Inhoudstafels Biotische interacties, Enkele voorbeelden van actuele ecologische problemen
1. BIOTISCHE INTERACTIES
ENKELE VOORBEELDEN VAN ACTUELE
ECOLOGISCHE PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN
INHOUDSTAFELS
2. BIOTISCHE INTERACTIES
• 2 Interspecifieke relaties bij dieren - Lepus americanus en Felis lynx
• 3 - 4 Voorbeelden van interspecifieke relaties
• 5 – 6 Jager-prooi-relatie
• 7 Toepassingen kennis jager-prooi-relaties
• 8 Verdediging van de prooi
• 9 Bullsnake doodt rattlesnake
• 10 Mimicry
• 11 Saturnia pavonia
• 12 Sesia apiformis (Horzelvlinder)
• 13 Mimicry: waarschuwingskleuren
• 14 Minimum aan aposematische modellen; Phyllidia varicosa en P. Coelestris
• 15 Hapalochlaena maculosa
• 16 Batesiaanse mimicry
• 17 Batesiaanse mimicry bij slangen
• 18 De niet-giftige soort in het voordeel
• 19 Eens geleerd van de toxische soort, generaliseert de vogelpredator
• 20 Aposematisme bij glimwormen
• 21 Auditieve mimicry
• 22 Myotis septentrionalis
• 23 Maculinea rebeli krijgt royale behandeling van Myrmica schencki
• 24 Maximale winst aan lichaamsgewicht tijdens het verblijf in mierennest
• 25 - 26 Agressieve vormen van mimicry
• 27 Crypsis
3. BIOTISCHE INTERACTIES
• 28 Camouflage is een relatie tussen prooi en jager
• 29 Groot maar beschut door stam en korstmossen
• 30 Camouflage
• 31 Aanpassing aan veranderende omgeving
• 32 Chromatoforen en pigmenten
• 33 Andere vermommingen
• 34 Onderbroken kleurenpatronen: strepen, bollen,…in het hele dierenrijk
• 35 Andere vermommingen
• 36 Misrepresentie niet enkel bij Orthoptera (Sprinkhaanachtigen)
Ceratobatrachus guentheri
• 37 Laothoe populi (Populierenpijlstaart)
• 38 Strategie van de jager
• 39 – 40 Gevolgen van strategie
• 41 Gevolgen van strategie op populatiedichtheid prooi/jager
• 42 – 44 Verklaring model strategie versus populatiedichtheid jager/prooi
• 45 – 46 Bourgeois strategie
• 47 Bourgeoisvechten is territorium verdedigen
• 48 Poema’s mijden elkaar; verdedigen territorium tijdens paar- en zoogperiode
• 49 Optimale jachttheorie
• 50 E/h: profitabiliteit van een prooi
Egem/hgem+sgem: opnameratio prooi
• 51 - 52 Generalisten en specialisten
• 53 Optimale jachttheorie en coёvolutie
4. BIOTISCHE INTERACTIES
• 54 Jachttechnieken: coöperatief jagen...
• 55 …met kosten en baten
• 56 Wilde honden zijn van de meest succesvolle jagers van Afrika
• 57 Coöperatief jagen: voedsel voor ieder
• 58 Kleptoparasitisme en enkel impala (Aepyceros melampus) op menu…liever in grote groep!
• 59 Commensalisme (> com mensa, de tafel delen)
• 60 Voordelen zeepokken
• 61 Anemoonvissen en anemonen
• 62 Metabiose: speciale vorm commensalisme
• 63 Batesiaanse mimicry en commensalisme
• 64 Monarchvlinder op zijdeplant, welke de larve giftige glycosiden verschaft
• 65 - 66 Interacties als continuüm tussen parasitisme en mutualisme
• 67 Mutualisme
• 68 Pluvianus aegyptius en Crocodylus niloticus
• 69 Mutualisme tussen de Lybia tessellata (Boxerkrab) en Triactis producta
• 70 Delen van habitat
• 71 Indicator indicator (Grote honingspeurder) lokt Mellivora capensis (Honingdas)
• 72 Indicator indicator (Grote honingspeurder) is een broedparasiet
• 73 Kuifkoekoek gevoed door Lamprotornis australis (Grootglansspreeuw), Z. Afr.
• 74 Wilsonia pusilla (Wilsons zanger) en bruinkop-koevogel, prairie
• 75 Poetsvissen
5. BIOTISCHE INTERACTIES
• 76 Diploria labyrinthiformis-poetsstation en Elacatinus evelynae (Caraïbische poetsvis)
• 77 Poetsgarnaal Lysmata wurdemanni op Lactophrys triqueter (Parel koffervis), Caraïben
• 78 Valse poetsvissen
• 79 Tolereren van een situatie...
• 80 – 85 Mutualisme tussen Maculinea alcon en Myrmica ruginodes
• 86 Mutualisme Maculinea teleius en Myrmica scabrinodis beschermt tegen parasitisme
• 87 Pimpernelblauwtje op grote pimpernel
• 88 Maculinea teleius is zeer zeldzaam
• 89 Neotypus melanocephalus en N. pusillus
• 90 Parasitisme
• 91 De mijnworm is een endoparasiet
• 92 Endoparasieten (in -) en ectoparsieten (op gastheer)
• 93 Parasieten: verschillende phyla dieren en protisten
• 94 Anopheles albimanus
• 95 Parasieten: verschillende phyla dieren en protisten
• 96 Cyclus van runderlintworm
• 97 Parasieten: verschillende phyla dieren en protisten
• 98 Levenscyclus Brugia malayi
• 99 Parasieten: verschillende phyla dieren en protisten
• 100 Hirudo medecinalis
• 101 Medicinale bloedzuiger is zeldzaam geworden
• 102 - 105 Parasieten: verschillende phyla dieren en protisten
6. BIOTISCHE INTERACTIES
• 106 I. scapularis, wijfje met en zonder eitjes
• 107 Teken zorgen voor dood en schade
• 108 Parasieten: verschillende phyla dieren en protisten
• 109 Notoedres cati
• 110 Parasitoïden doden hun gastheer of maken deze steriel
• 111 Eén of meer volwassen wespen ontwikkelen in de gastheer
• 112 Braconidae-sluipwesp doodt Aphididae (bladluizen)
• 113 Pesticiden zijn uit den boze
• 114 Concurrentie
• 115 Competitieve exclusie
• 116 Voorbeelden van interspecifieke concurrentie uit de natuur
• 117 Chthamalus stellatus en Balanus balanoides
• 118 Dendroica sp.: coëxistentie
• 119 Vele organismen coëxisteren omdat hun niches verschillen
• 120 – 121 Selectie minimaliseert concurrentie
• 122 Geospiza fortis
• 123 Geospiza fuliginosa
• 124 De spechtvink (IUCN 02/2009 ), volledig aangepast aan een insectendieet
• 125 Interacties tussen dieren en planten - Monarda didyma-scharlaken monarda, Hemaris thysbe
• 126 Relaties tussen dier en plant
7. BIOTISCHE INTERACTIES
• 127 Utricularia inflata, levend in oligotrofe vennen
• 128 Herbivoren
• 129 Plantenmateriaal heeft lage voedingswaarde
• 130 Mieren beschermen bladluizen tegen predatoren
• 131 Mutualisme tussen Formica sp. en Aphididae
• 132 Planten en insectenniches
• 133 Mineerders en bladrollers
• 134 Cecidiën of gallen
• 135 Vrucht-, schors- en houtboorders
• 136 Carpocapsa pomonella (Appelbladroller) heeft wereldwijde reputatie
• 137 Carpocapsa pomonella, imago
• 138 Herbivoren hebben invloed op vegetatie
• 139 Invloed van Chrysolina quadrigemina op verspreiding St. Janskruid
• 140 Vermijden van begrazing
• 141 Mutualisme met mieren doet begrazing vermijden
• 142 Beltiaanse lichaampjes op Acacia sp. geoogst door Pseudomyrmex spinicola
• 143 Doornen en stekels
• 144 - 145 Vermijden van begrazing door chemische stoffen
• 146 Passiflora actinia met mimicry vlindereitjes op steunblaadjes en groeitoppen
• 147 Heliconius wallacei zoekt nectar op Passiflora coccinea en zorgt voor bestuiving
• 148 Bestuiving door dieren
8. BIOTISCHE INTERACTIES
• 149 Cardamine pratensis (Pinksterbloem)
• 150 Voorkomen van zelfbestuiving
• 151 -152 Chamerion angustifolium (Wilgeroosje) – voorkomen van zelfbestuiving
• 153 Heterostylie bij Primula vulgaris (Stengelloze sleutelbloem)
• 154 Insecten zien kleuren anders dan mens
• 155 Bloemenkleuren voor een bij
• 156 Vergelijken van kleurenpatronen
• 157 Mirabilis jalapa (Nachtschone)
1/ Bij zichtbaar licht 2/ Met reflectie en absorptie UV 3/4 Met fluorescentie UV
• 158 Geuren zorgen voor bestuiving
• 159 Bestuiving Araceae (Aronskelken)
• 160 Mimicry met gevaar
• 161 - 161 Ophrys insectifera kan zich niet voortplanten zonder Gorytes mystaceus en vice versa!
• 163 Andere bestuivers
• 164 Kolibries hebben veel nectar nodig
• 165 Vlinderbestuiving
• 166 Bestuiving in de nacht of bij dauw
• 167 Nachtbestuivers
• 168 Leptonycteris curasoa stelt zijn migratie af op de bloei en vruchtzetting Carnegiea gigantea
• 169 Voorbeeld van nachtvlinderbestuiving
• 170 - 172 Mutualisme tussen Yucca sp. en Tegeticula sp.
• 173 ♀ Tegeticula sp. duwt een pollenbolletje in de centrale stempelholte
9. BIOTISCHE INTERACTIES
• 174 Nachtvlinderbestuiving bij Oenothera biennis (Middelste teunisbloem)
• 175 Nachtvlinderbloemen met grote, lichtgekleurde bloemen
• 176 Zoöchorie of de verspreiding van zaden door dieren
• 177 Verspreiding van hele vruchten via de vacht van zoogdieren
• 178 Voetspoor van de blanke man
• 179 Eten van vruchten
• 180 Myrmecochorie
• 181 Wintervoorraden
• 182 Carnivore planten
• 183 Dionaea sp. (Venusvliegenval)
• 184 - 185 Vreemde vormen van samenlevingen
• 186 Azteca alfari, Cecropiamieren koesteren een innig moment – Gamboa, Panama
• 187 Symbiose tussen insecten en fungi: Parasolmieren - Atta sp. of Acromyrmex sp.
• 188 Mutualisme tussen mieren en een fungus
• 189 Kratervormige Atta-nesten kunnen een hectare grond innemen
• 190 Bruidsvluchten zijn niet zonder risico
• 191 Termieten: detritivoren, onmisbaar in nutriëntrecycling, habitat- en bodemcreatie
• 192 Macrotermes sp.; koningin en kasteel
• 193 Macrothermes sp. besteden vertering uit aan Termitomyces sp.
• 194 Een deel van de fungustuin van een Macrotermes-nest
• 195 Insectenetende fungi
10. BIOTISCHE INTERACTIES
• 196 Symbiose tussen planten en fungi: mycorrhiza
• 197 - 199 Voordelen van mycorrhiza voor de plant
• 200 Suillus bovinus: bescherming, opname P, N, sporenelementen Zn en Cu
• 201 Voordelen van de plant voor de mycorrhiza
• 202 Ectomycorrhiza
• 203 Hartig-net bij Pinus strobus (Weymouthden) en Populus tremula
• 204 Dichotome ECM-wortels benutten de bosbodem optimaal
• 205 Vesiculaire-arbusculaire mycorrhiza (VAM) of endotrofe mycorrhiza
• 206 VAM zijn enkel microscopisch zichtbaar
• 207 Ericales: speciale vorm van mycorrhiza
• 208 - 209 Orchidaceae-mycorrhiza (ORM)
• 210 - 211 Remming van hogere planten door fungi
• 212 Iepen en iepenspintkevers
• 213 Roesten en branden
• 214 Andere voorstelling levenscyclus Puccinia graminis
• 215 Bloemachtige aecidiën doorbreken epidermis van een zuurbesblad
• 216 Tarwestuifbrand (Ustilago tritici)
• 217 Moederkoren (Claviceps purpurea, Ascomycetes)
• 218 Infectie vooral bij kruisbestuivende rogge
• 219 In de Middeleeuwen stierven hele steden aan moederkoren!
• 220 Interacties tussen planten
11. BIOTISCHE INTERACTIES
• 221 Positieve interferentie
• 222 Indirecte interacties
• 223 - 224 Blauwgraslandschap heeft nood aan juist beheer
• 225 Directe interacties tussen planten - klimplanten
• 226 Cuscuta epithymum, met ranken én parasiterend, meestal op Calluna vulgaris (Struikhei)
• 227 Klimplanten
• 228 Klim- en slingerplanten: typische kenmerken
• 229 Epifyten
• 230 Epifyten vereisen altijd hoge luchtvochtigheid
• 231 Epifyten hebben xerofyte aanpassingen
• 232 Ficus benghalensis ‘boomwurger’
• 233 Voorbeeld van een volledig parasiet: Orobanche sp.
• 234 Striga sp. zorgt voor oogstverliezen tot 60% bij maïs in (Sub)sahel
• 235 Kiemplant Striga hermonthica op maïs
• 236 Voorbeeld van een volledig parasiet: Lathraea clandestina
• 237 Loranthaceae, Scrophulariaceae, Cuscuta sp.
• 238 Concurrentie tussen hogere planten
• 239 - 242 Concurrentie voor licht, mineralen, water en ruimte
12. BIOTISCHE INTERACTIES
• 243 Concurrentie en co-existentie
• 244 Micro-habitats
• 245 Verstoringen kunnen leiden tot harlekijn-milieu
• 246 Allelopathie: chemische concurrentie
• 247 Vluchtige producten
• 248 Uitlekken van stoffen uit de bladeren, wortels, vruchten,…
• 249 Andere voorbeelden
• 250 Mimicry bij planten
• 251 Zaadmimicry bij Agrostemma githago (Bolderik)
• 252 Mimicry bij orchideeën
• 253 Mimicry bij de Aizoaceae
13. ENKELE VOORBEELDEN VAN ACTUELE
ECOLOGISCHE PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN
• 2 Gevolgen van overbevolking
• 3 2020: voor elke inwoner van de geïndustraliseerde landen, zullen er vijf zijn in de
ontwikkelingslanden
• 4 Mondiale armoede
• 5 -6 Nucleaire risico’s
• 7 26/04/’86: aanleiding tot een aparte case-studie
• 8 Radioactieve erfenis
• 9 Natuurlijke en antropogene broeikaseffecten
• 10 Broeikasgassen
• 11 Oorsprong broeikasgassen en hun effecten
• 12 Mondiale woestijnvorming vooral aan woestijnperiferie
• 13 Ramp van een stuurloze opwarming
• 14 Koolstofcyclus-feedback
• 15 Siberische roulette
• 16 Noordpoolgebied herbergt momenteel 500 miljard ton koolstof
• 17 Methaan borrelt sneller op uit toendra als verwacht!
• 18 Keuze voor de toekomst?
• 19 Anomalie oppervlaktetemperatuur
• 20 Olievervuiling
21 Deepwater Horizon, Golf van Mexico, april 2010
• 22 Natuurreservaten in Louisiana verminkt
• 23 Bon Secour Refuge in Alabama bedreigd (3,5 103 ha)
• 24 Lepidochelys kempii
14. ENKELE VOORBEELDEN VAN ACTUELE
ECOLOGISCHE PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN
• 25 Humane en ecologische risico’s – Pesticiden
• 26 Vermindering PCB’s (35% sinds ’85) in het milieu zorgde voor reproductietoename zeehonden
• 27 Bhopal toont extra risico pesticiden
• 28 01/11/’86 stierf de Rijn (bijna)
• 29 -30 Zure neerslag
• 31 Gevolgen van zure neerslag
• 32 Zwaveldioxide-verontreiniging en bio-indicatoren
• 33 Eutrofiëring en gevolgen
• 34 Terrestrische eutrofiëring
• 35 Eutrofiëring en oplossingen
• 36 De ozonlaag: schild voor alle leven op aarde
•
• 37 Vernietiging van de ozonlaag 38 Eerste waarneming in 1970 …
• 39 Eerste waarneming in 1970 … beelden 1995 – 2004
• 40 Het gat in de ozonlaag in 2007
• 41 ‘World avoided’ zonder ban CFK’s
• 42 Schadelijke adventieve soorten
• 43 Zwarte lijsten
• 44 Voorbeelden van schadelijke exoten A1- Ludwigia grandiflora
• 45 Oorspronkelijk verspreidingsgebied Ludwigia grandiflora
• 46 De situatie in Frankrijk in 2009
• 47 Voorbeelden van schadelijke exoten A1 – Rana catesbeiana
• 48 Vb A2 - Adventieve soorten: Prunus serotina (Amerikaanse vogelkers)
15. ENKELE VOORBEELDEN VAN ACTUELE
ECOLOGISCHE PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN
• 49 Vb. A2 - Adventieve soorten: Alopochen aegyptiacus (Nijlgans)
• 50 Vb. A2 – Adventieve soorten: Harmonia axyridis
• 51 – 54 Adventieve soorten en evolutie
• 55 Salticus scenicus (Huiszebraspin)
• 56 Genetische erosie
• 57 IUCN-lijst (International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources – 1963)
• 58 – 62 Bedreigde taxa: broedvogels in België en Nederland, voorbeelden
• 63 – 69 Andere bedreigde taxa in België en Nederland
• 70 Dichtheid bijenvolken zit aan de ondergrens van voortbestaan
• 71 Bij hevige infectie sterft de korf tussen augustus en oktober
• 72 Zal globale opwarming zorgen voor een ‘beecopalypse’ ?
• 73 Globale bedreiging van taxa
• 74 Koralen, bijzondere vorm van mutualisme tussen alg en koraaldiertjes
• 75 Riffen van Florida Keys: een gedegradeerde hotspot van biodiversiteit
• 76 Redenen voor bedreiging taxa
• 77 - 78 Voorbeeld bedreiging door ontbossing
• 79 Habitatverlies en populaties
• 80 – 84 Verwijdering van keystonespecies verandert gemeenschappen drastisch
• 85 Eschrichtius robostus
• 86 – 91 Een bedreigde diersoort die uitsterft komt nooit meer terug
• 90 Bison bison en Molothrus ater
16. ENKELE VOORBEELDEN VAN ACTUELE
ECOLOGISCHE PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN
• 92, 94 Gedoemd te verdwijnen?...
• 93 Hibiscadelphus woodii in bloei 95 Verdwenen?...
• 96 – 100 Biodiversiteit in gevaar doorheen de eeuwen
• 101 Kleine habitats, doorgedreven specialisatie en beperkte verplaatsing maken soorten bedreigd
• 102 De kritieke toestand van biodiversiteit geïllustreerd door Banara vanderbiltii
• 103 Fungi in het centrum van massa-extinctie
• 104 – 105 Rifle shots en holocausts
• 106-107 Enkele ecosystemen verdienen bijzondere aandacht
• 108 San Bruno Mountain, California
• 109 – 110 Dode Zee-oasen, Israel en Jordanië
• 111 California floristic province
• 112-114 Slash & burn in Madagascar
• 115 Adansonia grandidieri (Grandidier's Baobab)
• 116 De fretkat (Cryptoprocto ferox) staat aan de top van de voedselketen
• 117-118 Benedenhellingen van de Himalayas
• 119 - 121 West-Ghats, India
• 122 - 124 Centraal Chili
• 125 – 127 Colombiaanse Chocó
• 128 – 130 West Ecuador
• 131 – 136 Hooglanden West-Amazonië
• 137 - 139 Atlantische kuststrook van Brazilië
17. ENKELE VOORBEELDEN VAN ACTUELE
ECOLOGISCHE PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN
• 140 - 141 Zuidwestelijke Ivoorkust
• 142 - 144 Fynbos, Zuid-Afrika
• 145 - 147 Sri Lanka
• 148 - 151 Maleisië
• 152 - 154 Borneo
• 155 - 158 Filipijnen
• 159 - 163 Regenwouden van Nieuw-Caledonië
• 164 - 166 Zuidwest Australië
• 167 - 169 Middellandse Zeegebied
• 170 Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit
• 171 Een onvolledige lijst!
• 172 Het Baikalmeer
• 173 Het Baikalmeer: een karakteristiek en kwetsbaar ecosysteem
• 174 De Baikalcellulosefabriek, gesloten 03/’09, maar door minder strenge milieu-eisen heropend
01/’10 - 40 jaar verontreiniging
• 175 - 176 Regeneratie van tropisch regenwoud kan eeuwen duren
• 177 - 178 Queimadas in de Amazone
• 179 - 192 Waarde van biodiversiteit
• 193 Duurzame extractie uit regenwouden
• 194 Herbebossingsprojecten
• 195 - 215 Strategieën en oplossingen
• 216 - 237 Referenties, Literatuurlijst