Санхүү түүний мөн чанар санхүүгийн систем

1. Санхүү түүний мөн чанар,
санхүүгийн систем
www.zaluu.comwww.zaluu.com

2. Сэдвийн агуулга:
1. Санхүүгийн мөн чанар, үүрэг
2. Санхүүгийн систем түүний
бүтэц, бүрэлдэхүүн
3. Санхүүгийн бодлого, механизм
www.zaluu.comwww.zaluu.com

3. Санхүү гэж юу вэ?
Санхүү нь мөнгөн хөрөнгийн
сангуудыг байгуулах,
ашиглах явцад үүсдэг эдийн
засгийн харилцаа юм. Энэ
чанараараа эдийн засгийн
категори юм.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

4. Санхүүгийн судлагдахуун:
Санхүү нь:
• Макро түвшинд /улс орны болон ОУ-ын
хэмжээнд/санхүүгийн байгууллага болон
санхүүгийн зах зээлийг судална.
• Микро түвшинд санхүүгийн
төлөвлөлт,хөрөнгийн менежмент,
санхүүгийн байгууллага болон
бизнесийн хөрөнгийн санг өсгөн
нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагааг
судална.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

5. Санхүүгийн систем гэж юу вэ?
Санхүүгийн бодит харилцаа,үйл явцыг
хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай нөхцлийг бий
болгогч санхүүгийн нөөцийг бүрдүүлэх эх
үүсвэрийн хуваарилалт,санхүүгийн арга
хэрэгслүүд, тэдгээрийг чиглэсэн
зорилготойгоор ашиглан санхүүгийн харилцаа
болон үйл явцад оролцогч харилцан шүтэлцээ
холбоо бүхий субъектүүдийн цогцсыг
хамтатган ойлгож болно.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

6. Санхүүгийн систем:
Өөрөөр хэлбэл санхүүгийн систем нь:
1. Санхүүгийн нөөц,эх үүсвэрүүд,
санхүүгийн хэрэгслүүд гэсэн бодит тал
2. Тэдгээрийг чиглэсэн зорилготой
ашиглаж нэмүү өртгийг /ашиг,орлого/
нэмэгдүүлэх үүрэг бүхий
субъектүүдийн цогцос юм.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

7. Хөрөнгийн урсгал
Зах зээл
Зуучлагчид
Илүүдэл
бүхий
этгээд
Хомсдол
бүхий
этгээд
www.zaluu.comwww.zaluu.com

8. Санхүүгийн нөөц:
Санхүүгийн нөөц
Төвлөрсөн Төвлөрсөн бус
ЗГ-ын мэдэлд
төвлөрүүлэн зарцуулж
буй хөрөнгө
ААНБ-лага, иргэдийн
мэдэлд байгаа
мөнгөн хөрөнгө
Төсөв, төсвийн
гадуурхи сан, ЗГ-ын бонд
ААНБ,иргэдийн
хадгаламж,
сан.. гэх мэт
www.zaluu.comwww.zaluu.com

9. Санхүүгийн үүргүүд:
1. Хуваарилалтын /Нийгмийн/
2. Зохицуулалтын
3. Хяналтын хэрэгсэл
Үүрэг тус бүрийг ярилц.....
www.zaluu.comwww.zaluu.com

10. Санхүүгийн зах зээл:
Санхүүгийн үйл ажиллагаа явагдах
үндсэн талбар нь санхүүгийн зах зээл
юм.
Санхүүгийн зах зээлийг түүн дээр
арилжаалагдаж буй үнэт цаасны төрөл,
онцлог,хугацаанаас хамааран анхдагч ба
хоѐрдогч зах зээл гэж ангилна.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

11. Анхдагч зах зээл:
ААН шинээр үнэт цаас гарган
худалдаалж байгаа зах зээлийг анхдагч
зах зээл гэнэ. Ийм зах зээл дээр богино
хугацаатай, хөрвөх чадвар сайтай
санхүүгийн хэрэгслүүд арилжаалагдана.
Жи: Богино хугацаат сангийн
бондууд,аж ахуйн депозитын болон
хувь хүмүүсийн хадгаламжийн
сертификатууд орно.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

12. Анхдагч зах зээл:
Анхдагч зах зээлийн үр дүнд өөрийн
хөрөнгөө өсгөх сонирхолтой байсан
ХН-гчид үнэт цаасыг худалдан авч,
орлого өгөөжөө хүртэх боломжтой
болно. Түүнчлэн өөрийн санхүүжилтын
хэрэгцээгээ хангах зорилгоор
худалдаалсан үнэт цаасуудаараа
дамжуулан тухайн аж ахуй ч гадаад эх
үүсвэрээр хөрөнгө төвлөрүүлэх
боломжтой болно.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

13. Хоёрдогч зах зээл:
Өмнө гаргасан үнэт цаасуудыг дахин
худалдах, худалдан авах боломжийг
хоѐрдогч буюу уламжлагдсан зах зээл
олгодог.
• Ү/ц гаргагч аж ахуйн хөрөнгө, эх
үүсвэрт өөрчлөлт орохгүй харин тухайн
ү/ц-ыг багцандаа байршуулж байгаа
ХО-гчидад түүнийгээ цааш нь
худалдах,худалдан авах боломж
олгодог.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

14. Санхүүгийн зуучлагчид:
• Арилжааны банкууд
• Тэтгэврийн сан
• Даатгалын компаниуд
• ХО-тын банк
• Бусад хамтын сангуудын бүтэц,
зохион байгуулалт хоорондын
ялгаатай тал, онцлогуудыг ярилцъя.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

15. Санхүүгийн бодлого, арга хэрэгслүүд
Санхүүгийн бодлого нь э/з-ийн бодлогын
салшгүй хэсэг. Санхүүгийн бодлогод
• Татварын бодлого
• Төсвийн зарлага санхүүжилтын бодлого
• Мөнгө-зээлийн бодлого
• Гадаад худалдааны бодлого
• Хөрөнгө оруулалтын бодлогууд
харилцан уялдаатай цогц байдлаар явагдах
учиртай.Иймд тэргээрийн агуулга, арга
хэрэгслүүдийг сайтар судлах нь чухал.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

16. Илтгэл тавих сэдвүүд:
1. Санхүүгийн зах зээлийн зорилго,санхүүгийн хэрэгслүүд тэдгээрийн
ялгаа, онцлог, хөгжлийн хандлага
2. Мөнгөний зах зээл ба МЗЗ дээрхи санхүүгийн хэрэгслүүд,тэдгээрийн
үнэлгээг тооцох нь
3. Хөрөнгийн зах зээл ба ХЗЗ дээрхи санхүүгийн хэрэгслүүд, тэдгээрийн
үнэлгээ тооцоолол
4. Санхүүгийн институтүүд тэдгээрийн үүрэг, онцлог,хөгжих нөхцөл
5. Даатгалын зах зээл түүний хөгжлийн асуудалд
6. Төрийн санхүүгийн мөн чанар, бодлого, механизм/Нийгмийн бараа
түүний онцлог/
7. Татвар ба орлого хуваарилалтын бодлого, механизм/ шинэчлэл/
8. Төсвийн зарлага санхүүжилтын бодлого,механизм/ шинэчлэл/
9. Мөнгө-зээлийн бодлого,механизм
10. Хөрөнгө оруулалтын бодлого,стратеги
11. Төрийн нийгмийн хамгааллын бодлого, хэрэгжүүлэх арга хэрэгслүүд
12. Гадаад худалдааны бодлого/тарифын ба тарифын бус зохицуулалт/
13. Хөрөнгийн үнэлгээ
www.zaluu.comwww.zaluu.com

17. Ашиглaсан материал:
1. Finance/preliminary edition/ Zvi Bodie and
Robert C.Merton, 1998
2. Economics of the Public sector Joseph Stigliz,
2003
3. Principles of Managerial Finance, Lawrence
J.Gilman,10th edition
4. www.fiscalreform.net
5. www.mof.pmis.gov.mn
6. www.mta.mn
7. www.mongolbank.mn
www.zaluu.comwww.zaluu.com