2. Përmbajtja e kafazit të krahrorit
Kafazi i karaharorit (thorax) është pjesa e
sipërme e trupit të njeriut ku janë të
vendosura organet me rëndësi jetike si:
rrugët e frymëshkëmbimit dhe mushkritë,
zemra dhe enët e mëdha të gjakut,
kapërcalli (oesophagus)
nervat dhe
Nyjet dhe enët limfatike.
3.
4. Kufijtë e kafazit të kraharorit
Kufiri i sipërm (ndaj qafes:
apertura thoracis superior,
Kufiri i sipërm anësor:
mesi i kularthit-mesi i plica axillaris
anterior
Kufiri i poshtëm (ndaj barkut:
apertura thoracis inferior.
5. Kafazi i kraharorit në kuptimin anatomik
(campages thoracis) përbëhet nga muret
dhe zgavra (cavitas thoracis).
Cavitas thoracis:
- kufiri i siperm: apertura thoracis superior,
- kufiri i poshtëm: diafragma, e cila është e
vendosur në rrafshin e pjerrët të
apertura thoracis inferior.
6. Forma e kafazit të kraharorit
Te të rriturit ka formën e konit të shtypur në
rrafshin sagjital,
Te të porsalindurit është i shtypur lehtë në drejtim
anash,
Faqet e kafazit të kraharorit janë:
- faqja e përparme është më e vogël, lartësia e së
cilës sillet prej 16 –20 cm,
- faqet anësore dhe
- faqja e pasme e cila është më e gjatë 27-32 cm.
9. Topografia e përgjithshme e kafazit
të kraharorit
Për orientim të saktë në muret e kafazit të
kraharorit, veçanërisht, për përcaktimin e
projektimeve të disa organeve janë
vërtetuar pikat orientuese, vijat orijentuese
dhe janë përcaktuar regjionet topografike.
Pikat dhe vijat orientuese janë natyrale
ose të përcaktuara me marrëveshje.
10. Pikat topografike
Pikat topografike janë:
incisura jugularis, art. sternoclavicularis,
angulus sterni, nyjëtimet e brinjëve dhe ai
ksifisternal, majet e processus spinossus
vertebrae thoracales, angulus inferior
scapulae i cili i përgjigjet brinjës së pestë
kur krahu është i afruar (adductio) si dhe
puprria e gjirit (papilla mammae).
11. Vijat topografike
Vijat topografike janë:
buzët e ashtit parzmor, buzët e të gjitha
brinjëve, kularthi, shtylla rruazore , buzët e
shpatullës dhe shpina e shpatullës ( spina
scapulae), rrudha e përparme sqetullore
(plica axillaris anterior) dhe rrudha e
pasme sqetullore (plica axillaris posterior).
12. Vijat orientuese të kafazit të kraharorit
- linea mediana anterior
- linea sternalis
- linea parasternalis
- linea medioclavicularis
- linea mammillaris
- inea axillaris anterior
- linea axillaris media
- linea axillaris posterior
- linea scapullaris
- linea paravertebralis
- linea mediana posterior
14. Regjionet topografike
Regjionet topografike ndahen në të përparmë
dhe të pasmë.
Regjionet e përparme (regiones pextoralis) janë:
- regio presternalis
- fossa infraclavicularis
- trigonum clavipectorale
- regio pectoralis
- regio mammaria
- regio inframammaria
- regio axillaris
15. Regjionet e pasme (regiones dorsales) janë:
• regio vertebralis
• regio scapularis
• regio infrascapulari
• regio lumbalis
• regio sacralis
16. MURET E KAFAZIT TË
KRAHARORIT
Muret e kafazit të kraharorit përbëhen prej tri
shtresave:
- shtresa sipërfaqësore:
lëkura, indi dhjamor nënlëkuror dhe muskujt
sipërfaqësorë.
- shtresa e mesme:
ashti parzmor, kërcat brinjore, brinjët dhe
pjesa torakale e shtyllës kurrizore, nyjëtimet
e tyre, muskujt ndërbrinjorë dhe muskujt tjerë
fqinjë.
- shtresa e thellë:
fascia endothoracica dhe pleura costalis.
17. Muskujt e kafazit të kraharorit
Mm. thoracis:
mm. intercostales externi et interni, mm.
levatores costarum, mm. subcostales dhe m.
transversus thoracis.
Muskujt të tjerë:
mm. scaleni, m. pectoralis major et minor,
m. serratus anterior, m. obliquus abdominis
externus et internus, m. transversus et rectus
abdominis.
18. Muskujt tjerë të mureve të kafazit të kraharorit
për shkak të funksionit të cilin ata e kryejnë,
përshkruhen me pjesët fqinje: me qafën, muskujt
shkallor ( mm. scaleni), me krahun, muskuli i
madh dhe i vogël i kraharorit dhe muskuli i
dhëmbëzuar i përparmë (m. pectoralis major et
minor, m. serratus anterior), me barkun, muskuli
i pjerrët i jashtëm dhe i brendshëm, muskuli
gjërësor dhe muskuli i drejtë i barkut (m.
obliquus abdominis externus et internus, m.
transversus et rectus abdominis).
26. Spatium intercostale
Hapësira ndërbrinjore (spatium intercostale)
gjendet ndërmjet dy brinjëve dhe kërcave
përkatëse fqinje. Buza e sipërme e saj është e
zgjëruar me hullinë (sulcus costae). Prapa ajo
kufizohet nga lig. costotransversarium.
Gjashtë hapësirat e para ndërbrinjore,
përpara, shtrihen deri te buza anësore e ashtit
parzmor. Katër hapësirat pasuese, përpara
përfundojnë me nyjëtimin ndërkërcor (art.
interchondralis). Hapësira ndërbrinjore e fundit
nga përpara është e hapur dhe vazhdon me
hapësirën ndërmuskulare dhe ndërfashore të
murit të përparmë anësor të barkut.
29. Mm. intercostales
Muskujt ndërbrinjorë (mm. intercostales),
janë njëmbëdhjetë muskuj çiftë, të cilët
funksionalisht janë më të rëndësishëm.
Në çdo hapësirë ndërbrinjore gjenden dy
muskuj ndërbrinjorë, muskuli ndërbrinjorë i
jashtëm dhe i brendshëm
(mm. intercostales interni et externi) .
31. M. intercostalis externus
Ky muskul është i vendosur në 2/3 e pasme të
hapësirës ndërbrinjore, duke filluar nga
tuberculum costae deri te art. costochondralis
Nga përpara vazhdojnë me membrana
intercostalis externa e cila arrinë deri te buza e
përparme e hapësirës ndërbrinjore.
Muskuli ndërbrinjor i jashtëm ngjitet në buzën e
poshtme të brinjës së sipërme dhe në buzën e
sipërme të brinjës së poshtme fqinje.
33. Mm. intercostales interni
Ky muskul gjendet në 2/3 e përparme të
hapësirës ndërbrinjore deri te këndi brinjor
(angulus costae),
Prej ku vazhdon me cipën ndërbrinjore të
brendshme (membrana intercostalis interna) e
cila arrinë deri te gunga brinjore (tuberculum
costae).
Ky muskul ngjitet në buzën e poshtme të kërcës
brinjore dhe në buzën e sipërme të kërcës
brinjore dhe brinjës përkatëse të poshtme fqinje.
Në pjesën e mesme të hapësirës ndërbrinjore
gjendet edhe m. intercostalis intimus.
37. Mm. levatores costarum
Keta muskuj kanë formë të trekëndshit, ngjiten në faqen
e pasme të majeve të zgjatimeve gjërësore (C VII-ThXI).
Poshtë ngjiten në faqen e pasme të brinjës fqinje të
poshtme, anash gungës brinjore,
Këta janë muskuj të shkurtër (mm. levatores costarum
breves).
Katër muskujt e fundit, kanë nga dy tufa, ajo e shkurtër
përfundon në brinjën e parë të poshtme, ndërsa tufa e
gjatë e tejkalon këtë brinjë dhe përfundon në brinjën e
dytë të poshtme,
Këto tufa paraqesin në realitet muskujt ngritës të gjatë të
brinjëve (mm. levatores costarum longi).
39. Mm. subcostales
Muskujt nënbrinjor janë muskuj të shkurtër
dhe paraqesin tufa të ndara të muskujve
ndërbrinjorë të brendshëm.
Këta muskuj zbresin nga faqja e pasme e
brinjës, prapa këndit brinjor, dhe
përfundojnë në brinjën fqinje të poshtme.
40. Kanali osteomuskular ndërbrinjorë
Tufat e muskulit ndërbrinjorë të jashtëm
dhe të brendshëm të cilat ngjiten në buzët
e hullisë brinjore (sulcus costae) formojnë
me te një kanal osteomuskular në të cilin
janë të vendosura elementet
neurovaskulare, në raport konstant, nga
lart poshtë, vena, arteria dhe nervi
(V.A.N.)
43. M. transversus thoracis
Ky muskul gjendet në faqen e pasme të pjesës
parzmokërcore.
Tufat e tij muskulare ngjiten në pjesën e
poshtme të faqes së pasme të trupit të ashtit
parzmor (corpus sterni) dhe pastaj shpërndahen
në faqet e pasme të kërcave brinjore II-VI.
Të gjithë muskujt ndërbrinjorë, muskujt ngritës të
brinjëve, muskujt nënbrinjorë dhe muskulin
gjeresor të kafazit te krahjarorit i nervëzojnë
dëgët e përparme të nervave spinalë torakalë
apo nervat ndërbrinjorë (nn. intercostales).
48. Diaphragma
Diafragma është një pllakë muskulotendinore i gjërë dhe
i hollë e cila e mbyll apertura thoracis inferior.
Pjesa qendrore e tij është pak e thelluar kurse pjesët
anësore paraqesin kupolat e diafragmes ose
hemidiaphragmat.
Projektimi: përpara, në vijën medioklavikulare, djathtas
në brinjën e katërt, ndërsa majtas në brinjën e pestë.
Pjesa qëndore përpara i përgjigjet synchondrosis
xiphysternalis.
Prapa, në vijën shpatullore djathtas në brinjën e tetë,
majtas në brinjën e nëntë kurse pjesa qëndrore në nivel
të Th X.
Diafragma përbëhet nga pjesa periferike, muskulare
(pars muscularis) dhe pjesa qëndrore, tetivore (centrum
tendineum).
52. Pars muscularis diaphragmatis
Pjesa muskulare është pjesa periferike e diafragmes
Ajo ndahet në tri pjesë themelore: pars sternalis, pars
costalis dhe pars lumbalis.
Pjesa parzmore e diafragmës (pars sternalis) është
pjesa më e vogël e përbërë nga dy gjuhëza muskulare te
cilat ngjiten në nivel të nyjëtimit xiphisternal.
Pjesa brinjore e diafragmës (pars costalis) është pjesa
më e madhe e saj e cila ngjitet në faqet e pasme të
kërcave të brinjëve VII-IX dhe në faqen e brendshme të
pjesës ashtrore të brinjës së X, XI dhe XII dhe tufat
muskulare të cilat fillojnë nga lig. arcuatum laterale et lig.
arcuatum mediale.
54. Pars lumbalis diaphragmae
Pjesën belore perbehet nga:crus dextrum dhe crus
sinistrum, të cilat kanë pjesën e pasme, tetivore dhe
pjesën e përparme të sipërme, muskulare.
Shtylla e djathtë (crus dextrum) ngjitet në faqen e
përparme të katër rruazave të para lumbale, në rrasat
ndërruazore (discus intervertebralis) përkatëse dhe
pjesën e lidhësës së përparme gjatësore (lig.
longitudinale anterius).
Shtylla e majtë (crus sinistrum) ngjitet në faqen e
përparme të trupit të rruazës së II dhe III lumbale dhe
rrasës ndërruazore të tyre.
Shtyllat e diafragmes perkufizojne dy hapje (hiatus
aorticus et hiatus oesophageus).
57. Qendra tendinore
(centrum tendineum)
Centrum tendineum është formacion lapëror, i
ndërtuar nga tetivat nderbarkore te fijeve
muskulare të diafragmës.
Qendra tendinore e ka formën e tërfojës
trifletëshe të shtrirë në mënyrë gjërësore.
Perbehet nga tri flete: folium anterius, folium
dextrum dhe folium sinistrum.
Në nivel të bazës së fletës së djathtë dhe të
përparme gjendet foramen venae cavae.
58. Hiatus aorticus
• Hapja e aortës (hiatus aorticus-Th XII-L I)
gjendet prapa në pjesën belore të diafragmës.
• Buzën e pasme te saj e formon lig. longitudinale
anterius.
• Buzët anësore i formojnë pjesët tetivore të crus
dextrum e t crus sinistrum.
Nëpër vrimën e aortës kalojne: aorta, ductus
thoracicus, pjesa fillestare e v. azygos dhe
hemiazygos dhe n. splanchnicus major .
59. Hiatus oesophageus/ostium v.cavae
Hapja e kapërcallit (hiatus esophageus- TH X)
gjendet në pjesën muskulare lumbale të
diafragmës.
Buzët e vrimës së kapërcallës i formojnë
kryesisht tufat muskulare të shtyllave të
diafragmës.
Nëpër hiatus oesophageus kalojne:
oesophagus, nn. vagii.
Ostium venae cavae gjendet në qendrën tetivore
të diafragmës ndermjet folium dextrum dhe
folium anterius (Th VIII).
Buzët e kësaj vrime janë të ngjitura fortë për
mbështjellësin e jashtëm të v. cava inferior.
60. Vrimat e vogla të diafragmës
Vrimat e vogla të diafragmës ndodhen në pjesën
belore dhe brinjore të saj.
Në shtyllat e diafragmës dhe në pjesët brinjore
fqinje të cilat ngjiten në lidhëset harkore ( ligg.
arcuata), gjenden disa vrima të vogla jo të
përherëshme nëpër të cilat kalojnë: pjesët
fillestare të venave azygos, trungu simpatetik,
nervat splanhnik dhe enët limfatike.
Në pjesën brinjore gjenden vrimat e vogla për
kalimin e nervave ndërbrinjorë dhe enëve të
gjakut.
61. Pikat e dobëta të diafragmës
Pikat e dobëta të diafragmës janë :
-spatium retrosternale
-spatium sternocostale
-trigonum lumbocostale Bochdaleki.
62. Enët e gjakut dhe nervat e
diafragmës
Arteriet e diafragmës degëzohen nëpër faqen e
sipërme dhe të poshtme të saj.
Në faqen e sipërme degëzohen: a.
pericardiacophrenica et a. musculophrenica
dege te a. thoracica interna dhe aa. phrenicae
superiores degë të aortës torakale.
Nëpër faqen e poshtme të diafragmës
degëzohet a. phrenica inferior dege e aortës
abdominale.
Venat e diafragmës i përcjellin arteriet dhe degët
e tyre.
63. Enët limfatike te diaphragmes
Enët limfatike të gërshetimit të sipërm shkojnë
kah nyjet limfatike të përparme, të mesme dhe
të pasme të diafragmës.
Enët limfatike të faqes së poshtme kryesisht
shpojnë diafragmën dhe derdhen në gërshetimin
limfatik të sipërm.
Enët limfatike të pjesës së pasme të faqes së
poshtme derdhen nga të dy anët në nyjet
limfatike belore të sipërme dhe ato retroaortike.
64. Nervi i diafragmes (n. phrenicus)
Nervi i diafragmës (n. phrenicus) është nervi
kryesor motorik i diafragmës, por përmban edhe
fije sensitive për pjesën qendrore, tetivore të saj.
Është degë anësore e gërshetimit nervor të
qafës (plexus cervicalis).
Nervat ndërbrinjorë (nn. intercostales IX-XI) me
degët e tyre marrin pjesë në nervëzimin vetëm
të pjesës së përparme ngjitëse të diafragmës.
65. Funksioni i diafragmës
Te kontraksioni i përnjëhershëm i fijeve
muskulare periferike dhe pjesës më të madhe të
fijeve muskulare ngjitëse, vjen deri te lëshimi i
qendrës tetivore joelastike dhe ngritjes së
gjashtë brinjëve të fundit. Kështu rriten të gjithë
diametrat e kafazit të kraharorit.
Gjatë relaksimit të pjesës muskulare të
diafragmës organet e barkut ngrisin qendrën
tetivore, brinjët lëshohen dhe zvoglohen të gjithë
diametrat dhe vëllimi i zgavrës së kafazit të
kraharorit, gjatë së cilës rritet presioni
intratorakal.
66. Funksioni i diafragmës
Kontrakcioni i pjesës muskulare të
diafragmës është veprim themelor aktiv në
fazën e frymëmarrjes (inspiratio), ndërsa
relaksimi i tyre është kusht për nxerrjen e
ajrit (expiratio).
Lemza (singultus) është kontrakcion i
shpejtë dhe i shkurtër i tërë diafragmës,
kontrakcioni klonik i saj.
67. Muskujt e kraharorit (mm. thoracis)
M.pectoralis major
M.pectoralis minor
M.subclavius
M.serratus anterior
Mm.intercostales
externi/interni
Mm.subcostales
M.transversus thoracis
76. MUSKUJT E SHPINËS
(MM. DORSI)
Muskujt e shpinës ndahen në grupin e
sipërfaqëshëm dhe të thellë.
Grupin sipërfaqësorë e përbëjnë muskujt
të cilët gjenden kryesisht në regjionin e
shpinës, nga ku kalojnë, anatomikisht dhe
topografikisht, në regjionin e qafës,
ekstremitetit të siperm apo pjesën belore
të trupit.
77. Mm. dorsi
Grupin e thellë të muskujve të shpinës e
përbëjnë një numër i madh i muskujve të
shkurtër, të cilët ngjiten në zgjatimet dhe
harqet e rruazave të shtyllës rruazore dhe
në pjesën e pasme të brinjëve.
Këta muskuj ndërtojnë muskujt e gjatë
dhe të komplikuar, të cilët mbushin hulliun
çiftë të shtyllës rruazore (sulcus dorsi)
përgjatë tërë gjatësisë së tyre që nga
ljuspa zverkore e deri te pjesa
kërbishtorobishtore.
79. Muskujt sipërfaqësorë të shpinës
Shstresa siperfaqesore:
- m. trapezius dhe m. latissimus dorsi.
Shtresa e dytë apo e mesme:
-m. levator scapulae dhe mm. rhomboidei,
Shtresa e tretë më të thellë:
- m. serratus posterior superior et m.
serratus posterior inferior.
Këtij grupi i takon edhe muskuli mbështjellës ( m.
splenius) edhepse topografikisht dhe
funksionalisht i takon qafës.
80. Mm. dorsi
Shtresa sipërfaqësore:
E parë:
M.trapezius
M.latissimus dorsi
E dytë:
M.levator scapulae
M.rhomboideus
E tretë:
M.serratus posterior superior/inferior
Shtresa e thellë
M.erector spinae
M.spinalis
M.longissimus
M.iliocostalis
M.splenius
M.transversospinalis
Mm.interspinales
Mm.intertransversarii
85. ENËT E GJAKUT TË KAFAZIT TË
KRAHARORIT
Enët e gjakut të mureve të kafazit të
kraharorit.
Arteriet e mureve të kafazit të
kraharorit.
Arteriet e dedikuara për vaskularizimin e
mureve të kafazit të kraharorit janë degë
anësore të aortës, të arteries
nënkularthore dhe të arteries sqetullore.
86. Degët anësore të aortës torakale
Degët anësore të aortës torakale për
vaskularizimin e mureve të kafazit të
kraharorit janë arteriet ndërbrinjore të
pasme dhe arteriet diafragmale.
Aa. intercostales posteriores jane 11 çifte.
Tri deri kater te parat jane dege te a.
subclavia kurse te tjerat jane dege te artes
torakale.
88. Deget anesore te aa. intercostales
posteriores
R. dorsalis ndahet nga a. intercostalis posterior
para se ajo te hyje ne sulcus costae, ajo ndahet
ne:
-r. spinalis
-r. muscularis, e cila ne sulcus dorsi ndahet
ne r. cutaneus medialis et lateralis.
R. collateralis ndahet nga a. intercostalis
menjehere pas angulus costae e cila e shpon m.
intercostalis externus dhe vazhdon kah perpara
si r. cutaneus lateralis.
Rr. musculares, pleurales et cutanei
89. Aa. intercostales
Arteriet e hapësirave ndërbrinjore të III, IV dhe
V japin degë për gjirin (rr. mammarii lateralis).
Arteriet e hapësirës ndërbrinjore të VII, VIII dhe
IX anastomozohen me degët e arteries
muskulodiafragmatike (a. musculophrenica).
Të tjerat, X, XI dhe a. subcostalis përfundojnë
në murin e barkut duke u anastomozuar me
degët e arteries nënlukthore të sipërme ( a.
epigastrica superior).
90. A. subcostalis
Arteria nënbrinjore (a. subcostalis) me të
gjitha karakteristikat e saj i përgjigjet
arterieve ndërbrinjore të fundit, por
ndonjëherë nuk e ka degën anësore
(r. collateralis).
92. Degët anësore të arteries
nënkularthore
A. thoracica interna:
- a. pericardiacophrenica, a. epigastrica
superior, a. musculophrenica.
Deget anesore: rr. sternales, rr.
mediastinales, rr. intercostales anteriores
dhe rr. perforantes.
tr. costocervicalis:
- a. intercosatalis suprema,
- a. cervicalis profunda
100. Venat e mureve te thoraxit
Venat ndahen ne siperfaqesore dhe te
thella.
Venat siperfaqesore me te rendesishme
jane: plexus venosus areolaris, v.
thoracica lateralis.
Venat e thella jane: vv. Intercostales
posteriores, v. thoracica interna
101. Nyjet limfatike dhe enët limfatike të
mureve të kfazitë kraharorit
Nyjet limfatike të mureve të kafazit të
kaharorit ndahen në grupin parzmor,
ndërbrinjor dhe diafragmal.
102. Nodi lymphatici sternales
Gjenden pergjate buzes se sternumit pranojne
limfen nga gjiri, pjesa e thelle e mureve te
thoraxit dhe gjysma e siperme e mureve te
abdomenit dhe facies diaphragmatica hepatis
enet limfatike eferente e cojne limfen ne tr.
bronchomediastinalis ose tr. jugularis ose direkt
ne ductus lymphaticus dexter.
Nodi lymphatici paramammarii lateralisht nga
gjiri.
103. Nodi lymphatici intercostales
Gjenden ne nivel te caput costae (1-2) e
pranojne limfen nga pjesa e jashtme dhe e
pasme e murit te thoraxit, pleura costalis. Enet
limfatike nga 5-6 nyjet e fundit derdhen direkt ne
ductus thoracicus. Nga nyjet e siperme enet
limfatike shkojne ne tr. Subclavius ose tr.
Jugularis. Ne anen e djathte dderdhen ne ductus
lymphaticus dexter.
Nodi lymphatici prevertebrales perpara trupave
te vertebrave Th 6-7 te fundit
105. Nervat e mureve të kafazit të
kraharorit
Nervat e kraharorit (nn. thoracici) jane 12
qifte te cilet dalin nga pars thoracica
medullae spinalis.
n. intercostalis eshte dega e perparme e
n. spinalis thoracicus.
Degët e nervit ndërbrinjor janë muskulare,
pleurale dhe lëkurore.
106. Nn. thoracici
Rr. musculares nervezojne: m.
intercostalis externus et internus, m.
transversus thoracis, mm. subcostales, m.
serratus anterior.
Rr. pleurales (3-5) jane senzitive dhe
nervezojne pleura costalis.
Rr. cutanei jane dy: r. cutaneus lateralis
dhe r. cutaneus anterior
107. Nn. thoracici
R. cutaneus lateralis ne nivel te fossa axillaris
ajo e shperthen m. intercostalis externus dhe
dahen ne degezen e perparme dhe te pasme.
Nga degeza e perpame dalin rr. mammarii
laterales.
N. intercostobrachialis eshte dege e jashtme
lekurore e n. intercostalis II-III e cila shperhten
murin e poshtem te fossa axillaris dhe
anastomozohet me n. cutaneus brachi medialis.
R. cutaneus anterior eshte dege fundore e n.
intercostalis shkon deri te sternumi dhe jep rr.
mammarii mediales.
110. Forma,pozita,dimensionet
Forma: variabile (më së
shpeshti gjysëmsfere)
Regio mammaria
Vertikalisht
Nga brinja II,III-VI,VII
Horizontalisht
Nga buzët e sternumit deri te linea
axilaris anterior
Diametri: 10-12 cm
Konsistenca: e fortë dhe e
lëvizshme në raport me murin
e toraksit
111. Pamja e jashtme (morfologjia)
Norma anterior Norma lateralis