1. Valderejo arabako mendebaldeko muturrean dago.
1.992an izendatu zuten parke naturala. Araban dagoen
parterik txikiena da, 3.496ko hedadura besterik ez du
eta.
Ekosistema eta paisaia desberberdin ugari ditu.
Haitz malkar ederrek inguratzen dute Puron ibaiaren
bailara txikia. Sakonera soro eta larreek nekazaritza
eta abelzaintza aintzinatik datorrela frogatzen du.
Mendi magalean basotartean daude. Zabaleran pinu
gorrienak, baina artariak eta pagadiak ere aipagarriak
dira, eta denen artean ezaugarri desberdinetako
paisaiak daude.
Urak naturagune baso arteko harkaitzak milaka urteetan
banatu ditu, eta paisaia ederrek eraman ditu, hala nola,
Puroneko ur jauzia eta haizpitartean.

2. Eura (ellos) baliotsua bizi da basoetan, basakatu
iheskorra edo mokoker ( piquituerto) bitxiak . Zeruan
arrano beltza edo sai zuria ikus daitezke, baina benetako
protagonista sai arrea da, Valderejo Euskal autonomia
erkidegoko dagoen harrapari jale horien kolonia
handiena dogo.
Pertsonak antzina antzinatik bizi dira bailara
honetan.
Historia kultura hondarrek kontatzen ditu:
aitzuloetako eremitikoa, Elena eliza, Lahareko eliza
gotikoa, San Estebe eliza.
Egileak: Naraya Robles
Ane Galarraga