1. TÜRK HUKUK SİSTEMİNDETÜRK HUKUK SİSTEMİNDE
BİLİŞİM SUÇLARIBİLİŞİM SUÇLARI
Yrd.Doç.Dr. Yavuz ERDOĞANYrd.Doç.Dr. Yavuz ERDOĞAN
yavuzerdogan@hotmail.comyavuzerdogan@hotmail.com
1
2. BİLİŞİM SİSTEMİ NEDİR?BİLİŞİM SİSTEMİ NEDİR?
TCK m. 243 gerekçesine göre,TCK m. 243 gerekçesine göre,
“Verileri toplayıp yerleştirdikten sonra bunları
otomatik olarak işleme tabi tutma olanağı veren
manyetik sistemler”
KanaatimizceKanaatimizce;; -Veri işleme-Veri işleme
-Veri depolama-Veri depolama
-Veri iletimi unsurlarının-Veri iletimi unsurlarının
tamamına sahip sistemlerdir.tamamına sahip sistemlerdir.
2
3. VERİ NEDİR?VERİ NEDİR?
TCK m.243 gerekçesine göre,TCK m.243 gerekçesine göre,
“sistem içindeki bütün soyut unsurlar”
5651 s.k. m.2’ye göre,5651 s.k. m.2’ye göre,
“Bilgisayar tarafından üzerinde işlem yapılabilen her türlü değer”
AKSSS’ye göre,
“Bilgisayar sisteminin herhangi bir işlevi gerçekleştirmesine neden
olan programı da içermek üzere, olgu, enformasyon ya da kavramların
bilgisayar sistemleri içerisinde işlenmeye uygun bir biçimde temsili”
olarak tanımlanmaktadır
3
4. BİLİŞİM SUÇU NEDİRBİLİŞİM SUÇU NEDİR
AKSSS’ye göre,
“İşlenmesi için bir bilgisayar sisteminin bulunmasının zorunlu olduğu
suçlar”
Kanaatimizce,
Dar anlamda bilişim suçunu; “bilişim sisteminin kendisinin ya da
bilişim sistemi içerisinde bulunan verilerin hedef alındığı ve bilişim
teknolojilerinin kullanılması suretiyle ya da bilişim araçlarına doğrudan
fiziki müdahaleyle işlenen suçlardır” şeklinde tanımlayabiliriz.
Geniş anlamda ise; “herhangi bir şekilde suçun icrasında bilişim
sistem ya da araçlarının kullanıldığı ya da bilişim sistemlerinin veya
içindeki verilerin hedef alındığı suçlardır” şeklinde tanımlayabiliriz
4
5. BİLİŞİM SUÇLARININ ÖZELLİKLERİBİLİŞİM SUÇLARININ ÖZELLİKLERİ
- Bilişim suçunun işlenebilmesi için bilişim sistemleri ve
teknolojileri kullanılır
- Bilişim suçu faillerinin yakalanma riski klasik suçlara
nazaran daha azdır.
- Bilişim suçları klasik suçlara nazaran daha az emek,
masraf ve riskle işlenebilmesine rağmen klasik suçlara
nazaran daha fazla zarar verebilir.
- Yasa yapmanın zaman almasına karşın, bilişim
teknolojileri çok hızlı yenilendiğinden yasalar yetersiz
kalabilmektedir.
- Bilişim suçları, bilişim sistemi kullanılan her alanda
işlenebilir. Ancak uygulamada çoğu zaman bilinçsiz
kullanıcılara veya ekonomi ya da finans sektörlerine
karşı işlenir. 5
6. - Mağdurların eylemi gizlemeye yönelik davranışları
nedeniyle suça ilişkin istatiksel veriler sağlıklı bir şekilde
elde edilememektedir.
- Failler klasik suçları işleyenlere göre daha eğitimli ve
bilinçli kişilerden oluşmaktadır.
- Bilişim suçlarının hukuki boyutu kadar teknik boyutu da
önemli olduğundan yasal düzenlemeler ve soruşturmalar
yapılırken hukukçular teknik yardım almak zorundadır.
- Bilişim suçundan korunmak için ulusal düzenlemeler
yetmemektedir.
- Bilişim suçunun soruşturması klasik suçlardan farklıdır.
- Bilişim suçları zaman ve mekandan bağımsız olarak
işlenebilmektedir.
6
7. BİLİŞİM SUÇLARININ ÇEŞİTLERİBİLİŞİM SUÇLARININ ÇEŞİTLERİ
Bilişim sistemleri aracılığıyla işlenebilen
suçlar
Bilişim sistemlerine özgü suçlar
7
8. TÜRK CEZA KANUNU’NDATÜRK CEZA KANUNU’NDA
DÜZENLENEN BİLİŞİM SUÇLARIDÜZENLENEN BİLİŞİM SUÇLARI
- Bilişim Sistemine Girme ve Kalma (Bilişim Sistemine Girme ve Kalma (m.243m.243))
- Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme veya Değiştirme
((m.244m.244))
- Bilişim Sisteminin İşleyişini Engelleme veya BozmaBilişim Sisteminin İşleyişini Engelleme veya Bozma
((m.244/1m.244/1))
- Bilişim Sistemindeki Verileri Bozmak, Yok Etmek,
Değiştirmek veya Erişilmez Kılmak, Sisteme Veri
Yerleştirmek, Sistemde Var Olan Verileri Başka Bir Yere
Göndermek (m.244/2)
- Bilişim Sistemi Aracılığıyla Kendisinin ya da Başkasının
Yararına Haksız Bir Çıkar Sağlama (m.244/4)
9. - Banka ve Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması Suçu (m.245)
- Gerçek Bir Banka veya Kredi Kartını Kötüye
Kullanmak (m.245/1)
- Sahte Banka veya Kredi Kartı Üretmek, Satmak,
Devretmek, Satın Almak veya Kabul Etmek
(m.245/2)
- Sahte Bir Banka veya Kredi Kartını Kullanmak
Suretiyle Kendisine veya Başkasına Yarar
Sağlamak (m.245/3)
- Bilişim Sistemleri Kullanılmak Suretiyle Dolandırıcılık
(m.158/1-f)
- Bilişim Sistemleri Kullanılmak Suretiyle Hırsızlık (m.142/2-e)
9
10. BİLİŞİM SİSTEMİNE GİRME (VE KALMA)
Madde 243-
(1) Bir bilişim sisteminin bütününe veya bir kısmına, hukuka
aykırı olarak giren ve orada kalmaya devam eden kimseye
bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir.
(2) Yukarıdaki fıkrada tanımlanan fiillerin bedeli karşılığı
yararlanılabilen sistemler hakkında işlenmesi halinde,
verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir.
(3) Bu fiil nedeniyle sistemin içerdiği veriler yok olur veya
değişirse, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına
hükmolunur.
10
11. BİLİŞİM SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİNİ
ENGELLEME VEYA BOZMA SUÇU
TCK m.244 (1)
Bir bilişim sisteminin işleyişini
engelleyen veya bozan kişi, bir yıldan beş
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
11
12. BİLİŞİM SİSTEMİNDEKİ VERİLERİ BOZMAK, YOK ETMEK,
DEĞİŞTİRMEK VEYA ERİŞİLMEZ KILMAK, SİSTEME VERİ
YERLEŞTİRMEK, SİSTEMDE VAR OLAN VERİLERİ BAŞKA BİR
YERE GÖNDERMEK SUÇU
TCK m.244 (2)
Bir bilişim sistemindeki verileri bozan, yok
eden, değiştiren veya erişilmez kılan,
sisteme veri yerleştiren, var olan verileri
başka bir yere gönderen kişi, altı aydan üç
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
12
13. BİLİŞİM SİSTEMİ ARACILIĞIYLA
KENDİSİNİN YA DA BAŞKASININ YARARINA HAKSIZ
BİR ÇIKAR SAĞLAMA SUÇU
TCK m.244 (4)
Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan fiillerin işlenmesi
suretiyle kişinin kendisinin veya başkasının
yararına haksız bir çıkar sağlamasının başka bir
suç oluşturmaması halinde, iki yıldan altı yıla kadar
hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına
hükmolunur.
13
14. BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN KULLANILMASI SURETİYLE
DOLANDIRICILIK SUÇU
TCK m. 158 (1) f)
Dolandırıcılık suçunun;
...
Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak
kullanılması suretiyle,
...
İşlenmesi halinde, iki yıldan yedi yıla kadar hapis ve beşbin güne
kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, (e), (f), (j) ve (k)
bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı üç
yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin
iki katından az olamaz.
14
15. BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN KULLANILMASI SURETİYLE
HIRSIZLIK SUÇU
TCK m.142 (2) e)
(2) Suçun;
....
Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle
....
İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına
hükmolunur.
15
16. GERÇEK BİR BANKA VEYA KREDİ KARTINI KÖTÜYE
KULLANMAK SUÇU
TCK m. 245 (1)
16
Başkasına ait bir banka veya kredi kartını, her ne
suretle olursa olsun ele geçiren veya elinde
bulunduran kimse, kart sahibinin veya kartın
kendisine verilmesi gereken kişinin rızası olmaksızın
bunu kullanarak veya kullandırtarak kendisine veya
başkasına yarar sağlarsa, üç yıldan altı yıla kadar
hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile
cezalandırılır.
17. 17
(4) Birinci fıkrada yer alan suçun;
a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin,
b) Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın
hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlâtlığın,
c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin,
Zararına olarak işlenmesi hâlinde, ilgili akraba hakkında
cezaya hükmolunmaz.
(5) (Ek: 6/12/2006 – 5560/11 md.) Birinci fıkra kapsamına giren
fiillerle ilgili olarak bu Kanunun malvarlığına karşı suçlara ilişkin etkin
pişmanlık hükümleri uygulanır.
18. SAHTE BANKA VEYA KREDİ KARTI ÜRETMEK,
SATMAK, DEVRETMEK, SATIN ALMAK
VEYA KABUL ETMEK SUÇU
TCK m.245 (2)
18
Başkalarına ait banka hesaplarıyla
ilişkilendirilerek sahte banka veya kredi kartı
üreten, satan, devreden, satın alan veya
kabul eden kişi üç yıldan yedi yıla kadar
hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası
ile cezalandırılır.
19. SAHTE BİR BANKA VEYA KREDİ KARTINI
KULLANMAK SURETİYLE KENDİSİNE VEYA
BAŞKASINA YARAR SAĞLAMAK SUÇU
TCK m.245 (3)
19
Sahte oluşturulan veya üzerinde sahtecilik yapılan bir
banka veya kredi kartını kullanmak suretiyle kendisine
veya başkasına yarar sağlayan kişi, fiil daha ağır cezayı
gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, dört
yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî
para cezası ile cezalandırılır
20. İNTERNET ORTAMINDA YAPILAN YAYINLARIN
DÜZENLENMESİ VE BU YAYINLAR YOLUYLA
İŞLENEN SUÇLARLA MÜCADELE EDİLMESİ
HAKKINDA KANUN’UN DEĞERLENDİRİLMESİ
(İNTERNET KANUNU – 5651 S.K)
20
Tanımlar
MADDE 2- (1) Bu Kanunun uygulamasında;
...
d) Erişim: Bir internet ortamına bağlanarak kullanım olanağı kazanıl
masını,
e) Erişim sağlayıcı: Kullanıcılarına internet ortamına erişim olana
ğı sağlayan her türlü gerçek veya tüzel kişileri,
f) İçerik sağlayıcı: İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan
her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya
tüzel kişileri,
g) İnternet ortamı: Haberleşme ile kişisel veya kurumsal bilgisayar
sistemleri dışında kalan ve kamuya açık olan internet üzerinde oluştu
rulan ortamı,
ğ) İnternet ortamında yapılan yayın: İnternet ortamında yer alan ve
içeriğine belirsiz sayıda kişilerin ulaşabileceği verileri,
...
21. 21
i) Toplu kullanım sağlayıcı: Kişilere belli bir yerde ve belli bir süre in
ternet ortamı kullanım olanağı sağlayanı,
j) Trafik bilgisi: Taraflara ilişkin IP adresi, verilen hizmetin başlama ve bitiş
zamanı, yararlanılan hizmetin türü, aktarılan veri miktarı ve varsa abone kimlik
bilgilerini,
k) Veri: Bilgisayar tarafından üzerinde işlem yapılabilen her türlü
değeri,
...
o) Erişimin engellenmesi: Alan adından erişimin engellenmesi, IP adresinden
erişimin engellenmesi, içeriğe (URL) erişimin engellenmesi ve benzeri
yöntemler kullanılarak erişimin engellenmesini,
ö) İçeriğin yayından çıkarılması: İçerik veya yer sağlayıcılar tarafından içeriğin
sunuculardan veya barındırılan içerikten çıkarılmasını,
p) URL adresi: İlgili içeriğin internette bulunduğu tam internet adresini,
22. - Katolog Suçlar Nedeniyle Erişimin
Engellenmesi (m.8)
- Kişilik Haklarının İhlal Edilmesi Nedeniyle
Erişimin Engellenmesi (m.9)
- Özel Hayatın Gizliliği Nedeniyle Erişimin
Engellenmesi (m.9/a)
ERİŞİMİNERİŞİMİN
ENGELLENMESİENGELLENMESİ
23. KATOLOG SUÇLAR NEDENİYLE ERİŞİMİN
ENGELLENMESİ
(5651 S.K. m.8)
KATOLOGDA YER ALAN SUÇLAR:KATOLOGDA YER ALAN SUÇLAR:
a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
1) İntihara yönlendirme (madde 84),
2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),
3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaş
tırma (madde 190),
4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),
5) Müstehcenlik (madde 226),
6) Fuhuş (madde 227),
7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228),
suçları.
b) 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hak
kında Kanunda yer alan suçlar.
23
24. 8. MADDE KAPSAMINDA UYGULAMA NASIL8. MADDE KAPSAMINDA UYGULAMA NASIL
YAPILACAKTIRYAPILACAKTIR
Erişimin engellenmesi kararı,
SORUŞTURMA EVRESİNDE hâkim tarafından verilir;
ancak, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet
savcısı tarafından da verilebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı
kararını yirmidört saat içinde hâkimin onayına sunar ve hâkim,
kararını en geç yirmidört saat içinde verir. Bu süre içinde kara
rın onaylanmaması halinde tedbir, Cumhuriyet savcısı tara
fından derhal kaldırılır.
KOVUŞTURMA EVRESİNDE ise, mahkeme tarafın
dan verilir.
Erişimin engellenmesi kararı, AMACI GERÇEKLEŞTRECEK
NİTELİKTE GÖRÜLÜRSE belirli bir süreyle sınırlı olarak da verilebilir.
Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesi
ne ilişkin karara Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine gö
re itiraz edilebilir. 24
25. İçeriği birinci fıkrada belirtilen suçları oluştu
ran yayınların içerik veya yer sağlayıcısının YURT
DIŞINDA bulunması halinde veya içerik veya yer
sağlayıcısı yurt içinde bulunsa bile, içeriği birinci
fıkranın (a) bendinin (2) ve (5) ve (6) numaralı alt bent
lerinde yazılı SUÇLARI OLUŞTURAN yayınlara iliş
kin olarak erişimin engellenmesi kararı RE’SEN Baş
kanlık tarafından verilir.
TELEKOMÜNİKASYON İLETİŞİM BAŞKANLI
ĞININ
(TİB) YETKİSİTİB) YETKİSİ
25
27. İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle
kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek
ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik
sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer
sağlayıcısına BAŞVURARAK UYARI YÖNTEMİ
ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği
GİBİ DOĞRUDAN sulh ceza hâkimine
başvurarak içeriğe erişimin engellenmesini de
isteyebilir.
KİŞİLİK HAKLARININ İHLALİKİŞİLİK HAKLARININ İHLALİ
GEREKÇESİYLE ERİŞİMİN ENGELLENMESİGEREKÇESİYLE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ
(5651 S.K. m.8)
27
28. İÇERİK YA DA YER SAĞLAYICININ VEYAİÇERİK YA DA YER SAĞLAYICININ VEYA
HAKİMİN İŞLEM SÜRESİHAKİMİN İŞLEM SÜRESİ
İnternet ortamında yapılan yayın içeriği
nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia
eden kişilerin talepleri, içerik ve/veya yer
sağlayıcısı tarafından en geç yirmi dört saat içinde
cevaplandırılır.
İnternet ortamında yapılan yayın içeriği
nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talepleri
doğrultusunda hâkim bu maddede belirtilen
kapsamda erişimin engellenmesine karar verebilir.
28
29. 29
Hâkim, bu madde kapsamında vereceği erişimin engellenmesi
kararlarını esas olarak, YALNIZCA kişilik hakkının ihlalinin
gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb.
şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verir.
Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne
yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez. Ancak, hâkim
URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle
ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirmesi hâlinde,
gerekçesini de belirtmek kaydıyla, internet sitesindeki tüm
yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine de karar
verebilir.
(7) Erişimin engellenmesine konu içeriğin yayından
çıkarılmış olması durumunda hâkim kararı
KENDİLİĞİNDEN hükümsüz kalır.
30. 30
Birlik tarafından erişim
sağlayıcıya gönderilen içeriğe
erişimin engellenmesi kararının
gereği derhâl, en geç dört saat
içinde erişim sağlayıcı tarafından
yerine getirilir.
31. İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının
gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişiler, Başkanlığa doğrudan
başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını
isteyebilir.
Yapılan bu istekte; hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi
(URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve
kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilir. Bu bilgilerde eksiklik
olması hâlinde talep işleme konulmaz.
Başkanlık, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhâl Birliğe
bildirir, erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhâl, en geç dört saat
içinde yerine getirir.
Erişimin engellenmesi, özel hayatın gizliliğini ihlal eden yayın, kısım,
bölüm, resim, video ile ilgili olarak (URL şeklinde) içeriğe erişimin
engellenmesi yoluyla uygulanır.
ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ NEDENİYLEÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ NEDENİYLE
ERİŞİMİN ENGELLENMESİERİŞİMİN ENGELLENMESİ
(m.9/A)(m.9/A)
31
32. 32
Erişimin engellenmesini talep eden kişiler, internet ortamında yapılan
yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğinden bahisle
erişimin engellenmesi talebini talepte bulunduğu saatten itibaren
yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin kararına sunar. Hâkim,
internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin
ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç kırk sekiz
saat içinde açıklar ve doğrudan Başkanlığa gönderir; aksi hâlde, erişimin
engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkar.
Özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan
hâllerde doğrudan Başkanın emri üzerine erişimin engellenmesi Başkanlık
tarafından yapılır
33. 33
DİNLEME NEZAKETİNDE BULUNDUĞUNUZ İÇİN TEŞEKKÜR
EDERİM.
Soru, görüş ve önerileriniz için yavuzerdogan@hotmail.com
Yrd.Doç.Dr.Yavuz ERDOĞAN
Lefke Avrupa Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku
Öğretim Üyesi