1. Excelleren binnen/buiten de les

2. Kees Grolleman
• Workshop, dus zoveel mogelijk (inter)actief
• Introductie
• Inventarisatie
• Tips
• Geen kant en klare oplossingen

3. Rol docent cruciaal

4. Opdracht
•Mindmap excellentie

6. Stromingen in de literatuur
• Nature: Genetisch Bepaald. Vb. Dick Swaab
• Nurture: Hoogbegaafdheid en excellentie is te stimuleren. Vb. Jelle Jolles
• Mix van Nature en Nurture. Meerderheid van auteurs. ( o.a. Dweck)
• Kansen krijgen en pakken en veel ervaring, training, oefening (10.000 uur)
Malcolm Gladwell

7. Indeling volgens Betts en Neihart (2010)
Profiel Beknopte typering
De succesvolle aanpasser levert goede prestaties, is perfectionistisch, vermijdt risico en zoekt
bevestiging van de leerkracht.
De creatieve leerling is creatief, komt op voor eigen opvattingen, is competitief, heeft grote
stemmingswisselingen, is eerlijk en direct.
De onderduiker ontkent zijn of haar begaafdheid, vermijdt uitdaging, zoekt sociale
acceptatie en wisselt in vriendschappen.
De risico leerling is creatief, zoekt buitenschoolse uitdaging, isoleert zich zelf,
verstoort, presteert gemiddeld of minder, bekritiseert zichzelf en
anderen.
De dubbel-uitzonderlijke
leerling
werkt inconsistent, presteert gemiddeld of minder (mogelijk als gevolg
van een onderliggend leerprobleem), verstoort en reageert af.
De zelfstandige leerling heeft goede sociale vaardigheden, werkt zelfstandig, ontwikkelt eigen
doelen, werkt zonder bevestiging, is creatief, komt op voor eigen
opvattingen en neemt risico.

8. Young Works
7 Dimensies
•Intrinsieke prestatiemotivatie
•Prestatie-urgentie
•Zesjes-cultuur
•Toekomstbewustzijn
•Sociale afremming
•Extrinsieke prestatiemotivatie
•Onderwijsuitdaging

9. Indeling volgens “young works”

10. Definities:
Excellentie Uitstekend boven het gemiddelde prestatieniveau (op een
intelligentietest of relatief ten opzichte van groep).
Gekoppeld aan output, aan concrete prestaties.
Talent Leerpotentie, een aanleg om ergens goed in te worden.
Intelligentie Een berekenbare capaciteit om een bepaald soort informatie
te verwerken, die je in staat stelt om problemen op dat
terrein op te lossen, doelen te formuleren en de juiste route
te bepalen om die doelen ook te bereiken.
Hoogbegaafdheid Een bovengemiddelde intelligentie in combinatie met een
groot doorzettingsvermogen en hoge mate van creativiteit.
Dit beslaat circa 2 à 3 procent van de totale bevolking.

11. Doelstellingen
bestuursconvenant
• De gemiddelde score op het eindexamen van de 20% best
presterende Vwo-leerlingen is gestegen met 0,2 punt.
• In 2015 zijn er meer scholen met een uitgesproken profiel
gericht op excellentiebevordering en talentontwikkeling.
(Technasium, TTO, BPS, etc)
• Het percentage leerlingen dat in meer vakken examen doet dan
minimaal is voorgeschreven, is in 2015 gestegen.
• In 2015 wordt aan nagenoeg alle excellente en hoogbegaafde
leerlingen maatwerk geboden

12. School Aan Zet
• Méér dan Vwo
• Uit betaexcellent bleek dat veel scholen met excellentie aan de slag zijn of
willen (met eigen motivatie en invulling)

13. Opdracht
• Wat wordt er op jullie school al gedaan aan excellentie?
– Projecten
– Activiteiten
– Beleid
– Etc.

14. Visie op excellentie?
• Excellente Organisatie
– SL, Docenten, Ouders
• Excelleren in activiteiten buiten de reguliere les.
- Plusklassen, Pre-University, Shell Ecomarathon, etc.
- Hoe selecteren?
- Kracht uit de groep.
• Excelleren binnen (alle) reguliere lessen.
– Het beste uit alle leerlingen halen.
– Alles uit de beste leerlingen halen.
– Pygmalion-effect, Mindset.
• Niet-cognitieve excellentie.
– Sport, toneel, leerlingenraad, etc.
• Excellentie op verschillende niveaus.
– Niet alleen Vwo!!!

15. Tips voor schoolorganisaties
(over de top)
1. Realiseer je dat het een cultuuromslag vergt.
2. Investeer in je eigen docenten. (en mentoraat)
3. Ontwikkel beleid rond Excellentie. (herken en erken de exc. Prestaties)
4. Zorg dat de basis in orde is.
5. Maak keuzen.
6. Kijk over de grenzen van je eigen opleiding.
7. Besteed aandacht aan de motivatie van leerlingen om docenten
gemotiveerd te houden.
8. Werk aan een klimaat van verbondenheid.
9. Werk samen. (Keten, Bedrijfsleven)
10.Betrek ouders.
11.Lerende Organisatie. SAZ
12.Heb oog voor niet-cognitieve excellentie

16. Rol Docent

17. Tips voor docenten (Over de Top)
•Stimuleer een growth
mindset
•Ontwikkel extra
onderwijsaanbod
•Groepsopdrachten,
waardevol, maar let op
liftgedrag.
•Ken (de dromen en
interesses van) je
leerlingen
•Stimuleer motivatie
•Realiseer je invloed
•Bied inspiratie
•Stimuleer zelfregulatie
•Leer leerlingen het
belang van trainen over
langere tijd
•Herken potentiële
excellentie: geef
uitdagingen en ruimte
(erkennen van prestatie)

18. Eigen Tips
• Houd van je vak en van je leerlingen
• Geef het goede voorbeeld
• Haal de buitenwereld binnen en ga met de leerlingen op
pad
• Zoek samenwerking ook buiten eigen vakgebied
• Denk en geef feed back vanuit een “growth mindset”.
• Stel duidelijke eisen, maar wees niet rigide
• Probeer maatwerk te leveren en heb daarbij extra
aandacht voor meisjes. (VHTO)
• Intensieve samenwerking met mentoraat.

19. Succesvolle β-didactiek
(Monique Sanders)
•Koppeling praktijk aan
de theorie
•Structuur
•Goed uitleggen
•Persoonlijke werking
•Positieve feed back
•Prikkelen
•Procedurele
duidelijkheid
•Toegankelijkheid
•Leerlingen werken
samen
•Actieve leerlingen

20. Gerefereerde publicaties:
• Platform pocket # 3: “Inventariserend onderzoek voor bèta- en techniekonderwijs“
(1)
• Platform pocket #4: “Het onderbenutte bètatalent van Havoleerlingen” (1)
• Platformpocket #20: “10 Didactische aandachtspunten voor de bètavakken op de
HAVO” (1)
• “Beter inspelen op Havoleerlingen”: IVA/J. Vermaas
• “Over de Top”: Huub Nelis en Yvonne Sark
• “Bèta metality”: Young Works
• “Het excellentie model”: Young Works
• “Thuiskomen in de klas”V.P.J. Duindam
• “Uitblinkers”: M. Gladwell
• Mindset, de weg naar een succesvol leven: Carol, S, Dweck
• Breinlink voor ouders, Gerjanne Dirksen, Hilda Möller.
1 zie: www.betaexcellent.nl