dat de huidige documentatie is gebaseerd op de visie van de voormalig
bondscoach. In de literatuurstudie heb ik mij in eerste instantie gericht op welke visies er zijn met
betrekking tot talentontwikkeling, talentherkenning en talentopleidingen waarna ik vervolgens heb
gekeken naar de daadwerkelijke inhoud van de talentopleidingen. Uit de door mij gevonden
onderzoeken en artikelen heb ik elementen gehaald waarvan ik denk dat ze relevant kunnen zijn voor
mijn onderzoek. In de volgende paragrafen presenteer ik mijn bevindingen.

Literatuurverkenning van talentopleidingen uit Nederland

Een van de leidende documenten over talentopleidingen in Nederland is het Masterplan
Talentontwikkeling 2006-2010 van het Nederlands Olympisch Comité (NOC-NSF). Aanleiding om dit plan
te schrijven is om ondersteuning te bieden aan de ambitie van Nederland om structureel een plaats te
veroveren in de top 10 van verschillende sport wereldranglijsten. Het plan is samengesteld door
deskundigen van Nederlandse sportbonden na de Olympische Spelen van Athene in 2004.

Bij het opstellen van dit plan zijn deze deskundigen begonnen met het maken van een analyse van de
huidige situatie in Nederland. Uit deze analyse viel te concluderen dat wij het als klein land op
bepaalde terreinen erg goed doen en hier successen mee boeken. Naast deze sterke punten kwam
men ook tot de conclusie dat er op een aantal terreinen nog winst te boeken is. Zo viel het op dat er bij
veel sportbonden geen opleidingsprogramma’s of selectiesystemen aanwezig waren die rekening
hielden met de leeftijd en de ontwikkeling van jonge kinderen. Men kwam tot de ontdekking dat in de
opleidingsprogramma’s vaak gebruik wordt gemaakt van schema’s en structuren die ontwikkeld zijn
voor volwassenen. De deskundigen schrijven dat dit verbeterd moet worden en geven de sportbonden
de opdracht mee om opleidingsprogramma’s te schrijven voor de lange termijn. Om te zorgen dat
deze opleidingsprogramma ook daadwerkelijk tot vernieuwing en verbetering leiden worden er tevens
enkele richtlijnen voor de programma’s gegeven. Een van de eerste punten die men aandraagt is dat
de inhoud, omvang en kwaliteit van het programma moet aansluiten bij de opleidingsfase van het kind
en een reëel uitzicht moet bieden op een internationale toppositie. Men bedoelt hiermee te zeggen
dat het opleidingstraject in verschillende fases moet worden opgedeeld van beginner tot expert.
Waarbij de inhoud, omvang en kwaliteit van iedere fase logisch in elkaar over moet lopen en een
bijdrage moet leveren om uiteindelijk als expert de internationale top te halen. Om de inhoud en
kwaliteit van het programma te kunnen waarborgen stellen de deskundigen dat er gebruik moet
worden gemaakt van wetenschappelijk onderzoek. Als voorbeeld hiervan geven ze het onderzoek van
Ericsson en Charness uit 1994 naar het aantal trainingsuren dat nodig is om in iets te kunnen uitblinken.

Een tweede punt wat de deskundigen naar voren brengen naar aanleiding van hun analyse zijn de
randvoorwaarden die horen bij de talentopleidingen. Men stelt dat talenten over dezelfde faciliteiten
moeten kunnen beschikken als topsporters. Het gaat daarbij niet alleen om het gebruik van moderne
materialen en accommodaties. Het gaat veel meer om zaken als mentale en medische begeleiding.
Als voorbeelden noemt men sportpsychologen, sportartsen, fysiotherapeuten en voedingsdeskundigen.
Deze experts moeten samenwerken in een team rond de talenten dat onder leiding staat van een
talentcoach. Daar waar topsporters vaak getraind worden door de bondscoach moet deze functie
ook gecreëerd worden voor talentvolle sporters. Deze talentcoach is gespecialiseerd in het
begeleiden, coachen en trainen van talentvolle kinderen en moet de intentie hebben dit voor een
langere tijd te doen. Het trainen en coachen van talentvolle kinderen wordt op deze manier een
specialiteit en draagt er aan bij dat de continuïteit en kwaliteit van de talentopleiding verbeteren.


Een ander punt dat uit de analyse naar voren kwam en in mijn ogen relevant is voor mijn onderzoek is
de invloed die sportbonden hebben op initiatieven in de regio. Met name als het gaat om de kwaliteit
die deze initiatieven bieden maken de deskundigen zich zorgen. Veel van deze initiatieven vinden dat
ze los staan van de sportbonden en dulden dan ook geen bemoeienis van hen. Het gevolg hiervan is
dat er weinig tot geen controle is op de inhoud, omvang en kwaliteit van de aangeboden
programma’s. De angst van de deskundigen is dat dit ten koste gaat van de stabiliteit en continuïteit
van de talentopleidingen in de regio. Om de inhoud, omvang en kwaliteit van regionale
talentopleidingen te kunnen waarborgen pleiten de deskundigen voor regionale talentcoaches die
verantwoordelijk zijn voor opleidingsprogramma in de regio en hierbij steun van de sportbonden krijgen.
Om de hierboven genoemde punten zoveel mogelijk kans van slagen te geven stellen de deskundigen
voor te gaan werken met het Long Term Athlete Development model van Istvan Balyi uit Canada.
Volgens hen is dit raamwerk uitermate geschikt is om de sterke punten in de Nederlandse situatie
verder te versterken en de zwakke punten aan te pakken, bovendien is het gebaseerd op
wetenschappelijk onderzoek. Iedere sportbond moet in staat worden gesteld dit model te vertalen
naar de sportspecifieke eisen en situatie.

Een verdere verkenning naar onderzoek op het gebied van talentopleidingen in Nederland leverde
weinig recent en/of relevant materiaal op. Het verleggen van mijn verkenning naar talentontwikkeling
leverde mij meer resultaten op. Zoekende naar Nederlandse literatuur over talentontwikkeling kwam ik
veelvuldig de naam van dr. Jacques H.A. van Rossum tegen. Dr. van Rossum is bewegings-
wetenschapper en doet al ruim 20 jaar onderzoek naar talentontwikkeling. Vele publicaties over
talentontwikkeling in binnen- en buitenland zijn door hem geschreven. Zo ook het artikel “Op zoek naar
het LTAD model”, dat het blad Sportgericht in 2007 publiceerde. Dit artikel trok mijn speciale aandacht
omdat het gaat over het Long Term Athlete Development (LTAD) model van Istvan Balyi. Het model dat
de deskundigen van de verschillende sportbonden in Nederland aanbevelen en ik wil gaan gebruiken
voor het hervormen van de talentopleiding bij de KNKB. In dit artikel gaat Van Rossum opzoek naar de
achtergrond van dit model. Al eerder gaf ik aan dat van Rossum veelvuldig onderzoek heeft gedaan
naar de ontwikkeling van talentvolle sporters. In dat kader had hij nog nooit eerder gehoord van het
LTAD model van Istvan Balyi, iets dat vragen bij hem oproept. Deze kritische kijk op het model wordt
sterker wanneer hij tijdens zijn zoektocht geen enkele wetenschappelijke publicatie kan vinden bij
diverse gerenomeerde wetenschappelijke bronnen. Omdat het model wel veel aandacht krijgt in
diverse tijdschriften en op congressen besluit van Rossum om het model zelf aan een onderzoek te
onderwerpen. Een van de eerste punten die hem opvalt en die relevant is voor mijn onderzoek is dat
het model onderscheid maakt in de ontwikkeling tussen jongens en meisjes. Het model, dat is
opgebouwd uit verschillende elkaar opvolgende ontwikkelingsfases, maakt op basis van leeftijd
onderscheid in de ontwikkeling van jongens en meisjes. De FUNdamentals fase, bijvoorbeeld, duurt voor
jongens van hun 6de tot hun 9de levensjaar (3 jaar), terwijl deze fase voor meisjes van hun 6de tot hun 8de
levensjaar (2 jaar) loopt. Voor van Rossum roept dit vraagtekens op, waarom heeft een jongen meer
tijd nodig om de vaardigheden onder de knie te krijgen dan een meisje? Nergens in het model wordt
hier een antwoord op gegeven en ook de bibliografie beantwoord deze vraag niet, stelt van Rossum.
Het volgende punt dat van Rossum op valt, is de verschillen in uitwerking die hij tegenkomt van de
verschillende sporten. Volgens van Rossum worden de ontwikkelingsfases uit het oorspronkelijke model
van Istvan Balyi niet klakkeloos overgenomen. De conclusie die van Rossum hier uit trekt is dat het
ontwikkelingstraject dat het LTAD model weergeeft gezien moet worden als een schets. Waarbij de
sportbonden deze schets kunnen invullen en aanpassen met de ontwikkelingstaken die horen bij de
specifieke sport. Naast deze kritische noten van van Rossum constateert hij ook dat het model, waar in
zijn ogen het fysiek-biologische aspect de overhand heeft ook enkele pluspunten kent. Het model geeft
aan dat specialisatie in een sport zo laat mogelijk moet plaatsvinden om kinderen eerst een zo breed
mogelijke motorische basis mee te geven door de grondvormen van bewegen te ontwikkelen. Volgens
van Rossum, ondanks het ontbreken van de wetenschappelijke onderbouwing, niet iets waar we
bezwaar tegen hoeven te hebben.


Literatuurverkenning van talentopleidingen uit het buitenland

In de inleiding heb ik al aangegeven dat het mijn plan is om de talentopleiding van de KNKB te
hervormen aan de hand van het LTAD model geschreven door de Canadees Istvan Balyi. In deze
paragraaf presenteer ik de informatie die relevant is voor mijn onderzoek over dit model.

Balyi, tegenwoordig beleidsmedewerker bij het National Coaching Institute British Colombia in Canada,
heeft in de begin van de jaren ’90 de basis voor het huidige LTAD model gelegd. Balyi ontwikkelde
destijds voor zijn werkgever, de Canadese Ski Bond, een periodiseringsmodel van 8 jaar. Door de jaren
heen heeft Balyi dit periodiseringsmodel verder ontwikkeld en in 2004 heeft dit geleid tot de introductie
van het Long Term Athlete Development model zoals wij dat nu kennen. Om ervoor te zorgen dat
iedere sportorganisatie een mogelijkheid heeft om zelf een LTAD model te ontwikkelen heeft Balyi
samen met het Canadian Sport Centres een resource paper uitgegeven dat daar handvaten voor
geeft.

Balyi heeft in het LTAD model de ontwikkeling van kinderen en jong volwassen opgedeeld in 7 fases
waarin de fysieke, mentale, emotionele en cognitieve ontwikkeling centraal staat. De 7 fases van het
model zijn gebaseerd op de ontwikkelingsleeftijd van het kind en niet op de kalenderleeftijd. Door
ontwikkelingstaken, die zijn afgestemd op de ontwikkeling van het kind, aan deze fases te koppelen
sluit het model veel beter aan bij de ontwikkeling van kinderen en jong volwassenen. Het beter kunnen
aansluiten bij de ontwikkelingsleeftijd van kinderen en jong volwassenen is volgens Balyi van groot
belang. Het huidige systeem kent volgens Balyi veel tekortkomingen die er de oorzaak van zijn dat het
potentieel van talenten onvolledig wordt ontwikkeld. Een van de tekortkomingen die hier een grote rol
in speelt is de te vroege specialisatie van onze kinderen. In een poging om kinderen enthousiast te
maken en te behouden voor onze sport brengen we ze op een te vroege leeftijd al sportspecifieke
vaardigheden bij. Het gevolg, volgens Balyi, is dat trainers minder tijd besteden aan de grondvormen
van bewegen en daardoor minder vaardig worden in deze grondvormen. In de ogen van Balyi zijn de
grondvormen van bewegen van groot belang voor het met plezier deelnemen aan sport op latere
leeftijd. Ze vormen de basis van waaruit kinderen en jong volwassenen de sportspecifieke
vaardigheden moeten aanleren. Balyi geeft dus aan dat kinderen en jong volwassenen die trainen
volgens het huidige systeem dus ondertraint zijn. Een andere belangrijke tekortkoming die Balyi
aanhaalt is dat het huidige systeem zich teveel richt op de korte termijn resultaten en geen oog heeft
voor de ontwikkeling op de lange termijn. Gevolg is dat in trainingen en wedstrijden alles gericht is op
het winnen en scoren. Volgens Balyi staat deze manier van denken en werken het ontwikkelen op de
lange termijn in de weg.

Om ervoor te zorgen dat de hierboven genoemde punten worden verbeterd en zo te komen tot een
effectievere talentopleiding komt Balyi met 10 aandachtspunten. Wanneer sportorganisaties rekening
houden met deze 10 aandachtspunten in hun vertaling van het LTAD model moeten ook deze
talentopleidingen op termijn meer rendement op kunnen leveren. Het eerste punt wat Balyi aanvoert is
de zogenoemde “10 jaar regel”. Wetenschappelijk onderzoek1 heeft aangetoond dat er minimaal 10
jaar van trainen en 10.000 trainingsuren nodig zijn om het potentieel van een kind volledig te
ontwikkelen. Voor een sporter betekend dit dat hij 10 jaar lang dagelijks 3 uren moet trainen om zijn
potentieel volledig tot wasdom te laten komen. Een ander punt uit deze lijst zijn de grondvormen van
bewegen. Eerder gaf ik al aan dat Balyi het beheersen van de grondvormen van bewegen ziet als de
basis voor de sportspecifieke vaardigheden. De gedachte die hier achter zit is: wanneer een kind op
latere leeftijd met plezier wil deelnemen aan sporten als basketbal, korfbal, handbal, rugby of softbal
zal het eerst de vaardigheid vangen moeten beheersen. Wordt het vangen niet of onvoldoende
beheerst dan zal het kind veel moeite hebben deze sporten goed te kunnen spelen. Volgens Balyi is het
belangrijk dat de grondvormen van bewegen met plezier en via spel de kinderen worden aangeleerd.
Het aandachtspunt ontwikkelingsleeftijd vormt een van de belangrijkste aandachtspunten binnen het
LTAD model van Balyi. Balyi stelt dat het afgaan op de kalender leeftijd van kinderen en jong
volwassenen een slechte keuze is. Het is beter af te gaan op de ontwikkelingsleeftijd van kinderen en
jong volwassenen. De reden die Balyi hiervoor geeft is dat de ontwikkeling van kinderen en jong
volwassen nooit gelijk loopt. Volgens Balyi heeft wetenschappelijk onderzoek2 aangetoond dat
kinderen en jong volwassenen qua ontwikkeling in 3 groepen te verdelen zijn. De eerste groep zijn de
kinderen die gezien hun leeftijd verder in de ontwikkeling zijn dan hun gemiddelde leeftijdsgenoten. De
tweede groep zijn de kinderen waar de ontwikkeling gelijk loopt aan die van hun gemiddelde
leeftijdsgenoten. En de derde groep zijn de kinderen waarvan de ontwikkeling trager verloopt dan die
van hun leeftijdsgenoten. Wanneer zoals in het huidige systeem er van ontwikkeling op basis van

1 Ericsson en Charness, 1994
2 J.M. Tanner, 1973


gemiddelden wordt uitgegaan zijn de eerste en derde groep altijd in het nadeel. Aan de eerste groep
sporters zal structureel minder tijd worden besteed omdat ze de vaardigheden al beter beheersen.
Hetzelfde geldt min of meer voor de derde groep ook deze groep is in het huidige systeem kwetsbaar
door de mindere beheersing van vaardigheden. Met andere woorden de eerste groep traint
structureel op een te laag niveau en de derde groep traint structureel op een te hoog niveau. Het is
volgens Balyi dan ook beter om uit te gaan van de ontwikkelingsleeftijd en de daaraan gekoppelde
ontwikkelingstaken. Pas wanneer een kind de ontwikkelingstaak beheerst kan hij de volgende stap in
zijn ontwikkeling zetten. Op deze manier krijgen alle kinderen en jong volwassenen de juiste basis mee
en zal ongeacht de ontwikkelingssnelheid het algemene niveau stijgen. Een aantal maal is in de tekst
hierboven de term ontwikkelingstaak naar voren gekomen. In het LTAD model zijn deze
ontwikkelingstaken gekoppeld aan de zogenoemde “Windows of Trainability” en de “physical, mental,
cognitive and emotional development”. Over de “physical, mental, cognitive and emotional
development” is Bayli kort in zijn toelichting. Ze horen thuis binnen de ontwikkeling van kinderen en jong
volwassenen, zeker wanneer je wilt komen tot een unifiorm opleidingstraject. Om dit kracht bij te zetten
levert Balyi 3 A4-tjes met kant-en-klare instructies voor trainers, coaches en begeleiders aan, die zo
overgenomen kunnen worden. Waar Balyi wel meer aandacht aan besteed zijn de “Windows of
Trainability”. “Windows of Trainability” zijn periodes in de ontwikkeling van kinderen en jong volwassenen
waarin het effect van bepaalde training groter is dan normaal. Het gaat dan om trainingen gericht op
het verbeteren van het uithoudingsvermogen, de kracht, de snelheid, de coördinatie en de lenigheid.
In Nederland wel bekend als de motorische grondeigenschappen. In het overzicht wat aangeeft welke
eigenschap op welk moment het beste kan worden getraind maakt Balyi onderscheid in de
ontwikkeling van een jongen en een meisje. Zo hebben jongens volgens Balyi meer tijd nodig om de
coördinatieve onderdelen (vaardigheden) onder de knie te krijgen dan de meisjes. En blijkbaar geldt
dit niet alleen voor de coördinatie, volgens het overzicht hebben jongens bij bijna alle onderdelen
meer tijd nodig of is het beter er later mee te starten dan bij meisjes. Balyi adviseert dan ook om het
opleidingstraject van jongens en meisjes te scheiden. Het laatste aandachtpunt wat ik nog wil
benoemen, is dat wat Balyi “Continuous Improvement” noemt. Balyi benadrukt dat het van groot
belang is dat het LTAD model zich moet blijven ontwikkelen, hij haalt daarbij de Japanse filosofie Kai
zen aan. Balyi geeft aan dat het LTAD doorlopend tegen de lamp moet worden gehouden en getoetst
moet worden aan de hand van nieuwe wetenschappelijke onderzoeken en innovaties zonder dat
daarbij “de klanten” uit het oog worden verloren.

Naast de resource paper die Balyi samen met het Canadian Sport Centres heeft uitgegeven, heeft ook
Ian Stafford samen met Sports Coach UK een handleiding over het LTAD model uitgegeven. Staffords
“Coaching for Long Term Athlete Development” is bedoelt voor trainer/coaches en sportverenigingen
in het Verenigd Koninkrijk. Met dit boekje, waarin hij het LTAD model heeft vertaald naar het Britse
sportsysteem, wil hij een bijdrage leveren aan het verbeteren van de deelname en prestaties van de
Britten. In grote lijnen komt de uitwerking van Stafford overeen met het originele model, zo heeft
Stafford het opleidingstraject net als dat van Balyi verdeeld in fases. En ook de 10 aandachtspunten zijn
gelijk gebleven. Het grote verschil in de uitwerking van Stafford zit hem in de gerichtheid. Stafford richt
zich nadrukkelijk op de trainer/coaches die met het model moeten werken en spreekt deze mensen
dan ook aan in zijn uitwerking. Een mooi voorbeeld daarvan is de paragraaf “Happy accidents?” in de
inleiding. Stafford haalt hier een 16 jarige jongen aan die via een soort sportkeuzetest op zijn school per
toeval in aanraking kwam met het roeien. Een jaar na zijn eerste kennismaking met het roeien werd
deze jongen tweede op de Nationale Kampioenschappen en op zijn 18de (2 jaar na de kennismaking)
herhaalde hij dit alleen toen op de Wereld Kampioenschappen. Met het zojuist genoemde voorbeeld
in het achterhoofd stelt Stafford de volgende vraag. Moeten trainer/coaches blijven wachten tot er
toevallig een talentje voorbij komt of is het verstandig om meer systematisch te werk te gaan bij het
herkennen en ontwikkelen van jonge kinderen. Hoewel Stafford weet dat toevalligheden nooit uit te
sluiten zijn geeft hij aan dat een meer systematische aanpak op den duur meer talentvolle sporters zal
opleveren. Stafford verlegt hiermee min of meer ook het uitgangspunt van het LTAD model. In het
originele LTAD model van Istvan Balyi is het uitgangspunt een bijdrage te leveren aan een gezonde en
actieve levensstijl van de bevolking. Dat de gekozen aanpak ook voor een goede basisopleiding bij
talentvolle sporters zorgt is een mooie bijkomstigheid maar niet direct het doel. In zijn vertaling geeft
Stafford juist aan dat dit wel het doel moet zijn3, hij geeft aan dat deze basisopleiding juist ten
grondslag moet liggen aan het op latere leeftijd vaardig worden in sportspecifieke vaardigheden. Deze
basisopleiding wordt door zowel Balyi4 als Stafford5 “Physical Literacy” genoemd. Vrij vertaald in het
Nederlands betekend dit fysieke competentie, anders gezegd deze basisopleiding moet

3 Zie Coaching for Long-Term Athlete Development, p. 7
4 Zie Canadian Sport for Life, p. 5
5 Zie Coaching for Long-Term Athlete Development, p 17


kinderen fysiek vaardig maken. De basisopleiding bestaat uit het ontwikkelen van de grondvormen van
bewegen en het ontwikkelen van de eerste sportspecifieke vaardigheden. Daar waar Balyi deze
basisopleiding inzet om bij te dragen aan een actieve en gezonde leefstijl op latere leeftijd. Ziet Stafford
deze basisopleiding meer als kans om het niveau in de breedtesport omhoog te brengen. Om hier
vervolgens weer de talenten voor de topsport uit te halen.

Een ander belangrijk verschil tussen de handleiding van Balyi en Stafford is de aandacht die er wordt
geschonken aan wat er van de trainer/coaches mag worden verwacht. Eerder al gaf ik aan dat de
handleiding van Stafford meer op de trainer/coach is gericht dan die van Balyi. Samen met een
andere kijk op het toepassen van de basisopleiding heeft Stafford gemeend een apart hoofdstuk aan
de opleiding en de vaardigheden van de trainer/coaches te moeten wijden. In zijn handleiding
benoemt Balyi wel een aantal maal dat het belangrijk is dat ook de jeugd wordt getraind door
zogenoemde “high performance coaches” maar daar blijft het dan ook bij. Stafford daarentegen
haalt het “dual development model” van Harrison en Crouch6 naar voren om aan te geven welke
kwaliteiten en vaardigheden er van een trainer/coach mogen worden verwacht. Dit model geeft aan
dat in tegenstelling tot dat wat nu soms wordt aangenomen de trainer/coach wel degelijk een zeer
belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van jonge kinderen. Met name in de eerste jaren is de rol van
de trainer/coach cruciaal. In deze jaren moeten de kinderen zo breed mogelijk worden opgeleid en
moet de trainer/coach kennis hebben van de grondvormen van bewegen en hoe deze op een
uitdagende en plezierige manier aan te bieden. Pas nadat de kinderen dit goed onder de knie
hebben kan er begonnen worden met het aanleren van sportspecifieke vaardigheden. Naast
sportspecifieke kennis moet de trainer/coach in deze fase ook beschikken over kennis hoe kinderen en
jong volwassenen leren, te samen moet dit zorgen voor een effectieve ontwikkeling van de
vaardigheden. Pas dan komen we terecht op het punt waarvan wij op dit moment denken dat onze
beste trainer/coaches moeten werken, namelijk bij de wat oudere talentvolle jeugd. Volgens het “dual
development model” is het werken met deze talenten makkelijker dan met de kinderen en jong
volwassenen uit de eerdere fases. Uiteraard moet de trainer/coach wel beschikken over de nodige
kennis om te komen tot een evenwichtig trainingsprogramma. Echter omdat presteren in deze fase
steeds belangrijker wordt is het van groot belang dat alle verschillende trainingsonderdelen goed op
elkaar zijn afgestemd. Veel trainer/coaches zullen hierbij gebruik maken van experts omdat het voor
hen zelf simpelweg niet te doen is om van alle trainingsonderdelen alle ins en outs te kennen. Hoewel er
wel degelijk verschil zit in de rol die de trainer/coach heeft in de verschillende fases van de
ontwikkeling, vinden Harrison en Crouch het onterecht dat de oudere jeugd de betere coaches
moeten hebben en dat de jonge kinderen het wel kunnen doen met de goed willende vrijwilligers. Zij
pleiten er dan ook voor om de opleiding en ontwikkeling van trainer/coaches aan te passen. En ervoor
te zorgen dat de trainer/coaches geschoold worden op basis van de fase waarin ze werkzaam zijn.

Verkenning van LTAD modellen uit Nederland

Naar aanleiding van het Masterplan Talentontwikkeling en het daaruit voortgevloeide format
Meerjaren Opleidingsplan zijn verschillende sportbonden in Nederland begonnen met het ontwikkelen
van een eigen Meerjaren Opleidingsplan. Een van de Nederlandse sportbonden die hier veel tijd en
energie in heeft gestoken is de Koninklijke Nederlandse Zwem Bond (KNZB), voor zowel het zwemmen
als het waterpolo hebben zij een compleet opleidingsplan ontwikkeld volgens het format Meerjaren
Opleidingsplan. Opvallend aan dit Meerjaren Opleidingsplan Zwemmen (MOZ) is dat het een volledige
schematisch uitwerking is. Bij bijna alle fases, alleen van de TrainTrainen fase is een toelichting
gepubliceerd, ontbreekt een toelichting op de informatie uit de schema’s. Deze schematische
uitwerking zorgt er echter wel voor dat het een overzichtelijk geheel is en het geeft op een korte en
bondige manier informatie over hoe er getraind kan worden. Het gaat daarbij veel verder dan alleen
sportspecifieke vaardigheden. Naast het sportspecifieke is er veel aandacht voor de
randvoorwaarden, als (para)medische begeleiding, materiaal en faciliteiten. Een sterk punt uit deze
uitwerking is dan ook de informatie die het geeft over met welk materiaal de trainer/coach het beste
kan werken per fase. Hierbij wordt niet alleen “traditioneel” oefenmateriaal genoemd, men noemt ook
het gebruik van audiovisueel materiaal om feedback mee te geven. Het MOZ geeft de trainer/coach
een goed overzicht over wat in welke fase goed is om te doen en kan in dat opzicht trainer/coaches
veel ondersteuning bieden bij het opleiden van jonge zwemmers.

Een ander Nederlandse sportbond die als leidend mag worden beschouwt op het gebied van de
Meerjaren Opleidingsplannen is de Nederlandse Triatlon Bond (NTB). Ook deze sportbond is in 2006

6 Harrison en Crouch, 2002


begonnen met het ontwikkelen van een eigen Meerjaren Opleidingsplan Triatlon voor de Olympische
Afstand. In grote lijnen lijkt deze uitwerking van het Meerjaren Opleidingsplan (MJOP) veel op die van
de KNZB, wat niet verwonderlijk is omdat het MOZ volgens de literatuurlijst is gebruikt bij de tot stand
komen van het MJOP. Deze vergelijking komt het meest tot zijn uiting in de schematische uitwerking die
beide sportbonden gebruiken om het opleidingsplan weer te geven. Daarnaast heeft de NTB in
tegenstelling tot de KNZB er wel voor gekozen om een toelichting te schrijven bij het schematische
overzicht. Zij doen dat in twee delen, het eerste deel geeft vooral algemene informatie en gaat in op
hoe men tot het MJOP is gekomen. Het tweede deel van de toelichting is volledig gericht op de
trainingstechnische achtergrond van het MJOP. Dit document geeft veel informatie over hoe men de
vaardigheden en kwaliteiten die genoemd worden in de schema’s kan ontwikkelen in de trainingen.
Het geeft richtlijnen hoe te komen tot oefenvormen, tips om een hoog rendement te boeken en
voorbeelden van testen om de opbrengst van deze trainingen te meten. Dit doet de toelichting niet
alleen op het gebied van de fysieke en sporttechnische vaardigheden. Ook de mentale en tactische
vaardigheden komen aanbod. Deze door de NTB ontwikkelde en gepubliceerde toelichting kan door
trainer/coaches gebruikt worden als een ware bron om te komen tot effectieve trainingen met een
hoog rendement.

Verkenning van LTAD modellen uit het buitenland

Waar er in Nederland momenteel veel sportbonden bezig zijn met het ontwikkelen van een Meerjaren
Opleidingsplan zijn er in Canada, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk al veel sportspecifieke
LTAD modellen in gebruik genomen. Een van de sportbonden uit Canada dat al een aantal jaren met
een eigen sportspecifiek LTAD model werkt is Tennis Canada. Tennis Canada heeft voor het tot stand
komen van het LTAD model een regiegroep in het leven geroepen die als taak hebben het LTAD tot
stand te brengen en verder te ontwikkelen. Deze regiegroep is gekomen tot een zeer compleet LTAD
model waarin niet alleen aandacht is voor de valide sporters, ook de minder valide sporters (het
rolstoeltennis) zijn in dit LTAD model meegenomen. Voor de uitwerking begint met het presenteren van
het daadwerkelijke LTAD model geeft het eerst informatie over wat het LTAD model inhoud en wat de
zwakke punten zijn in het huidige opleidingsmodel. Vervolgens begint men met het uiteenzetten van
welke zaken van invloed zijn geweest voor het tot stand komen van het LTAD model tennis. De zaken
die hier worden genoemd zijn vrijwel gelijk aan de 10 aandachtspunten die Balyi in zijn handleiding voor
het LTAD model noemt, met dit verschil dat Tennis Canada op enkele punten een toevoeging heeft. Zo
maakt Tennis Canada bijvoorbeeld de opmerking bij het periodiseren dat de focus op korte termijn
resultaten schadelijk kunnen zijn voor een succesvolle sportbeoefening op latere leeftijd. Men voegt
daar aan toe dat trainer/coaches en ouders hier over geschoold moeten worden en moeten inzien dat
succes motivatie voor een langere tijd vraagt. Deze toevoegingen worden niet alleen gegeven voor
de valide sporters, daar waar nodig worden er bij deze 10 aandachtspunten ook toevoegingen
gegeven voor het rolstoeltennis.

Na deze uitleg komt men bij het daadwerkelijke LTAD model tennis. Met behulp van een afbeelding
geeft men in een opslag een overzicht van hoe het LTAD model is opgebouwd. Er wordt hierbij
onderscheid gemaakt tussen een recreatieve stroom en een prestatieve stroom. Echter de basis voor
ieder kind dat begint met tennis is hetzelfde, zo begint ieder kind van een jaar of 6 in de
“FUNdamentals” fase en stroomt het vervolgens door naar de “Developing” fase. Vanaf deze fase is er
een verschil met het originele LTAD model van Balyi. In het originele model groeien kinderen in principe
door in de volgende fases en kunnen ze naar de “Active for Life” fase overstappen wanneer ze niet
meer competitief willen sporten. In het model van Tennis Canada kunnen kinderen na de “Developing”
fase al bewust kiezen (of gedwongen worden) om over te stappen naar de “Active for Life” fase. Vanaf
hier wordt dus het onderscheid gemaakt in een recreatieve stroom en een prestatieve stroom. De
recreatieve stroom heeft als doel om kinderen en jong volwassenen actief te houden en probeert op
deze manier een bijdrage te leveren in het voorkomen van gezondheidsklachten. Voor de prestatieve
stroom geldt dat er geprobeerd gaat worden om er uit te halen wat er in zit. Uiteraard is het altijd
mogelijk om van de prestatieve stroom over te stappen naar de recreatieve stroom (al dan niet
gedwongen). Andersom zal moeilijker zijn maar lijkt niet onmogelijk. Na het geven van een schematisch
overzicht van de fases gaat de uitwerking verder met het beschrijven van de verschillende fases die
door Tennis Canada zijn aangebracht. Hier wijkt Tennis Canada enigszins af van het originele model.
Het model van Tennis Canada telt in totaal 8 fase, 1 fase meer dan het originele model. Men heeft
ervoor gekozen om na de “Training to Win” fase, die Tennis Canada de naam “Learning to be a Pro”
geeft, een extra fase toe te voegen. Deze fase heeft de naam van “Living as a Pro” gekregen en richt
zich op tennissers van 22 jaar en ouder. Door deze toevoeging zijn er ook wat veranderingen qua
leeftijd in de onderliggende fases. In het originele model van Balyi kan het zijn dat de fases “Learning to
Compete” en “Learning to Win” parallel aan elkaar lopen. In het model van Tennis Canada is dit niet


aan de orde, tennissers gaan pas naar de volgende fase wanneer dit volgens de structuur van het
model aan de orde is.

Het beschrijven van de verschillende fases gebeurt in het LTAD model van Tennis Canada op een
duidelijke en volledige manier. Per fase wordt eerst aangegeven waar het in die specifieke fase om
hoort te draaien. Dit doet men niet alleen voor het tennis zelf, ook worden school, thuis en eventuele
andere sporten meegenomen. Vervolgens worden de doelstellingen van de specifieke fase benoemd,
gevolgd door richtlijnen voor trainer/coaches en ouders. Deze doelstellingen en richtlijnen zijn vooral
bedoelt om trainer/coaches een duidelijke richting te geven over hoe men de trainingen kan
organiseren om een zo optimaal mogelijk resultaat te kunnen boeken. Deze informatie wordt
aangevuld met een tabel waarin op mentaal, fysiek, tactisch en technisch gebied wordt aangegeven
wat de kinderen zouden moeten kunnen en waarop getraind moet worden per fase. De informatie per
fase wordt vervolgens gecompleteerd met een overzicht van het aanbevolen aantal wedstrijden dat
er gespeeld zou moeten worden. Op de hierboven geschetste manier wordt iedere fase van het LTAD
model tennis besproken en ook nu geldt weer er is niet alleen aandacht aan de valide sporters
geschonken ook het rolstoeltennis komt aanbod.


Conclusie
In dit hoofdstuk vat ik de uitkomst van de interviews en het literatuur onderzoek samen. De punten die ik
in dit hoofdstuk benoem zijn mijn uitgangspunten geweest voor het ontwikkelen van het LTAD model
kaatsen.

Interviews

Aan het begin van mijn onderzoeksverslag heb ik al even kort benoemd met welke mensen ik allemaal
een onderhoud heb gehad over hoe de vernieuwde talentopleiding van het kaatsen mogelijk vorm
zou kunnen worden gegeven. Ik heb geprobeerd met mensen te spreken die op allerlei verschillende
manieren betrokken zijn bij het opleiden van kaatsers, persoonlijk vind ik het nog altijd erg jammer dat
de mensen die verantwoordelijk zijn voor het opleiden bij de diverse kaatsscholen niet open stonden
voor een gesprek. De resultaten van de overige gesprekken hebben mij een helder beeld gegeven
over waar men graag aanpassingen wil zien en hoe mijn gesprekspartners deze aanpassingen voor
ogen hebben. Als paal boven water staat dat het niet meer van deze tijd is dat de KNKB per categorie
4 selectiegroepen heeft en dat de taak van het opleiden van kaatsers voor het grootste deel bij de
verenigingen komt te liggen. Bij het voeren van de gesprekken komt naar voren dat bij het verschuiven
van de verantwoordelijkheid er twee gevaren op de loer liggen, namelijk de kwaliteit van opleiden en
de mogelijkheid tot deelname. Belangrijk is dat de verenigingen worden ondersteunt bij het
ontwikkelen van een eigen opleidingsplan en dat ieder jeugd lid van een vereniging de mogelijkheid
heeft tot deelname aan trainingen.

Uit de door mij gevoerde gesprekken over hoe trainingen te organiseren werd mij duidelijk dat het tijd
nodig heeft voor de kaatswereld anders begint te denken. Volgens mijn gesprekspartners heeft het
verleden inmiddels uitgewezen dat de KNKB daar een centralere rol in moet spelen en deze taak niet
meer moet neerleggen bij de huidige federaties. Men zou graag zien dat de KNKB het initiatief neemt
voor het opzetten van trainingsregio’s met steunverenigingen. In deze opzet kunnen verenigingen en
jonge kaatsers aankloppen bij de KNKB, die vervolgens in overleg kijkt of er een mogelijkheid is om deze
jonge kaatsers bij een buurt vereniging te laten mee trainen.

Ook de gesprekken over de inhoud van het opleiden leverde waardevolle informatie. Het werd mij
duidelijk dat de trainingen op dit moment te eenzijdig ingericht zijn. Alles is gericht op het zo snel
mogelijk onder de knie krijgen van de kaatsvaardigheden om maar prijzen in de wacht te kunnen
slepen. Een gevaarlijke en achterhaalde gedachte volgens mijn gesprekspartners, men constateert dat
kaatsende kinderen die op deze manier opgeleid worden op den duur stil komen te staan in hun
ontwikkeling. Mijn gesprekspartners pleiten voor een meer geleidelijkere opbouw, die als voordeel heeft
dat er meer tijd aan de vaardigheden kan worden besteed. Ook geeft het ruimte om aandacht te
besteden aan vaardigheden die bijdragen aan het makkelijker en efficiënter bewegen. Als laatste
komt uit de gesprekken naar voren dat de KNKB er voor moet waken dat het de verenigingen laat
“zwemmen” bij het opleiden van de jonge kaatsers. De KNKB moet het initiatief nemen in het willen
delen van kennis en proberen verenigingen te betrekken bij het verder ontwikkelen van de
jeugdopleidingen.


Literatuur

In een eerder hoofdstuk heb ik een beschrijving gegeven van de literatuur die ik heb gevonden en heb
gelezen in mijn zoektocht naar informatie over talentopleidingen en talentontwikkeling. Het mag
duidelijk zijn dat ik lang niet alle literatuur die ik heb gevonden tijdens mijn verkenning heb beschreven.
Ik heb er bewust voor gekozen om alleen die literatuur te beschrijven die in mijn ogen relevant is voor
de situatie waarin mijn onderzoek plaatsvindt.

De literatuur samenvattend kunnen we stellen dat het LTAD model in Nederland nog niet onomstreden
is. Nederlandse (en enkele buitenlandse) wetenschappers hebben veel moeite met de
wetenschappelijke onderbouwing van het originele LTAD model. Zij stellen dat de wetenschappelijke
bewijzen die aangevoerd worden voor dit model veroudert zijn, onvoldoende bewezen in sportsituaties
of nooit gepubliceerd zijn. Ondanks deze bezwaren heeft NOC-NSF toch gekozen om het opleiden van
talenten een impuls te geven door te gaan werken volgens dit model. Dit voorbeeld is gevolgd door
een aantal sportbonden in Nederland, zij hebben met behulp van een format een eigen sportspecifiek
LTAD model ontwikkeld. In het buitenland is er over het algemeen minder weerstand tegen het LTAD
model. Voor een groot deel heeft dit te maken met de meer optimistischere kijk op zaken van met
name wetenschappers uit de Verenigde Staten, Canada en Verenigd Koninkrijk. Waar men in Europa
vaak nog aanvullend onderzoek wil doen om beter beslagen ten ijs te komen. Daar kiest men er in
deze landen eerder voor om over te gaan tot publicatie en het toepassen op basis van deze eerste
onderzoeksresultaten. Dit blijkt ook wel uit het grote aantal sportspecifieke LTAD modellen dat al in de
Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk is ontwikkeld en wordt toegepast.


Resultaten
In dit hoofdstuk omschrijf ik wat de resultaten van mijn onderzoek zijn en hoe ik basis van die resultaten
tot het LTAD model Kaatsen ben gekomen.

In de hoofdstukken hierboven omschrijf ik al veel over het Canadese LTAD model en enkele vertalingen
daarvan. Naast deze informatie die ik uit de literatuur heb kunnen halen heb ik voor de vertaling van
het LTAD model naar het kaatsen ook gebruik gemaakt van de kennis en expertise van mensen uit de
kaatswereld. Met behulp van het interviewen van deze mensen ben ik uiteindelijk tot het Lange Termijn
Kaatser Ontwikkelingsplan gekomen.

Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan

Het Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan (LTKO) is een door mij gemaakte vertaling van het
Canadese LTAD model voor de KNKB. De eerste stap die ik heb gezet na het bestuderen van het
originele model en de diverse vertalingen daarvan is het neerzetten van een structuur die vergelijkbaar
is met het origineel. Het originele model en de verschillende vertalingen hebben het volledige
ontwikkelingstraject van jonge sporters tot topsporters allemaal opgedeeld in ontwikkelingsfases. Voor
het LTKO heb ik dit ook gedaan en om duidelijkheid te creëren heb ik aan deze fases de
competitiecategorieën zoals het kaatsen die kent gekoppeld. De hiermee ontstane structuur is
daarmee gelijk aan die van de meeste Nederlandse vertalingen van het LTAD model, ook deze
sportbonden hebben er voor gekozen iedere fase aan een competitiecategorie te koppelen.

Vervolgens ben ik gaan kijken naar welke informatie er per fase terug te vinden moet zijn, hiervoor heb
ik veel gebruik gemaakt van de beschikbare literatuur en de informatie uit de door mij gehouden
interviews. Het artikel geschreven door dr. van Rossum heeft hierin een belangrijke rol gespeeld, aan de
hand van zijn artikel heb ik er bewust voor gekozen een aantal zaken weg te laten in het LTKO. Het
gaat hierbij met name om zaken uit het originele model waar weinig tot geen wetenschappelijke
onderbouwing voor is te vinden. De belangrijkste daarvan is het verschil in ontwikkeling tussen een
jongen en een meisje. Zoals dr. van Rossum al aangeeft bestaat er tot op heden geen enkel
wetenschappelijk bewijs voor het feit dat de ontwikkeling van een meisje vlotter verloopt dan die van
een jongen. Ik heb er in het LTKO dan ook voor gekozen om de ontwikkeling van jongens en meisjes
gelijk te laten verlopen. Om die reden ook heb ik besloten om een ander belangrijk punt uit het
originele LTAD model weg te laten, de “Windows of Trainability”. De “Windows of Trainability” maken
namelijk ook onderscheidt in de ontwikkeling van jongens en meisjes. In een poging van mij om deze
“Windows” eventueel toch in aangepaste vorm te kunnen gebruiken heb ik gezocht naar de
wetenschappelijke bron er van. Al snel tijdens deze zoektocht kwam ik tot dezelfde conclusie als dr. van
Rossum, ook ik kan het onderzoek dat tot de “Windows of Trainability heeft geleid niet vinden.

In navolging van het LTAD model van Tennis Canada heb ik er in het LTKO ook voor gekozen om per
fase de mentale, fysieke, technische en tactische vaardigheden weer te geven. Aangevuld met
richtlijnen en tips voor de gebruikers van het LTKO vormen zij de kern. Alle relevante informatie per fase
is op deze manier op 1 ½ A4tje terug te vinden. Ik ben tot deze manier van uitwerken gekomen na het
voeren van een tweetal feedback gesprekken. Het eerste feedback gesprek was met Tjalling v/d Berg
nadat ik een eerste opzet had gemaakt. Tjalling gaf aan dit deze eerste versie er al heel behoorlijk uit
zag en was zeer te spreken over de door mij neergezette structuur. Als grootste punt van kritiek gaf
Tjalling de hoeveelheid tekst die ik gebruikte, in zijn ogen moest dit korter en bondiger. Om dit te kunnen
realiseren heeft hij mij geïntroduceerd bij Ruben Bakema, co-auteur van het boek Vinden-Binden-
Scoren en bewegingswetenschapper. Volgens Tjalling is Ruben een meester in het redigeren van
teksten en heeft hij veel kennis van opleidingsmodellen. Samen met Ruben heb ik mijn eerste versie
eens kritisch tegen het ligt gehouden. Een van de punten waar Ruben mee kwam was het weergeven
van de structuur in een afbeelding. Mensen zien dan in 1 oogopslag waar het omgaat zonder lange
teksten te hoeven lezen. Een ander punt dat Ruben aangaf was het nadrukkelijker benoemen van de
ontwikkelingsleeftijd. In mijn eerste uitwerking benadrukte ik te veel de kalenderleeftijd zoals die
gemiddeld genomen zou kunnen verlopen. Ruben pleitte ervoor om beter te benadrukken dat de
ontwikkeling uit gaat van hoe ver het kind in zijn of haar ontwikkeling is en kan voldoen aan de
vaardigheden behorend bij de fase, in plaats van het benoemen van de leeftijd passend bij een
gemiddelde ontwikkeling. Daarnaast moesten mijn teksten korter en bondiger worden en meer
uitnodigen tot lezen. De tip die ik hiervoor van Ruben kreeg was, benoem alleen het noodzakelijke en
probeer iedere alinea qua zinnen en woorden anders op te bouwen. De tekst wordt hier “verrassend”
van en daardoor beter leesbaar.


Op basis van deze feedback heb ik toen het LTKO aangepast en uitgewerkt. Nadat dit voltooid was
stelde Tjalling voor om de inhoud uit het LTKO te gaan presenteren om zo de laatste plooien glad te
strijken. Dit gehele proces heeft uiteindelijk geleid tot de uitwerking van het Lange Termijn Kaatser
Ontwikkelingsplan dat terug te vinden is in de bijlage van dit verslag.

Thematraining behendigheid

Naast het ontwikkelen van het Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan heb ik een thematraining
ontwikkeld gericht op de behendigheid. Deze thematraining is ontwikkeld in de lijn van het LTKO en is
uitgevoerd op zondag 28 november 2010. Doel van deze thematraining was om aan de hand van de
behendigheid van een kind te testen hoe ver deze is in zijn ontwikkeling. De thematraining
behendigheid maakt deel uit van een serie van 3 thematrainingen die de scouts van de KNKB inzicht
moeten geven in welke kinderen eventueel uitgenodigd zouden kunnen worden voor deelname aan
de talentopleidingen.

Voor het ontwikkelen van de oefenvormen voor de thematrainingen heb ik gekeken naar de inhoud
van de “FUNdament” fase van het LTKO en naar het werkboek “An introduction to the FUNdamentals
of movement”. Dit werkboek geeft een goede onderbouwing van hoe trainingen en oefenvormen
kunnen worden georganiseerd en bijdragen aan het ontwikkelen van jonge sporters. De oefenvormen
uit dit boek zijn allemaal gebaseerd op het ontwikkelen van de grondvormen van bewegen. Naast
deze grondvormen van bewegen gaat het werkboek ook in op de basiseigenschappen voor
sportvaardigheden, balans, coördinatie, behendigheid en snelheid. Het werkboek geeft aan dat het
testen van jonge sporters op deze vaardigheden een goed beeld moet geven van hoe ver ze zijn in
hun ontwikkeling.

Voor het ontwikkelen van de oefenvormen voor de thematraining behendigheid heb ik mij dan ook
gericht op het inzichtelijk maken van de balans, coördinatie, behendigheid en snelheid. Ik heb deze
oefenvormen zo ik proberen te maken dat ze een duidelijke relatie met het kaatsen hebben en een
meetbaar resultaat opleveren. Uiteindelijk heeft dat geresulteerd in een viertal oefenvormen waarin
jonge kaatsers een kans krijgen om te laten zien wat ze kunnen.

Het draaiboek en de evaluatie van de thematraining is terug te vinden in de bijlage van dit
onderzoeksverslag.


Aanbevelingen
In dit hoofdstuk doe ik een aantal aanbevelingen die de vernieuwing en de herstructurering van de
talentopleidingen ten goede kunnen komen. Een deel van deze aanbevelingen zijn terug te vinden in
het LTKO, de andere aanbevelingen geef ik mee als mogelijke denk richtingen voor de toekomst.

Opleidingsstructuur

Om de kracht van het LTKO optimaal te kunnen benutten is het van belang de opleidingsstructuur van
jonge kaatsers enigszins aan te passen. In de eerste 3 fases richt het LTKO zich op het ontwikkelen van
een aantal basisvaardigheden die een grote rol spelen in de mogelijkheid te kunnen presteren op
latere leeftijd. Op dit moment is men erg gericht op het willen winnen en heerst het idee dat hoe meer
ik win, hoe hoger mijn niveau is en hoe hoger ik moet trainen. Waarbij men het deelnemen aan de
KNKB trainingen als het hoogst haalbare ziet. Deze manier van denken moet worden veranderd in de
gedachte dat jonge kaatsers eerst een goede beheersing moet krijgen van de basisvaardigheden voor
er over winnen gesproken kan worden. Het aanleren en ontwikkelen van deze basisvaardigheden kan
prima bij de lokale vereniging gebeuren of een vereniging uit een naast gelegen plaats. Het trainen
met de eigen vriendjes op fiets afstand van het ouderlijk huis geeft kinderen meer plezier dan wekelijks
een halfuur reizen om met relatief onbekenden te kunnen trainen.

Wedstrijdstructuur

Wat voor de opleidingsstructuur geldt, geldt in grote lijnen ook voor de wedstrijdstructuur. Bij de
opleidingsstructuur gaf ik al aan dat alles gericht is op het willen winnen om maar het hoogste niveau te
kunnen halen. De wedstrijden op het hoogste niveau worden wekelijks door de KNKB georganiseerd en
vinden plaats door de hele provincie. Vergelijkbaar met de trainingen is het verstandiger ook de
wedstrijden lokaler te organiseren. Ook hier geldt dat het met vriendjes spelen van wedstrijden op fiets
afstand van het ouderlijk huis meer plezier zal opleveren dan het wekelijks een eind van huis spelen met
relatief onbekenden. Ook de frequentie van de wedstrijden mag minder, nu kunnen jonge kaatsers
wekelijks van begin mei tot eind augustus deelnemen aan een wedstrijd. Voor kaatsers uit de tweede
en derde fase van het LTKO mag dit best twee wekelijks zijn. Trainingen kunnen op deze manier wat
meer in het teken van de ontwikkeling staan en de nadruk op het winnen zal afnemen.

Kwaliteit trainer/coaches

De vernieuwde manier van het opleiden van jonge kaatsers vraagt ook een andere manier van
begeleiden door de trainer/coaches. Nu is het nog zo dat hoe hoger het spelniveau hoe beter de
trainer/coach geschoold. Met de intrede van het LTKO wordt het belangrijk dat ook de jongste jeugd
de beschikking krijgt over goed geschoolde trainer/coaches. Naast de speltechnische kennis moeten
trainer/coaches nu ook kennis hebben van zaken als motorisch leren, cognitieve ontwikkeling en de
grondvormen van bewegen. Dit betekend dat de opleiding tot trainer/coach hierop aangepast moet
worden en dat de huidige trainer/coaches bijgeschoold moeten worden. Deze bijscholingen zouden
eigenlijk gekoppeld moeten worden aan een licentiesysteem waarin trainer/coaches verplicht worden
om zich jaarlijks te laten bijscholen. Op deze manier blijven de trainer/coaches op de hoogte van de
nieuwste ontwikkelingen en is de kwaliteit beter gegarandeerd.

Werkgroep LTKO

Om in de toekomst te voorkomen dat de talentopleidingen weer verouderd raken is het van belang
dat het huidige LTKO doorlopend ontwikkeld wordt. Ik pleit dan ook voor de oprichting van een
werkgroep LTKO. Deze werkgroep moet worden belast met het doorlopend vernieuwen en bijstellen
van de talentopleidingen. Zij moeten deze vernieuwingen uitwerken, invoeren en voor de bijscholing
van trainer/coaches zorgen. Met de oprichting van deze werkgroep moet niet te lang worden
gewacht, iedere dag doe zich er weer nieuwe ontwikkelingen voor.


Samenvatting
Hier geef ik samengevat weer wat ik heb onderzoek, hoe ik dit heb gedaan, wat het resultaat is en het
eventuele vervolg op mijn onderzoek. Ik doe dit zowel in het Nederlands als in het Engels.

In this chapter I will give an abstract of my research. I will explain to you what I studied, how I did this,
what the results are and witch consequents this has for the near future.

Nederlands

Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Koninklijke Nederlandse Kaats Bond (KNKB) en heeft als
doel het vernieuwen en herstructureren van de talentopleidingen. Dit is noodzakelijk in verband met de
verslechterde financiële en veranderende sportieve positie van de KNKB. Financieel bekeken is het
belangrijk dat de organisatie gaat inkrimpen, er moeten dus trainingsgroepen verdwijnen. Sportief
gezien moet er worden vernieuwd, er wordt momenteel getraind volgens een achterhaalde visie. Door
het schrijven van een nieuw talentenopleidingsplan kan zowel de vernieuwing als de herstructurering
doorgevoerd worden. Het vernieuwde talentenopleidingsplan wordt een vertaling van het Canadese
Long Term Athlete Development model (LTAD). Dit model wordt momenteel wereldwijd door alle grote
sportorganisaties vertaald naar de eigen sport om het opleiden van talentvolle sporters een impuls te
geven.

Om het originele LTAD model op een goede manier naar het kaatsen te vertalen ben ik gaan kijken
naar wat de inhoud van het Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan (LTKO) zou moeten zijn. Dit heb ik
op twee verschillende manieren gedaan, allereerst heb ik gekeken naar de beschikbare literatuur. Ik
ben daarbij gestuit op verschillende artikelen die ingingen op de manier waarop Istvan Balyi, de
geestelijk vader van het LTAD model, tot dit ontwikkelingsmodel is gekomen. In de door mij
aangetroffen artikelen waren enkele opmerkelijke verschillen te ontdekken, het ene artikel pleite voor
het gebruiken van het model. Terwijl het andere artikel juist grote kanttekeningen plaatste bij het
gebruiken van het model. Voorstanders van het model gaven aan dat het grote kansen bied om
kinderen in het beginsel goed te leren bewegen, wat hen op latere leeftijd zal helpen om gezond en
actief te blijven. Critici daarentegen twijfelen nogal aan de gestelde beweringen van het model. Zij
hebben grote twijfels bij de wetenschappelijke onderbouwing van het model, met name het
onderscheid dat er wordt gemaakt in de ontwikkeling tussen jongens en meisjes stuit op grote
bezwaren. De wetenschappelijke onderbouwing voor dit verschil is te dun, stellen zei. Onderzoeken die
als basis voor deze keuze hebben gediend zijn niet terug te vinden op gerenommeerde plaatsen of zijn
dusdanig oud dat het maar de vraag is of dit op de huidige tijd van toepassing kan zijn. Naast deze
artikelen heb ik ook gekeken naar de door verschillende sportbonden al ontwikkelde LTAD modellen. Ik
heb daarbij vooral gekeken naar wat de structuur van deze modellen is en welke informatie er wordt
gegeven. Bij het bekijken van deze vertalingen viel op dat over het algemeen de structuur dezelfde is
en dat er verschillen te ontdekken vielen in de informatie die er wordt gegeven. De ene vertaling geeft
een keurige onderbouwing van de vaardigheden die men wil ontwikkelen waar andere vertalingen
alleen kort de vaardigheden per fase weergeven.

Na de literatuur te hebben bestudeerd en een eerste schets van het LTKO te hebben gemaakt ben ik
mij gaan richten op de inhoud die het model moet gaan geven. Om ervoor te zorgen dat de
informatie ook daadwerkelijke van betekenis is voor de trainer/coaches en verenigingen heb ik
interviews gehouden met mensen uit de kaatswereld. Ik heb hen gevraagd naar hun kijk op het
opleiden van talentvolle kaatsers en wat zij in deze opleiding terug zouden willen zien. Een veel
gehoorde mening tijdens de interviews was dat de breedtesport niet vergeten mag worden. Niet alleen
de echte talenten moeten goede mogelijkheden hebben om te trainen, ook de groep kaatsers
daaronder moet de mogelijkheid hebben om te trainen. Een ander punt waar men zich zorgen om
maakte was de inhoud van de trainingen, naar de mening van de experts ligt het accent in trainingen
nu te vaak op het scoren en gaat dit ten koste van de ontwikkeling van de kaatsvaardigheden.

De informatie opgedaan uit de literatuur en uit de interviews hebben uiteindelijk geleid tot het ontstaan
van het Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan. Het Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan is
bedoeld als visie stuk en handvat voor trainer/coaches en verenigingen om te komen tot een
effectieve talentenopleiding. Het LTKO is ten opzichte van het originele model wel op een aantal
plaatsen aangepast. Met name de onderdelen waarbij een degelijke wetenschappelijke
onderbouwing ontbrak zijn weg gelaten of sterk aangepast. Daarnaast geeft het LTKO op een bepaald
aantal plaatsen ook meer informatie dan andere modellen, bijvoorbeeld over de opleidingsstructuur


en de trainer/coach opleiding. Ook heeft het LTKO geleid tot de ontwikkeling van thematrainingen die
gezien kunnen worden als een soort van test om talenten mee te scouten.

Abstract in English

This research is performed on behalf of the Royal Dutch Kaats Federation (KNKB) and aims to renew and
restructure the training course for talented kaats players. This is necessary because of the recent
changes in a sportive point of view and the deteriorating financial position of the KNKB. Financially it is
important that the organization will downsize, this will mean that the number of training groups under
the auspices of the KNKB must be reduced. From a sport technically point of view there must be
renewed, players are currently trainend according to an outdated vision. By writing a new player
development model, both the renewal and restructuring can be implemented. The new player
development model is based on the Canadian Long Term Athlete Development model. Currently this
model is worldwide translated by several major sports organizations to their own specific sport in order to
give the development of their players a boost.

To translate the original LTAD model in a good way to the kaats game I took a close look to what the
content of the player development model should be. This I have done in two different ways, first I
looked at the available literature. I have encountered several articles who discus the way Istvan Balyi,
the father of the LTAD model, has come to his development model. In the articles I found where some
notable differences to discover, some articles strongly support the use of the model. While other articles
point out great reservations about using the model. Proponents of this model indicate that this model
gives children major opportunities to learn the fundamentals of movement, which gives them great
benefits to stay active and healthy in subsequent life. Opponents on the other hand doubting on the
claims made by the model, in particular the distinction that is made in the development between boys
and girls encounters serious objections. The opponents indicate that the scientific basis for this
difference is too delicate. Studies who have served as a basis for this claim can not be found on leading
sites or are so old that it can be questioned if they can be applicable nowadays. Besides these articles I
also looked at different LTAD models who already have been developed by various sport organizations.
I specifically studied on the structure and what kind of information is given by these models. I noticed
that these developed models generally have the same structure and that the difference can be
discovered in the given content. Some models give a decent justification of the skills they want to
develop, while others only give a summary of the skills per phase.

After studying the literature and to have made a first draft of the player development model, I started
to focus on the content that the model has to give. To ensure that the given information will be
meaningful for the trainer/coaches and clubs I interviewed people who have experience in training
kaats players. I have asked them about their vision on the training of kaats players and what content
they would like to see in the training course. A opinion frequently heard during the interviews was that
the recreational sport should not be forgotten. Not only the talented kaats players should have good
opportunities to train, the less talented players also should have the opportunity to train. Another point
where the experts are worried about is the content of the training. The emphasis in training now is too
much on winning and scoring. Something which is detrimental to the development of kaats skils, in the
eyes of the experts.

The information gained from literature and from interviews finally resulted in the formation of the Long
Term Kaats Player Development model (LTKO). The LTKO is designed as a vision document and a
reference for trainer/coaches and clubs to achieve an effective long term player training course.
Compared to the original LTAD model the LTKO is changed on an number of places.
Especially the parts without a sound scientific basis are left out or are significantly modified. The LTKO
also gives even more information on a number of places compared to other models, for example on
the trainings course structure and the trainings course of the trainer/coaches. The development of the
LTKO has also led to the development of themed training type that could be seen as a kind of test to
scout talented kaats players.


Dankwoord
Voor het uitvoeren van dit onderzoek en het tot stand komen van het Lange Termijn Kaatser
Ontwikkelingsplan ben ik vele mensen een woord van dank verschuldigd. Sommigen hebben een
actieve bijdrage geleverd, anderen hebben kritisch meegedacht en suggesties aangedragen.

Zonder iedereen te kort te doen die gezorgd heeft dat ik dit onderzoek heb kunnen uitvoeren, wil ik de
volgende mensen in het bijzonder bedanken.

• Tjalling van den Berg, voor het fungeren als inspiratiebron, het beschikbaar stellen van zijn
netwerk en het geven van een podium om mijn passie voor de sport te kunnen uitdragen.

• Sierd Wijnalda, voor het geven van vertrouwen en de broodnodige sturing vanuit de opleiding
om te kunnen komen tot een resultaat dat trots maakt.


Literatuurlijst
Athletics Canada (niet gedateerd) Athletics Canada Long Term Athlete Development. Beschikbaar op:
http://www.athletics.ca/files//Development/LTAD_EN.PDF

Atletiekunie (2009) Meerjaren Opleidingsplan Sprint. Beschikbaar op:
http://www.atletiekunie.nl/upload/File/Dutch%20Athletics%20Team/meerjarenplan%20sprint%202009.pd
f

Balyi, I., Cardinal, C., Higgs, C., Norris, S. & Way, R. (2005) Long Term Athlete Development – Canadian
Sport for Life. Vancouver: Canadian Sport Centres ISBN: 0-9738274-0-8

Berg, T. van den & Bakema, R. (2010) Red de Nederlandse sport vanuit de school. Lichamelijke
Opvoeding april 2010, jaargang 98. Beschikbaar op: http://www.eco-
coach.nl/files/red%20de%20Nederlandse%20sport%20vanuit%20school.pdf

Berg, T van den & Bakema, R. (2009) Coachen: Vinden, Binden, Scoren. Baarn: Tirion Sport ISBN: 978-90-
4391-263-1

Berg, T. van den, Groothoff, C. & Wallenburg, S. (2009) Op zoek naar de X-factor bij
motorische vaardigheden. Lichamelijke Opvoeding juli 2009, jaargang 97. Beschikbaar op:
http://www.eco-coach.nl/files/artikel%20X-factor%20bij%20motorische%20vaardigheden.pdf

Bompa, T.O. (2006) Ruff Guide to Talent Development. Website Sport Development
(http://www.sportdevelopment.org.uk). Beschikbaar op: http://www.sportdevelopment.org.uk
/index.php?option=com_content&view=article&id=48:rgltad&catid=47:ruffguides

Ericsson, K.A. & Charness, N. (1994) Expert Performance: It’s structure and acquisition. American
Psychologist.

Huijbers, J. & Murphy, P. (2006) Totaalcoachen, begeleiden met Action Type. Nieuwegein: Arko Sports
Media ISBN: 978-90-5472-029-4

Koninklijke Nederlandse Zwem Bond. (2007) Meerjaren Opleidingsplan Zwemmen. Beschikbaar op:
http://www.knzb.nl/StippWebDLL/Resources/Handlers/DownloadBestand.ashx?ID=1000002577

Loo, H van der. (2007) Talent Centraal. Sportgericht nr 3./2007, jaargang 61. Beschikbaar op:
http://www.sportgeneeskunde.com/uploads/490/3022/VSG2624.pdf

Nederlands Olympisch Comité. (2006) Publieksversie Masterplan Talentontwikkeling 2006-2010, Talent
Centraal. Arnhem: NOC-NSF. Beschikbaar op:
http://www.nocnsf.nl/xu/document/cms/streambin.asp?requestid=6D4D351E-0556-4195-A473-
50C28BA82124

Nederlandse Triatlon Bond. (2008) Meerjaren Opleidingsplan, de weg naar de internationale top.
Beschikbaar op:
http://www.nedtriathlonbond.org/LinkClick.aspx?fileticket=UhrHJGoIn60%3d&tabid=163&mid=687

Rossum, J.H.A. van. (2007) Op zoek naar het LTAD-model. Sportgericht nr. 3/2007, jaargang 61.
Beschikbaar op: http://www.eco-coach.nl/files/LTAD%20Sportgericht.pdf

Stafford, I. (2005) Coaching for Long Term Athlete Development.
Leeds: Sports Coach UK ISBN: 978-1-902523-70-9

Tennis Canada (niet gedateerd) Long Term Athlete Development Plan for the Sport of Tennis in
Canada. Beschikbaar op: http://www.lovemeansnothing.ca/misc/LTADallenglish.pdf


Bijlage 1
Verslagen interviews

Interview Technisch Coördinator KNKB

Datum: 6 april 2010
Aanwezig: Ymkje Broersma (Technisch Coördinator KNKB)
Onderwerp: Welke koers wil de KNKB de komende jaren gaan varen als het gaat om het opleiden
van jonge kaatsers?

Toen ik begin maart bij het Hoofdbestuurslid Technische Zaken informeerde naar wat de mogelijkheden
waren om een afstudeeronderzoek te doen naar het opleiden van talenten gaf deze aan dat ik
daarvoor eens contact moest leggen met de Technisch Coördinator die op het bondsbureau van de
KNKB werkzaam was. In het beleidsplan dat een aantal jaren geleden was geschreven stond namelijk
ook dat er een nieuw talentontwikkelingsplan ontwikkeld moest worden en volgens moest dat begin
2011 klaar liggen.
Ymkje Broersma is al ruim 10 jaar als coördinator Technische Zaken werkzaam op het bondsbureau van
de KNKB. Ymkje is van oorsprong sportleraar en heeft daarvoor gestudeerd aan de Christelijke
Academie voor Lichamelijke Opvoeding in Zwolle. Naast haar functie bij de KNKB is Ymkje ook nog
hoofdtrainer voor de dames bij de Waterpolo Opleiding Noord Nederland (RTC Waterpolo
Heerenveen). Op het moment dat ik dit gesprek met Ymkje heb is zij verantwoordelijk voor het invullen
van het technisch beleid van de KNKB. Deze taak hoort normaal bij de bondscoach, echter in januari is
het contract met de vorige bondscoach beëindigd en men is er niet in geslaagd tijdig een nieuwe
bondscoach te vinden. Het vervelende hieraan is dat het idee wat Ymkje heeft nog niet is afgestemd
met de eventueel nieuw te benoemen bondscoach. We lopen dus het gevaar dat wat nu besproken
wordt niet volledig door hem/haar gedragen wordt en we een deel van het werk over kunnen doen.
We beginnen het gesprek met het uiteenzetten van de plannen zoals de KNKB die heeft geformuleerd
in haar beleidsplannen. Daarin staat vermeld dat de KNKB zich de komende tijd gaat richten op het
vernieuwen en herstructureren van de talentopleidingen. Ymkje verteld dat beide noodzaak zijn, de
herstructurering van de talentopleidingen is vooral van groot belang i.v.m. het moeten bezuinigen.
Ymkje geeft aan dat de vorige bondscoach werkte vanuit de visie dat de KNKB een grote
verantwoordelijkheid had in het opleiden en trainen van kaatsers. Een gevolg hiervan was dat de KNKB
in iedere categorie bijna 4 trainingsgroepen had. Financieel was dat tot ruim een jaar geleden geen
probleem, de KNKB had hier geld van de Breedtesport Impuls voor gereserveerd. Echter die is nu
verdwenen waardoor het financieel niet langer haalbaar is 4 trainingsgroepen per categorie in stand te
houden. Los van de financiën plaats Ymkje ook vraagtekens bij het feit of het wenselijk is om in iedere
categorie 4 trainingsgroepen te handhaven. En hiermee komen we ook direct op het vernieuwen van
de talentopleiding. Op dit moment werkt de KNKB met een Talent Opleidingsplan dat op 6 A4-tjes is
samengevat, volgens Ymkje bevat het weinig concrete informatie en is het vooral gestoeld op
ervaringen van trainers. Ymkje geeft aan dat deze manier van werken niet langer kan, de KNKB zit in
een kwaliteitsverbeteringproces van NOC-NSF. Een van de eisen om van een 1 sterren bond een 2
sterren bond te worden is dat plannen op speltechnisch gebied beter verankert worden. Ondanks haar
drukke bezigheden is Ymkje alvast begonnen met het op hoofdlijnen opzetten van een plan. Ymkje
verteld dat ze dit heeft gedaan aan de hand van Meerjaren Opleidingsplan Zwemmen/Waterpolo.
Hoe langer en meer Ymkje over dit MOZ, iets waar ze bijscholingen voor het gevolgd in het kader van
haar werk bij het RTC, hoe enthousiaster ze wordt. Ymkje is ervan overtuigd dat hier veel kansen en
mogelijkheden liggen voor de KNKB. Voor voelt de eerste opzet die Ymkje heeft gemaakt als een soort
van cadeautje, zonder het van elkaar te weten wilde ik haar ook het voorstel doen om te gaan werken
volgens de LTAD model (ook de basis van het MOZ). Ik laat Ymkje dan ook mijn eerste opzetje zien dat
ik heb uitgedacht na het lezen van het originele LTAD model. Ymkje is blij verrast dit te zien en vindt het
een goed uitgangspunt om vanuit te beginnen. We spreken dat het LTAD/MOZ het uitgangspunt gaat
worden voor de nieuwe talentopleidingen en dat ik daar volledig verantwoordelijk voor de ontwikkeling
daarvan wordt.
Zo aan het einde van het gesprek deelt Ymkje nog veel voor mij waardevolle informatie waarover zij
beschikt vanuit haar functie bij het RTC in Heerenveen.

Interview Verenigingconsulenten


Afstudeerverslag Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan

Afstudeerverslag Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Afstudeerverslag Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan

Ähnlich wie Afstudeerverslag Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan (20)

Afstudeerverslag Lange Termijn Kaatser Ontwikkelingsplan