1. Duurzaam meerjaren-
onderhoudsplan - DMOP
Hoe is een DMOP te gebruiken in
relatie tot het Activiteitenbesluit?
27 april 2010 Bert Meijering, Hans Scherpenzeel en
Matthijs van Gent

2. Programma
Inleiding (Hans Scherpenzeel)
– Energie & de Gebouwde Omgeving
– Gebouwbeheer
– Hoe is de relatie met Activiteitenbesluit
DuurzameMeerjarenOnderhoudsPlanning (Bert Meijering)
– Wat is de meerjarenonderhoudsplanning
– Duurzaamheid in de onderhoudsplanning
– Visie, scenario’s en pilots
Stellingen (Matthijs van Gent)
– Discussie
– Vragen
2

3. Inleiding
Hans Scherpenzeel
– Adviseur voor NL Energie en Klimaat
Agentschap NL
– Onderdeel van EZ, voert beleid uit voor diverse ministeries.
– Duurzaamheid, innovatie en internationaal.
– Bedrijven, kennisinstellingen en overheden.
– Advies, financiering, netwerken en wet- en regelgeving.
Energie & de gebouwde omgeving (E&GO)
– Opdracht van het ministerie van VROM.
– Ondersteuning aan professionele marktpartijen en overheden
– Energiebesparing, duurzame energie en CO2-reductie van de
gebouwde omgeving
3

4. Energiegebruik in utiliteitsgebouwen
Utiliteitsgebouwen vragen ruim 300 PJ per jaar.
– Dit is 10% van het totale energiegebruik in Nederland.
– Dit is 40% van het energiegebruik in de gebouwde omgeving
energiegebruik utiliteitsgebouwen
kantoren 29%
winkels 18%
ziekenhuis 6%
onderwijs 6%
care & cure 6%
overig 35%
4

5. Kantoren, Zorggebouwen en Scholen.
Effectieve energiebesparende maatregelen zijn o.a.
1. Optimalisering van de klimaatinstallatie kan leiden tot een
energiebesparing van 5% tot 35%
2. Met verlichting kan 30% tot 60% bespaard worden.
Laaghangend fruit
– Eenvoudige gebouwgebonden maatregelen
– Vaak met een terugverdientijd van 5 jaar of korter
De campagne Slimme Energie
– helpt facility managers en gebouwbeheerders
om energiebesparing te realiseren.
5

6. Activiteitenbesluit
Energie
In het Activiteitenbesluit is de verplichting opgenomen dat een
drijver van een inrichting alle bekende energiebesparende
maatregelen treft die een terugverdientijd hebben van vijf jaar of
minder.
6

7. Relatie
Relatie tussen de Beleidsvelden vanuit VROM:
– Stimulering en regelgeving
Onderwerpen
– Energiebesparing
– Gebouwen (Kantoren, Scholen Zorggebouwen, etc.)
– Eenvoudige maatregelen
– Vaak gebouwgebonden maatregelen
– Lage investering
– Laaghangend fruit (Terugverdientijd 5 jaar en korter)
Aanpak richt zich op
– Facilitymanager en gebouwbeheerder
– Aansluiten natuurlijke momenten (onderhoudsmomenten)
7

8. Gebouwbeheer en -onderhoud
Gebouwbeheerders of facilitaire managers die gebouwbeheer in hun
takenpakket hebben.
– De facilitaire organisatie verantwoordelijk voor het beheer van
één of meer gebouwen.
– Op tactisch of operationeel niveau bezig met huisvesting in de
brede zin van het woord.
– Beheer en onderhoud van het gebouw in relatie tot de
dienstverlening aan en het welzijn van de gebruikers.
Doel is: de instandhouding van gebouwen
Dit gebeurt aan de hand van meerjarenonderhoudsplan
– Een effectief en efficiënt plan met betrekking tot het onderhoud
van gebouwen en voorzieningen.
8

9. Gebouwbeheerders en het Activiteitenbesluit
Hoe gaan ze hiermee om?
– Ze vinden lastig
– Het komt ongelegen / verkeerde moment
– Geen geld / budget
Aansluiten op natuurlijke momenten en bedrijfsprocessen
– Op logische momenten maatregelen inplannen
– Dus ook energiebesparende maatregelen!
De workshop: DuurzaamMeerjarenOnderhoudsPlan (DMOP)
– Inzicht geven
– Aanknopingspunten bieden
– Input ontvangen vanuit de praktijk
9

10. Duurzaam Meerjaren OnderhoudsPlan
Bert Meijering
10

11. Inhoud
1. Gebouwkwaliteit en een (traditioneel) meerjaren onderhoudsplan
2. Duurzaam meerjaren onderhoudsplan (DMOP)
3. Een pilot m.b.t. een DMOP
>> Als 11
het
gaat om

12. Gebouwkwaliteit en
een (traditioneel) meerjaren
onderhoudsplan
12

13. Gebouwkwaliteit
Huidige prestatie / huidige gestelde eisen
De (gebouw)kwaliteit is dus maximaal als de
huidige prestatie volledig overeenkomt met de
huidige gestelde eisen!
Dit is eigenlijk alleen op het moment dat het
gebouw nieuw is.

14. Gebouwkwaliteit in de tijd
100%
90%
80%
Huisvestingskwaliteit
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
0 10 20 30
Jaren
geen onderhoud onderhoud aanpassing + onderhoud

15. Technische en functionele gebouwkwaliteit
Technische kwaliteit:
Technische prestatie / Technische eisen
Functionele kwaliteit:
Functionele prestatie / Functionele eisen

16. Meerjaren OnderhoudsPlan (MOP)
(Gebouw)onderhoud:
• Planbaar (gebouw)onderhoud
• Niet/moeilijk planbaar (gebouw)onderhoud
Meerjaren(gebouw)OnderhoudsPlan (MOP)
= prognose van het te verwachten (gebouw)onderhoud
Doel van een MOP :
• Sparen/reserveren voor (wisselende) toekomstige uitgaven
• Minimaliseren van de (onderhouds)kosten
• Minimaliseren van de overlast voor het primaire proces

17. Niveaus in meerjaren onderhoudsplannen
1. Eigenaar
2. Exploitatie-eenheid (een gebouw of een groep van
gebouwen)
3. Gebouw (fysieke eenheid)
4. Object (gebouwdelen)
5. Bouwdeel (classificatie)
(eventueel werksoortenclassisficatie zoals metselwerk en
loodgieterswerk)

18. Onderhoud: MOP - niveaus
Voorbeeld: niveaus in het MOP

19. Informatie per onderhoudsactiviteit
1. Specifieke geïnventariseerde informatie (opname):
• Sorteercode
• Omschrijving activiteit
• Hoeveelheid + eenheid
• Urgentie (start cyclus)
2. Norminformatie
• Cyclus/frequentie
• Eenheidsprijs
3. Berekende informatie
• Kosten per prognosejaar

20. Meerjaren OnderhoudsPlan
Code Omschrijving Materiaal Onderhouds- Plaats Hoeveel- Eenheid % Cyclus Normkosten Kosten per jaar
activiteit heid onderh
2007 2008
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
2D Gevels
2D.31 Buitenwandopeningen
2D.31.01 Buitenwandopeningen - hang en sluitwerk
2D.31.01.01 Deursluitingen Deurdrangers Vernieuwen Branddeur en ingangen 10 stuks 100% 20 € 250,00 € 2.500
2D.31.01.01 Deursluitingen Vloerverven Vernieuwen Branddeur en ingangen 10 stuks 50% 20 € 420,00 € 2.100
2D.31.02 Buitenwandopeningen - zonwering
2D.31.02.01 Zonwering buiten Uitvalschermen Repareren Zuidgevel 50 m 100% 15 € 100,00
2D.31.02.01 Zonwering buiten Uitvalschermen Repareren Westgevel 55 m 100% 15 € 100,00
2D.31.03 Buitenwandopeningen - schilderwerk
2D.31.03.01 Schilderwerk op hout Alkyd dekverf Grote beurt Noord-Oostgevel 700 m2 100% 6 € 30,00 € 21.000
2D.31.03.01 Schilderwerk op hout Alkyd dekverf Grote beurt Zuid-westgevel 500 m2 100% 6 € 30,00 € 15.000
2D.31.03.02 Schilderwerk op hout Alkyd dekverf Grote beurt Buitendeuren 10 stuks 50% 4 € 215,00 € 1.075
2E Binnenwanden
2E.42 Binnenwandafwerkingen
2E.42.01.01 Vaste afwerklagen Sauswerk Nieuwe laag Verkeersruimten 1600 m2 100% 12 € 25,00
2F Vloeren
2F.43 Vloerafwerkingen
2F.43.01.01 Sportvloeren Kurklinoleum Vernieuwen Speellokaal 100 m2 100% 20 € 60,00
2F.43.01.02 Losse afwerklagen Cocosmat Venieuwen Entree 10 m2 100% 4 € 50,00 € 500
6- Overig
6-.99.01 Serviceonderhoud
6-.99.01.01 klein en dagelijks onderhoudBouwkundig Herstellen Gebouw 1 Post 100% 1 € 2.000,00 € 2.000 € 2.000
6-.99.01.02 contractonderhoud CV installatie Controle Installatieruimte 1 stuks 100% 1 € 1.250,00 € 1.250 € 1.250
6-.99.01.03 contractonderhoud Omroepinstallatie Controle Hal 1 stuks 100% 1 € 350,00 € 350 € 350
Kosten totaal per jaar € 8.700 € 40.675
Kosten per m2 per jaar € 10,88 € 50,84
Kosten per m2 voortschrijdend € 10,88 € 61,72

21. Jaarbegroting
• De jaarbegroting onderhoud wordt vaak afgeleid van een
MOP, maar is geen kopie van het eerste jaar van het
meerjaren onderhoudsplan.
• Er is altijd voor elke onderhoudsactiviteit een afweging
nodig of het past binnen het huisvestingsbeleid.
• Er zijn ook budgetten in opgenomen voor klein onderhoud
en service onderhoud en mogelijke aanpassingen.

22. Onderhoud: Jaarbegroting
Voorbeeld: jaarbegroting

23. Een duurzaam Meerjaren
OnderhoudsPlan
23

24. Waarom een duurzaam meerjaren
onderhoudsplan?
Veel gebouwbeheerders zoeken (financiële en technische)
mogelijkheden om de duurzaamheid van hun gebouw te
verbeteren.
Uit oogpunt van baten en lasten zijn voor bestaande gebouwen de
momenten van onderhoud en renovatie daarvoor zeer geschikte
uitvoeringsmomenten.
Het is dus belangrijk om deze uitvoeringsmomenten optimaal te
benutten!
>> Als 24
het
gaat om

25. Niveau’s
Strategisch (duurzame ambities)
Lange termijn: > 3 jaar
Tactisch
Middellange termijn: 1-3 jaar
Operationeel (duurzame verbeteractiviteiten)
Korte termijn: < 1 jaar
>> Als 25
het
gaat om

26. Duurzaam Meerjaren OnderhoudsPlan
In dit kader voorlopig nog een (beperkte) definitie:
Een meerjaren onderhoudsplan dat ook verbetermaatregelen bevat
m.b.t.:
het binnenmilieu
de energiezuinigheid.
De overige duurzaamheidsaspecten worden in dit kader voorlopig
nog buiten beschouwing gelaten!
>> Als 26
het
gaat om

27. Duurzame onderhoudsactiviteit
Voorbeeld 1
Een kozijn dat vervangen moet worden omdat het bouwtechnisch
verouderd is dient per definitie niet vervangen te worden door het
oorspronkelijke type.
Men zou bijvoorbeeld moeten kunnen kiezen uit een kozijn met
dubbel glas, HR+ of HR++.
Ook zou bijvoorbeeld nog gekozen moet kunnen worden uit
kozijnen met en zonder ventilatieroosters, met of zonder
zonwerend glas e.d.
>> Als 27
het
gaat om

28. Duurzame onderhoudsactiviteit
Voorbeeld 2
Een verwarmingsketel dient per definitie niet vervangen te worden
door het oorspronkelijke type of op het moment dat het aan het
einde is van de technische levensduur.
Men zou bij vervanging moeten kunnen kiezen voor een ander
warmteopwekkingsconcept
Men zou moeten kunnen overwegen om de verwarmingsketel
eerder te vervangen als de nog resterende afschrijving weer
terugverdient kan worden door de lagere energiekosten van een
nieuwe ketel
>> Als 28
het
gaat om

29. Visie verduurzamen meerjaren onderhoudsplan
In een duurzaam meerjaren onderhoudsplan DMJOP worden de
volgende stappen anders/uitgebreider uitgevoerd dan in een
traditioneel meerjaren onderhoudsplan:
1. de vraagstelling door de gebouwbeheerder
2. de wijze van meten door de adviseur
3. de advisering door de adviseur
4. de wijze van berekenen door de adviseur
5. de rapportage door de adviseur
>> Als 29
het
gaat om

30. Een pilot m.b.t. een duurzaam
meerjaren onderhoudsplan
30

31. Een pilot op basis van deze visie/methodiek
Een schoolgebouw
Uitgangspunten:
• Een bestaand (traditioneel)
meerjaren onderhoudsplan
• Een Energie en Binnenmilieu
Advies
>> Als 31
het
gaat om

32. 2 verschillende (ambitie)scenario’s
Scenario 1:
• Verbetering energiezuinigheid: van energielabel B naar
energielabel A, geen verbetering van binnenklimaat
Scenario 2:
• Verbetering energiezuinigheid: van energielabel B naar
energielabel A,
• Verbetering luchtkwaliteit van max. 1200 ppm naar max. 1000
ppm
32

33. Scenario’s / maatregelpakketten
Maatregel Scenario 1 Scenario 2
Vervangen conventionele voorschakelapparatuur voor  
hoog frequente voorschakelapparatuur en toepassen
TL5 lichtbronnen
Toepassen aanwezigheidsafhankelijke schakelingen  
Toepassen daglichtafhankelijke schakelingen  
Toepassen van schakelklokken / powermanagement op  
Pc’s en overige kantoorapparatuur, per klok
Fixeren/begrenzen van thermostatische radiatorkranen  
Inregelen radiatoren waterzijdig  
33

34. Scenario’s / maatregelpakketten
Maatregel Scenario 1 Scenario 2
Verbeteren warmteafgifte radiatoren  
Isoleren van leidingen en appendages (aanvullend)  
Ventilatievoud afstemmen op actuele bezetting ruimten  
Ventilatie uitschakelen na gebruik ruimten  
Aanbrengen schakelklokken op boilers, per klok  
Gebalanceerde mechanische ventilatie met 
warmteterugwinning
34

35. Scenario 1
Omschrijving Besparing
Investering maatregelen € 30.460
Versnelde afschrijving bouwdelen €0
Subsidie maatregelen €0
Besparing op elektra per jaar 15.974 KWh (35%)
Besparing op gas per jaar 4088 m3 (21%)
Contante waarde bespaarde energie na levensduur € 55.190
(of 10 jaar)
Netto contante waarde bespaarde energie en € 24.730
investering (10 jaar)
35

36. Scenario 1
36

37. Scenario 2
Omschrijving Besparing
Investering maatregelen € 174.460
Versnelde afschrijving bouwdelen €0
Subsidie maatregelen € 86.400
Gereserveerd vanuit meerjaren onderhoudsplanning 15.000
Besparing op elektra per jaar 15.974 KWh (35%)
Besparing op gas per jaar 4584 m3 (23%)
Contante waarde bespaarde energie (10 jaar) € 58.305
Netto contante waarde bespaarde energie en € -14.755
investering (10 jaar)
Netto contante waarde bespaarde energie en € 33.438
investering (20 jaar)
37

38. Scenario 1
38

39. Planning
Activiteitenplan 2010 - 2020
39

40. Stellingen
Matthijs van Gent
40

41. Stelling 1
DMOP is een zeer goed alternatief voor het energiebesparingsplan!
41

42. Stelling 2
Een terugverdientijd van 5 jaar is 5 jaar dus gebouwbeheerder
gewoon doen!
42

43. Stelling 3
Toezichthouder moet niet onderhandelen met de facility manager
maar met de directie.
43

44. Stelling 4
Niet enkele maatregelen handhaven maar hele pakketten aan
maatregelen.
44

45. Vragen?
Bedankt
45