SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 8
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Geoplan
Whitepaper

                          CURSUSSEN EN   CONGRESSEN




                           Hoe
                           voorkomt
             Whitepaper
                           u rampen?




                                            www.geoplan.nl
Hoe voorkomt u rampen?




Hoe vooRkomt
u Rampen?
Maatschappijbreed zien we een terugtredende overheid.
Minder controles, minder richtlijnen, minder wetten
en minder regels. Dat klinkt aantrekkelijk. Maar
tegelijkertijd verdwijnt daarmee een vangnet, want de
verantwoordelijkheid komt écht bij de ondernemer te
liggen. Want die moet de richtlijnen op een juiste manier
interpreteren en zelf een inschatting maken van wat veilig
is en wat niet. En als er dan ergens iets misgaat, is het veel
lastiger om te volstaan met de opmerking ‘maar ik heb me
aan de regels gehouden.’

De hamvraag bij veiligheid is dan ook altijd: wat heb je er
voor over? Wat wil je investeren in de voorkoming van een
ongeluk dat je zelf onwaarschijnlijk acht? Er zullen altijd
concessies gedaan moeten worden. Bijvoorbeeld op het
gebied van organisatie, comfort of geld. En wat kunnen de
consequenties zijn wanneer je niet investeert in veiligheid?
Immers: 80 procent van de ongevallen komt door menselijk
falen.



Ramp de; v(m) -en groot
ongeluk
Dat is althans de betekenis die Van Dale aan het woord
geeft. Maar ook binnen deze definitie is er een hele brede
interpretatie mogelijk. Bovendien zal die per persoon
verschillen. Denk aan slachtoffer, overheid, ondernemer,
hulpdiensten.

Grotesk hoeft een incident volgens deze whitepaper niet te
zijn om een ramp genoemd te worden. Een forse schade,
dode, gewonden, maatschappelijke impact, een besmetting
of persoonlijk letsel zijn zomaar wat voorbeelden die we
onder deze noemer scharen.




www.geoplan.nl
Hoe voorkomt u rampen?




De DRie ooRzaken
De vuurwerkramp. De ramp met Chempie-pack in moerdijk. De grote cafébrand in volendam. ook grote rampen
kennen een oorsprong die vaak heel vergelijkbaar is. en de oorzaak van dergelijke incidenten vallen in te delen in drie
categorieën:



 •	 een technische oorzaak. Bijvoorbeeld een mankement



 •	 een organisatorische oorzaak. zoals een gebrek aan toezicht of onderhoud



 •	 een gedragsoorzaak. Denk aan onoplettendheid, slordigheid, gehaastheid



In veel potentieel gevaarlijke situaties kunnen techniek, organisatie en gedrag elkaar compenseren. Denk aan een verscherpt
toezicht wanneer er een technisch mankement optreedt. Daarom is er in bijna alle rampscenario’s sprake van alledrie de
oorzaken. Zoals in maart 2005, toen er in Texas een raffinaderij van BP ontplofte. De 15 doden en 170 gewonden werden
veroorzaakt door een gebrek aan onderhoud (organisatorische oorzaak), een verkeerd handelen (gedragsoorzaak) en een
mankement (technische oorzaak). Het is de nadruk op de factoren, die per ramp verschillen.

In Japan achtte men het scenario van een vloedgolf en aardbeving zo ongeloofwaardig, dat men het negeerde. Maar
een kerncentrale zonder stroom koelt niet, waardoor er direct problemen ontstaan. Voorbeelden van goede controle zijn
uiteraard minder bekend, maar in november brandde er in het Groningse Farmsum een natriumfabriek af. Een potentiële
ramp werd afgewend en ook het publiek had meteen het idee dat er controle was. Er was goede communicatie, er waren
geen betuttelende woorden van ‘het valt wel mee’ en de genomen voorzorgsmaatregelen waren adequaat.




www.geoplan.nl
Hoe voorkomt u rampen?




Techniek                                                       dierbare verloren bij een auto-ongeluk – zal een werknemer
                                                               wel handelen naar de voorschriften. Gedragsverandering is
Enkele voorbeelden van maatregelen waarmee je de               gelukkig wel trainbaar. Het kan interessant zijn om ook eens
technische factor kunt minimaliseren zijn onder meer           anders te kijken naar gedragsverandering. Misschien is het
sprinklers, brandwerende deuren en beschermende kleding.       ook wel zo lastig, omdat het doorgaans vooral beta’s zijn die
Om de eerste categorie oorzaken verder te beperken, is         de verandering zouden moeten begeleiden. De professionals
sinds vorig jaar de nieuwe machinerichtlijn van kracht.        van Arboplan kijken door een andere bril en dat kan heel erg
Hierdoor moeten alle machines en installaties voldoen          waardevol zijn.
aan nieuwe eisen. Er is veel veranderd door de nieuwe
machinerichtlijn, vooral bij niet zelfstandig werkende
machines. De Arbeidsinspectie heeft dan ook aangegeven
                                                               Veiligheidscultuur
extra te controleren dit jaar.
                                                               Gedragsverandering begint vaak bij een cultuurverandering.

Organisatie                                                    Want veiligheid heeft naast alle ‘harde’ aspecten
                                                               van beveiliging vooral ook een sociale dimensie: als
                                                               medewerkers zich binnen hun team van collega’s niet
Organisaties kunnen veel doen om incidenten te                 veilig voelen, is de kans op het maken van fouten groot
voorkomen. Bijvoorbeeld, door te zorgen voor                   en het leren ervan uiterst klein. Een zwijgcultuur is één
brandpreventie, goede vluchtroutes of een degelijke            van de grootste bedreigingen voor een veilig werkklimaat.
opslag van gevaarlijke stoffen. Ook voor het werken met        Daarom is het van belang, om de veiligheidscultuur te
gevaarlijke stoffen is nauwkeurig beleid noodzakelijk.         versterken. Dat is cruciaal om incidenten te voorkomen.
Want bedrijven die werken met die stoffen stellen hun          Om een cultuur te veranderen is echter geduld, tijd, begrip,
werknemers bloot aan risico’s. En zijn daarvoor dan            enthousiasme en draagvlak nodig. Het meetbaar maken
ook verantwoordelijk als er wat mis gaat. De spelregels        van de veiligheidscultuur en het opstellen van een eigen
veranderen regelmatig. Daarom is het van belang om op          interventieplan zijn daarbinnen belangrijke elementen.
tijdig bij te scholen, om zo op de hoogte te blijven van de    Gevoel van onveiligheid draagt bovendien bij aan een
nieuwste richtlijnen.                                          negatieve werksfeer. Het is daarom erg belangrijk om
                                                               onveiligheid binnen uw organisatie te minimaliseren,

Gedragsverandering                                             werkplezier en motivatie te verbeteren en daardoor indirect
                                                               ook nog eens geld te besparen.

De gedragsoorzaak is lastiger te beperken, omdat het vaak
om een attitudeprobleem gaat. Wanneer werknemers
                                                               Voorbeeldfunctie
bijvoorbeeld dagelijks met zuren en logen werken, dan
kan er bij hen een houding ontstaan dat ze menen genoeg        De rol van de directie is bij veel organisatie van groot
ervaring te hebben om bepaalde voorzorgsmaatregelen opzij      belang. Ze hanteren vaak de strengste waarden. Bovendien
te schuiven. Dan wordt er een comfortafweging gemaakt.         hebben managers en directeuren een voorbeeldfunctie.
Immers, beschermende kleding is doorgaans een beetje           Wanneer ze zonder veiligheidsschoenen een werkvloer
belemmerend en wanneer je een klein klusje moet doen kan       betreden, dan neemt niemand de afspraken meer serieus.
ook tijd een afweging zijn om het niet zo nauw te nemen        Deze waarden en normen moeten ingebed zijn in de
met de regels.                                                 bedrijfscultuur. Veiligheid is geen éénmalig kunstje, vlak
Dat is heel menselijk. Je kunt het vergelijken met het niet-   voor de audit van de controlerende instantie. Dit geldt
dragen van een autogordel, wanneer je alleen maar even         ook voor ISO-certificering. Het moet geborgd worden,
naar de supermarkt moet. De lange termijngevolgen van een      zodat het blijft leven in de organisatie. En een hele kast vol
incident worden dan terzijde geschoven. Maar wanneer het       praktijkhandboeken verzamelen is daarbij niet voldoende.
gevaar heel dichtbij komt – iemand heeft bijvoorbeeld een      Een training beklijft beter.




www.geoplan.nl
Hoe voorkomt u rampen?




                 Regels zijn slechts richtlijnen
                 Regels en wetten zijn voortvloeisels van politieke
                 compromisvoorstellen. En ze zijn zo algemeen gemaakt,
                 dat ze op een flink aantal bedrijven van toepassing zouden
                 moeten zijn. Hierdoor zijn de wetten voor sommige bedrijven
                 misschien te zwaar, terwijl ze voor andere organisaties niet
                 streng genoeg. De vraag die een ondernemer zichzelf zou
                 moeten stellen is dan ook niet: hoe voldoen we aan regels?
                 Maar: hoe optimaliseren we de veiligheid?
                 Met de minimumregels van de overheid voorkomen we
                 dan ook nooit alle rampen. In de discussie na de brand in
                 Moerdijk bij Chemie-Pack wees de ondernemer voortdurend
                 naar de overheid. ‘Wij voldoen aan alle wetten’, ‘Wij
                 hebben een vergunning’ en uiteindelijk kreeg zelfs de
                 brandweer de zwartepiet toegespeeld vanwege het
                 gebruiken van verkeerd blusmiddel. Maar de brandweer is
                 curatief – dan heeft de ramp al plaatsgevonden. Zie het als
                 een Olympische sporter. Wanneer je alleen maar bezig bent
                 om allerlei limieten en kwalifacties te halen, kom je op het
                 moment van de waarheid tekort.

                 Nalatigheid
                 De tijd dat het doorlopen van standaardstappen van een
                 protocol volstond is voorbij. En door het afnemende aantal
                 controlerende instanties verdwijnt het vangnet bij fouten
                 ook. Wanneer er wat mis gaat, wordt je meteen verhoord
                 door het Openbaar Ministerie. Dit was onder meer bij
                 Chemie Pack het geval, waar ook de ARBO-coördinator zich
                 moest verantwoorden bij het OM. Maar het gebeurt ook bij
                 kleinere incidenten.
                 Recent was er in een zwembad een incident bij het mengen
                 van chloor. De oorzaak was een gedragsfout: de flessen
                 hadden opeens dezelfde kleur waardoor er twee zuren
                 gemend werden. Er werden twee mensen onwel, en de
                 ondernemer is toen verhoort door het openbaar ministerie.
                 En dat is natuurlijk een schokkende ervaring, voor kleinere
                 ondernemers.
                 Bij een ander zwembad had nalatigheid dodelijke gevolgen.
                 Daar viel een luidspreker op een klein kind, dat aan zijn
                 verwondingen kwam te overlijden. Het chloor in het
                 zwembad vreet in het roestvrijstaal aan, dat daardoor steeds
                 zwakker wordt. Voor de ondernemer is het nalatigheid,
                 maar voor het OM misschien wel dood door schuld.




www.geoplan.nl
Hoe voorkomt u rampen?




Ondernemer versus
overheid
Eigen verantwoordelijkheid zou voorop moeten staan. Het
is aan de ondernemer om in te schatten wat een acceptabel
risico is. Laat je niet sturen door wetten en regels. Het gaat
er niet om wat de pakkans is bij een niet goed toepaste
regel, maar wat de gevolgen kunnen zijn bij een ongeluk.
De kans op controles neemt de komende jaren trouwens
wel af, maar dit is geen reden om op de lauweren te rusten.
Hierdoor zal er nog meer verantwoordelijkheid bij de
ondernemer komen te liggen. Een vangnet is er dan niet
meer: de ondernemer moet de regels en weten op de juiste
manier interpreteren.

Een probleem hierbij is dat er vooral bij kleinere overheden
ambtenaren werken die geen specialisten zijn. Ondernemers
merken dat en overtuigen de ambtenaren té makkelijk dat
ze volgens het boekje hun werk doen. Het zou goed zijn,
wanneer milieuambtenaren zo getraind zijn dat ze meer
weten dan ondernemers.


Proactief scenariodenken
Voorbeelden te over van hoe het niet moet. Maar wat is dan
wél de juiste handelwijze? Dit is een vraag die uiteraard niet
eenduidig te beantwoorden is. Proactief scenariodenken is
in elk geval een attitude die veel rampen kan voorkomen.
Denk aan de brandweerofficier, die ongevraagd advies
gaf toen er 40 kinderen van een scoutingclub in een oud
schoolgebouwtje wilden logeren.

Volgens de letter der wet is dit geen probleem, een
vergunning verstrekken lijkt dus logisch. Maar wat als er
kortsluiting ontstaat in zo’n oud gebouwtje? Dan staat
het in drie minuten vol met rook. De desbetreffende
burgemeester luisterde goed naar zijn officier en stelde
beperkingen aan de vergunning: de logeerpartij kon alleen
doorgaan wanneer er preventieve maatregelen worden
getroffen.

Dit is een voorbeeld van slim risicodenken, in plaats
van denken in kaders en richtlijnen. Competente
brandweerofficieren maken beslissingen die niet alleen
volgens de wet, maar ook ethisch gezien in orde zijn. En




www.geoplan.nl
Hoe voorkomt u rampen?




dit geldt ook voor de ambtenaren die betrokken zijn bij de     Deze whitepaper is tot stand gekomen met hulp
vergunningverlening. Want bij veel bedrijven leidt brand       van Corné Bulkmans. Hij is arbeidshygiënist en
tot grote materiële schade (brandschade) en soms zelfs tot     senior adviseur. Corné heeft een eigen adviesbureau
faillissement. Ook is het een feit dat brand en ongelukken     op het gebied van arbodienstverlening. Hij
funest zijn voor het imago van een bedrijf. Daarom moeten      begeleidt diverse bedrijven bij het opzetten van
ondernemers risico’s leren herkennen om een gebouw goed        beleid omtrent gevaarlijke stoffen, biologische
te kunnen beoordelen op brandveiligheid. Een training kan      agentia, geluid, verlichting, klimaat en
daar bij behulpzaam zijn.                                      ergonomische omstandigheden. tevens adviseert
                                                               hij opdrachtgevers over het effectief beheersen van
Ondernemen met visie                                           arbeidshygiënische vraagstukken. Bij arboplan en
                                                               Geoplan is Corné aan verschillende programma’s
                                                               verbonden als trainer.
Voor iedere ondernemer is een lange termijn-visie
onontbeerlijk. Maar dit gaat zeker op, wanneer je een
gebouw neerzet of aankoopt. Het dwingt je direct tot
keuzes die met veiligheid te maken hebben. En met de           www.geoplan.nl l www.freia.nl
keuzes die je op dat moment maakt, moet je jarenlang
vooruit kunnen. Denk bijvoorbeeld aan goede vluchtroutes.      Mocht u de inhoud van deze whitepaper willen opnemen
Weet u wat uw verantwoordelijkheid is, wanneer mensen          in een publicatie, reproduceren of anderszins openbaar
niet zelf kunnen vluchten? Bent u in staat om de personen      maken, dan gelden de wettelijke copyrightregels en heeft u
waar u wettelijk verantwoordelijk voor bent op tijd in         onze schriftelijke toestemming daarvoor nodig.
veiligheid te brengen? Een groot deel van de organisaties
oefent niet jaarlijks met ontruimen en evacueren. En bij nog
meer bedrijven ontbreekt een evacuatieplan.

Ook hier krijgt risicodenken en belangrijke rol. Want
het is vaak net zo belangrijk dat je kijkt naar het
voorkomen van verlies dan het verhogen van winst.
Immers, kleine incidenten kunnen grote kosten met zich
meebrengen. Wanneer een werknemer door een incident
een jaar uit de roulatie is dan betaal je al gauw zijn
maandloon vermenigvuld met 1.8, plus de overige kosten.
Reputatieschade is dan nog niet meegerekend. Goede
ondernemers calculeren risico’s van meet af aan in en
anticiperen op veranderende omstandigheden.
En dat is niet alleen prettig voor je bedrijf, maar ook voor
verzekeraars. Want die stellen steeds stringentere eisen
op het gebied van bijvoorbeeld veiligheid. Natuurlijk
zijn wetten, regels en risico’s een drempel wanneer je
een bedrijf begint. Maar het hoeft niet ingewikkeld zijn
of veel geld te kosten. Sterker: investeren in een goed
veiligheidsbeleid levert heel veel op.




www.geoplan.nl
Hoe voorkomt u rampen?




Deze whitepaper wordt
u aangeboden door
Geoplan
Over ons
Geoplan is al meer dan 30 jaar aanbieder van
cursussen en incompanytrajecten gericht op
professionals in de vakgebieden:
•	 milieu
•	 Ruimtelijke ordening
•	 Wabo
•	 Bouwen
•	 energie & Duurzaamheid
•	 toezicht & veiligheid
•	 Gebiedsontwikkeling & Grondbeleid

Kenmerkend voor alle cursussen is de combinatie
van praktijkgerichtheid en de laatste theoretische
inzichten. Hierbij staat een simpele filosofie
centraal: de kennisoverdracht dient op een
zodanige manier plaats te vinden dat de deelnemer
er in zijn of haar werk daadwerkelijk mee aan de
slag kan gaan. Daarom verwerkt Geoplan in haar
cursussen vaak interactieve werkvormen zoals
workshops, rollenspelen en (thuis)opdrachten,
gecombineerd met intensieve begeleiding en
relevant ondersteunend cursusmateriaal.

Vragen?
Wilt u meer informatie over deze whitepaper of
over één van onze cursussen. Of heeft u andere
vragen? Bel dan gerust met onze studieadviseur:
Wouter de vries
T: 088-556 05 85
F: 088-556 02 51
E: wdevries@geoplan.nl

Geoplan
Burgemeester Stramanweg 101
1101 aa amsterdam z-o
t 088 - 556 05 70
F 088 - 556 05 80
e: geoplan@geoplan.nl




www.geoplan.nl

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Hoe voorkomt u rampen?

Resultaten onderzoek crisismanagement-cot
Resultaten onderzoek crisismanagement-cotResultaten onderzoek crisismanagement-cot
Resultaten onderzoek crisismanagement-cotRoel Palmaers
 
Artikel veiligheid en risco okt 2011
Artikel veiligheid en risco okt 2011Artikel veiligheid en risco okt 2011
Artikel veiligheid en risco okt 2011Guusk
 
Veiligheidsregels Less or More
Veiligheidsregels Less or MoreVeiligheidsregels Less or More
Veiligheidsregels Less or MoreBellens Tom
 
eassy Veiligheidsperformance in de industriële reinigingsbranche
eassy Veiligheidsperformance in de industriële reinigingsbrancheeassy Veiligheidsperformance in de industriële reinigingsbranche
eassy Veiligheidsperformance in de industriële reinigingsbrancheLudy Engwegen
 
White paper Bedrijfscontinuïteit Ottervanger
White paper Bedrijfscontinuïteit OttervangerWhite paper Bedrijfscontinuïteit Ottervanger
White paper Bedrijfscontinuïteit OttervangerVentureNed
 
Essay Veiligheid Leiderschap_final
Essay Veiligheid  Leiderschap_finalEssay Veiligheid  Leiderschap_final
Essay Veiligheid Leiderschap_finalDaan van Wieringen
 
Innovatie Workshop: Re-Designing Safety
Innovatie Workshop: Re-Designing SafetyInnovatie Workshop: Re-Designing Safety
Innovatie Workshop: Re-Designing SafetyVANBLEND
 
121206 handout bba arbouw
121206 handout bba arbouw121206 handout bba arbouw
121206 handout bba arbouwVRHLslideshare
 
Asbestmagazine augustus 2016 - artikel OESTERBAAI
Asbestmagazine augustus 2016 - artikel OESTERBAAIAsbestmagazine augustus 2016 - artikel OESTERBAAI
Asbestmagazine augustus 2016 - artikel OESTERBAAIJasper Kosters
 
Kv owinkelgebieden
Kv owinkelgebiedenKv owinkelgebieden
Kv owinkelgebiedenFrank Smilda
 
Members magazine q1 2016 duurzaam
Members magazine q1 2016   duurzaamMembers magazine q1 2016   duurzaam
Members magazine q1 2016 duurzaamSebyde
 
20130917 presentatie insurance innovation 2013 2030 v1.0
20130917 presentatie insurance innovation 2013 2030 v1.020130917 presentatie insurance innovation 2013 2030 v1.0
20130917 presentatie insurance innovation 2013 2030 v1.0Pascal Spelier
 
20141211 veiligheidsgedrag
20141211 veiligheidsgedrag20141211 veiligheidsgedrag
20141211 veiligheidsgedrag💡Karl Mortier
 
Welzijnsindicatoren - Inleiding
Welzijnsindicatoren - InleidingWelzijnsindicatoren - Inleiding
Welzijnsindicatoren - InleidingDirk Van de Walle
 
Behavioural Based Safety by Securex Health & Safety
Behavioural Based Safety by Securex Health & SafetyBehavioural Based Safety by Securex Health & Safety
Behavioural Based Safety by Securex Health & SafetyRuud Van Kerrebroeck
 
Kring duurzaam in gesprek met young professionals
Kring duurzaam in gesprek met young professionalsKring duurzaam in gesprek met young professionals
Kring duurzaam in gesprek met young professionalsProven Workspace
 
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijven
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijvenNú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijven
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijvenGerdo
 
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijven
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijvenNú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijven
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijvenGerdo
 

Ähnlich wie Hoe voorkomt u rampen? (20)

Resultaten onderzoek crisismanagement-cot
Resultaten onderzoek crisismanagement-cotResultaten onderzoek crisismanagement-cot
Resultaten onderzoek crisismanagement-cot
 
Artikel veiligheid en risco okt 2011
Artikel veiligheid en risco okt 2011Artikel veiligheid en risco okt 2011
Artikel veiligheid en risco okt 2011
 
Veiligheidsregels Less or More
Veiligheidsregels Less or MoreVeiligheidsregels Less or More
Veiligheidsregels Less or More
 
eassy Veiligheidsperformance in de industriële reinigingsbranche
eassy Veiligheidsperformance in de industriële reinigingsbrancheeassy Veiligheidsperformance in de industriële reinigingsbranche
eassy Veiligheidsperformance in de industriële reinigingsbranche
 
White paper Bedrijfscontinuïteit Ottervanger
White paper Bedrijfscontinuïteit OttervangerWhite paper Bedrijfscontinuïteit Ottervanger
White paper Bedrijfscontinuïteit Ottervanger
 
NIBHV-column
NIBHV-columnNIBHV-column
NIBHV-column
 
Essay Veiligheid Leiderschap_final
Essay Veiligheid  Leiderschap_finalEssay Veiligheid  Leiderschap_final
Essay Veiligheid Leiderschap_final
 
Innovatie Workshop: Re-Designing Safety
Innovatie Workshop: Re-Designing SafetyInnovatie Workshop: Re-Designing Safety
Innovatie Workshop: Re-Designing Safety
 
121206 handout bba arbouw
121206 handout bba arbouw121206 handout bba arbouw
121206 handout bba arbouw
 
Asbestmagazine augustus 2016 - artikel OESTERBAAI
Asbestmagazine augustus 2016 - artikel OESTERBAAIAsbestmagazine augustus 2016 - artikel OESTERBAAI
Asbestmagazine augustus 2016 - artikel OESTERBAAI
 
KVOwinkelgebieden
KVOwinkelgebiedenKVOwinkelgebieden
KVOwinkelgebieden
 
Kv owinkelgebieden
Kv owinkelgebiedenKv owinkelgebieden
Kv owinkelgebieden
 
Members magazine q1 2016 duurzaam
Members magazine q1 2016   duurzaamMembers magazine q1 2016   duurzaam
Members magazine q1 2016 duurzaam
 
20130917 presentatie insurance innovation 2013 2030 v1.0
20130917 presentatie insurance innovation 2013 2030 v1.020130917 presentatie insurance innovation 2013 2030 v1.0
20130917 presentatie insurance innovation 2013 2030 v1.0
 
20141211 veiligheidsgedrag
20141211 veiligheidsgedrag20141211 veiligheidsgedrag
20141211 veiligheidsgedrag
 
Welzijnsindicatoren - Inleiding
Welzijnsindicatoren - InleidingWelzijnsindicatoren - Inleiding
Welzijnsindicatoren - Inleiding
 
Behavioural Based Safety by Securex Health & Safety
Behavioural Based Safety by Securex Health & SafetyBehavioural Based Safety by Securex Health & Safety
Behavioural Based Safety by Securex Health & Safety
 
Kring duurzaam in gesprek met young professionals
Kring duurzaam in gesprek met young professionalsKring duurzaam in gesprek met young professionals
Kring duurzaam in gesprek met young professionals
 
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijven
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijvenNú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijven
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijven
 
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijven
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijvenNú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijven
Nú nr2-mrt2013 workshop-kringloopbedrijven
 

Hoe voorkomt u rampen?

  • 1. Geoplan Whitepaper CURSUSSEN EN CONGRESSEN Hoe voorkomt Whitepaper u rampen? www.geoplan.nl
  • 2. Hoe voorkomt u rampen? Hoe vooRkomt u Rampen? Maatschappijbreed zien we een terugtredende overheid. Minder controles, minder richtlijnen, minder wetten en minder regels. Dat klinkt aantrekkelijk. Maar tegelijkertijd verdwijnt daarmee een vangnet, want de verantwoordelijkheid komt écht bij de ondernemer te liggen. Want die moet de richtlijnen op een juiste manier interpreteren en zelf een inschatting maken van wat veilig is en wat niet. En als er dan ergens iets misgaat, is het veel lastiger om te volstaan met de opmerking ‘maar ik heb me aan de regels gehouden.’ De hamvraag bij veiligheid is dan ook altijd: wat heb je er voor over? Wat wil je investeren in de voorkoming van een ongeluk dat je zelf onwaarschijnlijk acht? Er zullen altijd concessies gedaan moeten worden. Bijvoorbeeld op het gebied van organisatie, comfort of geld. En wat kunnen de consequenties zijn wanneer je niet investeert in veiligheid? Immers: 80 procent van de ongevallen komt door menselijk falen. Ramp de; v(m) -en groot ongeluk Dat is althans de betekenis die Van Dale aan het woord geeft. Maar ook binnen deze definitie is er een hele brede interpretatie mogelijk. Bovendien zal die per persoon verschillen. Denk aan slachtoffer, overheid, ondernemer, hulpdiensten. Grotesk hoeft een incident volgens deze whitepaper niet te zijn om een ramp genoemd te worden. Een forse schade, dode, gewonden, maatschappelijke impact, een besmetting of persoonlijk letsel zijn zomaar wat voorbeelden die we onder deze noemer scharen. www.geoplan.nl
  • 3. Hoe voorkomt u rampen? De DRie ooRzaken De vuurwerkramp. De ramp met Chempie-pack in moerdijk. De grote cafébrand in volendam. ook grote rampen kennen een oorsprong die vaak heel vergelijkbaar is. en de oorzaak van dergelijke incidenten vallen in te delen in drie categorieën: • een technische oorzaak. Bijvoorbeeld een mankement • een organisatorische oorzaak. zoals een gebrek aan toezicht of onderhoud • een gedragsoorzaak. Denk aan onoplettendheid, slordigheid, gehaastheid In veel potentieel gevaarlijke situaties kunnen techniek, organisatie en gedrag elkaar compenseren. Denk aan een verscherpt toezicht wanneer er een technisch mankement optreedt. Daarom is er in bijna alle rampscenario’s sprake van alledrie de oorzaken. Zoals in maart 2005, toen er in Texas een raffinaderij van BP ontplofte. De 15 doden en 170 gewonden werden veroorzaakt door een gebrek aan onderhoud (organisatorische oorzaak), een verkeerd handelen (gedragsoorzaak) en een mankement (technische oorzaak). Het is de nadruk op de factoren, die per ramp verschillen. In Japan achtte men het scenario van een vloedgolf en aardbeving zo ongeloofwaardig, dat men het negeerde. Maar een kerncentrale zonder stroom koelt niet, waardoor er direct problemen ontstaan. Voorbeelden van goede controle zijn uiteraard minder bekend, maar in november brandde er in het Groningse Farmsum een natriumfabriek af. Een potentiële ramp werd afgewend en ook het publiek had meteen het idee dat er controle was. Er was goede communicatie, er waren geen betuttelende woorden van ‘het valt wel mee’ en de genomen voorzorgsmaatregelen waren adequaat. www.geoplan.nl
  • 4. Hoe voorkomt u rampen? Techniek dierbare verloren bij een auto-ongeluk – zal een werknemer wel handelen naar de voorschriften. Gedragsverandering is Enkele voorbeelden van maatregelen waarmee je de gelukkig wel trainbaar. Het kan interessant zijn om ook eens technische factor kunt minimaliseren zijn onder meer anders te kijken naar gedragsverandering. Misschien is het sprinklers, brandwerende deuren en beschermende kleding. ook wel zo lastig, omdat het doorgaans vooral beta’s zijn die Om de eerste categorie oorzaken verder te beperken, is de verandering zouden moeten begeleiden. De professionals sinds vorig jaar de nieuwe machinerichtlijn van kracht. van Arboplan kijken door een andere bril en dat kan heel erg Hierdoor moeten alle machines en installaties voldoen waardevol zijn. aan nieuwe eisen. Er is veel veranderd door de nieuwe machinerichtlijn, vooral bij niet zelfstandig werkende machines. De Arbeidsinspectie heeft dan ook aangegeven Veiligheidscultuur extra te controleren dit jaar. Gedragsverandering begint vaak bij een cultuurverandering. Organisatie Want veiligheid heeft naast alle ‘harde’ aspecten van beveiliging vooral ook een sociale dimensie: als medewerkers zich binnen hun team van collega’s niet Organisaties kunnen veel doen om incidenten te veilig voelen, is de kans op het maken van fouten groot voorkomen. Bijvoorbeeld, door te zorgen voor en het leren ervan uiterst klein. Een zwijgcultuur is één brandpreventie, goede vluchtroutes of een degelijke van de grootste bedreigingen voor een veilig werkklimaat. opslag van gevaarlijke stoffen. Ook voor het werken met Daarom is het van belang, om de veiligheidscultuur te gevaarlijke stoffen is nauwkeurig beleid noodzakelijk. versterken. Dat is cruciaal om incidenten te voorkomen. Want bedrijven die werken met die stoffen stellen hun Om een cultuur te veranderen is echter geduld, tijd, begrip, werknemers bloot aan risico’s. En zijn daarvoor dan enthousiasme en draagvlak nodig. Het meetbaar maken ook verantwoordelijk als er wat mis gaat. De spelregels van de veiligheidscultuur en het opstellen van een eigen veranderen regelmatig. Daarom is het van belang om op interventieplan zijn daarbinnen belangrijke elementen. tijdig bij te scholen, om zo op de hoogte te blijven van de Gevoel van onveiligheid draagt bovendien bij aan een nieuwste richtlijnen. negatieve werksfeer. Het is daarom erg belangrijk om onveiligheid binnen uw organisatie te minimaliseren, Gedragsverandering werkplezier en motivatie te verbeteren en daardoor indirect ook nog eens geld te besparen. De gedragsoorzaak is lastiger te beperken, omdat het vaak om een attitudeprobleem gaat. Wanneer werknemers Voorbeeldfunctie bijvoorbeeld dagelijks met zuren en logen werken, dan kan er bij hen een houding ontstaan dat ze menen genoeg De rol van de directie is bij veel organisatie van groot ervaring te hebben om bepaalde voorzorgsmaatregelen opzij belang. Ze hanteren vaak de strengste waarden. Bovendien te schuiven. Dan wordt er een comfortafweging gemaakt. hebben managers en directeuren een voorbeeldfunctie. Immers, beschermende kleding is doorgaans een beetje Wanneer ze zonder veiligheidsschoenen een werkvloer belemmerend en wanneer je een klein klusje moet doen kan betreden, dan neemt niemand de afspraken meer serieus. ook tijd een afweging zijn om het niet zo nauw te nemen Deze waarden en normen moeten ingebed zijn in de met de regels. bedrijfscultuur. Veiligheid is geen éénmalig kunstje, vlak Dat is heel menselijk. Je kunt het vergelijken met het niet- voor de audit van de controlerende instantie. Dit geldt dragen van een autogordel, wanneer je alleen maar even ook voor ISO-certificering. Het moet geborgd worden, naar de supermarkt moet. De lange termijngevolgen van een zodat het blijft leven in de organisatie. En een hele kast vol incident worden dan terzijde geschoven. Maar wanneer het praktijkhandboeken verzamelen is daarbij niet voldoende. gevaar heel dichtbij komt – iemand heeft bijvoorbeeld een Een training beklijft beter. www.geoplan.nl
  • 5. Hoe voorkomt u rampen? Regels zijn slechts richtlijnen Regels en wetten zijn voortvloeisels van politieke compromisvoorstellen. En ze zijn zo algemeen gemaakt, dat ze op een flink aantal bedrijven van toepassing zouden moeten zijn. Hierdoor zijn de wetten voor sommige bedrijven misschien te zwaar, terwijl ze voor andere organisaties niet streng genoeg. De vraag die een ondernemer zichzelf zou moeten stellen is dan ook niet: hoe voldoen we aan regels? Maar: hoe optimaliseren we de veiligheid? Met de minimumregels van de overheid voorkomen we dan ook nooit alle rampen. In de discussie na de brand in Moerdijk bij Chemie-Pack wees de ondernemer voortdurend naar de overheid. ‘Wij voldoen aan alle wetten’, ‘Wij hebben een vergunning’ en uiteindelijk kreeg zelfs de brandweer de zwartepiet toegespeeld vanwege het gebruiken van verkeerd blusmiddel. Maar de brandweer is curatief – dan heeft de ramp al plaatsgevonden. Zie het als een Olympische sporter. Wanneer je alleen maar bezig bent om allerlei limieten en kwalifacties te halen, kom je op het moment van de waarheid tekort. Nalatigheid De tijd dat het doorlopen van standaardstappen van een protocol volstond is voorbij. En door het afnemende aantal controlerende instanties verdwijnt het vangnet bij fouten ook. Wanneer er wat mis gaat, wordt je meteen verhoord door het Openbaar Ministerie. Dit was onder meer bij Chemie Pack het geval, waar ook de ARBO-coördinator zich moest verantwoorden bij het OM. Maar het gebeurt ook bij kleinere incidenten. Recent was er in een zwembad een incident bij het mengen van chloor. De oorzaak was een gedragsfout: de flessen hadden opeens dezelfde kleur waardoor er twee zuren gemend werden. Er werden twee mensen onwel, en de ondernemer is toen verhoort door het openbaar ministerie. En dat is natuurlijk een schokkende ervaring, voor kleinere ondernemers. Bij een ander zwembad had nalatigheid dodelijke gevolgen. Daar viel een luidspreker op een klein kind, dat aan zijn verwondingen kwam te overlijden. Het chloor in het zwembad vreet in het roestvrijstaal aan, dat daardoor steeds zwakker wordt. Voor de ondernemer is het nalatigheid, maar voor het OM misschien wel dood door schuld. www.geoplan.nl
  • 6. Hoe voorkomt u rampen? Ondernemer versus overheid Eigen verantwoordelijkheid zou voorop moeten staan. Het is aan de ondernemer om in te schatten wat een acceptabel risico is. Laat je niet sturen door wetten en regels. Het gaat er niet om wat de pakkans is bij een niet goed toepaste regel, maar wat de gevolgen kunnen zijn bij een ongeluk. De kans op controles neemt de komende jaren trouwens wel af, maar dit is geen reden om op de lauweren te rusten. Hierdoor zal er nog meer verantwoordelijkheid bij de ondernemer komen te liggen. Een vangnet is er dan niet meer: de ondernemer moet de regels en weten op de juiste manier interpreteren. Een probleem hierbij is dat er vooral bij kleinere overheden ambtenaren werken die geen specialisten zijn. Ondernemers merken dat en overtuigen de ambtenaren té makkelijk dat ze volgens het boekje hun werk doen. Het zou goed zijn, wanneer milieuambtenaren zo getraind zijn dat ze meer weten dan ondernemers. Proactief scenariodenken Voorbeelden te over van hoe het niet moet. Maar wat is dan wél de juiste handelwijze? Dit is een vraag die uiteraard niet eenduidig te beantwoorden is. Proactief scenariodenken is in elk geval een attitude die veel rampen kan voorkomen. Denk aan de brandweerofficier, die ongevraagd advies gaf toen er 40 kinderen van een scoutingclub in een oud schoolgebouwtje wilden logeren. Volgens de letter der wet is dit geen probleem, een vergunning verstrekken lijkt dus logisch. Maar wat als er kortsluiting ontstaat in zo’n oud gebouwtje? Dan staat het in drie minuten vol met rook. De desbetreffende burgemeester luisterde goed naar zijn officier en stelde beperkingen aan de vergunning: de logeerpartij kon alleen doorgaan wanneer er preventieve maatregelen worden getroffen. Dit is een voorbeeld van slim risicodenken, in plaats van denken in kaders en richtlijnen. Competente brandweerofficieren maken beslissingen die niet alleen volgens de wet, maar ook ethisch gezien in orde zijn. En www.geoplan.nl
  • 7. Hoe voorkomt u rampen? dit geldt ook voor de ambtenaren die betrokken zijn bij de Deze whitepaper is tot stand gekomen met hulp vergunningverlening. Want bij veel bedrijven leidt brand van Corné Bulkmans. Hij is arbeidshygiënist en tot grote materiële schade (brandschade) en soms zelfs tot senior adviseur. Corné heeft een eigen adviesbureau faillissement. Ook is het een feit dat brand en ongelukken op het gebied van arbodienstverlening. Hij funest zijn voor het imago van een bedrijf. Daarom moeten begeleidt diverse bedrijven bij het opzetten van ondernemers risico’s leren herkennen om een gebouw goed beleid omtrent gevaarlijke stoffen, biologische te kunnen beoordelen op brandveiligheid. Een training kan agentia, geluid, verlichting, klimaat en daar bij behulpzaam zijn. ergonomische omstandigheden. tevens adviseert hij opdrachtgevers over het effectief beheersen van Ondernemen met visie arbeidshygiënische vraagstukken. Bij arboplan en Geoplan is Corné aan verschillende programma’s verbonden als trainer. Voor iedere ondernemer is een lange termijn-visie onontbeerlijk. Maar dit gaat zeker op, wanneer je een gebouw neerzet of aankoopt. Het dwingt je direct tot keuzes die met veiligheid te maken hebben. En met de www.geoplan.nl l www.freia.nl keuzes die je op dat moment maakt, moet je jarenlang vooruit kunnen. Denk bijvoorbeeld aan goede vluchtroutes. Mocht u de inhoud van deze whitepaper willen opnemen Weet u wat uw verantwoordelijkheid is, wanneer mensen in een publicatie, reproduceren of anderszins openbaar niet zelf kunnen vluchten? Bent u in staat om de personen maken, dan gelden de wettelijke copyrightregels en heeft u waar u wettelijk verantwoordelijk voor bent op tijd in onze schriftelijke toestemming daarvoor nodig. veiligheid te brengen? Een groot deel van de organisaties oefent niet jaarlijks met ontruimen en evacueren. En bij nog meer bedrijven ontbreekt een evacuatieplan. Ook hier krijgt risicodenken en belangrijke rol. Want het is vaak net zo belangrijk dat je kijkt naar het voorkomen van verlies dan het verhogen van winst. Immers, kleine incidenten kunnen grote kosten met zich meebrengen. Wanneer een werknemer door een incident een jaar uit de roulatie is dan betaal je al gauw zijn maandloon vermenigvuld met 1.8, plus de overige kosten. Reputatieschade is dan nog niet meegerekend. Goede ondernemers calculeren risico’s van meet af aan in en anticiperen op veranderende omstandigheden. En dat is niet alleen prettig voor je bedrijf, maar ook voor verzekeraars. Want die stellen steeds stringentere eisen op het gebied van bijvoorbeeld veiligheid. Natuurlijk zijn wetten, regels en risico’s een drempel wanneer je een bedrijf begint. Maar het hoeft niet ingewikkeld zijn of veel geld te kosten. Sterker: investeren in een goed veiligheidsbeleid levert heel veel op. www.geoplan.nl
  • 8. Hoe voorkomt u rampen? Deze whitepaper wordt u aangeboden door Geoplan Over ons Geoplan is al meer dan 30 jaar aanbieder van cursussen en incompanytrajecten gericht op professionals in de vakgebieden: • milieu • Ruimtelijke ordening • Wabo • Bouwen • energie & Duurzaamheid • toezicht & veiligheid • Gebiedsontwikkeling & Grondbeleid Kenmerkend voor alle cursussen is de combinatie van praktijkgerichtheid en de laatste theoretische inzichten. Hierbij staat een simpele filosofie centraal: de kennisoverdracht dient op een zodanige manier plaats te vinden dat de deelnemer er in zijn of haar werk daadwerkelijk mee aan de slag kan gaan. Daarom verwerkt Geoplan in haar cursussen vaak interactieve werkvormen zoals workshops, rollenspelen en (thuis)opdrachten, gecombineerd met intensieve begeleiding en relevant ondersteunend cursusmateriaal. Vragen? Wilt u meer informatie over deze whitepaper of over één van onze cursussen. Of heeft u andere vragen? Bel dan gerust met onze studieadviseur: Wouter de vries T: 088-556 05 85 F: 088-556 02 51 E: wdevries@geoplan.nl Geoplan Burgemeester Stramanweg 101 1101 aa amsterdam z-o t 088 - 556 05 70 F 088 - 556 05 80 e: geoplan@geoplan.nl www.geoplan.nl