Bu rapor, Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi ve McKinsey Danışmanlık Hizmetleri Limited Şirketi arasında imzalanan Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesine İlişkin Hizmet Alımı İşi Sözleşmesi kapsamında, gerekli bulgu ve analizler hazırlanmak suretiyle, oluşturulacak Bilgi Toplumu Stratejisine altyapı teşkil etmek üzere üretilmiştir. Bu raporun hazırlanmasında çalışma boyunca ilgili taraflardan elde edilen bilgi ve görüşler ile Kalkınma Bakanlığı’nın değerlendirmelerinden istifade edilmiştir. Bu çalışma Kalkınma Bakanlığı’nın kurumsal görüşlerini yansıtmaz. Bu raporda yer alan içeriğin tamamı ya da bir kısmı atıfta bulunmak kaydıyla Kalkınma Bakanlığı’nın izni olmadan kullanılabilir.

1. 18 Haziran 2013
www.bilgitoplumustratejisi.org
İhtiyaç Tespiti ve Önerlier Raporu
İhtiyaç Tespiti ve Öneriler Raporu
T.C.
KALKINMA BAKANLIĞI
Bilgi Toplumu StratejisininBilgi Toplumu StratejisininBilgi Toplumu StratejisininBilgi Toplumu Stratejisinin
Yenilenmesi ProjesiYenilenmesi ProjesiYenilenmesi ProjesiYenilenmesi Projesi

2. 1
Bu rapor, Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi ve McKinsey Danışmanlık
Hizmetleri Limited Şirketi arasında imzalanan Bilgi Toplumu Stratejisinin
Yenilenmesine İlişkin Hizmet Alımı İşi Sözleşmesi kapsamında, gerekli bulgu ve
analizler hazırlanmak suretiyle, oluşturulacak Bilgi Toplumu Stratejisine altyapı teşkil
etmek üzere üretilmiştir. Bu raporun hazırlanmasında çalışma boyunca ilgili
taraflardan elde edilen bilgi ve görüşler ile Kalkınma Bakanlığı’nın
değerlendirmelerinden istifade edilmiştir. Bu çalışma Kalkınma Bakanlığı’nın
kurumsal görüşlerini yansıtmaz. Bu raporda yer alan içeriğin tamamı ya da bir kısmı
atıfta bulunmak kaydıyla Kalkınma Bakanlığı’nın izni olmadan kullanılabilir.

3. 2
İçindekilerİçindekilerİçindekilerİçindekiler
ETKİ VE MALİYET LİMİETKİ VE MALİYET LİMİETKİ VE MALİYET LİMİETKİ VE MALİYET LİMİTLERİTLERİTLERİTLERİ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................16161616
1111 BİLGİ TEKNOLOJİLERİBİLGİ TEKNOLOJİLERİBİLGİ TEKNOLOJİLERİBİLGİ TEKNOLOJİLERİ SEKTÖRÜSEKTÖRÜSEKTÖRÜSEKTÖRÜ.................................................................................................................................................................................................................................................................................... 18181818
1.1 TEMEL BULGULAR VE KÜRESEL ÖĞRENİMLER........................................................ 18
1.1.1 BT sektörü önemi..................................................................................... 18
1.1.2 Mevcut durum bulguları............................................................................ 19
1.1.3 Küresel öğrenimler................................................................................... 22
1.2 TEMEL AMAÇ VE STRATEJİ/GELİŞİM ALANLARI ..................................................... 23
1.2.1 Temel Amaç............................................................................................. 23
1.2.2 Strateji/ Gelişim Alanları........................................................................... 24
1.3 UYGULAMALAR.................................................................................................. 26
Strateji/Gelişim Alanı 1.1: Eğitimde BİT kullanımı................................................... 26
Strateji/Gelişim Alanı 1.2: Bölgesel veri merkezi olunması..................................... 40
Strateji/Gelişim Alanı 1.3: KOBİ’lerde BT ve bulut bilişim penetrasyonu artırılması 45
Strateji/Gelişim Alanı 1.4: Potansiyel teşkil eden yazılım alanları etrafında
kümelenme oluşturulması ...................................................................................... 50
Strateji/Gelişim Alanı 1.5: Gelişmiş BT hizmeti yapacak güçlü yapılar oluşturulması
............................................................................................................................... 70
Strateji/ Gelişim Alanı 1.6: İhracatta katma değeri artırmaya yönelik BİT destekli Ar-
Ge projeleri ............................................................................................................ 77
Strateji/ Gelişim Alanı 1.7: Sektörel verilerin toplanmasına yönelik veri tabanı
oluşturulması.......................................................................................................... 81
1.4 ÖNCELİKLENDİRME ............................................................................................ 85
1.5 ZAMANLAMA...................................................................................................... 87
2222 GENİŞBANT ALTYAPISIGENİŞBANT ALTYAPISIGENİŞBANT ALTYAPISIGENİŞBANT ALTYAPISI VE SEKTÖREL REKABETVE SEKTÖREL REKABETVE SEKTÖREL REKABETVE SEKTÖREL REKABET............................................................................................................................................................................ 89898989
2.1 TEMEL BULGULAR VE KÜRESEL ÖĞRENİMLER ...................................................... 89
2.2 TEMEL AMAÇ VE STRATEJİLER/GELİŞİM ALANLARI................................................ 97
2.2.1 Temel Amaç............................................................................................. 97
2.2.2 Strateji/Gelişim Alanları............................................................................ 98
2.3 UYGULAMALAR.................................................................................................. 99
Strateji/Gelişim Alanı 2.1 Ulusal genişbant hedefi ve bu hedefe ulaşırken izlenecek
stratejik yaklaşım yöntemi belirlenerek ulusal genişbant planının oluşturulması..... 99

4. 3
Strateji/Gelişim Alanı 2.2 Yatırımı teşvik edecek ortamın oluşturularak yeni nesil
erişim teknolojilerin rekabeti gözetecek şekilde yaygınlaştırılması ....................... 123
Strateji/Gelişim Alanı 2.3 Genişbant internete kullanıcı tarafından olan talebin
artırılması.............................................................................................................. 132
2.4 ÖNCELİKLENDİRME .......................................................................................... 133
2.5 ZAMANLAMA.................................................................................................... 134
3333 NİTELİKLİ İNSAN KAYNNİTELİKLİ İNSAN KAYNNİTELİKLİ İNSAN KAYNNİTELİKLİ İNSAN KAYNAĞI VE İSTİHDAMAĞI VE İSTİHDAMAĞI VE İSTİHDAMAĞI VE İSTİHDAM ........................................................................................................................................................................................................................ 135135135135
3.1 TEMEL BULGULAR VE KÜRESEL ÖĞRENİMLER .................................................... 135
3.1.1 BİT İstihdamı.......................................................................................... 135
3.1.2 BİT İnsan Kaynağı Arz ve Talebi............................................................ 136
3.1.3 BİT Destekli İstihdam............................................................................. 140
3.1.4 Küresel BİT İnsan Kaynağı Talep ve Arzı............................................... 141
3.1.5 BİT Alanında Eğilimler ve İnsan Kaynağına Etkileri................................ 143
3.2 TEMEL AMAÇ VE STRATEJİ/GELİŞİM ALANLARI ................................................... 145
3.2.1 Temel Amaç........................................................................................... 145
3.2.2 Stratejiler/Gelişim Alanları...................................................................... 145
3.3 UYGULAMALAR................................................................................................ 146
Strateji/Gelişim Alanı 3.1: BİT alanındaki politika, strateji ve eylemlerin doğru bir
zeminde oluşturulabilmesi için insan kaynağı arz ve talebinin belirlenmesi...... 146
Strateji/Gelişim Alanı 3.2: Mevcut insan kaynağı nitelik eksikliğinin giderilmesi154
Strateji/Gelişim Alanı 3.3: BİT alanındaki insan kaynağının sektörel eğilimler ve
fırsatlar doğrultusunda yönlendirilmesi ............................................................. 202
Strateji/Gelişim Alanı 3.4: BİT destekli istihdam olanaklarıyla işgücüne katılımın
artırılması, işsizliğin azaltılması ve bölgesel kalkınma gibi ulusal hedeflere
ulaşılması.......................................................................................................... 223
3.4 ÖNCELİKLENDİRME .......................................................................................... 229
3.5 ZAMANLAMA.................................................................................................... 231
4444 TOPLUMSAL DÖNÜŞÜMTOPLUMSAL DÖNÜŞÜMTOPLUMSAL DÖNÜŞÜMTOPLUMSAL DÖNÜŞÜM .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 233233233233
4.1 TEMEL BULGULAR VE KÜRESEL ÖĞRENİMLER .................................................... 233
4.1.1 Cihaz ve Bağlantı Sahipliği .................................................................... 233
4.1.2 Beceriler ve dijital okuryazarlık............................................................... 235
4.1.3 Kullanım ihtiyacı ve amaçları.................................................................. 236
4.1.4 İçerik zenginliği ...................................................................................... 238

5. 4
4.1.5 BİT Destekli Eğitimin Toplumsal Dönüşümdeki Rolü............................. 240
4.1.6 Risklerin Anlatılması............................................................................... 240
4.2 TEMEL AMAÇ VE STRATEJİ/GELİŞİM ALANLARI ................................................... 241
4.2.1 Temel Amaç........................................................................................... 241
4.2.2 Strateji/Gelişim Alanları.......................................................................... 241
4.3 UYGULAMALAR................................................................................................ 243
Strateji/Gelişim Alanı 4.1: Cihaz sahipliğinin ve genişbant penetrasyonunun
artırılması.............................................................................................................. 243
Strateji/Gelişim Alanı 4.2: Dezavantajlı kesimlerin BİT kullanımının artırılması..... 253
Strateji/Gelişim Alanı 4.3: Etkin proje yönetimi, koordinasyon ve güncel veriler
vasıtasıyla toplumsal dönüşümle ilgili çalışmaların etkisinin artırılması................. 267
Strateji/Gelişim Alanı 4.4: BİT kullanım becerilerinin yaygınlaştırılması................ 277
Strateji/Gelişim Alanı 4.5: Nitelikli dijital içerik üretim alışkanlıklarının geliştirilerek
içeriğin zenginleştirilmesi ..................................................................................... 288
Strateji/Gelişim Alanı 4.6: İnternetteki hizmetlerin çeşitlendirilerek internet kullanım
ihtiyacının geliştirilmesi......................................................................................... 292
Strateji/Gelişim Alanı 4.7: FATİH Projesi’nin toplumsal dönüşüme etkisinin en üst
düzeye getirilmesi ................................................................................................ 306
Strateji/Gelişim Alanı 4.8: İnternet kullanımındaki riskler konusunda başta çocuklar
ve ebeveynler olmak üzere toplumun bilinçlendirilmesi........................................ 310
4.4 ÖNCELİKLENDİRME .......................................................................................... 315
4.5 ZAMANLAMA.................................................................................................... 318
5555 BİLGİ GÜVENLİĞİ, KİŞBİLGİ GÜVENLİĞİ, KİŞBİLGİ GÜVENLİĞİ, KİŞBİLGİ GÜVENLİĞİ, KİŞİSEL BİLGİLERİN KORUİSEL BİLGİLERİN KORUİSEL BİLGİLERİN KORUİSEL BİLGİLERİN KORUNMASI VE GÜVENLİ İNTNMASI VE GÜVENLİ İNTNMASI VE GÜVENLİ İNTNMASI VE GÜVENLİ İNTERNETERNETERNETERNET
320320320320
5.1 TEMEL BULGULAR VE KÜRESEL ÖĞRENİMLER .................................................... 320
5.1.1 Bilgi Güvenliği........................................................................................ 320
5.1.2 Kişisel Verilerin Korunması .................................................................... 322
5.1.3 Güvenli İnternet ..................................................................................... 324
5.1.4 Bilişim Suçları ........................................................................................ 326
5.2 TEMEL AMAÇ VE STRATEJİLER/GELİŞİM ALANLARI.............................................. 327
5.3 UYGULAMALAR................................................................................................ 329
Strateji/Gelişim Alanı 5.1: Ulusal bir strateji belirlenerek bilgi güvenliğinin artırılması
............................................................................................................................. 329

6. 5
Strateji/Gelişim Alanı 5.2: Kişisel verilerin güvence altına alınarak güven içerisinde
kullanımının sağlanması ....................................................................................... 342
Strateji/Gelişim Alanı 5.3: Çocukların interneti güvenli kullanımını sağlamak için
mekanizmaların güçlendirilmesi ........................................................................... 354
Strateji/Gelişim Alanı 5.4: Bilişim suçları ile etkin mücadele etmek ...................... 371
5.4 ÖNCELİKLENDİRME .......................................................................................... 381
5.5 ZAMANLAMA.................................................................................................... 383
6666 BİLGİ VE İLETİŞİM TEBİLGİ VE İLETİŞİM TEBİLGİ VE İLETİŞİM TEBİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ DESTEKLİKNOLOJİLERİ DESTEKLİKNOLOJİLERİ DESTEKLİKNOLOJİLERİ DESTEKLİ YENİLİKÇİ ÇÖZÜMLERYENİLİKÇİ ÇÖZÜMLERYENİLİKÇİ ÇÖZÜMLERYENİLİKÇİ ÇÖZÜMLER ................................ 385385385385
6.1 TEMEL BULGULAR VE KÜRESEL ÖĞRENİMLER .................................................... 385
6.1.1 Akıllı Kentler........................................................................................... 385
6.1.2 E-Sağlık Hizmetleri ................................................................................ 388
6.1.3 Yeşil Bilişim............................................................................................ 391
6.1.4 Büyük Veri ............................................................................................. 394
6.1.5 Sanal Kütüphaneler ve Sanal Müzeler................................................... 396
6.2 TEMEL AMAÇ VE STRATEJİ/GELIŞİM ALANLARI ................................................... 398
6.2.1 Temel Amaç........................................................................................... 398
6.2.2 Strateji/Gelişim Alanları.......................................................................... 398
6.3 UYGULAMALAR................................................................................................ 401
6.3.1 Yenilikçi Çözümler ................................................................................. 401
6.3.2 Akıllı Kentler........................................................................................... 408
Strateji/Gelişim Alanı 6.3: Yerel yönetimlerin ve kentlerde yaşayan vatandaşların
bilinçlendirilmesi ve vatandaşların uygulama geliştirme süreçlerine katılımının
sağlanması ....................................................................................................... 425
Strateji/Gelişim Alanı 6.4: Akıllı kentler alanında yerel yönetimler, merkezi
yönetim, STK’lar, meslek birlikleri ve üniversiteler arası koordinasyonun
sağlanması ....................................................................................................... 432
Strateji/Gelişim Alanı 6.5: Kentlerde üretilen verilerin araştırmacıların ve
girişimcilerin kullanımına açılması ve akıllı kent teknolojilerine devlet desteklerinin
sağlanması ....................................................................................................... 437
6.3.3 E-Sağlık Hizmetleri ................................................................................ 441
Strateji/Gelişim Alanı 6.6: Elektronik sağlık kayıtlarının sağlık kuruluşları ile
paylaşımının ve bireylerin/hastaların bu kayıtlara erişiminin sağlanması........... 441

7. 6
Strateji/Gelişim Alanı 6.7: Uzaktan sağlık ve bakım hizmetleri stratejisinin ve
standartlarının belirlenmesi ve bu hizmetlerin yaygınlaştırılması....................... 446
Strateji/Gelişim Alanı 6.8: Sağlık verilerinin araştırmacılara açılması................ 455
6.3.4 Yeşil Bilişim............................................................................................ 459
Strateji/Gelişim Alanı 6.9: Sera gazı salımlarının BİT ile düşürülmesi ve enerji
verimliliğinin BİT destekli çözümler ile artırılması.............................................. 459
Strateji/Gelişim Alanı 6.10: Toplumda enerji verimliliğinin önemi ve e-atıklar
konusunda farkındalık yaratılması..................................................................... 465
6.3.5 Büyük Veri ............................................................................................. 473
Strateji/Gelişim Alanı 6.11: Kamu verisinin yeniden kullanımının sağlanması... 473
Strateji/Gelişim Alanı 6.12: Kamuda büyük veri pilot uygulamalarının hayata
geçirilmesi ........................................................................................................ 474
Strateji/Gelişim Alanı 6.13: Kamu ve özel sektörde büyük veri ve sağladığı
faydalar konusunda farkındalık yaratılması....................................................... 479
6.3.6 Sanal Kütüphaneler ve Sanal Müzeler................................................... 482
Strateji/Gelişim Alanı 6.14: Kültür varlıklarının dijitalleştirme standartlarının
belirlenmesi ve belirlenen standartlar doğrultusunda dijitalleştirmenin yapılması
......................................................................................................................... 482
Strateji/Gelişim Alanı 6.15: Merkezi sistem ve farklı cihazlar üzerinden sanal
kütüphanelere ve sanal müzelere erişimin ve katılımcılığın sağlanması............ 487
Strateji/Gelişim Alanı 6.16: Toplumda sanal kütüphaneler ve sanal müzeler
hakkında farkındalık yaratılması........................................................................ 492
6.4 ÖNCELİKLENDİRME .......................................................................................... 495
6.5 ZAMANLAMA.................................................................................................... 498
7777 İNTERNET GİRİŞİMCİLİİNTERNET GİRİŞİMCİLİİNTERNET GİRİŞİMCİLİİNTERNET GİRİŞİMCİLİĞİ VE EĞİ VE EĞİ VE EĞİ VE E----TİCARETTİCARETTİCARETTİCARET............................................................................................................................................................................................................................ 500500500500
7.1 TEMEL BULGULAR VE KÜRESEL ÖĞRENİMLER .................................................... 500
7.1.1 İnternet Girişimciliği için Temel Bulgular ve Küresel Öğrenimler............ 500
7.2.3 Temel Amaç / e-Ticaret.......................................................................... 519
7.2.4 E-Ticaret İçin Strateji/Gelişim Alanları.................................................... 520
7.3 UYGULAMALAR................................................................................................ 522
7.3.1 Uygulamalar / İnternet Girişimciliği ........................................................ 522
Strateji/Gelişim Alanı 7.1: İnternet girişimlerinin finansman kaynaklarına ve diğer
destek unsurlarına erişimini kolaylaştıracak çözümlerin artırılması ................... 522

8. 7
Strateji/Gelişim Alanı 7.2: İnternet girişimciliği kültürünün gelişiminin sürekli bir
şekilde teşvik edilmesi ve özendirilmesi ........................................................... 538
Strateji/Gelişim Alanı 7.3: İnternet girişimlerinin gelişimini sınırlayan mevzuat
engellerinin kaldırılması .................................................................................... 543
7.3.2 Uygulamalar / e-Ticaret.......................................................................... 549
Strateji/Gelişim Alanı 7.4: e-Ticaret pazar hacmi ve dinamiklerinin belirlenmesi
......................................................................................................................... 549
Strateji/Gelişim Alanı 7.5: Tüketicilerin e-ticaret kullanımının artırılması ........... 563
Strateji/Gelişim Alanı 7.6: Şirketlerin satış kanalı olarak e-ticarete yönelmelerinin
sağlanması ....................................................................................................... 568
Strateji/Gelişim Alanı 7.7: Yurt dışına e-ihracatın özendirilmesi ve kolaylaştırılması
......................................................................................................................... 577
Strateji/Gelişim Alanı 7.8: e-Ticaretle ilgili yasal düzenlemelerin sonuçlandırılması
ve uygulamaya alınması ................................................................................... 592
7.4 ÖNCELİKLENDİRME .......................................................................................... 597
7.4.1 İnternet Girişimciliği ............................................................................... 597
7.4.2 e-Ticaret................................................................................................. 598
7.5 ZAMANLAMA.................................................................................................... 600
8888 KAMU HİZMETLERİNDE KKAMU HİZMETLERİNDE KKAMU HİZMETLERİNDE KKAMU HİZMETLERİNDE KULLANICI ODAKLILIK VULLANICI ODAKLILIK VULLANICI ODAKLILIK VULLANICI ODAKLILIK VE ETKİNLİKE ETKİNLİKE ETKİNLİKE ETKİNLİK............................................................................................ 602602602602
8.1 TEMEL BULGULAR VE KÜRESEL ÖĞRENİMLER .................................................... 602
8.1.1 e-Devlet Hizmetlerine Talep................................................................... 602
8.1.2 e-Devlet Hizmetlerinin Arzı..................................................................... 606
8.1.3 Kamu Verisinin Yeniden Kullanımı......................................................... 609
8.2 TEMEL AMAÇ VE STRATEJİ/GELİŞİM ALANLARI ................................................... 610
8.2.1 Temel Amaç........................................................................................... 610
8.2.2 Strateji/Gelişim Alanları.......................................................................... 610
8.3 UYGULAMALAR................................................................................................ 613
Strateji/Gelişim Alanı 8.1: Kamu kurumlarıyla elektronik ortamda iletişim kuran birey
ve girişimlerin, tüm birey ve girişimlere oranında Türkiye’nin AB ortalamasını
geçmesi................................................................................................................ 613
Strateji/Gelişim Alanı 8.2: e-Devlet hizmetleri arzında AB ortalamasının geçilmesi
............................................................................................................................. 644

9. 8
Strateji/Gelişim Alanı 8.3: Kamu kurumlarının BT alanında birlikte çalışabilmelerinin
sağlanması........................................................................................................... 675
Strateji/Gelişim Alanı 8.4: Ortak tedarikle kamu BİT alımlarında verimliliğin
artırılması.............................................................................................................. 709
Strateji/Gelişim Alanı 8.5: Kamu verisinin yeniden kullanıma açılmasında ve açılan
verilerin yeniden kullanımında önde gelen AB ülkeleri seviyesine ulaşılması....... 715
8.4 ÖNCELİKLENDİRME .......................................................................................... 721
8.5 ZAMANLAMA.................................................................................................... 723
KAYNAKÇAKAYNAKÇAKAYNAKÇAKAYNAKÇA .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 725725725725

10. 9
Şekiller ListesiŞekiller ListesiŞekiller ListesiŞekiller Listesi
Şekil 1 BT sektörü gelişme alanları ............................................................................... 24
Şekil 2 Ülkelerin genişbant hedefleri ........................................................................... 102
Şekil 3 Yeni nesil teknolojiler için kullanıcı yatırımları/nüfus kapsama oranı ilişkisi...... 103
Şekil 4 Fiber internet altyapı yaygınlığı maliyeti ve temel varsayımlar.......................... 104
Şekil 5 Farklı çalışmalara göre toplam fiber altyapı yaygınlığı maliyetleri..................... 105
Şekil 6 Mevcut altyapının kullanıldığı fiber yatırım senaryosu ...................................... 106
Şekil 7 LTE tahmini yatırım maliyetleri......................................................................... 107
Şekil 8 Sabit ve mobil yeni nesil altyapı kurulum maliyetleri........................................ 108
Şekil 9 Hanehalkı genişbantı finansal olarak karşılayabilme durumu, 2011................. 111
Şekil 10 Hanehalkı genişbantı finansal olarak karşılayabilme durumu, 2015 ve 2020. 112
Şekil 11 İnternet sahipliğini etkileyen faktörler: Eğitim................................................. 113
Şekil 12 İnternet sahipliğini etkileyen faktörler: Yaş..................................................... 114
Şekil 13 Yeni nesil genişbant altyapı yaygınlığını sağlamada stratejik yaklaşım
opsiyonları................................................................................................................... 121
Şekil 14 Özel sektörün BİT eğitimine katkı verme modelleri (1/2)................................ 159
Şekil 15 Özel sektörün BİT eğitimine katkı verme modelleri (2/2)................................ 160
Şekil 16 Bilişim ile ilgili yaygın eğitim kanalları ............................................................ 180
Şekil 17 Özel şirketlerin aktif rol aldıkları mekanizmalar.............................................. 181
Şekil 18 Büyük veri alanında ihtiyaç duyulan insan kaynağı........................................ 203
Şekil 19 Siber güvenlik insan kaynağı profili................................................................ 208
Şekil 20 Toplumsal Dönüşüm ekseni strateji / gelişim alanları .................................... 242
Şekil 21 Bilgi güvenliğini iyileştirmenin etkileri............................................................. 331
Şekil 22 Ulusal Bilgi Güvenliği Stratejisi modelleri ve örnek ülkeler ............................ 335
Şekil 23 Bilgi güvenliği modellerinin değerlendirmesi.................................................. 338
Şekil 24 Kişisel verilerin korunmasının etkileri............................................................. 346
Şekil 25 Bilgi ve İletişim Teknolojileri Destekli Yenilikçi Çözümler ekseni strateji/gelişim
alanları......................................................................................................................... 400
Şekil 26 İnternet Girişimciliği strateji/gelişim alanları................................................... 519

11. 10
Şekil 27 e-Ticaret strateji/gelişim alanları .................................................................... 521
Şekil 28 Kullanıcı odaklılıkta 5 önemli husus ............................................................... 603
Şekil 29 Kamu Hizmetlerinde Kullanıcı Odaklılık ve Etkinlik ekseni strateji/gelişim alanları
.................................................................................................................................... 611
Şekil 30 Bakanlıklar arası kamu BT hizmetlerinin merkezileştirilmesinde karar verilecek
alanlar ......................................................................................................................... 675
Şekil 31 Bakanlıklar arası kamu BT hizmetleri stratejisi ve eşgüdümden sorumlu idari
yapıyla ilgili stratejik yaklaşım seçenekleri (1/2) .......................................................... 683
Şekil 32 Bakanlıklar arası kamu BT hizmetleri stratejisi ve eşgüdümden sorumlu idari
yapıyla ilgili stratejik yaklaşım seçenekleri (2/2) .......................................................... 684

12. 11
KısaltmalarKısaltmalarKısaltmalarKısaltmalar
AB Avrupa Birliği
ABD Amerika Birleşik Devletleri
AISI Avustralya İnternet Güvenliği Girişimi
(Australian Internet Security Initiative)
APEC Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği
(Asia-Pacific Economic Cooperation)
Ar-Ge Araştırma ve Geliştirme
ASEM Asya-Avrupa toplantısı
(Asia-Europe meeting)
B2B İşletmeden işletmeye
(Business-to-business)
B2C İşletmeden tüketiciye
(Business-to-consumer)
BBB Daha İyi İş İdaresi
(Better Business Bureau )
BIS İngiltere İşletme, Yenilikçilik ve Yetenekler Dairesi
(Department for Business, Innovation and Skills)
BİT Bilgi ve İletişim Teknolojileri
BKM Bankalararası Kart Merkezi
BKS Bireysel Katılım Sermayesi - Melek yatırımcı sermayesi
BKY Bireysel Katılım Yatırımcısı - Melek yatırımcı
BT Bilgi Teknolojileri
BTK Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
C2C Tüketiciden tüketiciye
(Consumer-to-consumer)
CBS Coğrafi Bilgi Sistemleri

13. 12
CLHS Siber Hane Eğitim Sistemi
CMC Toplum Çokluortam Merkezleri
ÇSGB Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
e-atık Elektronik Atık
EBA Eğitim Bilişim Ağı
EBRD Avrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası
EHİ Alman Perakende Birliği
EIF Avrupa Yatırım Fonu
ENoLL Yaşayan Laboratuvarlar Avrupa Ağı
e-sağlık Elektronik Sağlık
ETİCAD E-ticaret Siteleri ve İşletmecileri Derneği
e-ticaret Elektronik Ticaret
ETİD Elektronik Ticaret İşletmeleri Derneği
FATİH Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi
FTC Federal Ticaret Komisyonu
(Federal Trade Commission)
GSA ABD Genel Hizmetler Kurumu
(General Services Administration)
GSYH Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
HTML Zengin Metin İşaret Dili
(Hyper Text Markup Language)
IFC Uluslararası Finans Şirketi
(International Finance Corporation)
iVCi İstanbul Girişim Sermayesi Girişimi
(İstanbul Venture Capital Initiative)
IVLE Etkileşimli Sanal Eğitim Ortamı
(Integrated Virtual Learning Environment)

14. 13
KBS Kent Bilgi Sistemleri
KDV Katma Değer Vergisi
KENTGES Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı
KGYS Kent Güvenlik Yönetim Sistemi
KİEM Kamu İnternet Erişim Merkezleri
KOBİ Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler
KOSGEB Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi
Başkanlığı
KOTRA Kore Ticaret Yatırım Destekleme Ajansı
(Korea Trade Investment Promotion Agency)
KPSS Kamu Personel Seçme Sınavı
LED Işık Yayan Diyot
(Light Emitting Diode)
LTE Uzun Süreli Evrim
(Long Term Evolution)
Mb Megabayt
(Megabyte)
MEB Milli Eğitim Bakanlığı
MERNİS Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi
MOBESE Mobil Elektronik Sistem Entegrasyonu
MQA Malezya Yetkinlikler Ajansı
(Malaysian Qualifications Agency)
MR Manyetik Rezonans
(Magnetic Resonance)
MYK Mesleki Yeterlilik Kurumu
NEW İnternetsiz İşletme Olmasın
(No Enterprise Without Web)

15. 14
OECD Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü
(Organization of Economic Cooperation and Development)
ör. örneğin
OTT Over-the-top
PAA Pan-Asya e-Ticaret İşbirliği
(Pan-Asian e-Commerce Alliance)
PC Kişisel bilgisayar
(Personal computer)
PCI Ödeme Kartları Sektörü
(Payment Card Industry)
PISA Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı
(Programme for International Student Assessment)
POS Satış Noktası
(Point of Sale)
RSS Zengin Site Özeti
(Rich Site Summary)
s saniye
SCC Akıllı Şehirler ve Topluluklar Avrupa Yenilikçilik Ortaklığı
SGK Sosyal Güvenlik Kurumu
SİAD Sanayici ve İşadamları Derneği
SMBA Küçük ve Orta Ölçekli Şirketlerin Yönetimi Birimi
(Small and Medium Business Administration)
SOBAG Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Destek Grubu
SSME Hizmet Yönetimi ve Mühendisliği
(Service Science Management Engineering)
STEM Bilim, teknoloji, mühendislik,matematik
(Science, technology, engineering and math)
STK Sivil Toplum Kuruluşları

16. 15
TBB Türkiye Bankalar Birliği
TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi
TİB Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı
TIMSS Uluslararası Matematik ve Fen Eğitimi Eğilimleri
(Trends in International Mathematics and Science Study)
TL Türk Lirası
TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
TSE Türk Standartlar Enstitüsü
TÜBİSAD Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği
TUBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
TÜDOF Türkiye Dijital Oyunlar Federasyonu
TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
TÜRKAK Türk Akreditasyon Kurumu
TÜSİAD Türk Sanayici ve İşadamları Derneği
TV Televizyon
UDHB Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
UKCCIS Birleşik Krallık Çocukların İnternet Güvenliği Konseyi
(United Kingdom Council for Child Internet Safety)
UNDP United Nations Development Programme
UNESCO United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization
vb. ve benzeri
vs. vesaire
YASAD Yazılım Sanayicileri Derneği
YÖK Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı

17. 16
Etki ve Maliyet LimitleriEtki ve Maliyet LimitleriEtki ve Maliyet LimitleriEtki ve Maliyet Limitleri
Uygulamaların önceliklerine göre gruplanması önceliklerin paydaşlarla paylaşılmasını ve
eylem planının hazırlanmasını kolaylaştıracaktır. Bu gruplamanın gerçekleşmesi için
öncelikle uygulamaların sayısal etki ve maliyetleri belirlenmeli ya da yakınsanmalı,
sonrasında bu etki ve maliyetler belli limitler dâhilinde gruplanmalıdır.
Uygulamaların maliyet ve fayda seviyelerinin belirlenmesinde, eğer o uygulamayla ilgili
sayısal fayda ve maliyet değerleri hesaplanabilmişse, hesaplanan değerlerden
faydalanılmıştır. Eğer uygulamayla ilgili fayda ya da maliyet alanında sayısal değerlere
ulaşılamamışsa uzman görüşleri yardımıyla fayda ve maliyet seviyeleri belirlenmiştir.
Farklı eksenlerdeki uygulamaların çok farklı maliyetleri olduğu için uygulamaların maliyet
limitleri her eksen için farklı şekilde belirlenmiştir. Eksenlere göre limitler aşağıda
paylaşılmıştır. Etkilerle ilgili ise limitler belirlenmemiştir çünkü çoğu etki sayısal olarak,
sağlıklı bir şekilde hesaplanamamaktadır. Etkilerin gruplandırılmasında atölye ve odak
grup çalışmalarında katılımcıların paylaştıkları görüşler, uzmanlarla ve STK’larla yapılan
birebir görüşmeler temel alınmıştır.
Tahmini Maliyet Üst LimitleriTahmini Maliyet Üst LimitleriTahmini Maliyet Üst LimitleriTahmini Maliyet Üst Limitleri
(Milyon TL, uygulamanın hayata
geçirilmesinin maliyeti)
EksenEksenEksenEksen DüşükDüşükDüşükDüşük OrtaOrtaOrtaOrta
Bilgi Teknolojileri Sektörü 100 500
Genişbant Altyapısı ve Sektörel Rekabet 1 5
Nitelikli İnsan Kaynağı ve İstihdam 1 3
Toplumsal Dönüşüm 2 10
Bilgi Güvenliği, Kişisel Bilgilerin Korunması ve
Güvenli İnternet
1 10

18. 17
Tahmini Maliyet Üst LimitleriTahmini Maliyet Üst LimitleriTahmini Maliyet Üst LimitleriTahmini Maliyet Üst Limitleri
(Milyon TL, uygulamanın hayata
geçirilmesinin maliyeti)
EksenEksenEksenEksen DüşükDüşükDüşükDüşük OrtaOrtaOrtaOrta
Bilgi ve İletişim Teknolojileri Destekli Yenilikçi
Çözümler
5 10
İnternet Girişimciliği ve e-Ticaret 2 10
Kamu Hizmetlerinde Kullanıcı Odaklılık ve Etkinlik 5 20

19. 18
1111 Bilgi Teknolojileri SektörüBilgi Teknolojileri SektörüBilgi Teknolojileri SektörüBilgi Teknolojileri Sektörü
1.11.11.11.1 Temel bulgular ve küresel öğrenimlerTemel bulgular ve küresel öğrenimlerTemel bulgular ve küresel öğrenimlerTemel bulgular ve küresel öğrenimler
1.1.11.1.11.1.11.1.1 BT sektörü önemiBT sektörü önemiBT sektörü önemiBT sektörü önemi
Türkiye’nin son yıllarda gerçekleştirdiği yüksek büyüme oranlarını gelecekte devamTürkiye’nin son yıllarda gerçekleştirdiği yüksek büyüme oranlarını gelecekte devamTürkiye’nin son yıllarda gerçekleştirdiği yüksek büyüme oranlarını gelecekte devamTürkiye’nin son yıllarda gerçekleştirdiği yüksek büyüme oranlarını gelecekte devam
ettirip, orta gelir düzeyinden üst gelirliettirip, orta gelir düzeyinden üst gelirliettirip, orta gelir düzeyinden üst gelirliettirip, orta gelir düzeyinden üst gelirli ülkeler grubuna geçmesi ülkede katma değerin veülkeler grubuna geçmesi ülkede katma değerin veülkeler grubuna geçmesi ülkede katma değerin veülkeler grubuna geçmesi ülkede katma değerin ve
rekabetçiliğin artmasını gerektirmektedir. Bunu gerçekleştirmek için BT kullanımının verekabetçiliğin artmasını gerektirmektedir. Bunu gerçekleştirmek için BT kullanımının verekabetçiliğin artmasını gerektirmektedir. Bunu gerçekleştirmek için BT kullanımının verekabetçiliğin artmasını gerektirmektedir. Bunu gerçekleştirmek için BT kullanımının ve
sektörünün geliştirilmesi zorunluluk haline gelmiştir.sektörünün geliştirilmesi zorunluluk haline gelmiştir.sektörünün geliştirilmesi zorunluluk haline gelmiştir.sektörünün geliştirilmesi zorunluluk haline gelmiştir.
• Türkiye son yıllarda kaydedilen yüksek büyümeyi gelecekte de devam ettirmeyi
hedeflemektedir. Büyümenin önemli bir oranı (2000-2010 yılları için %75’i) yerel
talepteki artıştan gelmekte ve Türkiye ihracatta Kore, Polonya, Romanya, Çin gibi
gelişmekte olan ülkelerin gerisinde kalmaktadır. Türkiye’nin temel ihracat
kalemlerini taklit edilmesi kolay, işgücü yoğun ve sermaye yoğun ürünler
oluşturmaktadır.
• Türkiye’nin yüksek ihracat rakamlarına sahip sektörlerde bile katma değer oranı
diğer ülkelerin çok gerisindedir. Katma değerin yükseltilmesi için gerekli Ar-Ge ve
yenilikçilik, ancak eğitimli ve nitelikli insan kaynağının ve BT kullanımının
artırılması ile mümkün olacaktır.
BT hem nitelikli istihdam yaratarak, hem de rekabetçiliği ve üretkenliği artırarakBT hem nitelikli istihdam yaratarak, hem de rekabetçiliği ve üretkenliği artırarakBT hem nitelikli istihdam yaratarak, hem de rekabetçiliği ve üretkenliği artırarakBT hem nitelikli istihdam yaratarak, hem de rekabetçiliği ve üretkenliği artırarak
ekonomik büyüme yaratır. BT kullanımı birçok sektörde rekabetçilik aekonomik büyüme yaratır. BT kullanımı birçok sektörde rekabetçilik aekonomik büyüme yaratır. BT kullanımı birçok sektörde rekabetçilik aekonomik büyüme yaratır. BT kullanımı birçok sektörde rekabetçilik açısından herçısından herçısından herçısından her
boyutta işletme için anahtar role sahiptir.boyutta işletme için anahtar role sahiptir.boyutta işletme için anahtar role sahiptir.boyutta işletme için anahtar role sahiptir.
• BT sektöründe yaratılan istihdamın ülkelerin toplam istihdamına yüksek bir çarpan
ile katkı verdiği görülmüştür. Hindistan’da Nasscom tarafından 2009 yılında
yapılan çalışmaya göre, yaratılan her bir BT istihdamı toplam Hindistan ekonomisi
içinde 3,6 işe dönüşmüştür. Benzer çalışmalar BT istihdam çarpanını Filipinler’de
2 ABD’de 3,2 olarak vermektedir. Aynı zamanda, BT sektörü çalışanlarında
yüksek nitelik gerektirdiği için, sektör içindeki istihdamın değeri yüksektir.
İngiltere’de BT sektöründeki ortalama maaş, tarım dışı bütün sektörlerin
ortalamasından %33 daha yüksektir.

20. 19
• Sektörel rekabetçilik ve üretkenlik ile BT kullanımı arasında kuvvetli bir ilişki
vardır. ABD’de yapılan bir araştırmada 1995-2001 yılları arasında BT’yi daha fazla
kullanan sektörlerde %3,5’luk bir üretkenlik artışı görülürken, BT kullanmayan
sektörlerin üretkenlikleri %0,5 düşüş göstermiştir. 2012 yılında gelişmekte olan
ülkelerde KOBİ’lerle yapılan bir çalışma BT’yi daha çok kullanan işletmelerin daha
yüksek bir oranla büyüdüklerini göstermiştir.
Ekonomik faydalarının yanında BT ve daha geniş anlamda BİT’in birçok sosyalEkonomik faydalarının yanında BT ve daha geniş anlamda BİT’in birçok sosyalEkonomik faydalarının yanında BT ve daha geniş anlamda BİT’in birçok sosyalEkonomik faydalarının yanında BT ve daha geniş anlamda BİT’in birçok sosyal
faydasına dair kuvvetli göstergeler mevcuttur.faydasına dair kuvvetli göstergeler mevcuttur.faydasına dair kuvvetli göstergeler mevcuttur.faydasına dair kuvvetli göstergeler mevcuttur.
Bolivya ve Hindistan’da BT dezavantajlı kesimlerin ekonomiye katılmaları için başarıyla
kullanılmaktadır. Ürdün ve Uruguay gerçekleştirdikleri eğitim reformlarında BT
kullanımını odağa yerleştirmişlerdir. Güney Afrika’da veremle mücadelede mobil sağlık
uygulamalarını devreye soktuktan sonra hastaları tedavi etme oranında %68’lik bir
ilerleme sağlamıştır. Dünya ekonomik formunda yapılan bir anket BT kullanımıyla
yolsuzluğun azalması ve şeffaflığın artması arasında kuvvetli bir bağın olduğunu
göstermiştir.
1.1.21.1.21.1.21.1.2 Mevcut durum bulgularıMevcut durum bulgularıMevcut durum bulgularıMevcut durum bulguları
Türkiye’deki bilgi teknolojileri harcamTürkiye’deki bilgi teknolojileri harcamTürkiye’deki bilgi teknolojileri harcamTürkiye’deki bilgi teknolojileri harcamaaaa
1111
toplamının 2011 yılında 7toplamının 2011 yılında 7toplamının 2011 yılında 7toplamının 2011 yılında 7----8 milyar dolar olduğu8 milyar dolar olduğu8 milyar dolar olduğu8 milyar dolar olduğu
tahmin edilmektedir.tahmin edilmektedir.tahmin edilmektedir.tahmin edilmektedir. Harcamalar bu büyüklüğüyle GSYH’nin %1’ini oluşturmaktadır. İç
kaynak kullanımı ile 9.11 milyar dolar olarak tahmin edilen BT harcamaları GSYH’nin
yaklaşık %1,4’üne denk gelmektedir.
BBBBT kullanımının ülkelerde kişi başı gelir düzeyiyle orantılı olarak arttığını görülmektedirT kullanımının ülkelerde kişi başı gelir düzeyiyle orantılı olarak arttığını görülmektedirT kullanımının ülkelerde kişi başı gelir düzeyiyle orantılı olarak arttığını görülmektedirT kullanımının ülkelerde kişi başı gelir düzeyiyle orantılı olarak arttığını görülmektedir.
Türkiye’de BT harcaması benzer orta gelir grubu ülkelerin alt sıralarında yer almaktadır.Türkiye’de BT harcaması benzer orta gelir grubu ülkelerin alt sıralarında yer almaktadır.Türkiye’de BT harcaması benzer orta gelir grubu ülkelerin alt sıralarında yer almaktadır.Türkiye’de BT harcaması benzer orta gelir grubu ülkelerin alt sıralarında yer almaktadır.
Türkiye’de BT kullanımında özellikle yazılım ve BT hizmetlerinin payı düşTürkiye’de BT kullanımında özellikle yazılım ve BT hizmetlerinin payı düşTürkiye’de BT kullanımında özellikle yazılım ve BT hizmetlerinin payı düşTürkiye’de BT kullanımında özellikle yazılım ve BT hizmetlerinin payı düşük gelirli ülkelerük gelirli ülkelerük gelirli ülkelerük gelirli ülkeler
seviyesindedirseviyesindedirseviyesindedirseviyesindedir. 2011 senesinde Türkiye’deki BT harcamalarının %74’ü donanım
sektöründe yapılırken sadece %16’sı BT hizmetlerine ve %10’unu yazılıma
yapılmaktadır. Türkiye’deki BT harcamaları, harcamaların %20’sini BT hizmetlerine ve
1 BT harcaması donanım, yazılım ve BT hizmetlerini kapsamaktadır. Donanım kapsamında akıllı telefonlar
bulunurken, diğer telefonlar bu kapsamda alınmamaktadır.

21. 20
%9’luk kısmını yazılıma yapılmakta olduğu düşük gelir düzeyi grubundaki ülkelere göre
bile düşük seviyede kalmaktadır.
Türkiye’deki düşük BT kullanımının sebeplerini kullanıcıya göre 3 alt başlıkta incelemekTürkiye’deki düşük BT kullanımının sebeplerini kullanıcıya göre 3 alt başlıkta incelemekTürkiye’deki düşük BT kullanımının sebeplerini kullanıcıya göre 3 alt başlıkta incelemekTürkiye’deki düşük BT kullanımının sebeplerini kullanıcıya göre 3 alt başlıkta incelemek
mümkündür: bireysel kullanım, kurumsal kullanım vemümkündür: bireysel kullanım, kurumsal kullanım vemümkündür: bireysel kullanım, kurumsal kullanım vemümkündür: bireysel kullanım, kurumsal kullanım ve kamu kullanımı.kamu kullanımı.kamu kullanımı.kamu kullanımı.
Bireysel kullanımın geride kalmasının en önemli nedenlerinden biri düşük donanımBireysel kullanımın geride kalmasının en önemli nedenlerinden biri düşük donanımBireysel kullanımın geride kalmasının en önemli nedenlerinden biri düşük donanımBireysel kullanımın geride kalmasının en önemli nedenlerinden biri düşük donanım
penetrasyonudur.penetrasyonudur.penetrasyonudur.penetrasyonudur. Gelişmiş ülkelerde %66, gelişmekte olan ülkelerde ise %19 civarında
olduğu tahmin edilen akıllı telefon penetrasyonun Türkiye’de %16 civarındadır.
Ülkedeki bilgisayar, akıllı telefon ve tablet penetrasyonları her ne kadar son yıllarda artsa
da, Türkiye’nin kişi başına geliri bakımından aynı gelir grubundaki ülkelerden daha
geride cihaz penetrasyon oranlarına sahip olduğu ortaya çıkmaktadır. Bunun önemli
sebeplerinden biri olarak, donanım üzerindeki vergilerin fiyatlar üzerine yaptığı ~%33’lük
maliyet artışını göstermek mümkündür. Türk vergi sistemine göre düşük gelirli ülkelerde
yenilikçi cihazların yayılmasını hızlandıran ucuz ve kitle odaklı cihazların üzerinde bile
minimum 100 TL özel tüketim vergisi olmasının cihaz alım gücünü sınırladığı tahmin
edilmektedir.
Donanım penetrasyonunun düşüklüğü, yazılım talebini ve dolayısıyla arzını daDonanım penetrasyonunun düşüklüğü, yazılım talebini ve dolayısıyla arzını daDonanım penetrasyonunun düşüklüğü, yazılım talebini ve dolayısıyla arzını daDonanım penetrasyonunun düşüklüğü, yazılım talebini ve dolayısıyla arzını da
sınırlamaktadır ve donanım sahibi bireylerin de yazılımsınırlamaktadır ve donanım sahibi bireylerin de yazılımsınırlamaktadır ve donanım sahibi bireylerin de yazılımsınırlamaktadır ve donanım sahibi bireylerin de yazılım harcamalarının çok düşükharcamalarının çok düşükharcamalarının çok düşükharcamalarının çok düşük
seviyelerde kaldığı görülmektedir.seviyelerde kaldığı görülmektedir.seviyelerde kaldığı görülmektedir.seviyelerde kaldığı görülmektedir. Buna etki eden faktörlerden bir tanesi korsan yazılım
kullanım oranının yüksek olması ve yazılım kullanımının yazılım harcamalarına
yansımamasıdır. Türkiye’de ve diğer gelişmekte olan ülkelerde görece yüksek olan kayıt
dışı yazılım oranları halkın, yazılımların yasal kullanımları hakkındaki bilinçsizliği, fikri
mülkiyet hakları konusundaki mevzuat yetersizliği veya mevcut mevzuatın etkin
uygulanamaması ile açıklanabilmektedir. Türkiye'deki kayıt dışı yazılım oranı 62% ile
dünya ortalaması olan 42%'nin oldukça üzerindedir.
Türkiye’deki kurumsal BT harcamaları çoğu sektörde orta gelirli ülkelerin altındadır,Türkiye’deki kurumsal BT harcamaları çoğu sektörde orta gelirli ülkelerin altındadır,Türkiye’deki kurumsal BT harcamaları çoğu sektörde orta gelirli ülkelerin altındadır,Türkiye’deki kurumsal BT harcamaları çoğu sektörde orta gelirli ülkelerin altındadır,
bunun yapısal ve davranışsal olmak üzere iki temel sebebi vardır.bunun yapısal ve davranışsal olmak üzere iki temel sebebi vardır.bunun yapısal ve davranışsal olmak üzere iki temel sebebi vardır.bunun yapısal ve davranışsal olmak üzere iki temel sebebi vardır. Türkiye’nin diğer
gelişmekte olan ülkelere göre daha yoğun mikro ve KOBİ ağırlıklı şirket yapısı
harcamaların düşük kalmasının yapısal sebebidir. Yüksek iç kaynak kullanımı, düşük BT
farkındalığı, uzun yıllar süren değişken piyasa ortamının kısa dönemli bir yönetim
anlayışını yerleştirmiş olması ise davranışsal sebepler arasında görülmektedir.

22. 21
Bankacılık ve finans sektörü harcamaları orta seviyeli ülkeler seviyesinde seyrederken,
imalat, toptan ve perakende ticaret, ulaşım gibi sektörlerde Türkiye’nin BT
harcamalarının sektör katma değerine oranı orta gelirli ülkeler grubunun ortalamalarına
göre oldukça düşük kalmaktadır. Perakende sektöründe orta gelir grubundaki ülkelere
göre %69 daha az BT harcaması yapılmasının temel sebebi mikro ve küçük işletme
ağırlıklı sektörün organize olmaması olarak görülmektedir. Orta gelirli ülkelere göre %71
daha az BT harcaması yaptığı görülen imalat sektörü özelinde bir diğer faktör de Türkiye
imalat sektörünün tarım ağırlıklı olmasıdır. İmalat sektöründe tarım ağırlığı arttıkça
çoğunlukla BT harcamasının azaldığı görülmektedir.
Kamu BT harcamalarının kamunun toplam büyüklüğüne oranına bakıldığında orta gelirKamu BT harcamalarının kamunun toplam büyüklüğüne oranına bakıldığında orta gelirKamu BT harcamalarının kamunun toplam büyüklüğüne oranına bakıldığında orta gelirKamu BT harcamalarının kamunun toplam büyüklüğüne oranına bakıldığında orta gelir
grubu ülkelerinden daha düşük bir oranla karşılaşılmaktadırgrubu ülkelerinden daha düşük bir oranla karşılaşılmaktadırgrubu ülkelerinden daha düşük bir oranla karşılaşılmaktadırgrubu ülkelerinden daha düşük bir oranla karşılaşılmaktadır. Kamu kuruluşları, 2011
yılında 1,1 milyar dolar BT harcamasıyla bankacılık ve finans sektörünün ardından
ülkedeki 3. büyük BT kullanıcısıdır. Kamu BT harcamalarının kamu gelirleri içindeki
oranı Türkiye’de %1,9 iken bu oran Meksika’da %4,2, Polonya’da %3,7, Macaristan’da
%3,4, Arjantin’de %3,1’dir.
Türkiye’deki BT sektörü arzına baktığımıTürkiye’deki BT sektörü arzına baktığımıTürkiye’deki BT sektörü arzına baktığımıTürkiye’deki BT sektörü arzına baktığımızda ise donanım ve yazılım sektörlerinin tümzda ise donanım ve yazılım sektörlerinin tümzda ise donanım ve yazılım sektörlerinin tümzda ise donanım ve yazılım sektörlerinin tüm
dünyayla benzer şekilde konsolide ve ithalat odaklı bir yapıya sahip olduğudünyayla benzer şekilde konsolide ve ithalat odaklı bir yapıya sahip olduğudünyayla benzer şekilde konsolide ve ithalat odaklı bir yapıya sahip olduğudünyayla benzer şekilde konsolide ve ithalat odaklı bir yapıya sahip olduğu
görülmektedir. Arz tarafında Türkiye, diğer birçok ülkeye paralel olarak, donanımda ithalgörülmektedir. Arz tarafında Türkiye, diğer birçok ülkeye paralel olarak, donanımda ithalgörülmektedir. Arz tarafında Türkiye, diğer birçok ülkeye paralel olarak, donanımda ithalgörülmektedir. Arz tarafında Türkiye, diğer birçok ülkeye paralel olarak, donanımda ithal
ürün kullanımı sebebiyle cari açık yaratmaktaürün kullanımı sebebiyle cari açık yaratmaktaürün kullanımı sebebiyle cari açık yaratmaktaürün kullanımı sebebiyle cari açık yaratmaktadır.dır.dır.dır.
Küresel pazarda ve Türkiye’de donanım sektörü birkaç çok uluslu büyük oyuncunun
yüksek pazar payına sahip olduğu ve ölçek ekonomisine dayanan bir sektör olarak
görülmektedir. Pazarın geneline bakıldığında dünya donanım pazarının %65-75’inin 5-10
küresel şirketin kontrolü altındadır. ABD, Çin, Tayvan, Japonya, Kore ve 2-3 ülke
dışındaki tüm ülkeler BT donanımlarını ithal etmektedir. Türkiye donanım pazarının da bu
duruma paralel olarak ~%80’i ithal ürünlerden oluşmakta ve geri kalan yerli ürünlerin de
sadece montaj işlemi Türkiye’de yapıldığı için GSYH’ye katkıları düşük kalmaktadır.
Dünyadaki BT donanım üretim rakamlarına bakıldığında üretimin önemli bir kısmının
(%70) Uzakdoğu ülkelerinde konsolide olduğu görülmektedir. Türkiye’ye benzer ülke
grubundaki Doğu Avrupa ülkeleri toplam üretimin sadece %3-5’ini yapmaktadır. Yüksek
nüfus ve merkezi coğrafi konumuna rağmen Türkiye %0,2 seviyesinde pazar payına
sahiptir ve üretimde alması gereken payı alamamaktadır.

23. 22
Donanım değer zincirine bakıldığında ilk sıraDonanım değer zincirine bakıldığında ilk sıraDonanım değer zincirine bakıldığında ilk sıraDonanım değer zincirine bakıldığında ilk sıradaki oyuncular hariç zincirin tümünde karlılıkdaki oyuncular hariç zincirin tümünde karlılıkdaki oyuncular hariç zincirin tümünde karlılıkdaki oyuncular hariç zincirin tümünde karlılık
problemi yaşanmakta olduğu görülmektedirproblemi yaşanmakta olduğu görülmektedirproblemi yaşanmakta olduğu görülmektedirproblemi yaşanmakta olduğu görülmektedir. Patent korumasına sahip teknolojilerin, ilk
yatırım avantajlarının ve ölçek ekonomisinin karlılık sağlamak için olmazsa olmaz
faktörler olduğu düşünülürse Türkiye ve diğer gelişmekte olan ülkelerin rekabet
açısından zayıf bir noktada kalmaları kaçınılmaz olmaktadır.
Yazılım pazarının dünyadaki durumu incelendiğinde; ölçek ekonomisinin karlılık üzerindeYazılım pazarının dünyadaki durumu incelendiğinde; ölçek ekonomisinin karlılık üzerindeYazılım pazarının dünyadaki durumu incelendiğinde; ölçek ekonomisinin karlılık üzerindeYazılım pazarının dünyadaki durumu incelendiğinde; ölçek ekonomisinin karlılık üzerinde
çok belirleyici bir rol oynadığı, ürün haline getirilmemiş ya da herçok belirleyici bir rol oynadığı, ürün haline getirilmemiş ya da herçok belirleyici bir rol oynadığı, ürün haline getirilmemiş ya da herçok belirleyici bir rol oynadığı, ürün haline getirilmemiş ya da herhangi bir farklılıkhangi bir farklılıkhangi bir farklılıkhangi bir farklılık
sunmayan yazılımların kar etmesinin çok zor olduğu görülmektedirsunmayan yazılımların kar etmesinin çok zor olduğu görülmektedirsunmayan yazılımların kar etmesinin çok zor olduğu görülmektedirsunmayan yazılımların kar etmesinin çok zor olduğu görülmektedir. Büyük firmalar
dünya yazılım pazarının %34’üne, Türkiye yazılım pazarının ise %48’ine hâkimdir.
Pazarın alt kırılımlarında birçok sektörde de küresel oyuncular baskındır. Yerel
oyuncular; yerel yönetmelikler veya iş yapış şekilleri nedeniyle farklılaşan (ör. muhasebe
yazılımları) sektöre özel yazılım gerektiren ve ya müşteriye yakınlığın önemli olduğu iş
süreçleri gibi sınırlı alanlarda rol alabilmektedir. Bu alanlar toplamının toplam yazılım
pazarının 39%’una denk geldiği tahmin edilmektedir.
Doğası itibariyle insan kaynağı odaklı olan BT hizmetleri sektörü yerelleşme ihtiyacındanDoğası itibariyle insan kaynağı odaklı olan BT hizmetleri sektörü yerelleşme ihtiyacındanDoğası itibariyle insan kaynağı odaklı olan BT hizmetleri sektörü yerelleşme ihtiyacındanDoğası itibariyle insan kaynağı odaklı olan BT hizmetleri sektörü yerelleşme ihtiyacından
dolayı küresel olarak ve Türkiye’de de yerel oyuncuların gelişimine ve yerel istihdamadolayı küresel olarak ve Türkiye’de de yerel oyuncuların gelişimine ve yerel istihdamadolayı küresel olarak ve Türkiye’de de yerel oyuncuların gelişimine ve yerel istihdamadolayı küresel olarak ve Türkiye’de de yerel oyuncuların gelişimine ve yerel istihdama
açıkaçıkaçıkaçık bir sektördür.bir sektördür.bir sektördür.bir sektördür.
Dünyada BT hizmetleri donanım ve yazılım sektörlerinin aksine daha parçalı ve yerel bir
karakter göstermektedir. İlk 15 oyuncu pazarın sadece %33’üne sahiptir. Alt sektörlere
bakıldığında danışmanlık alt sektörü hariç diğer her alt sektörde ilk beş oyuncunun pazar
paylarının toplamı %20 ila 30 arasında değişmektedir. Danışmanlıkta ise ilk beş şirketin
dünyadaki pazar paylarının toplamı %83 olarak görülmektedir.
1.1.31.1.31.1.31.1.3 Küresel öğrenimlerKüresel öğrenimlerKüresel öğrenimlerKüresel öğrenimler
Başarılı BT stratejileri ve uygulamalarıyla dünyada öne çıkmışBaşarılı BT stratejileri ve uygulamalarıyla dünyada öne çıkmışBaşarılı BT stratejileri ve uygulamalarıyla dünyada öne çıkmışBaşarılı BT stratejileri ve uygulamalarıyla dünyada öne çıkmış ülke örnekleriülke örnekleriülke örnekleriülke örnekleri
incelendiğinde ülkelerin 2 temel strateji etrafında toplandığını söylemek mümkündür:incelendiğinde ülkelerin 2 temel strateji etrafında toplandığını söylemek mümkündür:incelendiğinde ülkelerin 2 temel strateji etrafında toplandığını söylemek mümkündür:incelendiğinde ülkelerin 2 temel strateji etrafında toplandığını söylemek mümkündür:
Rekabetçi ürün, teknoloji ve hizmet yaratan ülkeler ve coğrafi konum bazlı avantajlarınıRekabetçi ürün, teknoloji ve hizmet yaratan ülkeler ve coğrafi konum bazlı avantajlarınıRekabetçi ürün, teknoloji ve hizmet yaratan ülkeler ve coğrafi konum bazlı avantajlarınıRekabetçi ürün, teknoloji ve hizmet yaratan ülkeler ve coğrafi konum bazlı avantajlarını
kullanan ülkeler.kullanan ülkeler.kullanan ülkeler.kullanan ülkeler.
Rekabetçi ürün ve hizmet yaratarak öne çıkan ülkeler arasında ABD, İsrail ve Hindistan,
coğrafi konum bazlı avantajlarından faydalanan ülkelere baktığımızda ise Brezilya,
Polonya ön plana çıkmaktadır.

24. 23
Rekabetçi ürün, teknoloji ve hizmetler üretebilmek için odaklanılacak konular gelecekRekabetçi ürün, teknoloji ve hizmetler üretebilmek için odaklanılacak konular gelecekRekabetçi ürün, teknoloji ve hizmetler üretebilmek için odaklanılacak konular gelecekRekabetçi ürün, teknoloji ve hizmetler üretebilmek için odaklanılacak konular gelecek
dönemdeki küresedönemdeki küresedönemdeki küresedönemdeki küresel eğilimler ve rekabet gücü değerlendirilerek, coğrafi konum bazlıl eğilimler ve rekabet gücü değerlendirilerek, coğrafi konum bazlıl eğilimler ve rekabet gücü değerlendirilerek, coğrafi konum bazlıl eğilimler ve rekabet gücü değerlendirilerek, coğrafi konum bazlı
avantajlar için ise bölgesel üretim üssü olabilmeyi sağlayacak stratejiler seçilerekavantajlar için ise bölgesel üretim üssü olabilmeyi sağlayacak stratejiler seçilerekavantajlar için ise bölgesel üretim üssü olabilmeyi sağlayacak stratejiler seçilerekavantajlar için ise bölgesel üretim üssü olabilmeyi sağlayacak stratejiler seçilerek
hareket edilmektedir.hareket edilmektedir.hareket edilmektedir.hareket edilmektedir. Her iki stratejinin de uygulanabilmesi için büyük yatırım çekilmesi
ve kümelenmeler oluşturulması gerekmektedir. Büyük yatırım çekebilmek için ise insan
kaynağı, vergi, altyapı ve mevzuat düzenlemeleri öne çıkmaktadır. İki farklı strateji için
de BT sektöründeki başarı faktörü ekosistem (devlet, çokuluslu şirketler, yerel şirketler,
üniversiteler ve girişimciler) yaratabilecek ve eşgüdümü sağlayacak orta uzun dönemli
planlama ve uygulamalar olarak görülmektedir.
1.21.21.21.2 Temel Amaç ve StratejiTemel Amaç ve StratejiTemel Amaç ve StratejiTemel Amaç ve Strateji/Gelişim Alanları/Gelişim Alanları/Gelişim Alanları/Gelişim Alanları
1.2.11.2.11.2.11.2.1 Temel AmaçTemel AmaçTemel AmaçTemel Amaç
Türkiye’nin stratejisinin tek bir fikre değil birden çok alana odaklanması vTürkiye’nin stratejisinin tek bir fikre değil birden çok alana odaklanması vTürkiye’nin stratejisinin tek bir fikre değil birden çok alana odaklanması vTürkiye’nin stratejisinin tek bir fikre değil birden çok alana odaklanması ve gerekli altyapıe gerekli altyapıe gerekli altyapıe gerekli altyapı
taşlarını oluşturması gerekmektedir.taşlarını oluşturması gerekmektedir.taşlarını oluşturması gerekmektedir.taşlarını oluşturması gerekmektedir. Türkiye’deki mevcut durum ve küresel örnekler gözTürkiye’deki mevcut durum ve küresel örnekler gözTürkiye’deki mevcut durum ve küresel örnekler gözTürkiye’deki mevcut durum ve küresel örnekler göz
önüne alınarak oluşturulan Türkiye’de BT sektörünün gelişimine dair senaryolar 2 anaönüne alınarak oluşturulan Türkiye’de BT sektörünün gelişimine dair senaryolar 2 anaönüne alınarak oluşturulan Türkiye’de BT sektörünün gelişimine dair senaryolar 2 anaönüne alınarak oluşturulan Türkiye’de BT sektörünün gelişimine dair senaryolar 2 ana
başlıkta toplanmıştır: rekabetçi ürün ve teknoloji yaratabileceğimbaşlıkta toplanmıştır: rekabetçi ürün ve teknoloji yaratabileceğimbaşlıkta toplanmıştır: rekabetçi ürün ve teknoloji yaratabileceğimbaşlıkta toplanmıştır: rekabetçi ürün ve teknoloji yaratabileceğimiz mevcut durumda öneiz mevcut durumda öneiz mevcut durumda öneiz mevcut durumda öne
çıkan uzmanlık alanlarına destek sağlanması senaryoları, coğrafi konum bazlı avantajınçıkan uzmanlık alanlarına destek sağlanması senaryoları, coğrafi konum bazlı avantajınçıkan uzmanlık alanlarına destek sağlanması senaryoları, coğrafi konum bazlı avantajınçıkan uzmanlık alanlarına destek sağlanması senaryoları, coğrafi konum bazlı avantajın
bölgesel BT hizmet ve yazılım sunucusu haline gelmekte kullanılması senaryoları.bölgesel BT hizmet ve yazılım sunucusu haline gelmekte kullanılması senaryoları.bölgesel BT hizmet ve yazılım sunucusu haline gelmekte kullanılması senaryoları.bölgesel BT hizmet ve yazılım sunucusu haline gelmekte kullanılması senaryoları.
Rekabetçi ürün, hizmet ve teknoloji yaratabilecek ve mevcut durumda öne çıkan
uzmanlık alanlar potansiyel teşkil eden yazılım alanları etrafında kümelenme
oluşturulması, KOBİ’lerde BT farkındalığı ve bulut bilişim kullanım seferberliği ve ulusal
bilgilendirme programı oluşturulması ve ihracata yönelik BT destekli katma değeri
artıracak Ar-Ge projelerine destek verilmesidir. Coğrafi konum bazlı avantajların
kullanıldığı gelişme alanları ise eğitimde BİT kullanımı, bölgesel veri merkezi olunması ve
gelişmiş sektörler çevresinde BT hizmeti yapacak yapılar oluşturulmasıdır.

25. 24
1.2.21.2.21.2.21.2.2 SSSStratejitratejitratejitrateji/ Gelişim Alanları/ Gelişim Alanları/ Gelişim Alanları/ Gelişim Alanları
Şekil 1 BT sektörü gelişme alanları
• Strateji/ GA 1.1 Eğitimde BİT kullanımıStrateji/ GA 1.1 Eğitimde BİT kullanımıStrateji/ GA 1.1 Eğitimde BİT kullanımıStrateji/ GA 1.1 Eğitimde BİT kullanımı Fatih Projesi kapsamında devletin senelik 750
milyon TL tablet ve farklı donanım yatırımları yapması öngörülmektedir.
İçerik/uygulama ekosisteminin kümelenme ve devlet teşvikleriyle oluşturulması,
projede bu ekosistemi besleyecek platformların kullanılması ve donanımda yerli
üretim seçeneğinin fayda/maliyet analizi ile değerlendirilmesi öne çıkan alanlardır.
• Strateji/ GA 1.2 BölgeStrateji/ GA 1.2 BölgeStrateji/ GA 1.2 BölgeStrateji/ GA 1.2 Bölgesel veri merkezi olunmasısel veri merkezi olunmasısel veri merkezi olunmasısel veri merkezi olunması Maliyetlerin rekabetçi seviyeye
getirilmesi ve gerekli regülasyonların çıkarılmasıyla yerli ve yabancı sermaye
tarafından veri merkezleri kurulması ve veri merkezleri etrafında hizmet sağlayan
(hosting, managed services vb.) firmaların oluşturulması hedeflenmektedir.

26. 25
• Strateji/ GA 1.3 KOBİ sektöründe BT farkındalığı yaratılması ve bulut bilişim kullanımStrateji/ GA 1.3 KOBİ sektöründe BT farkındalığı yaratılması ve bulut bilişim kullanımStrateji/ GA 1.3 KOBİ sektöründe BT farkındalığı yaratılması ve bulut bilişim kullanımStrateji/ GA 1.3 KOBİ sektöründe BT farkındalığı yaratılması ve bulut bilişim kullanım
seferberliği ve ulusal bilgilendirme programı oluşturulmasıseferberliği ve ulusal bilgilendirme programı oluşturulmasıseferberliği ve ulusal bilgilendirme programı oluşturulmasıseferberliği ve ulusal bilgilendirme programı oluşturulması KOBİ’lerde BT ve özellikle
bulut bilişim teknolojilerinin kullanımını artırmaya yönelik kullanım seferberliği ve
bilgilendirme programı oluşturulması ve bu program dâhilinde KOBİ’leri bilgilendiren
kurumların oluşturulması amaçlanmaktadır. Doğan talebi karşılamak için KOBİ’lere
özel hizmet ve yazılım sağlayan üreticilere teşvikler sağlanması ve KOBİ’lerin yazılım
ve hizmet alımlarının teşvik edilmesi öne çıkan alanlardır.
• Strateji/ GA 1.4 Potansiyel teşkil eden yazılım alanları etrafında kümelenmeStrateji/ GA 1.4 Potansiyel teşkil eden yazılım alanları etrafında kümelenmeStrateji/ GA 1.4 Potansiyel teşkil eden yazılım alanları etrafında kümelenmeStrateji/ GA 1.4 Potansiyel teşkil eden yazılım alanları etrafında kümelenme
Potansiyel iç talep, eğilimler ve ülkedeki yazılım yetkinlikleri göz önüne alınarak
eğitim, sağlık, savunma ve mobil uygulama/oyun alanları potansiyel teşkil eden
alanlar olarak öne çıkmaktadır. Bu alanlarda, büyük şirketler, bu alanlarda yetkinlik
sahibi üniversiteler ve sektör kuruluşlarının katılımıyla kümelenmelerin oluşturulması
hedeflenmelidir.
• Strateji/ GA 1.5 GelişStrateji/ GA 1.5 GelişStrateji/ GA 1.5 GelişStrateji/ GA 1.5 Gelişmiş BT hizmeti sağlayıcı güçlü şirketler oluşturulmasımiş BT hizmeti sağlayıcı güçlü şirketler oluşturulmasımiş BT hizmeti sağlayıcı güçlü şirketler oluşturulmasımiş BT hizmeti sağlayıcı güçlü şirketler oluşturulması
Uluslararası alanda hizmet veren yabancı firmaların ülkeye çekilmesi veya iç talepten
güç alan ihracat vizyonuna sahip yerel firmaların oluşturulması hedeflenmektedir. İç
talebin büyütülmesi amacıyla özel sektörde dış kaynak kullanımını çekici kılacak
regülasyon değişikliklerinin yapılması ve kamuda yetkinlik geliştirici uzun vadeli iş
ortağı statüsü yaratılması gerekmektedir.
• Strateji/ GA 1.6 İhracata yönelik BİStrateji/ GA 1.6 İhracata yönelik BİStrateji/ GA 1.6 İhracata yönelik BİStrateji/ GA 1.6 İhracata yönelik BİT destekli ArT destekli ArT destekli ArT destekli Ar----Ge projGe projGe projGe projelerine destek verilmesielerine destek verilmesielerine destek verilmesielerine destek verilmesi
İhraç edilen ürünlerdeki katma değeri artırmaya yönelik BİT alanında Ar-Ge projeleri
ve firmaların süreç boyunca desteklenmesi ana alanlar olarak öne çıkmaktadır.
• Strateji/ GA 1.7Strateji/ GA 1.7Strateji/ GA 1.7Strateji/ GA 1.7 Sektörel verilerin toplanmasıSektörel verilerin toplanmasıSektörel verilerin toplanmasıSektörel verilerin toplanmasına yönelik veri tabanı oluşturulmasına yönelik veri tabanı oluşturulmasına yönelik veri tabanı oluşturulmasına yönelik veri tabanı oluşturulması
• Devlet, sektör kuruluşları ve sektör oyuncularına karar vermede yön gösterecek
doğru ve kapsamlı veritabanının oluşturulması, veri toplama ve analiz
mekanizmasının oluşturulması hedeflenmelidir.
• Strateji/ GA 1.8Strateji/ GA 1.8Strateji/ GA 1.8Strateji/ GA 1.8 BİTBİTBİTBİT destekli yenilikçi çözümler alanında Ardestekli yenilikçi çözümler alanında Ardestekli yenilikçi çözümler alanında Ardestekli yenilikçi çözümler alanında Ar----Ge desteklerininGe desteklerininGe desteklerininGe desteklerinin
sağlanması ve nitelikli insan kaynağı yetiştirilmesisağlanması ve nitelikli insan kaynağı yetiştirilmesisağlanması ve nitelikli insan kaynağı yetiştirilmesisağlanması ve nitelikli insan kaynağı yetiştirilmesi

27. 26
1.31.31.31.3 UygulamalarUygulamalarUygulamalarUygulamalar
Strateji/Gelişim Alanı 1.1Strateji/Gelişim Alanı 1.1Strateji/Gelişim Alanı 1.1Strateji/Gelişim Alanı 1.1:::: Eğitimde BİT kullanımıEğitimde BİT kullanımıEğitimde BİT kullanımıEğitimde BİT kullanımı
1.1.1 Eğitim içerik ve uygulamaları ekosistemi oluşturulması1.1.1 Eğitim içerik ve uygulamaları ekosistemi oluşturulması1.1.1 Eğitim içerik ve uygulamaları ekosistemi oluşturulması1.1.1 Eğitim içerik ve uygulamaları ekosistemi oluşturulması
1. Tanım1. Tanım1. Tanım1. Tanım
Dünya eğitim yazılım ve içerik pazarında aktif üretici ülke konumuna gelmenin
hedeflendiği bu gelişim alanının ana adımları aşağıdaki gibidir
• Eğitim içeriğinin dijital dünyaya taşımasını sağlayacak içerik ekosistemi oluşturulması
• Eğitim içerik ve uygulamalarının tüketicilere açık bir platform ve iş modeliyle
sunularak çeşitlilik, gelişmişlik ve derinliğinin artması
• Eğitim ve içerik yazılımları alanında uluslararası çapta yetkinliklere sahip çok sayıda
(10+) firma oluşması
2. İhtiyaçlar2. İhtiyaçlar2. İhtiyaçlar2. İhtiyaçlar
• Bireysel cihaz penetrasyonuBireysel cihaz penetrasyonuBireysel cihaz penetrasyonuBireysel cihaz penetrasyonu artışıyla dijital ekosistemin desteklenmesiartışıyla dijital ekosistemin desteklenmesiartışıyla dijital ekosistemin desteklenmesiartışıyla dijital ekosistemin desteklenmesi
Dijital eğitim içerik ve uygulama talebinin yaratılması ve gelişmesi ancak cihaz
penetrasyonunun artması ile mümkündür. Türkiye’de de mevcut durumda tablet
kullanımıyla beraber eğitim içerik/uygulamaları alanında artan bir talep
beklenmektedir. Portekiz’de, eğitimde BİT kullanımı kapsamında öğrencilere
taşınabilir bilgisayar dağıtılması penetrasyonunun artması ile ülkedeki içerik ve
uygulamalar geliştirilmiş ve ülkenin küresel eğitim teknolojisi pazarında yer alması
sağlanmıştır.
• Eğitim içerik ve uygulama ekosisteminin gelişimini hızlandıracak, rekabetçi veEğitim içerik ve uygulama ekosisteminin gelişimini hızlandıracak, rekabetçi veEğitim içerik ve uygulama ekosisteminin gelişimini hızlandıracak, rekabetçi veEğitim içerik ve uygulama ekosisteminin gelişimini hızlandıracak, rekabetçi ve
katılımcı altyapıların oluşturulmasıkatılımcı altyapıların oluşturulmasıkatılımcı altyapıların oluşturulmasıkatılımcı altyapıların oluşturulması
Eğitim içerik ve uygulamalarının tüketicilere sunulacağı platformun, seçme hakkını
tüketicilere verecek ve tüm sağlayıcılara açık olarak çeşitli uygulamaları içerecek
şekilde yapılandırılması hedeflenmektedir. Uygulamaların kalite ve niteliğinin artması
ve gelişiminin hızlanması için akademi ve özel sektörün işbirliğinin, yaratım sürecinde
farklı grupların (eğitmen, tasarımcı, programcı vb.) bir araya gelmesinin ve kullanıcı

28. 27
geri bildirimini destekleyen bir proje alım sistematiğini sağlanması gerekmektedir.
Küresel örnekler incelendiğinde (Youtube EDU, Khan Academy vb.) eğitim
içeriklerinin paylaşıldığı platformların çeşitli sağlayıcılardan oluşan bir ekosistemi
desteklediği görülmektedir. Bu platformlarda paylaşılan eğitim uygulamalarının
yaratıcı ekipleri incelendiğinde eğitmen, tasarımcı ve programcı gibi farklı branşları
içeren takımların olduğu görülmektedir.
• Yapılan çalıYapılan çalıYapılan çalıYapılan çalışmaların ihracat odaklı şirketler ve ihraç edilebilir ürünler oluşturmasışmaların ihracat odaklı şirketler ve ihraç edilebilir ürünler oluşturmasışmaların ihracat odaklı şirketler ve ihraç edilebilir ürünler oluşturmasışmaların ihracat odaklı şirketler ve ihraç edilebilir ürünler oluşturması
Eğitim içerik ve uygulama ekosisteminin başarı kriterlerinden birisi ihraç edilebilirlik
olmalı, ürün gelişimi ve süreçler buna göre oluşturulmalıdır.
Eğitimde BİT kullanımı ile ilgili gelecek planları olduğu bilinen Ortadoğu (Katar,
Birleşik Arap Emirlikleri vb.) ülkeleri ihracat pazarı potansiyeli oluşturmaktadır.
3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar
• Milli Eğitim Bakanlığı (Sorumlu)
• TÜBİTAK
• KOSGEB
• Teknopark
• Üniversiteler ve özel sektör birlikleri
4. Tahmini Faydaları4. Tahmini Faydaları4. Tahmini Faydaları4. Tahmini Faydaları
• Benzer stratejileri takip edecek ülkelere ihracat hedefi
Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Doğu Avrupa eğitim uygulama ve hizmetleri pazarının
%10’u hedeflenerek 10 senede 400-450 milyon TL ihracat potansiyeli
• İç pazarda talep artışı:
Eğitimde BİT kullanımı projesi sayesinde online kitap satışlarının gelişmiş ülkelerdeki
gibi yayıncılık gelirlerinin %10’unu oluşturması ve dolaysıyla 10 senede 700-750

29. 28
milyon TL eğitim içerik/uygulamaları talebi
5. Tahmini m5. Tahmini m5. Tahmini m5. Tahmini maliyetialiyetialiyetialiyeti
Maliyet KalemiMaliyet KalemiMaliyet KalemiMaliyet Kalemi AçıklamAçıklamAçıklamAçıklamaaaa Tahmini MaliyetTahmini MaliyetTahmini MaliyetTahmini Maliyet
Platform üzerinden eğitim içerik/
uygulamalarının “tüketim modeli2”
ile sunulması:
Devletin içerik satın
alımı yapmadığı,
akademi ve özel
girişimlerin koordineli
olarak ürettiği projeleri
destekler
Senelik 50 milyon TL
Eğitim içerik/uygulamaları
ihracatını artırıcı destekler
İhraç ürünü yazılım ve
içeriğe teşvik ve destek
sağlanması
10 senelik 36-40 milyon
TL
Toplam 10 senelik 540 milyon TL
6. Öncül uygulamalar6. Öncül uygulamalar6. Öncül uygulamalar6. Öncül uygulamalar
• 1.4.1 Eğitim, programlama ve tasarım bölümlerinin güçlü olduğu üniversiteler ve
eğitim yazılımları alanında odaklanmış firmalar etrafında kümelenme (Projenin
başarısı için önemlidir, paralelde/öncül olarak yapılmalıdır.)
o Eğitime odaklanacak üniversitelerin belirlenmesi (gerekli müfredat değişikliği ve
eğitmen takviyesinin yapılması )
o Eğitim alanında önemli şirketlerin çekilmesi (ör. oyun, içerik vb.)
• 1.1.2 İçerik ekosisteminin gelişimine uygun altyapı yazılımı oluşturulması (İçeriğin
2 Zorunlu derslerle ilgili içeriğin ücretsiz olarak sağlandığı, öğrencilerin/velilerin ek içerik taleplerini ücretli olarak
karşıladığı model

30. 29
oluşturulması için değil sunumu için zorunlu bir öncüldür.)
7. Ardıl uygulamalar7. Ardıl uygulamalar7. Ardıl uygulamalar7. Ardıl uygulamalar
Bu gelişim alanı için takip edecek uygulama bulunmamaktadır.
8. Üst seviye uygulama adımları8. Üst seviye uygulama adımları8. Üst seviye uygulama adımları8. Üst seviye uygulama adımları
• Kapsamlı ve çok paydaşlı uygulamanın gerektirdiği yönetişim yapısının oluşturulması
(kapsayıcı karar alma mekanizması, geniş paydaş katılımı, şeffaflık ve sürekli iletişim)
• Zaman planın gerçekçi şekilde oluşturulup uygulama ve içerik üreticileri ve diğer
paydaşlarla paylaşılması
• Eğitim modeli ile ilgili alınan kararların ve yurtdışı örneklerin de dâhil olduğu
dayanaklarının kamuoyu bilgilendirilmesinin yapılacağı platformların (konferans, web
sitesi, atölye çalışmaları vb.) oluşturulması
• Eğitim, programlama ve tasarım bölümlerinin güçlü olduğu üniversiteler ve eğitim
yazılımları alanında odaklanmış firmalar etrafında kümelenme faaliyetlerinin
başlaması
• Eğitim uygulama/içeriklerinin platform üzerinden paylaşımı için ekosistem oluşumunu
destekleyen iş modeli tanımlanması
• Eğitim içerik/ uygulamalarının paylaşımını sağlayacak platformun oluşturulması
(seçme hakkını tüketicilere verecek ve tüm sağlayıcılara açık)
9. Değerlendirm9. Değerlendirm9. Değerlendirm9. Değerlendirmeeee
DüşükDüşükDüşükDüşük OrtaOrtaOrtaOrta YüksekYüksekYüksekYüksek
Beklenen fayda
Tahmini maliyet

31. 30
10. Uygulama önündeki risk ve engeller10. Uygulama önündeki risk ve engeller10. Uygulama önündeki risk ve engeller10. Uygulama önündeki risk ve engeller
• Projenin geniş kapsamı ve birçok paydaşı ilgilendirmesi nedeniyle süreçte
yaşanabilecek gecikmeler ve projenin durması
• Sadece yerel kullanım için tasarlanan uygulamaların ihracat potansiyelini
gerçekleştirememesi
• Ekosistemin oluşturulamaması
11. Tahmini Tamamlanma Süresi11. Tahmini Tamamlanma Süresi11. Tahmini Tamamlanma Süresi11. Tahmini Tamamlanma Süresi
(1-3 yıl)
• Yönetişim yapısının ve uygulama/içerik geliştirme önceliklerinin belirlenmesi: 3-6 ay
• İçerik/uygulamaların paylaşılması için gerekli olan platform geliştirilmesi: 1 yıl
• Eğitim uygulama /içerikleri ekosisteminin oluşturulması ve içeriklerinin geliştirilmesi:
1-3 yıl

32. 31
1.1.21.1.21.1.21.1.2 AAAAltyapı yazılımlarının tedarik edilmesiltyapı yazılımlarının tedarik edilmesiltyapı yazılımlarının tedarik edilmesiltyapı yazılımlarının tedarik edilmesi
1. Tanım1. Tanım1. Tanım1. Tanım
Altyapı yazılımlarının3 uygulamanın başarısını ve çoklu paydaş yapısının getirdiği
karmaşıklığı destekleyecek şekilde tedarik edilmesi hedeflenmektedir. Altyapı mimari
alanlarının (domain), mevcut küresel yazılımların özelleştirilmesi veya yerel ya da
yabancı firmalarla yeni yazılımlar geliştirilmesi kararı, ölçek, yetkinlik ve tecrübe avantajı,
bakım ve destek hizmetleri ve uluslararası uyumluluk konuları göz önüne alınarak
verilmelidir.
2. Açıklama2. Açıklama2. Açıklama2. Açıklama
• Eğitim içerik ve uygulama ekosisteminin gelişimini hızlandıracak, rekabetçi veEğitim içerik ve uygulama ekosisteminin gelişimini hızlandıracak, rekabetçi veEğitim içerik ve uygulama ekosisteminin gelişimini hızlandıracak, rekabetçi veEğitim içerik ve uygulama ekosisteminin gelişimini hızlandıracak, rekabetçi ve
katılımcı altyapılarınkatılımcı altyapılarınkatılımcı altyapılarınkatılımcı altyapıların oluşturulmasıoluşturulmasıoluşturulmasıoluşturulması
Eğitim içerik ve uygulamalarının tüketicilere sunulacağı platformun, seçme hakkını
tüketicilere verecek ve tüm sağlayıcılara açık olarak çeşitli uygulamaları içerecek
şekilde yapılandırılması hedeflenmektedir. Uygulamaların niteliğinin artırılması ve
gelişiminin hızlanması için akademi ve özel sektörün işbirliğini, yaratım sürecinde
farklı grupları (eğitmen, tasarımcı, programcı vb.) bir araya gelmesini ve kullanıcı geri
bildirimini destekleyen bir proje alım sistematiği oluşturulması gerekmektedir.
Küresel örnekler incelendiğinde (Youtube EDU, Khan Academy vb.) eğitim
içeriklerinin paylaşıldığı platformların çeşitli sağlayıcılardan oluşan bir ekosistemi
desteklediği görülmektedir. Bu platformlarda paylaşılan eğitim uygulamalarının
yaratıcı ekipleri incelendiğinde eğitmen, tasarımcı ve programcı gibi farklı branşları
içeren takımların olduğu görülmektedir.
3 Sınıf yönetimi, kimlik yönetimi, içerik sunum platformu, ders içeriği belirleme programları vb.

33. 32
3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar
• Milli Eğitim Bakanlığı (Sorumlu)
• TÜBİTAK
• KOSGEB
• Teknopark
• Üniversiteler ve özel sektör birlikleri
4. Tahmini Fayd4. Tahmini Fayd4. Tahmini Fayd4. Tahmini Faydalarıalarıalarıaları
• Ürün oluşturma ve markalaşmasıyla benzer stratejilere sahip ülkelere ihracat
potansiyeli:
Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Doğu Avrupa eğitim yazılımları pazarının %5’i
hedeflendiğinde 10 senede 100-110 milyon TL ihracat potansiyeli
5. Tahmini Maliyeti5. Tahmini Maliyeti5. Tahmini Maliyeti5. Tahmini Maliyeti
MMMMaliyet Kalemialiyet Kalemialiyet Kalemialiyet Kalemi AçıklamaAçıklamaAçıklamaAçıklama Tahmini MaliyetTahmini MaliyetTahmini MaliyetTahmini Maliyet
Altyapı yazılımlarının
mevcut küresel
yazılımların
özelleştirilmesi veya
yeni yazılımların
geliştirilmesi ile
yaratılması
Altyapı mimari alanlarının
(domain), mevcut küresel
yazılımların özelleştirilmesi veya
yerel ya da yabancı firmalarla yeni
yazılımlar geliştirilmesi kararı ölçek,
yetkinlik ve tecrübe avantajı, bakım
ve destek hizmetleri ve uluslararası
uyumluluk konuları göz önüne
alınarak verilmelidir.
Senelik 15-20 milyon TL
aralığında
6. Öncül uygulamalar6. Öncül uygulamalar6. Öncül uygulamalar6. Öncül uygulamalar

34. 33
Bu öneri ile ilgili ön gereksinim bulunmamaktadır.
7. Ardıl uygulamalar7. Ardıl uygulamalar7. Ardıl uygulamalar7. Ardıl uygulamalar
• 1.1.1 Fatih Projesi kapsamında eğitim içerik ve uygulamaları ekosistemi
oluşturulması (İçeriğin oluşturulması için değil sunumu için zorunlu bir öncüldür.)
8. Üst seviye uygulama ad8. Üst seviye uygulama ad8. Üst seviye uygulama ad8. Üst seviye uygulama adımlarıımlarıımlarıımları
• Kapsamlı ve çok paydaşlı uygulamanın gerektirdiği yönetişim yapısının oluşturulması
(kapsayıcı karar alma mekanizması, geniş paydaş katılımı, şeffaflık ve sürekli iletişim)
• Zaman planın gerçekçi şekilde oluşturulup uygulama ve içerik üreticileri ve diğer
paydaşlarla paylaşılması
• Eğitim modeli ile ilgili alınan kararların ve yurtdışı örneklerin de dâhil olduğu
dayanaklarının kamuoyu bilgilendirilmesinin yapılacağı platformların (konferans, web
sitesi, atölye çalışmaları vb.) oluşturulması
• Uygulamanın altyapı mimarisinin ortaya çıkartılması ve uygulama riskini minimize
edecek şekilde mevcut küresel yazılımların özelleştirilmesi veya yerel ya da yabancı
firmalarla yeni yazılımlar geliştirilmesi
• Yetkinlik sahibi yazılım firmalarının ihraç potansiyeli olan ürünler geliştirmesine
destek olacak şekilde uygulama ortaklarının seçilmesi
• Eğitim içerik/ uygulamalarının paylaşımını sağlayacak platformun ve eğitimde BİT
altyapısının oluşturulması
9. Değerlendirme9. Değerlendirme9. Değerlendirme9. Değerlendirme
DüşükDüşükDüşükDüşük OrtaOrtaOrtaOrta YüksekYüksekYüksekYüksek
Beklenen fayda
Tahmini maliyet

35. 34
10. Uygulama önündeki risk ve engeller10. Uygulama önündeki risk ve engeller10. Uygulama önündeki risk ve engeller10. Uygulama önündeki risk ve engeller
• Projenin geniş kapsamı ve birçok paydaşı ilgilendirmesi nedeniyle süreçte
yaşanabilecek gecikmeler ve projenin durması
• Altyapı yazılımlarının çökmesi veya arızalanması sonucu eğitim sistemini kesintiye
uğraması
11. Tahmini Tamamlanma Süresi11. Tahmini Tamamlanma Süresi11. Tahmini Tamamlanma Süresi11. Tahmini Tamamlanma Süresi
2-3 yıl:
• İçerik/uygulamaların paylaşılması için gerekli olan platformun için iç kaynak
geliştirmelerinin tamamlanması: 1 yıl
• Yerel altyapı yazılımları firmalarının geliştirilmesi ve ekosistem oluşması: 1-3 yıl

36. 35
1.1.31.1.31.1.31.1.3 DDDDonanımonanımonanımonanımın tedarik edilmesiın tedarik edilmesiın tedarik edilmesiın tedarik edilmesi
1. Tanım1. Tanım1. Tanım1. Tanım
Cihaz tedarikinde maksimum ekonomik değer yaratılması
• Cihaz tedarikinde maliyet/fayda analizi yönteminin belirlenmesi
• Alım veya imalat/montaj kararı değerlendirilirken tedarikçi firmanın sağlayabileceği ek
istihdam olanaklarının değerlendirilmesi (ör. bakım-onarım, Ar-Ge)
2.2.2.2. İhtiyaçlarİhtiyaçlarİhtiyaçlarİhtiyaçlar
• Küresel donanım sektörü yapısının ölçek ekonomisi sebebiyle rekabetçiKüresel donanım sektörü yapısının ölçek ekonomisi sebebiyle rekabetçiKüresel donanım sektörü yapısının ölçek ekonomisi sebebiyle rekabetçiKüresel donanım sektörü yapısının ölçek ekonomisi sebebiyle rekabetçi lokal üretimilokal üretimilokal üretimilokal üretimi
desteklememesidesteklememesidesteklememesidesteklememesi
Küresel pazarda ve Türkiye’de donanım sektörü birkaç çok uluslu büyük oyuncunun
yüksek pazar payına sahip olduğu ve ölçek ekonomisine dayanan bir sektör olmakla
beraber eğitimde BİT kullanımı yarattığı yüksek donanım talebi üretim amaçlı olarak
yabancı yatırımcıları çekmek için kullanılması hedeflenmektedir.
Dünyadaki BT donanım üretim rakamlarına bakıldığında üretimin önemli bir kısmının
(%70) Uzakdoğu ülkelerinde konsolide olduğu görülmektedir. Türkiye’ye benzer ülke
grubundaki Doğu Avrupa ülkeleri toplam üretimin %3-5’ini yapmaktadır. Yüksek
nüfus ve merkezi coğrafi konumuna rağmen Türkiye %0,2 seviyesinde pazar payına
sahiptir ve üretimde alması gereken payı alamamaktadır. Türkiye, gelecekte eğitim
sektöründen kaynaklanacak iç talep ve merkezi coğrafi konumunun getirdiği ihracat
potansiyeliyle üretim payını artırma şansına sahiptir.
• ÜÜÜÜretimde katma değerretimde katma değerretimde katma değerretimde katma değer ve yerel bve yerel bve yerel bve yerel bilgi birikimi artışının sağlanmasıilgi birikimi artışının sağlanmasıilgi birikimi artışının sağlanmasıilgi birikimi artışının sağlanması
Donanımda yaratılacak iç talep ve sağlanacak Ar-Ge destekleriyle ülkeye çekilecek
üretimin katma değerinin artırılması hedeflenmektedir.
Dünyadaki donanım üretiminin büyük bir çoğunluğu maliyet avantajı nedeniyle Çin’de
ve diğer Uzakdoğu ülkelerinde yapılmasına karşın Brezilya, Endonezya vb. ülkeler
yabancı yatırımcıları ülkelerinde bir üretim/montaj fabrikası kurması için mali
teşviklerle destekleyerek bilgi transferini ve istihdam oluşmasını sağlamıştır.

37. 36
Yatırımların montajdan üretime geçmesiyle üretimdeki katma değer de artmaktadır.
Brezilya’da çok uluslu firmayı çekmeye yönelik daha büyük bir talep oluşturmak
amacıyla fabrikada tablet, akıllı telefon ve diğer elektronik aletlerin montajlarının
yapılmasına karar verilmiştir. Ülkeye yapılan 500 milyon dolarlık yatırımın yaklaşık
10.000 yeni istihdam yaratması beklenmektedir. [1]
• Üretim yatırımlarının bölgesel ihracat vizyonuyla yapılmasıÜretim yatırımlarının bölgesel ihracat vizyonuyla yapılmasıÜretim yatırımlarının bölgesel ihracat vizyonuyla yapılmasıÜretim yatırımlarının bölgesel ihracat vizyonuyla yapılması
Yabancı yatırımcılarının ülkeye yapacağı üretim yatırımlarının iş planlarında bölgesel
pazarı destekleyecek ihracat vizyonunun olması hedeflenmelidir.
• Üretimin katma değerini artıracak yan yapıların oluşÜretimin katma değerini artıracak yan yapıların oluşÜretimin katma değerini artıracak yan yapıların oluşÜretimin katma değerini artıracak yan yapıların oluşturulturulturulturulması (Arması (Arması (Arması (Ar----Ge, bakımGe, bakımGe, bakımGe, bakım----onarımonarımonarımonarım
merkezi vb.)merkezi vb.)merkezi vb.)merkezi vb.)
Ülkeye yapılacak yatırımların Ar-Ge merkezi içermesi ve bölgesel pazarların bakım-
onarım merkez üssü olması hedeflenmelidir. Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da artan talep
nedeniyle bakım ve onarım merkezi olunması açısından Türkiye’nin ciddi bir lojistik
avantajı bulunmaktadır. Ortadoğu’da gelecek dönemde artması planlanan tablet
kullanımı ve eğitimde BİT kullanımı Türkiye için büyük bir fırsat oluşturmaktadır.
3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar
• Milli Eğitim Bakanlığı (Sorumlu)
• TÜBİTAK
• KOSGEB
• Teknopark
• Üniversiteler ve özel sektör birlikleri
4. Tahmini4. Tahmini4. Tahmini4. Tahmini ffffaydalarıaydalarıaydalarıaydaları
• Doğrudan yabancı yatırımın çekilmesiyle oluşan bilgi birikimi, ihracat artışı ve
istihdam
Türkiye’de üretilmeye başlanacak tabletlerin eğitimde benzer BİT kullanım stratejileri
olan ülkelere pazarlanması ile Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Doğu Avrupa eğitim

38. 37
donanımları pazarının %5’ini hedeflediğimizde 10 senede 500-600 milyon TL
donanım ihracatı potansiyeli
Proje kapsamında tablet üretimi için ülkeye gelmesi planlanan yabancı yatırımcının
üretim tesisini kurması için 200 milyon TL yatırım yapması
5555.... Tahmini mTahmini mTahmini mTahmini maliyetialiyetialiyetialiyeti
Maliyet KalemiMaliyet KalemiMaliyet KalemiMaliyet Kalemi AçıklamaAçıklamaAçıklamaAçıklama Tahmini MaliyetTahmini MaliyetTahmini MaliyetTahmini Maliyet
Cihaz4 yatırımı Tablet başına 300 TL üzerinden
senelik 750 milyon TL tablet
yatırımı
Senelik 750 milyon TL
Diğer donanım yatırımı
(akıllı tahta, kamera,
yazıcı)
Kamera 50TL, akıllı tahta 300 TL
ve yazıcı 150 TL üzerinden
620.000 sınıfa yatırım yapılması
ve bu yatırımın 5 senede bir tekrar
edilmesi
Senelik 310 milyon TL
Yabancı yatırımı çekme
amaçlı destekler
Fayda/maliyet analizine göre 10
senede verilmesi gereken teşvik
maksimum yerel tablet
üretiminden elde edilecek ek
katma değer kadar olmalıdır.5
10 senede 800-850
milyon TL
Toplam Senelik 830 milyon TL,
5 senede bir artı 310
milyon TL
4 Cihaz olarak tablet alınmıştır.
5 Katma değer günümüzde %9 sayılmakta ve %20’ye çıktığı varsayılarak hesaplanmıştır.

39. 38
6. Öncül u6. Öncül u6. Öncül u6. Öncül uygulamalarygulamalarygulamalarygulamalar
Bu öneri ile ilgili ön gereksinim bulunmamaktadır.
7. Ardıl uygulamalar7. Ardıl uygulamalar7. Ardıl uygulamalar7. Ardıl uygulamalar
• 1.1.1 Fatih Projesi kapsamında eğitim içerik ve uygulamaları ekosistemi
oluşturulması ( Talebin oluşması için önemlidir.)
8. Üst seviye uygulama adımları8. Üst seviye uygulama adımları8. Üst seviye uygulama adımları8. Üst seviye uygulama adımları
• Detaylı maliyet/fayda analizin oluşturulması için küresel üreticilerden ve uzmanlardan
görüş alınması (Küresel üreticilerin fayda analizi yapılırken Ar-Ge ve bakım-onarım
merkezi gibi destekleyici birimlerin oluşturulması ve istihdam etkisi de göz önüne
alınmalıdır.)
• Yabancı yatırımcı çekmek için ülkelerarası üst düzey görüşmeler yapılması
• İmalat/montaj kararının maliyet/fayda analizi baz alınarak değerlendirilmesi
o Projenin faydası maliyetlerinden ağır basıyorsa ülkede bir imalat/montaj merkezi
kurulması
o Projenin maliyetleri daha fazla ise Ar-Ge ve bakım-onarım merkezi oluşturulma
opsiyonlarının değerlendirilmesi
9. Değerlendirme9. Değerlendirme9. Değerlendirme9. Değerlendirme
DüşükDüşükDüşükDüşük OrtaOrtaOrtaOrta YüksekYüksekYüksekYüksek
Beklenen fayda
Tahmini maliyet
10. Uygulama önündeki risk ve engeller10. Uygulama önündeki risk ve engeller10. Uygulama önündeki risk ve engeller10. Uygulama önündeki risk ve engeller

40. 39
Projenin geniş kapsamı ve birçok paydaşı ilgilendirmesi nedeniyle süreçte
yaşanabilecek gecikmeler
11. Tahmini tamamlanma sür11. Tahmini tamamlanma sür11. Tahmini tamamlanma sür11. Tahmini tamamlanma süresiesiesiesi (2-3 yıl)
• İmalat/montaj fabrikasının ülkede kurulmasının ve gerekli kapasiteye ulaşması: 2-3 yıl
• Ar-Ge merkezi/ bakım-onarım merkezi kurulması: 1 yıl

41. 40
Strateji/Gelişim Alanı 1.2: Bölgesel veri merkezi olunmasıStrateji/Gelişim Alanı 1.2: Bölgesel veri merkezi olunmasıStrateji/Gelişim Alanı 1.2: Bölgesel veri merkezi olunmasıStrateji/Gelişim Alanı 1.2: Bölgesel veri merkezi olunması
1.2.1 Bölgesel veri merkezi olunması1.2.1 Bölgesel veri merkezi olunması1.2.1 Bölgesel veri merkezi olunması1.2.1 Bölgesel veri merkezi olunması
1. Tanım1. Tanım1. Tanım1. Tanım
100-150 milyon TL ciroya sahip ihracat odaklı 4-5 veri merkezi ve hizmetleri şirketi
yaratılarak Türkiye’nin bölgesel veri merkezi olması
• İç talebin iç kaynaklarla karşılanması
• Uluslararası Türk şirketlerinin tüm verilerinin Türkiye’de tutulması
• Çok uluslu şirketlerin yedekleme ve afet yönetimi gibi taleplerinin karşılaması
• Sürekli veri akışı sağlayan çok uluslu internet şirketlerinin (video, sosyal medya,
oyun, e-ticaret) Türkiye’de veri merkezi kurmasının sağlanması
2. İhtiyaçlar2. İhtiyaçlar2. İhtiyaçlar2. İhtiyaçlar
• Yüksek hacimliYüksek hacimliYüksek hacimliYüksek hacimli veri merkezi yatırımları yapabilecek yabancı veya yerli yatırımcılarınveri merkezi yatırımları yapabilecek yabancı veya yerli yatırımcılarınveri merkezi yatırımları yapabilecek yabancı veya yerli yatırımcılarınveri merkezi yatırımları yapabilecek yabancı veya yerli yatırımcıların
çekilmesiçekilmesiçekilmesiçekilmesi
Türkiye’nin bölgesel veri merkezi olması hedefi 100-150 milyon TL ciroya sahip
ihracat da yapan 4-5 şirket yaratılmasını hedeflemektedir. Bu şirketler yerli yada
yabancı olabilmektedir. Örneğin, bulut bilişimde başarısıyla yabancı yatırımcıların
ilgisini çeken ve Asya’nın bulut merkezi olmayı hedefleyen Singapur’a veri merkezi
kuran yabancı yatırımcıların yaklaşık 90-150 milyon dolar arası yatırım yaptığı
bilinmektedir.
• VeriVeriVeriVeri merkezi ve veri merkezi hizmetleri için yerel üretimi destekleyecek talebinmerkezi ve veri merkezi hizmetleri için yerel üretimi destekleyecek talebinmerkezi ve veri merkezi hizmetleri için yerel üretimi destekleyecek talebinmerkezi ve veri merkezi hizmetleri için yerel üretimi destekleyecek talebin
oluşmasıoluşmasıoluşmasıoluşması
Türkiye’de mevcut durumda yaklaşık 300 milyon TL olan iç talep KOBİ’lerin
bilinçlendirilmesi, KOBİ kullanımının artması ve kamu talebi ile artma potansiyeli
göstermektedir. Uluslararası internet şirketlerinin artması beklenen talebi bunu
desteklemektedir.
Örnek olarak, Hindistan’daki veri merkezi kapasitesi ve talebinin devlet ve yerel

42. 41
hizmet sağlayıcılarının artan talebi ve artan KOBİ kullanımıyla önümüzdeki 5 sene
içinde artması beklenmektedir.
• Girdi maliyetleri ve insan kaynağının uluslararası rekabetçi seviyeye gelmesiGirdi maliyetleri ve insan kaynağının uluslararası rekabetçi seviyeye gelmesiGirdi maliyetleri ve insan kaynağının uluslararası rekabetçi seviyeye gelmesiGirdi maliyetleri ve insan kaynağının uluslararası rekabetçi seviyeye gelmesi
Türkiye’de mevcut durumda veri merkezlerinin en önemli maliyet kalemlerinden
enerji ve genişabant maliyetleri rakip ülkelere göre yüksek kalmaktadır. Örneğin,
Türkiye enerji maliyetleri 13,7 cent/kWh iken, Polonya’da 12,5 cent/kWh ve
Bulgaristan’da ise 8,4 cent/kWh’dir.
• Gerekli mevzuat geliştirmeleri ve standartların oluşmasıGerekli mevzuat geliştirmeleri ve standartların oluşmasıGerekli mevzuat geliştirmeleri ve standartların oluşmasıGerekli mevzuat geliştirmeleri ve standartların oluşması
Dış kaynak kullanımı hizmetlerinde öne çıkmak isteyen Türkiye için AB’nin
Uluslararası Veri Koruma Yönergesi kapsamında veri koruma kıstasına (güvenli ülke
statüsü) ve uluslararası standartlara uyum hedeflenmektedir.
Örneğin, dış kaynak kullanımının stratejik olarak önemli olduğu Hindistan’da
uluslararası şirketlerin iş ortağı statüsündeki firmalar bu standartlara uyum sağlarken,
geri kalan şirketler, küresel standartları hedef alarak gerekli belgelendirme
programlarına katılmışlardır.
3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar3. İlgili Kuruluşlar
• Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Haberleşme Genel Müdürlüğü
(Sorumlu)
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
• BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu)
• Türk Standartları Enstitüsü
• ISPAT (Investment Support and Promotion Agency)
4. Tahmini Faydaları4. Tahmini Faydaları4. Tahmini Faydaları4. Tahmini Faydaları
• Bölge ülkelere barındırma ve veri hizmetleri iç talep karşılama ve ihracat artışBölge ülkelere barındırma ve veri hizmetleri iç talep karşılama ve ihracat artışBölge ülkelere barındırma ve veri hizmetleri iç talep karşılama ve ihracat artışBölge ülkelere barındırma ve veri hizmetleri iç talep karşılama ve ihracat artışıııı
Türkiye’de 100-150 milyon TL ciroya sahip 4-5 şirket oluşması ve çok uluslu internet/
oyun firmalarının da pazara girmesiyle Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Doğu Avrupa veri