2. Sa pag-aaral ng kasaysayan, mahalagang maunawaan ang
kaugnayan ngheograpiya sa kasaysayan at kultura ng mga
tao sa mga bansang Asyano.Ang heograpiya ay nagmula sa
dalawang salitang Griyego – ang
geo
(daigdig) at
graphein
(magsulat). Ito ay nangangahulugan ng paglalarawan ng
ibabaw o balat nglupa. Ang heograpiya ay maraming
kinukuhang datos sa iba’t ibang agham
pisikal,bayolohikal, at sosyal. Ito ay nagbibigay liwanag sa
pagkakaayos o distribusyon ngbawat pangyayari at
kahulugan nito sa paninirahan ng tao sa isang pook. Sa pag-
unawa sa simula ang mga yamang-lupa ay nakapagbigay sa
historyador ng mgakabatiran kung paano ginagamit ang
mga ito
3. Ang Asya ang pinakamalaking kontinente sa
daigdig. Tinatawag na kontinenteang
pinakamalaking dibisyon ng lupain sa globo. Iba’t
ibang kaanyuang pisikalang matatagpuan sa Asya
kagaya ng kinaroroonan, sukat at hugis, mga
anyong lupa atanyong tubig.Ang Europa, ayon sa
iba ang hindi maituturing na isang kontinente
dahil isalamang itong tangway na nakadikit sa
Asya. Kung masusing pag-aaralan ang mgamapa
ng mundo, mapapansing ang Europa ay
karugtong pa rin ng Asya at ayon sa iba,maaari
lamang itong ituring na isang kotinente kung ang
Europa ay idurugtong sa Asyaat tatawaging
Eurasya.
4. Malawak ang lupang sakop ng Asya at malayo
ito sa kanilang kinalalagyanglugar kung kaya
lumikha ng mga katawagan ang mga
kanluranin bilangpagkilala sa ilang bahagi ng
kontinente. Dahil sa laki ng Asya, lubhang
malaki angpagkakaibaiba ng heograpiyang
pisikal.May limang rehiyon ang Asya na
tinatakdaan ng mataas na hanay ng
bundok:Hilagang Asya, Silangang asya, Timog
Kanlurang Asya, Timog Asya at Timog-
Silangang Asya. Nagkakaiba-iba ang bawat
rehiyon sa katangian at klima.
6. Sinasakop ng Hilagang Asya ang rehiyon na nasapagitan ng bundok Ural sa
dakong kanluran hanggangsa Karagatang Pasipiko. Ang malawak na rehiyong
itoay tinatawag ding Siberia, isang bahagi ng malakingbansa ng dating Unyon
Sobyet. Walang anumangpunongkahoy na maaaring tumubo rito bunga
ngnapakahaba at napakalamig na panahon ng taglamig atnapakaikling tag-araw.
Ang pag-init ng panahon aytumataas lamang ng 50°F (10°C). Sa maikling
panahonng tag-araw, nananatiling may yelo ang buongkapaligiran. Ang
kalagayang ito ay tinatawag na
permafrost
.Mayroon ding makikitang malalawak na damuhan natinatawag na
steppe
sa pinakatimog na bahagi ngrehiyon. Ilang hanay ng bundok ang hangganan
ngHilagang Asya sa dakong timog nito – ang Tien Shan,Sayan, at Yablonovy. Nasa
dakong timog din angLawang Baikal, ang lawang may pinakamalalim na tubigsa
buong daigdig. Tatlong malalaking ilog angdumadaloy patungong Karagatang
Arctic – ang Ilog Ob,Yenisey at Lena, ang Ilog Amur. Ang ilog naman ayumaagos
pasilangan patungong Karagatang Pasipiko.
7. Sakop ng Silangang Asya ang rehiyon na nasapagitan
ng mataas na kapuluan ng Gitnang Asya at
angKaragatang Pasipiko. Matataba ang mga
kapatagan,malalalim ang mga lambak at matataas ang
mga bundoksa rehiyong ito. Dalawang malaking ilog
ang nasarehiyon: ang Yangtze-Kiang at ang Huang Ho.
Nasagawing kanlurang baybayin ng Asya ang mga
tangwayng Kamehatka at ang mga pulo ng Hapon at
Taiwankabilang ang Hilagang Korea, Timog
Korea, Tsina atHong Kong sa rehiyong ito.Dito rin
matatagpuan ang Mongolia, ang Sikiang atTibet na
sakop ng Tsina. Karaniwang tanawin saSinkiang at
Mongolia ang mga talampas. Naririto rin angdisyerto
ng takla Makan at Gobi
8. Binubuo ng dalawang malalaking tangway ang Timog-
Kanlurang Asya: ang tangway ng Arabia.Isang mabatong
talampas ang tangway ng Anatolia.Karaniwang natutuyo
ang mga ilog at lawa sa rehiyongito. Ang Ang malaking
bahagi ng tangway ng Arabia aymainit at walang ulan.Ilang
mahalagang anyong-tubig ang matatagpuan sarehiyong ito.
Ang Ilog Jordan ay nagwawakas sa DeadSea, isang maalat
na lawa at itinuturing na maypinakamaalat na tubig sa
buong daigdig. Nasa gawinghilagang silangan ng rehiyon
ang dagat Caspian.Nasa dulong silangan ng Timog-
Kanlurang Asya angIran at Afghanistan. Hindi gaanoong
tigang ang lupa ritokung kaya sari-saring pananim ang
tumutubo rito.Madalang ang pag-ulan ditto sa buong taon.
Ang klimaay napakalamig kung taglamig at napakainit
kung tag-araw
9. Nasa Timog asya ang sub-kontinente ng India at SriLanka sa timog, ang Bhutan at Nepal
sa hilaga.Nagsisilbing hangganan sa hilagang-silangan angkabundukang Hindu Kush.
Kahanay nito mula hilagapasilangan ang mga taluktok at lambak sa Pamir Knot.Sa
gawing silangan ng Pamir Knot ay ang kabundukanng Karakorum at ang Himalaya, ang
pinakamataas atpinakamatarik na bundok. Dito matatagpuan angBundok Everest, ang
pinakamataas na taluktok sadaigdig. Nasa pagitan ito ng Tibet at Nepal.Bukod sa
kabundukan, binubuo ng dalawang rehiyonang Timog Asya: ang mga ilog mula sa
Himalaya at angTalampas Deccan na sumasakop sa sentral at timogIndia. Ditto
matatagpuan ang tatlong hanay ngkabundukang Silangan Shate, Kanlurang Ghats at
angBundok Vindhya.Dalawang lambak-ilog na nagging sentro ngsinaunang kabihasnan
ang matatagpuan sa rehiyon.Ang isa ay ang lambak-ilog ng Indus na umaabot
saPakistan at nagwawakas sa Dagat Arabia at ang ikalawaay ang lambak-ilog Ganges na
dumaraan sa hilagangIndia hanggang Bangladesh at nagtatapos sa
LookBengal.Naapektuhan ng mga monsoon ang Timog Asya.Paiba-iba ang direksyon
ng mga hanging ito sa iba’tibang panahon sa buong taon. Mula Hunyo
hangangSetyembre ang timog-kanlurang monsoon mula saKaragatang India ay
nagdadala ng malakas na pag-ulanna sanhi ng nakapipinsalang paghaba sa delta ng
IlogGanges sa Bangladesh. Mula Oktobre hangang Marso,ang banayad na hangin mula
sa Himalaya aynagdudulot ng mainam na klima
10. Binubuo ang Timog-Silangang Asya ng mga bansa
ngMyanmar, mga peninsula ng Indochina at Malaya at
angpangkat ng mga maliit at malaking pulo ng
borneo,Sumatra, Java at Clebes. Sa banding hilaga ng
mgapulong ito ang kapuluan ng Pilipinas.Ang bahagi ng
rehiyon sa kapuluang Asya aymagugubat na kabundukan
sa hilaga at mga lambak-ilogsa timog. Ang ilang kapatagan
ay may matabang lupa atang iba ay mga pook na latian at
matubig. Ganito rin angkalagayan sa mga pulo. May
dalawang ilog na umaagossa rehiyon: ang Irrawaddy sa
Myanmar at ang Mekongsa Indochina.Nasa rehiyon ng mga
bulkan at paglindol ang Pilipinasat Indonesia. Lumilindol
din sa Anatolia at sa ilangbahagi ng Timog-Kanlurang Asya
12. Sa pangalan pa lamang, madaling matutukoy kungsaang
rehiyon makapal ang tubo ng mga puni at ang mgadahon
nito ay malalapad at malalaki. Palagiang kulayberde rin ang
mga dahon ng puno. Nangangahuluganitong hindi sabay-
sabay ang paghulog ng mga dahon sapuno. Patuloy ang
pag-usbong ng mga dahon sa buongtaon.Tumataas ng 30
hanggang 50 metro ang mga puno ngkagubatan sa
pagnanais nitong masikatan ng araw. Karamihan sa mga
puno ay may malalaking ugat upangmaging matatag ang
puno. Ang mga punungkahoy aypinagkukunan ng mga
kahoy na ginagamit sa pagtatayong mga bahay at paggawa
ng mga muwebles.Napapaligiran ng mga dapo, pako,
orkidyas at baging angmga puno at sanga ng mga
punongkahoy. Palagiang mayulap ang langit at mahalumig-
mig ang hangin.Ang mga bansa sa Timog-Silangang Asya,
mga bahaging Timog Amerika at gitnang Aprikaa ay may
klimangequatorial o tropical
13. Ang klimang ito ay makikita sa mga pook sa
mababanglatitude na malayo sa ekwador.
Nakararanas ng matindingulan sa loob ng
kalahating taon kung panahon ng tag-initang
mga pook sa rehiyong ito at kaunting pagulan
sanalalabi pang kalahating taon. Ang mga
hayop tulad ngelepante, giraffe, antelope at
leon ang karaniwangmakikita sa klimang ito.
14. Makikita ang mga disyerto sa mababa at
gitnanglatitude. Ang disyerto ay isang pook na
tumatanggap ngnapakakaunting ulan kung
kaya bihirang halaman lamangang maaaring
tumubo rito. Mga sampung dali lamang
ngulan sa loob ng isang taon ang pumapatak sa
disyerto.Tigang at mabatoang lupa rito.
Tanging cactus lamangang maaaring tumubo
sa ganitong klima.
15. Makikita ang klimang ito sa mga bansang
nakapaligidsa Dagat Mediterrean tulad ng Turkey,
Syria, Lebanon atIsrael. Ang klimang ito ay
matatagpuan din sa California,gitnang Chile at
Timog Aprika. Ang mga bansang ito aynasa 35º
hilaga ot timog ng ekwador, malapit sa dagat
onasa dakong kanluran ng kontinente.Kaaya-aya
at maaraw ang panahon ng mga pook namay
klimang Mediterranean. Mainit at walang ulan
kungtag-araw at malamig at maulan naman kung
taglamig.Ang matatagpuang mga halaman ditto
ay mgadamuhan, palumpong at kagubatan.
Maaring magtanim ngmga halaman tulad ng
prutas at mga namumulaklak nahalaman
16. Makikita ang klimang ito sa silangang
baybayin ng mgakontinente 35º hilaga o timog
ng ekwador. Nagtataglay ngkliamang sub-
tropical ang timog-silangang baybayin
ngTimog Amerika, Australia, Hapon at Tsina.
Dumadaloyang mainit na tubig na nagmumula
sa karagatan saklimang ito
17. Ang rehiyong pangklimang ito ay makikita sa
pagitan ng30º at 60º latitude sa dakong
kanlurang baybayin ng mgakontinente
18. Ang klimang ito ay makikita sa pagitan ng 40º
at 60ºlatitude hilaga ng ekwador. Ito ay
mararanasan sa dakonggitna ng isang
kontinente o sa tabing silangang bahagi
ngkontinente. Ito ang klima ng apat na
panahon – taglagas,taglamig, tagsibol at tag-
araw. Ang klimang ito ay higit nanaapektuhan
ng mga hanging umiihip sa lupain kaysamga
hanging umiihip sa karagatan
19. Isa ito sa dalawang klimang nabibilang sa
pinakamataasna latitude. Ito ay salitang Ruso
na nangangahulugangmalaking kapatagan.
Makikita ang klimang ito sa hilagangbahagi ng
Canada, Europa at Unyong Sobyet
20. Ang klimang ito ay matatagpuan sa matataas
na mgabundok. Ang klima sa paanan ng
bundok ay klimangtropical. Sa pagakyat ang
bundok, nagiging malamig angklima kung
kaya ang mga lupain ditto latitude. Ang
taluktokng bundok ay nagtataglay ng klimang
kabilang sa mataasna latitud
21. Nagtataglay ng iba’t ibang klima at iba pang
katangiang pisikal ang mga rehiyonsa Asya kung
kaya iba’t ibang pananim at likas na yaman ang
matatagpuan sakontinenteng ito.
May iba’t ibang uri ng likas na yaman ang isang
bansa. Ang ilang mga likas nayaman ay higit na
mahalaga kaysa iba. Maaaring ang isang likas na
yaman aymahalaga sa isang bansa at hindi
mahalaga sa iba. Ito ay naaayon sa
pangangailanganng isang bansa sa isang likas na
yaman
23. May lawak na 12. 6 milyong kilometro
kwadrado, bahagi ng Rusyaang Siberia at
matatagpuan sa silangan ng Bundok Ural at
hilagang Tsina at Mongolia. Nahahati ito sa
tatlong pang-heograpiya atpangkabuhayang
rehiyon – Kanlurang Siberia, Silangang Siberia
atDulong Silangang Siberia
24. Ang Mongolia, matatagpuan sa Gitnang Asya,
ang bansang maypinakamaliit na populasyon
sa buong daigdig. Nasa pagitan ito ngdating
Unyon Sobyet sa hilaga at Tsina sa silangan.
25. Ang pinakamalaking potensyal sa produksyon
sa pagsasaka sadaigdig ay matatagpuan sa
mga kapatagan at lambak-ilog ngTsina.
Gayunpaman, magtatagal pa bago ito
makamtan ng mgaTsino sapagkat sinauna pa
ang paraan ng pagsasaka at digaanong
gumagamit ng bagong teknolohiya ang mga
magsasakatulad sa Europa.
26. Sa Hapon, kaunting lupa lamang ang sinasaka at ditto inaani angpalay,
trigo, barley, millet, prutas at gulay. Nagtatanim ng punongmulberry na
pagkain ng mga uod o silkworm ang mga Haponeskaya nangunguna sila
sa industriya ng telang sutla
-
Sa Tsina, isang bansang nakahihigit sa iba sa likas na yaman ayang
bansang Tsina. Matatagpuan ang iba’t ibang uri ng mineral saTsina tulad
ng manganese, mercury at tungsten. Malaki angnaitutulong ng mga
kayamanang ito sa pag-uunlad ng Tsina bilangisang pwersang
industriyal
-
Karbon ang pinakamahalagang pinagkukunan ng enerhiya saTsina.
Pangatlo ang Tsina sa pagmimina sa karbon at sa dami ngdeposito ng
karbon. Nasa lambak ng Hwang Ho angpinakamalaking deposito ng
karbon at isa sa mga pangunahingminahan ng karbon sa buong daigdig.
Bawat lalawigan sa Tsina aymayroong kaunting pinagkukunan ng
karbon
27. Ang Ilog Yangtze at Ilog Hwang Ho ay dalawa
sa pinakamalakingilog sa buong mundo. Ang
mga ito ay mahalaga sa irigasyon atbilang
lagusan patungo sa mga liblib na pook ng
Tsina. Ang IlogYangtze ay malaki ang
posibilidad na magamit para sa lakashaydro-
elektrika. Sa kasalukuyan, maraming prinsa
ang ginagawaupang mapakinabangan ang
potensyal na ito ng Ilog Yangtze
28. Higit na malaki ang Hilagang Korea kaysa
Timog Korea bgunit higita kaunti ang
populasyon nito sa Timog Korea. Ang Timog
Koreaang pangunahing rehiyong pang-
industriya sa tangway at patuloyang pag-unlad
nito. Nagbibigay ng lakas haydro-elektrika ang
mgailog. May graphite at magnesium na
nagmimina sa bansang ito Palay ang
pinakamahalagang produktong agrikultura