1. Het Pensioenakkoord,
een jaar later
Verantwoordelijkheid en uitvoering
Mr Rob ten Wolde
AZL is onderdeel van ING

2. Status Pensioenakkoord
Harde feiten
• Pensioenakkoord tussen sociale partners 4 juni 2010
• Pensioenakkoord met kabinet (Uitwerkingsmemorandum
9 juni 2011)
• Brief minister Kamp 14 september 2011 over FTK1:
herberekening VEV + generatieproof(discussie!)
• Hoofdlijnennota herziening FTK 30 mei 2012 + 4 rapporten
• Kunduz- of Lenteakkoord: AOW uit het akkoord !
• Septemberpakket (en herziening overheidsbegroting 2013)
2

3. Status Pensioenakkoord (2)
Is er wel een akkoord?
• Kabinet kan geen overeenkomsten aangaan: Tweede
Kamer heeft recht van amendement
• STAR kan achterbannen niet binden: invoering reëel
pensioencontract wordt beslist aan de diverse cao-tafels
Invoering reëel pensioencontract moet een wettelijke
verplichting zijn. Keuze uit nominaal of reëel is ‘onmogelijk’.
3

4. Status Pensioenakkoord (3)
• Voldoende redenen om door te gaan met aanvullend
pensioendeel van het Pensioenakkoord
• Vergeet synchronisatie met AOW-ingangsdatum,
flexibilisering (geen!) en levensverwachtingsaanpassings-
mechanisme
4

5. Besluitvormingsproces
• Indiening/openbaarmaking wetsvoorstel(len)
• Parlementaire behandeling en mogelijke wijzigingen
• Vaststelling invoeringstermijnen en overgangsmaatregelen
• (C)ao-onderhandelingen sociale partners in bedrijfstakken en
ondernemingen (pensioenbeleid)
• Uitvoering door besturen pensioenfondsen en verzekeraars, na
aanpassing administratiesystemen, reglementen en andere
fondsdocumenten (uitbesteding)
• Communicatietraject
Betekent Septemberpakket geen invoeringstermijnen?
5

6. Besluitvormingspakket (2)
• Achter elkaar geschakelde fasen, maar probeer “overlap”
• Werkelijkheid/uitvoeringswereld is rijk geschakeerd
• Taakafbakening tussen cao-partijen en fondsbesturen is
divers en niet altijd duidelijk (pensioen-, premie-, indexatie-
en beleggingsbeleid)
6

7. Verantwoordelijkheidsverdeling
• Notitie Pensioenfederatie november 2011
• Aanvullende notitie over verdeling ten aanzien van de
premievaststelling
Leg verantwoordelijkheidsverdeling sociale partners –
fondsbesturen nu al vast!
7

8. Verantwoordelijkheidsverdeling (2)
Algemene kenmerken
• Pensioenwet regelt verdeling summier, helderheid in uitvoerings-
overeenkomst
• Geen wijziging verdeling beoogd, maar verduidelijking
• Sociale partners en fondsbesturen zijn tot elkaar „veroordeeld‟
(wederzijdse afhankelijkheid)
• Opzegging uitvoeringsovereenkomst is „theoretisch ultimum remedium‟
8

9. Verantwoordelijkheidsverdeling (3)
Indeling
• Verantwoordelijkheidsverdeling bij totstandkoming contract:
voorwaarden, hoeveel beleidsvrijheid krijgt fondsbestuur?
• Verantwoordelijkheidsverdeling tijdens de uitvoering: één kapitein op
het schip
• Verantwoordelijkheidsverdeling bij wijziging van het contract
9

10. Verantwoordelijkheidsverdeling (4)
Onderwerpen
• Pensioenovereenkomst
• Uitvoeringsovereenkomst
• Vaststelling kostendekkende premie
• Risicohouding, indexatie-ambitie, beleggingsbeleid: totaal pakket !?
• Tekorten en overschotten
• Korten
10

11. Verantwoordelijkheidsverdeling (5)
Onderwerpen (2)
• Communicatie
• Invaren oude rechten (inschatten juridische risico’s; Europese
proportionaliteitstoets)
• Benoeming bestuursleden (en toekomstige bestuursmodellen)
• Vaststelling waarderingsgrondslagen
• Statutenwijziging
11

12. Verantwoordelijkheidsverdeling (7)
Stelling
De invoering van het reële pensioencontract leidt tot een
verschuiving van de bestaande „machtsverhouding‟ tussen
sociale partners en fondsbesturen.
Stelling
De invoering van het reële pensioencontract versnelt het
afscheid van het paritaire bestuursmodel.
12

13. Verantwoordelijkheidsverdeling (8)
• Wet versterking bestuur pensioenfondsen: parallel of
volgtijdelijk?
• Paritair bestuursmodel: cao-partijen versus werkgever-, werknemers-
en gepensioneerden (rol DPR?)
• Gemengd model (one/two-tier-board): cao-partijen vs executives en
non-executives (rol intern toezicht?)
• Onafhankelijk model: cao-partijen vs onafhankelijke professionals (rol
belanghebbendenorgaan?)
13

14. Samenwerking sociale partners en
fondsbesturen
• Fondsbesturen kunnen cao-partijen ondersteunen in het
onderhandelingsproces, meedoen in werkgroepen e.d.
• Uitvoeringsorganisaties ondersteunen primair fondsbesturen,
secundair cao-partijen (administratieve inrichting, actuariële
berekeningen, communicatie)
• Uitvoerbaarheid afspraken en uitvoeringskosten
14

15. Implementatie nieuw pensioencontract
• Informatieanalyse, ontwikkeling nieuwe systemen (generiek en
fondsspecifiek) en testen
• Conversie oude rechten, aanpassing rekensregels + mutatiecodes
• Wijziging reglementen, uitvoeringsovereenkomst, statuten,
beleggingsrichtlijnen, contracten etc. etc.
Tijdens implementatie ligt mutatieverkeer stil !
15

16. Implementatie nieuw contract (2)
Governance
• Majeure beslissingen die advies deelnemersraad behoeven
(evenwichtige belangenafweging)
• Afleggen verantwoordelijkheid aan verantwoordingsorgaan
• Intern toezichtorgaan toetst beoordeling processen (checks &
balances), aansturing fonds en omgang met lange termijn risico‟s;
toetst functioneren bestuur
Huidige governancestructuur uitschakelen?
16

17. Uitvoering ‘vòòr de stelselherziening’
• Septemberpakket vereist geen wetgeving: toepassing in
2012/2013:
- Invoering ultimate forward rate ultimo september 2012
- Adempauze bijdrage kd-premie 2013 aan herstel
- Spreiding kortingen over 2013-2015
- Pensioenopbouw vanaf 2013 naar ingang 67 jaar
- Verwerking gestegen levensverwachting à la LAM
- Ondergrens indexeren naar 115% dg
17

18. Administratieve verwerking verhoging
pensioenleeftijd
Opbouw vanaf 2014 (of vrijwillig 2013) naar 67 jaar
(Witteveenkader)
• Actuariële omzetting (conversie): alle pensioenaanspraken
omgerekend (opgerent) naar nieuwe leeftijd, eventueel gevolgd door
vervroeging naar werkelijke ingangsdatum (toestemming nodig?)
• Administratieve knip: geen wijziging „verleden‟, aparte administratie
van nieuw cohort met eigen actuariële tarieven, rekenregels,
flexfactoren etc.
Voorkeur voor omzetting? Maar….
18

19. Administratieve verwerking LAM en RAM
LAM al vanaf 2013 en kortingen (“RAM”) vanaf 1 april 2013
(2012) en volgende
• Gemiste indexatie, gecombineerd met inhaalindexatie
• Tijdelijke verlaging opbouwpercentage (eventueel in combinatie met
handhaving 65 jaar)
• Verlaging pensioen(aanspraken) deelnemers, slapers en/of
gepensioneerden
Administratieve verwerking kortingen bepaalt ook
latere reparatiemogelijkheden !
19

20. Drie methoden
• Geen details per deelnemer bijhouden: overzicht op
totaalniveau van cumulatief gemiste indexatie
• Details per deelnemer cumulatief bijhouden
• Details per deelnemer en boekjaar bijhouden (samen met
knip vanwege hogere leeftijd!)
• Fondsspecifieke oplossingen (maatwerk)
20

21. Drie methoden (2)
• Collectieve oplossingen zijn administratief relatief eenvoudig en dus
goedkoper; individuele oplossingen zijn duur, zelfs nieuwe bouw
administratiesysteem
• Hoe collectiever, hoe „dunner de spoeling‟
• Verwachte doorlooptijd verwerking aanpassingen (aanpassing
reglement tot en met aanpassing administratiesysteem): 1 jaar, dus
invoering per 1-1-2014 niet haalbaar!
• Communicatie-aspecten
21

22. AOW-gat-problematiek
• AOW-pensioeningang vanaf 1-4-2012 naar de verjaardag
• Geleidelijke verhoging pensioenleeftijd naar 66 en 67 jaar:
11 nieuwe AOW-leeftijden
• Deelakkoord VVD/PvdA-begroting 2013: in 2018 al 66 jaar
Voer één pensioen(richt)leeftijd in voor alle bestaande
en nieuwe aanspraken: vanaf 2014 naar 67 jaar.
22

23. Eén (aanvullend) pensioenleeftijd
• Actuariële oprenting en korting tegen verschillende grondslagen
• Individuele toestemming vereist; wettelijke hulp voor collectieve
aanpak nodig
• Toekomstige waardeoverdracht alleen mogelijk bij identieke
verwerking LAM en RAM (geen keuzevrijheden)
• Communicatie-aspecten (UPO)
23

24. Samenvatting van administratieve
verwerkingen
• AOW-verjaardag en geleidelijke verhoging leeftijd
• Korting op indexaties en inhaalmogelijkheden
• Korting op ingegane pensioenen en pensioenaanspraken
• LAM
• Pensioenopbouw, ingang 67 jaar
• (Tijdelijke) verlaging opbouwpercentage (effect LAM en
kleiner Witteveenkader)
24

25. Verhoging pensioenadministratiekosten
• Verhoging uitvoeringskosten is substantieel !
• FD-opinie Opdam/Van Tilburg: kosten implementatie reëel
pensioencontract gedragen door sociale partners/werkgever
Stelling
Onderzoeksbureaus en politiek hebben teveel aandacht voor
huidige (te hoge) uitvoeringskosten, maar zouden zich beter
kunnen bezig houden met…
25