Paus Johannes Paulus II heeft op 16-10-2002 een apotolische brief gepubliceerd over de Rozenkrans (Rosarium Virginis Mariae). Hierin beveelt hij het bidden van de rozenkrans aan en introduceert daarbij de geheimen van het licht.
1. Johannes Paulus II te ervaren. Door dit gebed ontvangt de
gelovige genade in overvloed alsof die uit de
handen van de moeder van de Verlosser zelf
Apostolische Brief komt.
Rosarium Virginis Mariae De pausen en de rozenkrans
over de allerheiligste rozenkrans, aan de
bisschoppen, geestelijkheid en gelovigen
2. Veel van mijn voorgangers hebben groot
belang gehecht aan dit gebed. Bijzondere
vermelding verdient in dit verband paus Leo
Inleiding XIII die op 1 september 1883 de Encycliek
3
Supremi Apostolatus Officio afkondigde, een
1. De rozenkrans van de Maagd Maria document van grote betekenis en de eerste
(„Rosarium Virginis Mariae‟), die zich uit een reeks van verklaringen over dit
geleidelijk onder leiding van Gods gebed. In deze Encycliek stelde hij het
Geest in het tweede millennium heeft rozenkransgebed voor als een effectief
spiritueel wapen tegen het kwaad dat de
ontwikkeld, is een gebed dat geliefd samenleving teistert. Onder de laatste
was bij veel heiligen en is pausen die, vanaf de tijd van het Tweede
aangemoedigd door het leerambt. In Vaticaans Concilie, zichzelf hebben
zijn eenvoud en diepzinnigheid blijft de onderscheiden in het stimuleren van het
rozenkrans ook in het zojuist rozenkransgebed, wil ik de zalige Johannes
begonnen millennium een gebed van XXIII4 en vooral Paulus VI noemen. Deze
laatste benadrukte in zijn apostolische
grote betekenis, dat is voorbestemd Exhortatie Marialis cultus, die geschreven
vruchten van heiligheid te oogsten. was in de geest van het Tweede Vaticaans
Concilie, het evangelische karakter van het
Dit gebed past goed in de spirituele weg van rozenkransgebed en zijn nadruk op Christus.
christelijk leven, dat na tweeduizend jaar Ikzelf heb vaak het veelvuldig bidden van
niets van zijn frisheid van het prille begin de rozenkrans aangemoedigd. Van jongs af
heeft verloren, en dat zich door Gods Geest aan nam dit gebed in mijn spirituele leven
gesterkt voelt om “naar het diepe te gaan” een belangrijke plaats in. Ik werd er sterk aan
(duc in altum!) om telkens opnieuw ten herinnerd tijdens mijn laatste bezoek aan
overstaan van de wereld te verklaren en zelfs Polen en in het bijzonder aan het heiligdom
te roepen dat Jezus Christus Heer en Redder van Kalwaria. Het rozenkransgebed heeft mij
is, “de weg, en de waarheid en het leven” vergezeld in zowel momenten van geluk als
(Joh 14,6) en dat hij “het doel van de van beproeving. Ik vertrouwde er mijn zorgen
mensengeschiedenis is, het punt waarnaar aan toe en ik vond er troost in. Vierentwintig
alle verlangens van de geschiedenis en de jaar geleden, op 29 oktober 1978, nauwelijks
beschaving samenkomen”.1 twee weken na mijn verkiezing tot paus,
Het rozenkransgebed, hoezeer hij ook erkende ik openhartig: “De rozenkrans is mijn
betrekking heeft op de Maagd Maria, is favoriete gebed. Een wonderbaarlijk gebed!
eigenlijk een gebed dat ten diepste verband Prachtig in eenvoud en diepgang …. De
houdt met Christus. In de soberheid van zijn rozenkrans is in zekere zin een gebed dat
onderdelen heeft het gebed de diepgang van commentaar geeft op het laatste hoofdstuk
de volledige boodschap van het evangelie, van de Constitutie Lumen gentium van het
waarvan het tegelijkertijd ook een Tweede Vaticaans Concilie. Hierin wordt
samenvatting is, in zich verenigt.2 In de ingegaan op het wonderbaarlijke bestaan van
rozenkrans weerklinkt het gebed van Maria, de Moeder Gods in het mysterie van Christus
haar eeuwigdurende Magnificat, de lofzang en de Kerk. Tegen de achtergrond van de
op het werk van de verlossende woorden Wees gegroet passeren de
Menswording, die begon in haar maagdelijke belangrijkste episoden uit het leven van
schoot. Met het rozenkransgebed zitten Jezus Christus voor de ogen van de ziel. De
christenen op de school van Maria om de gebeurtenissen verschijnen in de blijde,
schoonheid op het gezicht van Christus te droevige en glorievolle geheimen, en ze
overdenken en om de diepten van Zijn liefde plaatsen ons in levende gemeenschap met
2. Jezus door – zoals we zouden kunnen kerkgemeenschap. Het is niet mijn intentie
zeggen – het hart van Zijn moeder. om pastorale programma‟s te belemmeren
Tegelijkertijd kan ons hart in de reeksen van maar eerder om ze er in te passen en ze te
tien Weesgegroeten van de rozenkrans alle versterken. Ik vertrouw erop dat het voorstel
gebeurtenissen opnemen die het leven van met bereidwilligheid en edelmoedigheid wordt
mensen, families, naties, de Kerk en de ontvangen. Het rozenkransgebed, als dat in
gehele mensheid vormgeven. Persoonlijke zijn volle betekenis wordt herontdekt, komt
gebeurtenissen en gebeurtenissen van onze tot de kern van het christelijk leven. Het biedt
naasten, vooral die dichtbij ons staan en die een beproefde doch spiritueel vruchtbare en
ons het dierbaarst zijn. In het eenvoudige educatieve mogelijkheid voor persoonlijke
rozenkransgebed komt het ritme van overweging, voor de vorming van het volk
menselijk leven tot uitdrukking.”5 Gods en voor de nieuwe evangelisatie. Het
Lieve broeders en zusters, met deze doet mij plezier om dit ook te bekrachtigen in
woorden plaatste ik het eerste jaar van mijn de heugelijke herinnering van een ander
pontificaat in het teken van het dagelijkse jubileum: de veertigste verjaardag van de
ritme van de rozenkrans. Vandaag, aan het opening van het Tweede Vaticaans Concilie
begin van mijn vijfentwintigste jaar in dienst op 11 oktober 1962, de “grote genade” voor
als opvolger van Petrus, wil ik hetzelfde de Kerk in onze tijd, die werd voorbeschikt
7
doen. Hoeveel genadegaven ontving ik niet door Gods Geest.
door de jaren heen van de heilige Maagd
door middel van het rozenkransgebed: Bezwaren tegen de rozenkrans
Magnificat anima mea Dominum! (Hoog
verheft mijn ziel de Heer!) Ik wil mijn dank 4. De geschiktheid van dit voorstel blijkt uit
richten tot de Heer in de woorden van zijn een aantal overwegingen. De eerste betreft
heiligste moeder, onder wier bescherming ik de noodzaak het hoofd te bieden aan een
mijn apostolisch priesterschap heb gesteld: zekere crisis waarin het rozenkransgebed
Totus Tuus! verkeert. In de historische en theologische
context van tegenwoordig bestaat het risico
Oktober 2002-oktober 2003: het jaar dat het gebed – ten onrechte – gedevalueerd
van de rozenkrans wordt en niet meer wordt doorgegeven aan
de jongere generaties. Sommigen denken
3. Daarom voel ik me geroepen een dat het centraal stellen van de liturgie, zoals
overweging op het rozenkransgebed te het Tweede Vaticaans Concilie terecht
bieden als een soort mariale kroon op de onderstreepte, het belang van het
apostolische Brief Novo millennnio ineunte, rozenkransgebed noodzakelijkerwijs doet
waarin ik – na de ervaring van het Jubeljaar – afnemen. Maar niet alleen staat dit gebed
Gods volk uitnodigde om “weer bij Christus te niet in conflict met de liturgie, zoals paus
6 Paulus VI duidelijk maakte, maar het
beginnen”. Deze overweging is ook een
aansporing om het gelaat van Christus te rozenkransgebed ondersteunt het ook. Dit
aanschouwen in vereniging met, en op de gebed dient als een uitstekende inleiding en
school van Zijn allerheiligste moeder. De een getrouwe weerklank van de liturgie, die
rozenkrans te bidden is niets anders dan het mensen in staat stelt om volledig en innerlijk
overwegen met Maria van het gelaat van de liturgie te beleven en dagelijks de
Christus. Ik grijp de gelegenheid van de vruchten ervan te plukken.
aanstaande 120ste verjaardag van de Misschien zijn er ook mensen die vrezen
eerdergenoemde encycliek van Leo XIII aan dat het rozenkransgebed niet erg
om deze uitnodiging te benadrukken. Het is oecumenisch is wegens de nadruk op Maria.
mijn wens dat gedurende dit jaar het In werkelijkheid echter behoort het
rozenkransgebed speciale nadruk krijgt en rozenkransgebed overduidelijk tot de vorm
dat het wordt gestimuleerd in de van verering van de Moeder Gods, zoals
verschillende christelijke gemeenschappen. beschreven door het Concilie: een devotie
Daarvoor roep ik de twaalf maanden tussen die gericht is op het christologisch centrum
oktober 2002 en oktober 2003 uit tot het jaar van het christelijk geloof, Jezus Christus, op
van de rozenkrans. zulk een wijze dat “als de de moeder wordt
Ik laat de uitvoering van dit pastorale vereerd, de Zoon … waarlijk wordt gekend,
voorstel over aan de initiatieven van elke bemind, en verheerlijkt”.8 Als het
3. rozenkransgebed op een juiste manier wordt zich in te zetten voor de vrede, met name in
herontdekt, is het gebed behulpzaam voor de het land van Jezus, dat nog steeds pijnlijk
oecumene en vormt het zeker geen verscheurd wordt en dat zo na aan het hart
belemmering! ligt van elke christen.
Een vergelijkbare noodzaak om inzet en
Een weg tot contemplatie gebed komt naar voren in een andere zaak
die tegenwoordig wordt bedreigd: het gezin,
5. Maar de belangrijkste reden om de de basiscel van de gemeenschap, die op
praktijk van het rozenkransgebed sterk aan zowel ideologisch als praktisch vlak in
te moedigen, is omdat het staat voor een toenemende mate door ontbindende
zeer effectieve manier om onder gelovigen krachten wordt aangetast. Zozeer dat we
die toewijding te bevorderen tot contemplatie zelfs moeten vrezen voor de toekomst van
van het christelijke mysterie, die ik reeds heb deze fundamentele en onmisbare instelling,
voorgesteld in de apostolische Brief Novo en daarmee voor de toekomst van de
millennio ineunte als een oorspronkelijke samenleving in haar geheel. De heropleving
“pedagogiek van de heiligheid”: “deze vraagt van het rozenkransgebed in christelijke
bovenal een christelijk leven dat zich gezinnen zal, binnen een breder pastorale
onderscheidt in de kunst van het gebed”.9 bediening, effectieve hulp bieden om de
Aangezien de hedendaagse cultuur – on- destructieve effecten van deze crisis, die zo
danks zoveel aanwijzingen van het tegendeel kenmerkend zijn voor onze tijd, tot stilstand
– heeft laten zien opnieuw behoefte te te brengen.
hebben aan spiritualiteit, mede onder invloed
van andere religies, is het meer dan ooit “Daar is je moeder!” (Joh 19,27)
nodig dat onze christelijke gemeenschappen
“oorspronkelijke scholen van gebed” 7. Veel tekenen wijzen erop dat de heilige
worden.10 Maagd vandaag de dag nog steeds door
Het rozenkransgebed behoort tot de ditzelfde gebed haar moederlijke
mooiste en prijzenswaardigste tradities van zorgzaamheid wil schenken aan alle zonen
christelijke bezinning. Het is een typisch en dochters van de Kerk. Aan haar zorg
meditatief gebed, dat in het Westen ontstond, droeg de stervende Verlosser immers zijn
en dat in zekere zin in overeenstemming is geliefde discipel op: “Vrouw, daar is nu je
met het „gebed van het hart‟ of „Jezusgebed‟ zoon” (Joh 19,26). Bekend zijn de
dat wortel schoot in de aarde van het gebeurtenissen in de 19de en 20ste eeuw
christelijke Oosten. waarbij de moeder van God haar
aanwezigheid liet gelden en haar stem liet
Gebed voor vrede en voor de familie horen om Gods volk aan te sporen tot deze
vorm van contemplatief bidden. In het
6. Een aantal historische gebeurtenissen bijzonder noem ik de verschijningen van
maakt de heropleving van het Lourdes en Fatima11 wegens hun grote
rozenkransgebed nog actueler. Ten eerste invloed op het leven van christenen en hun
de noodzaak om God het geschenk van erkenning door het hoogste kerkelijke
vrede af te smeken. De rozenkrans is leerambt. Deze heiligdommen worden door
verscheidene malen door mijn voorgangers grote aantallen pelgrims bezocht die op zoek
en mijzelf voorgesteld als gebed voor vrede. zijn naar troost en hoop.
Het millennium begon met de verschrikkelijke
aanslagen van 11 september 2001, en laat In het spoor van de getuigen
elke dag overal ter wereld nieuwe scènes van
bloedvergieten en geweld zien. Het 8. Het is ondoenlijk om alle heiligen op te
rozenkransgebed te herontdekken betekent noemen die in het rozenkransgebed een
dat we onszelf onderdompelen in de oorspronkelijke ontwikkeling naar heiligheid
overweging van het mysterie van Christus die hebben ontdekt. Maar we kunnen niet om de
„onze vrede is‟, aangezien Hij van “de twee heilige Louis Marie Grignion de Montfort
werelden één heeft gemaakt, en de heen, de auteur van een bijzonder werk over
scheidsmuur heeft neergehaald” (Ef 2,14). de rozenkrans,12 en, meer van onze tijd,
Daarom is het niet mogelijk de rozenkrans te Pater Pio van Pietrelcina, die ik onlangs heb
bidden zonder zich betrokken te voelen en mogen heilig verklaren. Als een ware apostel
4. van de rozenkrans is ook nog de zalige de Heer als in een spiegel aanschouwen,
Bartolo Longo te noemen, die een bijzondere gegeven om herschapen te worden tot een
gave had. Zijn weg naar heiligheid rustte op steeds heerlijker gelijkenis met Hem, door de
een inspiratie die hij in de diepte van zijn hart Geest van de Heer” (2Kor 3,18).
hoorde: “Wie de rozenkrans doorgeeft is
gered!”13 Als gevolg daarvan voelde hij zich Maria, model van contemplatie
geroepen om in Pompeï een kerk te bouwen,
gewijd aan Onze Vrouwe van de Heilige 10. In Maria vinden we een onvergelijkelijk
Rozenkrans. De kerk staat tegen de model om Christus te overdenken. Op een
achtergrond van de ruïnes van de oude stad, bijzondere manier hoort het gelaat van de
die nauwelijks de verkondiging van Christus Zoon aan Maria toe. In haar schoot werd
had gehoord toen zij, in 79 na Chr. door een Christus vormgegeven, van haar kreeg Hij
uitbarsting van de Vesuvius werd begraven zijn menselijke gelijkenis die een zelfs nog
om pas eeuwen later uit haar as te herrijzen grotere spirituele, hechte band tussen beiden
als een getuige van het licht en de duisternis oproept. Niemand heeft zichzelf ooit meer
van de klassieke beschaving. Bartolo Longo gelovig toegewijd aan de contemplatie van
bevorderde met zijn levenswerk en in het het gelaat van Christus dan Maria. Al bij de
bijzonder met de praktijk van de „Vijftien Aankondiging waren de ogen van haar hart
zaterdagen‟ het christocentrische en gericht op Hem toen zij Hem ontving door de
contemplatieve hart van het kracht van de heilige Geest. In de maanden
rozenkransgebed. Hij werd hierbij sterk die volgden begon ze Zijn aanwezigheid te
aangemoedigd en gesteund door Leo XIII, de voelen en vormde ze zich een beeld van zijn
„paus van de rozenkrans‟. kenmerken. Toen zij Hem uiteindelijk baarde
in Betlehem, richtten haar blikken zich teder
op het gelaat van haar Zoon, zoals ze “Hem
Hoofdstuk I in doeken wikkelde en Hem in een voerbak
Christus overwegen met Maria legde” (Lc 2,7).
Daarna zouden haar blikken, vol be-
wondering en verwondering, Hem nooit meer
Een gelaat schitterend als de zon loslaten. Soms zou het een vragende blik
zijn, zoals in de episode waarin zij haar Zoon
9. “Voor hun ogen veranderde Hij van
in de tempel vindt: “Kind, hoe kon je ons dit
gedaante. Zijn gezicht ging stralen als de
aandoen?” (Lc 2,48). Maar het was altijd een
zon” (Mt 17,2). De scène van de
doordringende blik, die in staat was Jezus
transfiguratie uit het evangelie, waarbij de
volledig te doorgronden. Zelfs als zij Zijn
apostelen Petrus, Jacobus en Johannes in
verborgen gevoelens bespeurde en
vervoering raken van de schoonheid van de
vooruitliep op zijn besluiten, zoals in Kanaän
Verlosser, kan opgevat worden als een icoon
(vgl. Joh 2,5). Op andere momenten had ze
van christelijke contemplatie. Opzien naar het
een droevige blik, met name onder het Kruis,
gelaat van Christus, daarin het mysterie,
waar haar blik nog steeds zou zijn als van
temidden van de dagelijkse gebeurtenissen,
een moeder die leven geeft. Maria deelde
en het lijden van Zijn menselijk leven te
immers niet alleen in het lijden en de dood
erkennen om ten slotte de goddelijke
van haar Zoon, maar zij zou ook haar nieuwe
schittering te bevatten die volledig is
zoon, de geliefde apostel van Jezus,
geopenbaard in Zijn Verrijzenis, gezeten in
ontvangen die aan haar was gegeven (vgl.
verheerlijking aan de rechterhand van de
Joh 19,26-27). Op Paasmorgen zou zij een
Vader: dit is de taak van elke volgeling van
stralende blik hebben door de vreugde van
Christus en daarom ook voor ieder van ons.
de Verrijzenis. Tenslotte zou ze op
Door contemplatie van het aangezicht van
Pinksteren een hartstochtelijke blik hebben
Christus, worden we ontvankelijk voor het
bij de uitstorting van de heilige Geest (vgl.
mysterie van het Trinitaire leven, zodat we
Hnd 1,14).
telkens opnieuw de liefde van de Vader
ervaren en ons verheugen in de vreugde van
de heilige Geest. Zo hebben de woorden van Maria‟s herinneringen
de heilige Paulus ook betrekking op ons: “Het
is ons, die met onverhuld gelaat de glorie van 11. Maria leefde met haar ogen gericht op
Christus en ze koesterde elk woord van Hem:
5. “Maria bewaarde dit alles in haar hart en het rozenkransgebed, die aantonen dat het
dacht erover na” (Lc 2,19, vgl. 2,51). De gebed werkelijk een vorm van
herinneringen aan Jezus, geprent in haar christocentrische contemplatie is, duidelijk te
hart, waren altijd met haar en ze riepen de laten uitkomen.
verschillende momenten uit haar leven aan
de zijde van haar Zoon in haar op. In zekere Christus herinneren met Maria
zin vormden die herinneringen de
„rozenkrans‟ die zij onafgebroken reciteerde 13. Maria‟s contemplatie is vooral een in
gedurende haar leven op aarde. herinnering brengen. We moeten dit woord in
Zelfs nu, temidden van de blijde liederen de bijbelse betekenis van herinnering (zakar)
van het hemelse Jeruzalem, blijven de begrijpen als actualisering van de werken van
redenen voor haar lof en dankzegging God in de heilsgeschiedenis. De bijbel is een
onveranderd. De liederen inspireren haar verslag van gebeurtenissen die redding
moederlijke zorgzaamheid voor de brachten en die leidden tot Christus zelf.
pelgrimerende Kerk, waarin zij voortgaat haar Deze gebeurtenissen behoren niet alleen tot
persoonlijke verslag van de blijde boodschap „gisteren‟: ze vormen ook deel van de redding
te vertellen. Maria legt telkens opnieuw de van „vandaag‟. De verwerkelijking komt met
„geheimen‟ van haar Zoon aan de gelovigen name naar voren in de liturgie: wat God
voor in de hoop dat de contemplatie van deze eeuwen geleden tot stand bracht had niet
geheimen de kracht van het heil zal alleen betrekking op de directe getuigen van
verspreiden. In het reciteren van de die gebeurtenissen, het blijft met zijn
rozenkrans treedt de christelijke genadegaven mensen uit elk tijdperk
gemeenschap in contact met de aantrekken. In zeker opzicht geldt dit ook
herinneringen en de contemplatieve blik van voor andere godvruchtige benaderingen van
Maria. die gebeurtenissen. Het „zich herinneren‟ van
de gebeurtenissen uit het leven van Christus
De rozenkrans, een contemplatief in de geest van geloof en liefde betekent het
gebed openstaan voor de genade die Christus voor
ons won dankzij de geheimen van Zijn leven,
12. Juist omdat de rozenkrans begint met dood en opstanding.
Maria‟s eigen ervaring, is het een uitstekend Met het Tweede Vaticaans Concilie moet
contemplatief gebed. Zonder zijn derhalve bevestigd worden dat de liturgie, als
contemplatieve dimensie zou het gebed zijn een uitvoering van het priesterambt van
betekenis verliezen, zoals paus Paulus VI Christus en een handeling van publieke
onderstreepte: “Indien de beschouwing verering, “evenwel het hoogtepunt is
ontbreekt, lijkt de rozenkrans op een lichaam waarnaar de Kerk in al haar handelen streeft
zonder ziel en bestaat het gevaar, dat het en tevens de bron waaruit al haar kracht
15
bidden uitloopt op herhaling van formules voortvloeit”, het is ook van belang te
waaraan geest en verstand niet te pas herinneren dat het spiritueel leven “niet
komen en in strijd is met de vermaning van uitsluitend bestaat in het deelnemen aan de
Jezus Christus, die gezegd heeft: „Als gij bidt, heilige liturgie. Want al is de christen
gebruikt dan geen omhaal van woorden, geroepen tot het bidden in gemeenschap,
zoals de heidenen, want deze menen dat zij toch moet hij ook zijn binnenkamer ingaan
door hun veelheid van woorden verhoring om in het verborgene tot de Vader te bidden
zullen vinden‟ (Mt 6,7). Want van nature eist (vgl. Mt 6,6) en zelfs – zoals de apostel leert
de rozenkrans, dat hij door rustig bidden en – bidden zonder ophouden” (vgl. 1Tes
in als het ware nadenkende langzaamheid 5,17).16 Het rozenkransgebed maakt op zijn
voortkabbelt, waardoor de bidder zich ge- eigen manier deel uit van het wijd
makkelijker op de overweging toelegt van de uiteenlopende panorama van „onophoudelijk‟
mysteries van het leven van Christus, zoals bidden. Als de liturgie, op te vatten als
zij door het hart van haar worden gezien die activiteit van Christus en de Kerk, een
van allen het naast was aan de Heer, opdat reddende handeling bij uitstek is, is het
de onnaspeurlijke rijkdommen van deze rozenkransgebed eveneens – als „meditatie‟
mysteries worden ontsloten.”14 over Christus met Maria – een heilzame
Het is goed bij dit diepe inzicht van Paulus contemplatie. Door ons te verdiepen in de
VI stil te staan om bepaalde aspecten van geheimen uit het leven van de Verlosser,
6. worden we verzekerd van het feit dat wat Hij de discipel om nog meer gelijkvormig te
heeft gedaan en wat de liturgie present stelt, worden aan zijn Meester (vgl. Rom 8,29; Fil
diepgaand wordt eigengemaakt en ons 3,10.21). De uitstorting van de heilige Geest
bestaan vormt. in de doop verenigt de gelovige als een rank
aan de wijnstok die Christus is (vgl. Joh 15,5)
Christus leren kennen door Maria en maakt hem een ledemaat van het
mystieke lichaam van Christus (vgl. 1Kor
14. Christus is de hoogste Leraar, Hij 12,12; Rom 12,5). Dit begin van het verbond
openbaart en Hij is degene die wordt vraagt echter om een toenemende
geopenbaard. Het is niet zomaar een kwestie aanpassing die meer en meer de houding
van het leren van wat Hij ons heeft van de discipel vormt in overeenstemming
onderwezen, maar Hem leren kennen. met de „logica‟ van Christus: “Die gezindheid
Kunnen we daarom een betere leraar moet onder u heersen die ook in Christus
wensen dan Maria? Vanuit goddelijk Jezus was” (Fil 2,5). In de woorden van de
perspectief is de Geest de innerlijke leraar apostel Paulus zijn we geroepen om “ons
die ons leidt naar de volledige waarheid van met de Heer Jezus Christus te bekleden”
Christus (vgl. Joh 14,26; 15,26; 16,13). Maar (vgl. Rom 13,14; Gal 3,27).
onder de mensen kent niemand Christus Op de spirituele reis van het
beter dan Maria. Niemand kan ons beter rozenkransgebed, gebaseerd op
binnenleiden in de diepgaande kennis van voortdurende contemplatie van het gelaat
Zijn mysterie dan Zijn moeder. van Christus en met Maria als reisgezellin,
Het eerste „teken‟ van Jezus – het bereikt men dit veeleisende ideaal om
veranderen van water in wijn tijdens de gelijkvormig te worden aan Hem door een
bruiloft te Kana – laat Maria duidelijk zien in samenwerking die beschreven kan worden in
de gedaante van leraar wanneer zij de termen van „vriendschap‟. We zijn daardoor
bedienden aanspoort datgene te doen wat in staat om op natuurlijke wijze in het leven
Jezus gebiedt (vgl. Joh 2,5). We kunnen ons van Christus te komen en als het ware zijn
voorstellen dat ze hetzelfde doet voor de diepste gevoelens te delen. De zalige Bartolo
discipelen na Hemelvaart, als ze bij elkaar Longo schreef in dit kader: “Net als twee
komen in afwachting van de komst van de vrienden, die vaak bij elkaar zijn, de neiging
heilige Geest en zij hen steunt in hun eerste hebben om elkaars gedragingen over te
missie. De scènes van het rozenkransgebed nemen, zo kunnen wij, door op vertrouwelijke
samen met Maria te overdenken is een voet met Jezus en de gezegende Maria te
leermiddel om via haar Christus te „lezen‟, om praten, door het mediteren over de geheimen
Zijn geheimen te ontdekken en Zijn van het rozenkransgebed en door hetzelfde
boodschap te begrijpen. leven in de heilige communie mee te maken,
Deze school van Maria is des te binnen de beperkingen van ons bescheiden
effectiever als we beseffen dat zij onderwijst bestaan, gelijk aan hen worden en kunnen
door voor ons de gaven van de heilige Geest we van deze allerhoogste modellen leren om
overvloedig te verkrijgen, en ons het een bescheiden, nederig, verborgen,
18
onvergelijkbare voorbeeld van haar eigen geduldig en perfect leven te leiden.”
“pelgrimstocht van het geloof” te bieden.17 Bij In dit proces om gelijkvormig te worden
het overdenken van elk geheim van haar aan Christus door het rozenkransgebed,
Zoon, nodigt zij ons uit hetzelfde te doen wat vertrouwen we onszelf op een bijzondere
zij deed ten tijde van de Aankondiging; manier toe aan de moederlijke zorg van de
nederig de vragen stellen die ons openen gezegende Maagd. Zij die zowel de moeder
voor het licht om zo te eindigen met de van Christus is als een lidmaat van de Kerk,
gehoorzaamheid van het geloof: “Zie de waarvan ze een “boven allen uitmuntend en
19
dienstmaagd des Heeren mij geschiede naar heel uitzonderlijk lid” is, en is op hetzelfde
Uw woord” (vgl. Lc 1,38). moment de „Moeder van de Kerk‟. In deze rol
baart ze voortdurend kinderen voor het
Gelijkvormig worden aan Christus met Mystieke Lichaam van haar Zoon. Zij doet dat
door haar voorspraak en smeekt over hen de
Maria
onuitputtelijke uitstorting van de heilige Geest
af. Maria is de perfecte icoon van het
15. Het belangrijkste kenmerk van de
moederschap van de Kerk.
christelijke spiritualiteit is de inspanning van
7. Het rozenkransgebed plaatst ons mystiek Rom 8,26-27). Omdat “wij niet eens weten
gezien aan de zijde van Maria als zij toeziet hoe wij behoren te bidden” (Rom 8,26), en
op de menselijke groei van Christus in het we soms niet worden gehoord “omdat we
huis van Nazaret. Dit stelt haar in staat om verkeerd bidden” (vgl. Jak 4,2-3).
ons te trainen en ons te vormen met dezelfde Om ons te steunen in het gebed dat
zorg totdat Christus in ons gestalte heeft Christus en de heilige Geest in ons hart laten
gekregen (vgl. Gal 4,19). Deze rol van Maria, opwellen, komt Maria tussenbeide met haar
volledig gebaseerd op die van Christus en moederlijke voorspraak. “Het gebed van de
daaraan radicaal ondergeschikt, “verduistert Kerk wordt als het ware gedragen door het
23
of vermindert op geen enkele wijze dát gebed van Maria.” Als Jezus, de enige
unieke middelaarschap van Christus, maar bemiddelaar, de Weg is van ons gebed dan
toont aan, hoe krachtig het is”.20 Dit is het laat Maria, Zijn puurste en meest
verlichtende principe dat door het Tweede doorzichtige weerspiegeling, de Weg zien.
Vaticaans Concilie is uitgesproken en dat ik “Op grond van deze bijzondere
in mijn eigen leven zo sterk heb ervaren en samenwerking van Maria met de
dat tot mijn eigen lijfspreuk heeft geleid: werkzaamheid van de heilige Geest hebben
Totus Tuus.21 Dit motto is vanzelfsprekend de kerken het gebed tot de heilige Moeder
geïnspireerd op de leer van de heilige Louis van God ontwikkeld: het centrerend rond de
Marie Grignion de Montfort, die in de persoon van Christus die zich in zijn
volgende woorden de rol van Maria heeft mysteries geopenbaard heeft.”24 Op de
uitgelegd in het proces van gelijkvormig te bruiloft te Kana laat het evangelie duidelijk de
worden aan Christus: “Onze gehele voorspraak van Maria zien als zij aan Jezus
volmaaktheid bestaat uit het feit dat we de noden van anderen laat weten: “Ze zitten
gelijkvormig aan Jezus Christus zijn en in zonder wijn” (Joh 2,3).
Hem verenigd en gewijd zijn. Daarom is de
meest volmaakte verering ongetwijfeld die Het rozenkransgebed is zowel meditatie als
devotie die ons nog meer in smeekbede. Vasthoudend gebed tot de
overeenstemming met Christus brengt, ons Moeder Gods is gebaseerd op het
met Hem verenigt en ons aan Hem doet vertrouwen dat haar moederlijke voorspraak
toewijden. Omdat Maria van alle mensen zich alle dingen uit het hart van haar Zoon kan
het meest heeft gevoegd naar Jezus verkrijgen. Ze is „almachtig door genade‟, om
Christus, betekent dat van alle devoties de de gewaagde uitdrukking te gebruiken (die
devotie die de ziel het meest in juist moet worden begrepen) van de zalige
overeenstemming met Christus brengt en Bartolo Longo in zijn Smeekbede tot de Onze
Hem heiligt, de devotie tot Maria is, die Zijn Vrouwe.25 Dit is een overtuiging die, te
heilige moeder is. Hoe meer zielen aan haar beginnen met het evangelie, steeds sterker is
zijn gewijd, hoe meer zullen ze aan Jezus gegroeid in de ervaring van christenen. De zo
Christus gewijd zijn.”22 Nergens anders dan belangrijke dichter Dante drukt het bijzonder
in het rozenkransgebed zijn de levens van goed uit in de regels die de heilige Bernardus
Jezus en Maria zo met elkaar verbonden. zong: “Vrouwe, U bent zo groot en machtig,
Maria leeft alleen in Christus en voor dat wie genade verlangt maar geen beroep
Christus! op u doet, zijn verlangen zonder vleugels zal
zien wegvliegen.”26 Als we in het
Met Maria tot Christus bidden rozenkransgebed Maria, het heiligdom van
de heilige Geest (vgl. Lc 1,35), smeken om
16. Jezus nodigde ons uit om ons over te haar voorspraak, bemiddelt zij voor ons bij de
geven aan God met doorzettingskracht en Vader die haar met genade heeft vervuld en
vertrouwen dat we zullen worden gehoord: bij de Zoon, geboren uit haar schoot. Zij bidt
“Vraag, en jullie zal gegeven worden. Zoek, met en voor ons.
en je zult vinden. Klop, en er zal voor je
worden opengedaan” (Mt 7,7). De basis voor Christus verkondigen met Maria
deze werking van het gebed is de
goedertierenheid van de Vader, maar ook de 17. Het rozenkransgebed is ook een weg
bemiddeling van Christus zelf (vgl. 1Joh 2,1) van verkondiging en toenemende kennis,
alsmede de werking van de heilige Geest die waarin het mysterie van Christus steeds weer
volgens de wil van God “voor ons pleit” (vgl. op verschillende niveaus van het christelijke
8. bewustzijn aanwezig is. Het gebed heeft de gericht op de contemplatie van het gelaat van
vorm van een biddende en contemplatieve Christus. Paus Paulus VI beschreef het met
voorstelling, die in staat is om christenen te de volgende woorden: “Daar dus het
vormen naar het hart van Christus. Als het rozenkransgebed op het evangelie steunt en
bidden van de rozenkrans alle elementen in naar het mysterie van de menswording en
zich verenigt die nodig zijn voor een verlossing leidt als naar zijn kern, moet het
effectieve meditatie – vooral in zijn als een gebed worden beschouwd dat geheel
gemeenschappelijke viering in parochies en en al naar het christologische gebeuren
heiligdommen – kan het een betekenisvolle wordt gericht. Wat hem immers eigen en
mogelijkheid tot catechese bieden, hetgeen bijzonder is, zijn litanievormige herhaling van
priesters in hun voordeel zouden moeten de begroeting van de engel Wees gegroet
gebruiken. Op deze manier blijft ook Onze namelijk, wordt ook een onophoudelijke
Vrouwe van de rozenkrans haar werk van de lofprijzing van Christus, op wie de boodschap
Christusverkondiging doen. De geschiedenis van de engel en de groet van de moeder van
van het rozenkransgebed laat zien hoe dit de doper, „Gezegend is de vrucht van uw
gebed in het bijzonder door de dominicanen schoot‟ (Lc 1,42), als uiteindelijk voorwerp
werd gebruikt toen de Kerk in moeilijkheden wijst. De herhaling van de woorden Wees
was als gevolg van de verspreiding van gegroet is daarentegen als het weefsel
dwalingen. Vandaag de dag worden we met waarin de beschouwing van de mysteries
nieuwe uitdagingen geconfronteerd. Waarom verder gaat. De Christus die in elke groet van
zouden we niet opnieuw uit het de engel wordt aangeduid, is dezelfde die op
rozenkransgebed putten met hetzelfde geloof de rij af uitgesproken mysteries als de Zoon
van degenen die ons voorgingen? Het van God voorstellen en als de Zoon van de
rozenkransgebed heeft in zich al zijn maagd.”28
krachten bewaard en blijft een waardevol
pastorale bron voor elke goede verkondiger. Een passende aanvulling
19. Van de vele geheimen uit het leven van
Hoofdstuk II Christus zijn maar een paar aangewezen
Geheimen van Christus – voor het rozenkransgebed die nu algemeen
gebruikt worden en die door de Kerk zijn
geheimen van Zijn moeder goedgekeurd. De selectie was bepaald door
de oorsprong van het gebed dat was
De rozenkrans, „een samenvatting van gebaseerd op het getal 150, het aantal
het evangelie‟ psalmen in het boek der Psalmen.
Ik geloof echter dat, om de christologische
18. De enige wijze om de contemplatie van diepte van het rozenkransgebed duidelijk te
het gelaat van Christus te benaderen is door laten uitkomen, het passend zou zijn om een
te luisteren naar de stem van de Vader in de aanvulling op het klassieke patroon aan te
heilige Geest, omdat “niemand de Zoon kent brengen bestaande uit de geheimen van het
behalve de Vader” (Mt 11,27). Op de openbare optreden van Christus tussen Doop
geloofsbelijdenis van Petrus antwoordde en Lijden, de invulling echter overlatend aan
Jezus in de buurt van Ceasarea Philippi door de vrijheid van de indivi-duele gelovigen en
de bron aan te geven van dit duidelijk van de geloofsgemeenschappen. In de
aanvoelen van Zijn identiteit: “Niet vlees en opeenvolging van de geheimen overdenken
bloed hebben jou dat onthuld, maar mijn we belangrijke aspecten uit het leven van de
Vader in de hemel” (Mt 16,17). Wat dus persoon van Christus als de definitieve
nodig is, is een openbaring van boven. Om openbaring van God. Tijdens de doop in de
die openbaring te ontvangen is aandachtig Jordaan aangekondigd als de geliefde Zoon
luisteren onontbeerlijk: “Alleen de ervaring van de Vader, is Christus degene die de
van stilte en gebed biedt het geëigende komst van het Koninkrijk aankondigt, Hij legt
kader waarbinnen een waarachtige, getrouwe daarvan getuigenis af door Zijn werken en
en samenhangende kennis kan groeien en kondigt af wat gedaan moet worden. Het is
rijpen van dat mysterie.”27 gedurende de jaren van zijn openbare
Het rozenkransgebed is een van de optreden dat het geheim van Christus het
traditionele wegen van christelijk gebed duidelijkst een geheim van licht is: “Zolang Ik
9. in de wereld ben, ben Ik het licht van de verkondigd aan de herders als “een
wereld” (Joh 9,5). vreugdevolle boodschap” (Lc 2,10).
Opdat het rozenkransgebed meer een De laatste twee geheimen, nog steeds
„samenvatting van het evangelie‟ wordt is het deze vreugde uitstralend, wijzen al naar het
passend om na de overweging van de drama dat gaat komen. De Opdracht in de
Menswording en het verborgen leven van Tempel drukt niet alleen de vreugde uit
Christus (de blijde geheimen) en vanwege de toewijding van het Kind en de
voorafgaand aan de overweging van de pijn verrukking van de bejaarde Simeon. Het
en Zijn Lijden (de droevige geheimen) en de geeft de profetie weer over Christus als een
overwinning van zijn Verrijzenis (de “teken van tegenspraak” in Israël en over een
glorievolle geheimen) de geheimen van het zwaard dat Zijn moeders hart doorboort (vgl.
licht toe te voegen. Deze geheimen vormen Lc 2,34-35). Vreugde en verdriet gaan hand
een meditatie van bepaalde belangrijke in hand bij het vijfde geheim als Maria haar
momenten van Zijn openbare optreden. De twaalfjarige Zoon terugvindt in de tempel.
aanvulling, zonder dat het de traditionele Hier verschijnt Christus in zijn goddelijke
vorm van de rozenkrans schaadt, is bedoeld wijsheid als Hij luistert en, in feite reeds als
om het gebed nieuw leven in te blazen en om iemand die onderricht, vragen stelt. De
nieuwe belangstelling voor de plaats van het openbaring van Zijn mysterie als de Zoon die
rozenkransgebed in de christelijke geheel toegewijd is aan Zijn Vader,
spiritualiteit op te wekken. Het gebed is een verkondigt de radicale natuur van het
ware doorgang naar de diepten van het hart evangelie, waarin zelfs de meest intieme van
van Christus, oceaan van blijdschap en van de menselijke relaties worden uitgedaagd
licht, van lijden en glorie. door de absolute eisen van het Koninkrijk.
Maria en Jozef, bevreesd en ongerust,
De blijde geheimen “begrepen” zijn woorden niet (vgl. Lc 2,50).
Te mediteren over de blijde geheimen is
20. De eerste vijf series van tien, de „blijde als binnen te treden in de ultieme oorzaken
geheimen‟, worden gekenmerkt door de en de diepste betekenis van christelijke
vreugde die uitstraalt van de Menswording. vreugde. Het is zich concentreren op de
Dit is duidelijk vanaf het eerste geheim, de werkelijkheidswaarde van het mysterie van
Aankondiging, waar de begroeting van de Menswording en op de duistere voorbode
Gabriël aan de Maagd van Nazaret gepaard van het mysterie van het verlossend lijden.
gaat met een uitnodiging van Messiaanse Maria leidt ons naar de ontdekking van het
vreugde: “Verheugt U, Maria”. De gehele geheim van de christelijke gelukzaligheid en
heilsgeschiedenis en in zekere zin de herinnert ons dat het christendom boven
volledige wereldgeschiedenis loopt uit op alles euangelion, „goed nieuws‟ is, dat als het
deze begroeting. Als het de wil van de Vader hart en als gehele inhoud de persoon van
is om alles in Christus samen te brengen Jezus Christus heeft, het vleesgeworden
(vgl. Ef 1,10), dan is het gehele universum op Woord, de enige Verlosser van de wereld.
een bepaalde manier geraakt door de
goddelijke goedkeuring waarmee de Vader De geheimen van het licht
naar Maria kijkt en haar tot de moeder van
Zijn zoon maakt. De gehele mensheid wordt 21. Als we overgaan van de kindertijd en
op zijn beurt omvat in het fiat waarmee zij de periode in Nazaret naar het openbare
bereidwillig instemt met Gods wil. leven van Jezus brengt de contemplatie ons
Verrukking is het kenmerk van de naar de geheimen die op een bijzondere
ontmoeting met Elizabet, waar het geluid van manier „geheimen van het licht‟ kunnen
Maria‟s stem en de aanwezigheid van worden genoemd. Het gehele
Christus in haar ertoe leidde dat Johannes Christusgeheim is in werkelijkheid een
van “vreugde opsprong in de schoot” van geheim van licht. Hij is het “licht van de
Elizabet (vgl. Lc 1,44). Ook de scène in wereld” (Joh 8,12). Deze waarheid wordt op
Betlehem wordt gekenmerkt door blijdschap bijzondere wijze tot uitdrukking gebracht
als de geboorte van het goddelijke Kind – de tijdens Zijn openbare leven als Hij het
Verlosser van de wereld – wordt evangelie van het Koninkrijk Gods
aangekondigd door engelengezang en verkondigt. Ik wil voor de christelijke
gemeenschap vijf belangrijke momenten –
10. „lichtgevende‟ geheimen – tijdens deze fase voor wiens heil Hij zichzelf zal aanbieden als
van Christus‟ leven aanreiken. Ik denk dat de offer.
volgende op passende wijze kunnen worden In deze geheimen, op dat van het wonder
uitgekozen: 1. Zijn doop in de Jor-daan; 2. van Kana na, blijft de aanwezigheid van
Zijn openbaring tijdens de Bruiloft te Kana; 3. Maria op de achtergrond. De evangeliën
Zijn verkondiging van het Koninkrijk Gods en maken de kortst mogelijke verwijzingen naar
Zijn oproep tot bekering; 4. Zijn transfiguratie; haar toevallige aanwezigheid op een een of
5. Zijn instelling van de eucharistie als ander moment van predikatie van Jezus (vgl.
sacramentele uitdrukking van het Mc 3,31-35; Joh 2,12) en uit het evangelie
paasmysterie. kan niet worden opgemaakt of ze bij het
Elke geheim is een openbaring van het Laatste Avondmaal en bij de instelling van de
Koninkrijk Gods dat reeds in de persoon van eucharistie aanwezig was. Maar de rol die ze
Jezus aanwezig is. De doop in de Jordaan is op zich neemt in Kana vergezelt Christus in
voor alles een geheim van het licht. Als zekere zin gedurende zijn gehele weg. De
Christus afdaalt in het water, de Onschuldige Openbaring van Christus, door de Vader
die de zondelast voor onze redding op zich tijdens de doop in de Jordaan en herhaald
nam (vgl. 2Kor 5,21), de hemelen zich wijd door Johannes de Doper, wordt door Maria
openen en de stem van de Vader Hem verwoord in Kana en het wordt de grote
bekend maakt als zijn beminde Zoon (vgl. Mt moederlijke aansporing die Maria aan de
3,17 en parallellen), terwijl de heilige Geest Kerk van alle tijden geeft: “Wat Hij u ook
over Hem nederdaalt en Hem bekleedt met beveelt, doe het maar” (Joh 2,5). Deze raad
de opdracht die Hij zal gaan uitvoeren. Een is een passende inleiding tot de woorden en
ander geheim van het licht is het eerste van de tekenen tijdens het publieke leven van
de wonderen dat plaatsvindt in Kana (vgl. Joh Christus en het vormt het mariale fundament
2,1-12) als Christus water in wijn verandert van alle „geheimen van het licht‟.
en het hart van de discipelen opent voor het
geloof, dankzij de tussenkomst van Maria, de De droevige geheimen
eerste onder de gelovigen. Weer een ander
geheim is Jezus‟ prediking van de komst van 22. De evangeliën besteden veel aandacht
het Koninkrijk van God, Zijn oproep tot aan de droevige geheimen van Christus.
bekering (vgl. Mc 1,15) en de vergeving van Vanaf het begin heeft de christelijke
zonden van iedereen die in nederig vroomheid, met name bij de overweging van
vertrouwen tot Hem komt (vgl. Mc 2,3-13; Lc de Kruisweg tijdens de Veertigdagentijd, zich
7,47-48). De instelling van dat geheim van gericht op de afzonderlijke momenten van de
genade dat hij uitvoert tot aan het einde van Passie. Men besefte dat daarin het
de wereld, met name door het sacrament van hoogtepunt van de openbaring van Gods
verzoening dat Hij aan Zijn Kerk heeft liefde en de bron van onze redding wordt
toevertrouwd (vgl. Joh 20,22-23). Het geheim gevonden. Het rozenkransgebed neemt
van het licht bij uitstek is de transfiguratie van bepaalde momenten uit het passieverhaal om
Christus, die volgens de traditie op de berg de gelovigen uit te nodigen tot contemplatie
Tabor heeft plaatsgevonden. De luister van en die momenten in hun hart te herbeleven.
de goddelijkheid straalt van het gelaat van De reeks van meditaties begint met
Christus als de Vader de verbijsterde Getsemane, waar Christus een moment van
apostelen opdraagt “naar Hem te luisteren” grote doodsangst ondergaat voor de wil van
(vgl. Lc 9,35 en parallellen) en zich voor te de Vader en waartegen de zwakheid van het
bereiden om met Hem het lijden van de vlees in verzoeking zou worden gebracht om
Passie mee te maken, maar ook om samen in opstand te komen. Jezus confronteert zich
met Hem tot de vreugde van de Verrijzenis met alle beproevingen van de mensheid en
en het leven in de heilige Geest te komen. alle menselijke zonden met de bedoeling
Het vijfde en laatste geheim van het licht is tegen de Vader te zeggen: “Laat niet mijn wil
de instelling van de eucharistie, waarin gebeuren, maar die van U” (Lc 22,42 en
Christus Zijn lichaam en bloed aanbiedt als parallellen). Dit „ja‟ van Christus draait het
voedsel onder de tekenen van brood en wijn „nee‟ van onze stamvaderen in het Hof van
en getuigenis aflegt van zijn liefde voor de Eden terug. De prijs van Zijn gelovigheid aan
mensheid “tot het uiterste toe” (Joh 13,1), de wil van de Vader wordt duidelijk gemaakt
in de volgende geheimen. Door Zijn geseling,
11. de doornenkroon, het dragen van het Kruis van het evangelie. De contemplatie van deze
en de dood aan het Kruis wordt de Heer gebeurtenis, net zoals die van de andere
overgeleverd aan het meest miserabele glorievolle geheimen, zou bij de gelovigen
lijden: Ecce homo! moeten leiden tot een grotere waardering
Dit ellendige lijden onthult niet alleen Gods voor hun nieuwe leven in Christus, geleefd in
liefde, maar ook de zin van de mensheid zelf. het hart van de Kerk, waarvan de
Ecce homo: de betekenis, het begin en de gebeurtenissen van Pinksteren zelf de
vervulling van de mensheid is te vinden in grootste icoon van hun nieuwe bestaan is. De
Christus, de God die zichzelf vernederde uit glorievolle geheimen leiden zo tot een grotere
liefde “tot de dood, de dood aan een kruis” hoop op het eschatologische doel, waar de
(Fil 2,8). De droevige geheimen helpen de gelovigen naartoe reizen als leden van het
gelovige de dood van Jezus te herbeleven, te pelgrimerende volk Gods in de geschiedenis.
staan aan de voet van het Kruis naast Maria Dit kan hen aanzetten om moedige getuigen
om met Haar binnen te treden in Gods liefde van het „goede nieuws‟ te zijn dat betekenis
voor de mens en zijn levengevende kracht te geeft aan hun gehele bestaan.
ervaren.
Van de „geheimen‟ tot het „Geheim‟: de
De glorievolle geheimen weg van Maria
23. “De beschouwing van Christus‟ gelaat 24. De meditatiecycli voorgesteld door de
mag niet halt houden bij het beeld van de rozenkrans zijn bij lange na niet uitputtend,
29
gekruisigde. Hij is de Verrezene!” Het maar ze brengen wel naar voren wat
rozenkransgebed heeft altijd dit bewustzijn essentieel is. Ze wekken een dorst op naar
onder woorden gebracht en nodigde de kennis van Christus, die gelest wordt door de
gelovige uit om voorbij te gaan aan het pure bron van het evangelie. Elke
duister van de Passie en op te zien naar de afzonderlijke gebeurtenis uit het leven van
glorie van Christus in de Verrijzenis en de Christus, zoals blijkt uit het evangelie, is het
Hemelvaart. In de beschouwing van de een schittering van het mysterie dat al het
Verrezene herontdekken christenen de reden begrip te boven gaat (vgl. Ef 3,19): het
voor hun eigen geloof (vgl. 1Kor 15,14) en zij mysterie van het vlees geworden Woord,
herbeleven niet alleen de vreugde van hen waarin “de godheid lijfelijk in heel haar
aan wie Christus is verschenen – de volheid woont” (Kol 2,9). Daarom legt de
apostelen, Maria Magdalena en de Katechismus van de Katholieke Kerk grote
Emmaüsgangers – maar ook de vreugde van nadruk op de Christusgeheimen en brengt zij
Maria, die een gelijksoortige intense ervaring onder de aandacht dat “alles in het leven van
moet hebben gehad toen haar verheerlijkte Jezus in het teken van zijn mysterie staat”.30
Zoon het nieuwe leven begon. In de Het „duc in altum‟ van de Kerk van het derde
Hemelvaart werd Christus in glorie millennium zal worden bepaald door de mate
opgenomen aan de rechterhand van de waarin gelovigen in staat zijn binnen te gaan
Vader, terwijl Maria zelf tot dezelfde glorie in de “volle rijkdom van het inzicht in Gods
zou worden verheven bij haar geheim, Christus namelijk, in wie alle
Tenhemelopneming. Zij had op voorhand dit schatten van wijsheid en kennis verborgen
unieke privilege, het doel dat voor alle liggen” (Kol 2,2-3). De brandende oproep uit
rechtvaardigen is bestemd bij de Verrijzenis de Brief aan de Efeziërs geldt voor alle
der doden. Gekroond in glorie – zoals ze gedoopten: “zodat Christus door het geloof
tevoorschijn komt in het laatste glorievolle woont in uw hart, en u in de liefde geworteld
geheim – straalt Maria als koningin van en gegrondvest blijft. Dat u in staat … bent
engelen en heiligen als een vooruitblik op de de liefde te kennen van Christus, die alle
hoogste eschatologische staat van de Kerk. kennis te boven gaat; dat u geheel vervuld
Hoogtepunt in deze reeks glorievolle wordt van de volheid van God” (Ef 3,17-19).
geheimen die de glorie van de Zoon en Zijn Het rozenkransgebed staat ten dienste
moeder betreft, is Pinksteren. Dan wordt het van dit ideaal: het gebed biedt het „geheim‟
gelaat van de Kerk geopenbaard als een dat eenvoudig leidt tot een diepgaande en
gezin dat met Maria bij elkaar komt, innerlijke kennis van Christus. We kunnen
opgewekt door de krachtige uitstorting van de het de weg van Maria noemen. Het is de weg
heilige Geest en gereed voor de verkondiging van het voorbeeld van de Maagd van
12. Nazaret, een vrouw van geloven, zwijgen en zijn weg naar Calvarië leren zij de betekenis
luisteren. Het is ook de weg van een mariale van het heilbrengend lijden. Door Christus en
devotie geïnspireerd door de kennis van de Zijn moeder tenslotte in glorie te overdenken,
onafscheidelijke verbintenis tussen Christus zien zij het doel waarvoor ieder van ons
en Zijn moeder. De Christusgeheimen zijn in geroepen is, mits we onszelf toestaan om
zekere zin ook de geheimen van Zijn genezen en herschapen te worden door de
moeder, ook al hebben ze niet direct heilige Geest. Men zou kunnen zeggen dat
betrekking op haar, omdat ze van en door elk geheim van de rozenkrans, bij
Hem leefde. Door ons de woorden van de zorgvuldige meditatie, licht verspreidt op het
aartsengel Gabriël en de heilige Elisabet in mysterie van de mensheid.
het Weesgegroet eigen te maken, worden we Tegelijkertijd wordt het vanzelfsprekend
voortdurend aangespoord in Maria, tussen om naar deze ontmoeting met de heilige
haar armen en in haar hart, de “gezegende mensheid van de Verlosser alle problemen,
vrucht van haar schoot” (vgl. Lc 1,42) te zorgen en inspanningen waaruit ons leven
zoeken. bestaat te brengen. “Geef al uw zorgen over
aan de Heer, Hij zal je leven dragen” (Ps
Geheim van Christus, geheim van de 55,23). De rozenkrans bidden is de last
mens overbrengen op het genaderijke hart van
Christus en Zijn moeder. Vijfentwintig jaar
25. In mijn getuigenis uit 1978 die ik later en de moeilijkheden overdenkend die
hierboven aanhaalde en waarin ik het ook deel uitmaken van mijn pontificaat voel ik
rozenkransgebed beschreef als mijn favoriete me geroepen om het nog eens als een
gebed, gebruikte ik een beeld waarop ik wil hartelijke uitnodiging tegen iedereen te
terugkomen. Ik zei toen: “In het eenvoudige zeggen: het rozenkransgebed slaat werkelijk
rozenkransgebed komt het ritme van het „het ritme van het menselijk leven‟. Het
menselijk leven tot uitdrukking.”
31 brengt het leven in harmonie met het ritme
In het kader van wat tot dusverre is van Gods eigen leven, in de glorievolle
gezegd over de geheimen van Christus is het gemeenschap met de heilige Geest, die
niet moeilijk dieper in te gaan op de richting geeft aan en ademtocht is van ons
antropologische betekenis van het leven.
rozenkransgebed, dat veel verder gaat dan
op het eerste gezicht lijkt. Iedereen die
gedurende de verschillende fasen van zijn Hoofdstuk III
leven mediteert over Christus kan niet anders “Voor mij is Christus het leven”
dan in Hem de waarheid over de mensheid
ontvangen. Dit is de grote bevestiging van De rozenkrans, de weg om het geheim
het Tweede Vaticaans Concilie die ik sinds
de Encycliek Redemptor hominis zo vaak in
op te nemen
mijn leer heb verwerkt: “In werkelijkheid licht
26. Het rozenkransgebed stelt de meditatie
het mysterie van de mens alleen op in het
over de geheimen van Christus voor door
mysterie van het mens geworden Woord.”32
een kenmerkende methode die ontworpen is
Het rozenkransgebed helpt de weg naar dit
om de geheimen het best op te nemen. De
licht te openen. Door in het voetspoor van
methode is gebaseerd op herhaling. Dit is
Christus te gaan, waarin de weg van de
met name het geval met het Weesgegroet,
mensheid “kort is samengevat”,33
dat na elk geheim tien maal wordt gebeden.
geopenbaard en verlost, komen gelovigen
Wie oppervlakkig naar deze herhaling kijkt,
oog in oog te staan met het beeld van de
komt in de verleiding het rozenkransgebed
ware mens. Mediterend over de geboorte van
op te vatten als een droge en saaie
Christus leren zij over de heiligheid van het
bezigheid. Maar het is heel anders als men
leven. Kijkend naar het huiselijk leven in
het rozenkransgebed ziet als een uitstorting
Nazaret leren zij de oorspronkelijke waarheid
van de liefde die zich onvermoeibaar tot de
van het gezin volgens Gods plan kennen.
geliefde persoon wendt met gelijke
Door naar de Meester te luisteren in de
uitdrukkingen naar inhoud maar steeds
geheimen van zijn publieke leven vinden zij
nieuw, in de zin van het gevoel waar ze uit
het licht dat hen leidt om het Koninkrijk van
voortkomen.
God binnen te gaan. Door Hem te volgen op
13. In Christus heeft God waarlijk een „hart alle dimensies van de persoon betrokken
van vlees‟ aangenomen. Niet alleen heeft worden. Hetzelfde geldt voor het niet-
God een goddelijk hart, rijk in genade en liturgisch gebed. Dit bewijst het feit dat, in het
vergeving, maar ook een menselijk hart, Oosten, het meest kenmerkende gebed van
bekwaam voor alle gevoelsuitingen. Wie de christologische meditatie samengebald is
bewijs nodig heeft uit het evangelie, kan het in de woorden “Jezus, Christus, Zoon van
eenvoudig vinden in de aangrijpende dialoog God, Heer, wees mij, zondaar, genadig!”34,
tussen Christus en Petrus na de Verrijzenis. worden die traditioneel verbonden zijn met
“Simon, zoon van Johannes, heb je Me lief?” het ritme van de ademhaling. Hoewel dit ten
Drie keer stelt Jezus deze vraag en drie keer goede komt aan de volharding in gebed, be-
antwoordt Petrus: “Heer, U weet dat ik van U lichaamt het in zekere zin ook het verlangen
houd” (vgl. Joh 21,15-17). Uitstijgend boven dat Christus de adem, de ziel en het „alles‟
de bijzondere betekenis van deze passage, van iemands leven wordt.
zo belangrijk voor de zending van Petrus,
kan niemand de schoonheid van deze … die niettemin kan worden verbeterd
drievoudige herhaling ontgaan. Het
vasthoudend vragen en antwoorden komt 28. Ik schreef in mijn apostolische Brief
overeen in bewoordingen die de algemene Novo millennio ineunte dat er in het Westen
ervaringen van menselijke liefde weergeven. momenteel een nieuwe vraag naar meditatie
Om het rozenkransgebed te doorgronden is, die soms leidt tot enthousiaste
moet men nader ingaan op de belangstelling voor aspecten van andere
psychologische dynamiek die eigen is aan de 35
religies. Sommige christenen, beperkt in
liefde. hun kennis van de christelijk contemplatieve
Een ding is duidelijk: hoewel het herhaalde traditie, worden aangetrokken door die
Wees gegroet direct tot Maria gericht is, is de gebedsvormen. Deze gebeden bevatten veel
daad van liefde uiteindelijk voor Jezus elementen die positief zijn en hier en daar
bestemd, met en door Maria. De herhaling toepasbaar zijn in de christelijke ervaring,
wordt gevoed door het verlangen om nog maar verbergen onacceptabele ideologische
vollediger gelijkvormig aan Christus te vooronderstellingen. Er zijn methoden in
worden, het ware doel van christelijk leven. zwang die zich richten op het bereiken van
De heilige Paulus drukte zich over dit doel een hogere spirituele concentratie door het
met vurige woorden uit: “Want voor mij is gebruik van technieken van psychofysische,
leven Christus en sterven winst” (Fil 1,21). En symbolische en repeterende aard. De
nog eens: “Ikzelf leef niet meer, Christus leeft rozenkrans wordt geplaatst in het kader van
in mij” (Gal 2,20). Het rozenkransgebed helpt deze religieuze fenomenen, maar
ons nog gelijkvormiger te worden totdat we onderscheidt zich door zijn kenmerken die
de ware heiligheid verwerven. overeenkomen met specifiek christelijke
behoeften.
Een werkzame methode … Feitelijk is het rozenkransgebed ge-
woonweg een methode van contemplatie. Als
27. We moeten niet verbaasd staan dat methode helpt het gebed als een middel naar
onze verhouding met Christus gebruik maakt een doel en kan niet een doel op zich
van een methode. God zelf communiceert worden. Niettemin moet deze methode, als
met ons door onze menselijke natuur en zijn de vrucht van eeuwenlange ervaring, niet
vitale ritmen te respecteren. De christelijke worden ondergewaardeerd. In haar voordeel
spiritualiteit weet ook de subliemste vormen zou de ervaring van talloze heiligen kunnen
van mystieke stilte in zich, waarbij beelden, worden genoemd. Daarmee is niet gezegd
woorden en gebaren worden vervangen door dat de methode niet kan worden verbeterd.
de intensiteit van een verheven godsrelatie Dat is de bedoeling van de toevoeging van
met de mens, die normaal gesproken de een nieuwe reeks van mysteria lucis aan de
gehele persoon in zijn psychologische, volledige cyclus van geheimen en van een
fysieke en relationele werkelijkheid erbij paar suggesties die ik in deze Brief voorstel
betrekt. wat betreft de manier van reciteren. Deze
Dit wordt duidelijk in de liturgie. suggesties, met eerbied voor de
Sacramenten en sacramentalia zijn gewaardeerde structuur van dit gebed, zijn
opgebouwd als een reeks van riten waarin bedoeld om de gelovigen te helpen om het
14. gebed, in al zijn rijkdom van het symbool en Luisteren naar Gods woord
in overeenstemming met de vragen van het
dagelijks leven, te begrijpen. Anders bestaat 30. Om een bijbelse basis en grotere
het risico dat het rozenkransgebed niet alleen diepgang aan onze meditatie te geven, is het
geen geestelijke vruchten zou voortbrengen, nuttig om na de aankondiging van een
maar ook dat de kralen, aan de hand geheim te vervolgen met een bijbeltekst, die
waarvan het rozenkransgebed normaal afhankelijk van de omstandigheden kort of
gesproken wordt gebeden, zouden kunnen lang kan zijn, maar altijd betrekking moet
worden opgevat als een soort amulet of een hebben op het betreffende geheim. Andere
magisch voorwerp. Daarmee zou de teksten kunnen niet op tegen de
betekenis en de functie van het kralensnoer werkzaamheid van Gods Woord. Wie luistert
geheel en al verloren gaan. is zeker dat dit het woord van God is,
gesproken voor vandaag en „voor mij‟.
De bekendmaking van elk geheim Op deze manier kan Gods woord
onderdeel worden van de methodologie van
29. Het bekendmaken van elk geheim, en de rozenkrans, die bestaat uit herhaling
daaraan wellicht een bruikbaar icoon zonder dat het verveelt omdat het al bekend
vastkoppelen als afbeelding van elk geheim, is. Het is geen kwestie van het terughalen
is als het openen van het toneel waarop we van informatie maar God toestaan te
onze aandacht vestigen. De woorden richten spreken. In sommige plechtige vieringen
de verbeelding en het verstand naar een binnen de gemeenschap kan dit toepasselijk
bepaalde episode uit het leven van Christus. worden geïllustreerd met een kort
De verering van iconen en andere devoties commentaar.
waarbij de zintuigen in beroering worden
gebracht alsook de gebedsmethode van de Stilte
heilige Ignatius van Loyola in de Geestelijke
Oefeningen maken binnen de traditionele 31. Luisteren en mediteren worden gevoed
spiritualiteit van de Kerk gebruik van vi-suele door stilzwijgen. Na de aankondiging van het
en beeldende elementen (de compositio loci). geheim en het lezen van het woord, is het
Ze worden geacht van grote hulp te zijn bij gepast om een pauze in te lassen en de
het concentreren van de geest op de aandacht voor een passende periode te
afzonderlijke geheimen. Dit is een vestigen op het betreffende geheim alvorens
methodologie die beantwoordt aan de logica over te gaan op hardop bidden. Het belang
zelf van de Menswording: In Jezus wilde God van stilte ontdekken is een van de sleutels
menselijke kenmerken aannemen. Het is van de praktijk van contemplatie en
door Zijn lichaam dat we in contact zijn meditatie. Een van de beperkingen van een
getreden met het mysterie van Zijn samenleving die door technologie en
goddelijkheid. massamedia wordt overheerst is dat het
Deze noodzaak voor concreetheid vindt moeilijk is tot stilte te komen. Zoals stilte in
voorts uitdrukking in de bekendmaking van de liturgie wordt aanbevolen, zo is het ook
de verschillende geheimen van de tijdens het rozenkransgebed passend om
rozenkrans. Het moge duidelijk zijn dat deze kort te pauzeren na het woord van God te
geheimen noch in de plaats komen van het hebben gehoord. Het verstand kan zich dan
evangelie noch dat ze diens inhoud in zijn concentreren op de inhoud van een bepaald
geheel overnemen. Het rozenkransgebed is geheim.
daarom geen vervanging voor de lectio
divina. In tegendeel, het veronderstelt deze Het „Onze Vader‟
en zet er toe aan. Ondanks dat de geheimen
van de rozenkrans, ook met de toevoeging 32. Na het luisteren naar het woord en
van de mysteria lucis, zich beperken tot de aandacht voor het geheim is het
belangrijkste episoden uit Christus‟ leven, vanzelfsprekend voor het verstand om naar
wordt het eenvoudiger gemaakt om de Vader verheven te worden. In elk van zijn
uitgebreid te reflecteren op de rest van het geheimen leidt Jezus ons altijd naar God,
evangelie, zeker als het rozenkransgebed zoals Hij rust aan het „hart‟ van de Vader (vgl.
gebeden wordt in voortdurende herhaling. Joh 1,18). Hij is voortdurend naar Hem
gericht. Hij wil ons in Zijn nabijheid met de
15. Vader laten delen, zodat we met hem kunnen nadruk, gegeven aan de naam van Jezus en
zeggen: “Abba, Vader” (Rom 8,15; Gal 4,6). Zijn geheim, dat het teken is van een
In de verbintenis tussen Christus en Zijn betekenisvol en vruchtbaar bidden van het
Vader maakt Hij ons broeders en zusters van rozenkransgebed. Paus Paulus VI wijst in zijn
Hemzelf en van elkaar terwijl Hij ons de apostolische Exhortatie Marialis cultus op het
heilige Geest zendt, die zowel van Hem als gebruik in bepaalde regio‟s om de naam van
van de Vader is. Werkend als een soort Jezus te benadrukken door het toevoegen
fundament voor de christologische en mariale van een bijzin die betrekking heeft op het
meditatie – welke zich ontvouwt in de geheim dat men mediteert.37 Dit is een
herhaling van het Weesgegroet – maakt het lovenswaardig gebruik, met name als de
Onze Vader de meditatie over het mysterie, rozenkrans gezamenlijk wordt gebeden. Het
zelfs wanneer het in eenzaamheid wordt geeft krachtige uitdrukking van ons geloof in
gedaan, een kerkelijke ervaring. Christus en is gericht op de verschillende
momenten uit het leven van de Verlosser.
De tien „Weesgegroeten‟ Het is zowel een belijdenis van geloof als een
hulpmiddel voor de concentratie van onze
33. Dit is het meest uitgebreide element meditatie omdat het het proces van
van het rozenkransgebed en het zorgt ervoor aanpassing aan het mysterie van Christus,
dat het een Maria-gebed bij uitstek is. Maar dat inherent is aan de herhaling in het
wie het Weesgegroet juist begrijpt kan Weesgegroet, mogelijk maakt. Wanneer we
duidelijk zien dat het mariale karakter niet de naam van Jezus herhalen – de enige
tegengesteld is aan het christologische naam waarbij we mogen hopen op verlossing
karakter. Het Weesgegroet benadrukt en (vgl. Hnd 4,12) – in nauwe verbinding met de
vergroot de rol van Christus. Het eerste deel naam van de gezegende moeder, alsof we
van het Weesgegroet, afgeleid van de het doen op haar aangeven, slaan we een
woorden die de aartsengel Gabriël en de weg van aanpassing in die bedoeld is om ons
heilige Elisabet spraken tot Maria, is een te helpen ons te verdiepen in het leven van
contemplatie uit eerbied voor het geheim dat Christus.
door de Maagd van Nazaret is volbracht. Die Uit Maria‟s unieke en bevoorrechte
woorden geven – om zo te zeggen – het verbintenis met Christus, hetgeen haar de
wonder van hemel en aarde weer. Ze zouden moeder van God maakt, Theotòkos, ontlenen
gezegd kunnen zijn om ons een glimp te we de kracht voor het verzoek dat we in het
doen opvangen van Gods eigen tweede deel van het gebed maken, als we
verwondering als hij zijn eigen „meesterwerk‟ ons overgeven aan haar moederlijke
aanschouwt – de menswording van de Zoon voorspraak tijdens ons leven en in het uur
in de schoot van de Maagd Maria. Als we ons van onze dood.
herinneren hoe, in het boek Genesis, God
“alles bekeek wat Hij gemaakt had” (Gn 1,31) Het „Gloria‟
kunnen we hierin een echo horen van die
“pathos waarmee God, bij de dageraad van 34. De lofprijzing van de Drievuldigheid is
de schepping, naar het werk van zijn handen het doel van alle christelijke contemplatie.
keek”.36 De herhaling van het Weesgegroet Christus is immers de weg die ons leidt naar
in het rozenkransgebed maakt ons de Vader en de heilige Geest. Als we op
deelgenoot van Gods eigen verwondering en deze weg tot het eind volharden, komen we
genoegen. In uitbundige verwondering herhaaldelijk het geheim van de drie
worden we ons gewaar van het grootste goddelijke personen tegen, aan wie alle lof,
wonder uit de geschiedenis. De profetie van eerbied en dankbaarheid toekomen. Het is
Maria vindt hierin zijn vervulling: “Voortaan belangrijk dat het Gloria, het hoogtepunt van
prijzen alle generaties mij gelukkig” (Lc 1,48). contemplatie, een belangrijke plaats wordt
Het zwaartepunt in het Weesgegroet, bijna gegeven in het rozenkransgebed. In geval
een scharnier tussen het eerste en tweede van gemeenschappelijk gebed kan het Gloria
deel, is de naam van Jezus. Soms kan dit gezongen worden als manier om passende
zwaartepunt, als we het gebed snel reciteren, nadruk te geven aan de trinitaire structuur
over het hoofd worden gezien en daarmee van alle christelijke gebeden.
ook de verbinding met de contemplatie van De mate waarin de meditatie over het
het mysterie van Christus. Het is precies die mysterie diepgaand en aandachtig is, en in
16. de mate waarin de meditatie – van het ene waarde hebben, die van toegevoegde
Weesgegroet naar het andere – door liefde waarde is voor de contemplatie.
voor Christus en Maria levendig is, neemt de Als eerste dient te worden opgemerkt dat
verheerlijking van de Drievuldigheid na tien de kralen samenkomen in de Crucifix,
keer Weesgegroet, dat verre van gehaast waarmee het zich ontvouwende gebed begint
mag gebeuren, zijn juiste contemplatieve en eindigt. Christus is het centrum van het
toon op, die de ziel als het ware verheft naar leven en het centrum van het gebed van de
hemelse hoogten en ons in staat stelt om de gelovigen. Alles gaat van Hem uit, alles neigt
ervaring van Tabor te herbeleven, een naar Hem, alles komt in Hem en in de heilige
voorproefje van de contemplatie die ons nog Geest samen in de Vader.
staat te wachten: “Het is maar goed dat wij Als een hulpmiddel om te tellen en de
hier zijn” (Lc 9,33). voortgang van het gebed te markeren,
herinneren de kralen ons aan de oneindige
Het afsluitende, korte gebed weg van christelijke contemplatie en
vervolmaking. De zalige Bartolo Longo
35. In het tegenwoordige gebruik wordt het beschouwde ze als een „keten‟ die ons met
Gloria gevolgd door een kort afsluitend God verbindt. Een keten, maar wel een zoete
gebed dat van streek tot streek verschilt. keten omdat de betrekking met God, die ook
Zonder ook maar iets van de waarde van onze Vader is, inderdaad zoet is. Het is een
zo‟n gebed af te doen, is het goed op te „kinderlijke‟ ketting die ons in
merken dat de contemplatie zijn volledige eenstemmigheid brengt met Maria, “de
spirituele vruchten afwerpt als een poging dienares van de Heer” (Lc 1,38) en, bovenal,
zou worden gedaan om elk geheim af te met Christus zelf, die hoewel hij gelijk was
sluiten met een gebed voor de specifieke aan God, zichzelf “slaaf” maakte uit liefde
vruchten van dat bepaalde geheim. Op deze voor ons (Fil 2,7).
manier zal het rozenkransgebed beter zijn Het is mooi om de symbolische betekenis
verbinding met het christelijk leven van het kralensnoer uit te breiden naar onze
uitdrukken. Een mooi liturgisch gebed stelt relaties met anderen en daarin de
evenveel voor en het nodigt ons uit om te gemeenschapsband en broederschap te zien
bidden dat we, door de geheimen van de die ons allen verbinden in Christus.
rozenkrans te beschouwen, “nadoen wat ze
inhouden en krijgen wat ze beloven”.38 Het begin en het eind
Zo‟n afsluitend gebed kan, zoals nu al het
geval is, op rechtmatige wijze allerlei vormen 37. In verschillende delen van de Kerk zijn
aannemen. Op deze manier kan het heden ten dage vele manieren om het
rozenkransgebed een karakter aannemen rozenkransgebed te beginnen. In sommige
dat beter aansluit op verschillende spirituele plaatsen is het gewoonte om te beginnen met
tradities en verschillende christelijke ge- de openingswoorden uit Psalm 70: “God,
meenschappen. Het is dan ook te hopen dat kom mij te hulp, Heer haast U mij te helpen”,
geschikte formules ruim zullen worden om in hen die bidden een nederige
verspreid naar gepast pastoraal inzicht en na bewustzijn aan te wakkeren van hun eigen
ervaringen in centra en heiligdommen die in onvolkomendheid. Op andere plaatsen begint
het bijzonder zijn toegewijd aan het de rozenkrans met het Credo, als om de
rozenkransgebed opdat Gods volk kan geloofsbelijdenis de basis te maken van de
profiteren van een overvloed van authentieke contemplatieve reis die op het punt staat te
spirituele rijkdom en een voedingsbodem beginnen. Deze en vergelijkbare gebruiken,
vindt voor zijn persoonlijke contemplatie. in zoverre ze de ziel voorbereiden op de
contemplatie, zijn alle in gelijke mate
Het kralensnoer van de rozenkrans toegestaan. Het rozenkransgebed wordt
vervolgens beëindigd met een gebed voor de
36. De traditionele hulp om de rozenkrans intenties van de paus, als om de gelovigen
te reciteren is de kralenketting. Oppervlakkig de weidsheid van de noden van de Kerk te
gezien zijn de kralen slechts een eenvoudige laten zien. Het is precies om deze kerkelijke
ondersteuning om de opeenvolging van de dimensie van het rozenkransgebed te
Weesgegroeten te tellen en de voortgang te bevorderen dat de Kerk het passend heeft
markeren. Maar ze kunnen ook symbolische
17. geacht om aflaten te verlenen aan hen die Deze aanwijzing is niet bedoeld om de
het bidden met de juiste instelling. rechtmatige vrijheid in persoonlijk en
Als op deze manier wordt gebeden, wordt gemeenschappelijk gebed in te perken, en
het rozenkransgebed werkelijk een spirituele ook moet rekening gehouden worden met
weg waarop Maria voorgaat als moeder, spirituele en pastorale noden en de
leraar en gids en de gelovige ondersteunt gebeurtenis van een bijzondere liturgische
met haar krachtige voorspraak. Is het viering die zouden kunnen vragen om
daarom een wonder als de ziel zich, na dit geschikte aanpassingen. Wat echt belangrijk
gebed waarin hij zo diepgaand het is dat het rozenkransgebed altijd gezien en
moederschap van Maria voelde, geroepen ervaren moet worden als een weg van
voelt uit te barsten in lof voor de gezegende contemplatie. In het gebed, dat op zekere
Maagd, met ofwel dat schitterende gebed hoogte gelijk is aan wat gebeurt tijdens de
Salve Re-gina of de Litanie van Loreto? Dit is liturgie, wordt de christelijke week, met als
het moment van de bekroning van de middelpunt de zondag, de dag van de
innerlijke reis, die de gelovige in levend Verrijzenis, een reis door de geheimen uit het
contact heeft gebracht met het mysterie van leven van Christus, die zich in het leven van
Christus en zijn heilige Moeder. Zijn leerlingen laat zien als de Heer van tijd
en geschiedenis.
Verdeling over de tijd
38. De rozenkrans in zijn geheel kan Conclusie
dagelijks worden gereciteerd, en het is te
prjizen dat er mensen zijn die dat zo doen. “Gezegende rozenkrans van Maria,
Op deze wijze vult het gebed de dagen van zoete ketting die ons met God
contemplatief ingestelde mensen of het houdt
de zieken gezelschap en ouderen die over verenigt”
voldoende tijd beschikken. Maar het moge
duidelijk zijn – en dit is zelfs meer van 39. Wat tot dusverre is gezegd maakt de
toepassing nu de nieuwe reeks van mysteria rijkdom van dit traditionele gebed volledig
lucis deel van het gebed uitmaakt – dat veel duidelijk. Het heeft de eenvoud van een
mensen slechts de mogelijkheid zullen populaire devotie maar ook de theologische
hebben maar een deel van de rozenkrans te diepgang van een gebed passend bij hen die
bidden volgens een zeker wekelijks patroon. behoefte hebben aan diepere contemplatie.
Deze verdeling van het rozenkransgebed De Kerk heeft altijd bijzondere
over een week heeft het effect dat de werkzaamheid toegekend aan dit gebed. Zij
verschillende dagen van de week een zekere heeft aan het rozenkransgebed, aan het
spirituele kleur krijgen, analoog aan de gemeenschappelijke gebed en aan de
liturgie die de verschillende tijden van het voortdurende praktijk de meest moeilijke
liturgisch jaar kleur geeft. problemen toevertrouwd. In tijden dat het
Naar hedendaags gebruik zijn maandag christendom zelf bedreigd leek te worden,
en donderdag toegewijd aan de „blijde werd haar bevrijding toegeschreven aan de
geheimen‟, dinsdag en vrijdag aan de kracht van dit gebed en Onze Vrouwe van de
„droevige geheimen‟ en woensdag, zaterdag rozenkrans werd aangeroepen als degene
en zondag aan de „glorievolle geheimen‟. wier voorspraak redding bracht.
Waar zouden de „geheimen van het licht‟ Vandaag vertrouw ik graag aan de kracht
kunnen worden ingelast? Als we er rekening van dit gebed – zoals ik in het begin al heb
mee houden dat de „glorievolle geheimen‟ gezegd – de wereldvrede en het gezin toe.
zowel op zaterdag als zondag worden
overwogen en dat zaterdag altijd al een Vrede
speciaal mariaal karakter had, kan de tweede
wekelijkse meditatie van de „blijde geheimen‟, 40. De zware uitdagingen die aan de
geheimen waarin Maria in het bijzonder wereld aan het begin van dit nieuwe
aanwezig is, verplaatst worden naar millennium worden gesteld, leiden ons tot de
zaterdag. De donderdag komt dan vrij voor gedachte dat alleen een tussenkomst van
meditatie van de „geheimen van het licht‟. boven geschikt is om de harten te leiden van
hen die in conflictsituaties leven en degenen
18. die regeren over het lot van de naties en wezenlijke eigenschap als voortdurend
reden tot hoop kan geven voor een betere gemeenschappelijke gebed in
toekomst. overeenstemming met de uitnodiging van
Het rozenkransgebed is wezenlijk een Christus om te “blijven bidden” (Lc 18,1),
gebed voor vrede. Het gebed bestaat uit de staat het gebed ons toe om te hopen dat,
contemplatie van Christus, de Prins van de zelfs vandaag de dag, de moeilijke „strijd‟
Vrede, de enige die “onze vrede” (Ef 2,14) is. voor vrede gewonnen kan worden. Het
Ieder die zich voegt in het mysterie van rozenkransgebed biedt geen vlucht voor de
Christus – en dit is duidelijk het doel van de wereldproblemen, maar verplicht ons die
rozenkrans – leert het geheim van de vrede problemen met verantwoordelijkheid en
kennen en maakt dit tot zijn levenswerk. Door edelmoedigheid te zien. Om zo de kracht te
de kracht van zijn meditatieve karakter, verkrijgen om de problemen tegemoet te
samen met de rustgevende opvolging van de treden in de zekerheid dat God helpt en met
Weesgegroeten, bereikt het de vaste overtuiging om getuigenis af te
rozenkransgebed bovendien een vredig leggen van “de liefde, die de band van de
effect op hen die het bidden en stelt hen volmaaktheid is” (Kol 3,14).
open om diep van binnen de ware vrede, die
een speciale gift is van de Verrezen Heer, te Het gezin: ouders …
ontvangen, te ervaren en om zich heen te
verspreiden (vgl. Joh 14,27; 20,21). 41. Net als een gebed voor de vrede, is de
Het rozenkransgebed is eveneens een rozenkrans ook, en altijd geweest, een gebed
gebed voor vrede wegens de vruchten van van en voor het gezin. Ooit was dit gebed
de liefde die het voortbrengt. De rozenkrans bijzonder dierbaar voor christelijke gezinnen,
leidt tot een ontmoeting met Christus in Zijn en het bracht hen zeker dichter bij elkaar. Het
geheimen, mits de rozenkrans op een is belangrijk deze rijke erfenis niet te
werkelijk meditatieve manier wordt gebeden. verliezen. We moeten terugkeren naar de
Het kan op die manier niet aflaten de rozenkrans als familiegebed en gebed voor
aandacht te vestigen op het gelaat van gezinnen door hem blijven te gebruiken.
Christus zoals het in anderen verschijnt, in In mijn apostolische Brief Novo millennio
het bijzonder in de meest gekwelden. Hoe ineunte moedigde ik bij leken, in het
zou iemand het geheim van het Kind in dagelijkse parochieleven of in christelijke
Betlehem kunnen overwegen, in de blijde groepen, de viering aan van het
geheimen, zonder het verlangen te hebben getijdengebed.39 Nu verlang ik hetzelfde voor
om het leven te verwelkomen, te verdedigen het rozenkransgebed te doen. Deze twee
en te bevorderen en om de last van kinderen wegen van christelijke contemplatie sluiten
te ondersteunen die overal ter wereld lijden? elkaar niet uit, maar vullen elkaar aan. Ik zou
Hoe zou mogelijkerwijs iemand in de daarom willen vragen aan degenen die
voetstappen van de Verrezen Christus, in de zichzelf toewijden aan pastorale zorg voor
geheimen van het licht, kunnen treden gezinnen om van harte het rozenkransgebed
zonder getuigenis af te leggen van Zijn aan te bevelen.
„Zaligheden‟ in het dagelijks leven? En hoe Een gezin dat samen bidt blijft bij elkaar.
zou iemand Christus die het Kruis draagt en De heilige rozenkrans, een eeuwenoude
de gekruisigde Christus kunnen overwegen traditie, heeft zichzelf in het bijzonder
en niet de behoefte voelen te handelen als effectief gemaakt als een gebed dat het
een „Simon van Cyrene‟ voor onze broeders gezin bij elkaar brengt. Individuele
en zusters die door smart worden gezinsleden die hun ogen naar Jezus richten
overweldigd of verpletterd onder wanhoop? verkrijgen ook de mogelijkheid om de ander
Hoe zou iemand tenslotte kunnen opkijken in de ogen te zien, om met hem te praten,
naar de glorie van de Verrezen Heer of van om solidariteit te tonen, om de ander te
Maria, de Hemelse Koningin, zonder te vergeven en om hun liefdesband in de Geest
hunkeren om deze wereld mooier, van God vernieuwd te zien.
gerechtvaardigder en meer volgens Gods Veel van de problemen waarmee
plan te maken? hedendaagse gezinnen geconfronteerd
Kortom, door onze ogen op Christus te worden, vooral in economisch ontwikkelde
richten, maakt het rozenkransgebed ons ook samenlevingen, zijn het gevolg van hun
vredestichters in de wereld. Vanuit zijn toenemende onkunde om met elkaar te
19. communiceren. Het lukt gezinnen zelden om nauwelijks in overeenstemming is met de
tijd voor elkaar vrij te maken, en de zeldzame smaak van kinderen en jongeren van
momenten dat ze het wel doen, worden vaak tegenwoordig. Maar misschien heeft men
besteed aan het kijken naar de tv. Teruggaan hierbij alleen maar de verarmde manier van
naar het bidden van de rozenkrans in het bidden van de rozenkrans voor ogen.
gezinsverband betekent dat het dagelijks Afgezien van de vooroordelen jegens de
leven gevuld wordt met andere beelden, basisstructuur van het rozenkransgebed is er
beelden van het geheim van de Verlossing: niets dat kinderen en jongeren afhoudt van
het beeld van de Verlosser, het beeld van het gebed, binnen gezins- of groepsverband,
Zijn meest gezegende Moeder. Het gezin dat met toepasselijke symbolische en praktische
de rozenkrans gemeenschappelijk bidt, hulpmiddelen om het gebed te begrijpen en
brengt iets van de sfeer van het huisgezin te waarderen. En waarom zouden we het niet
van Nazaret opnieuw tot leven. De leden proberen? Met Gods hulp kan een pastorale
plaatsen Jezus in het centrum, zij delen in aanpak die positief, hartstochtelijk en creatief
Zijn vreugde en smart, zij plaatsen hun op de jeugd gericht is geschikt zijn om
noden en hun plannen in Zijn handen en zij opmerkelijke resultaten te bereiken – zoals
putten uit Hem de hoop en de kracht om door ook de Wereldjongerendagen hebben laten
te gaan. zien! Als het rozenkransgebed goed wordt
voorgesteld ben ik er zeker van dat jongeren
… en de kinderen opnieuw volwassenen laten opkijken door de
manier waarop zij zich het gebed eigen
42. Het is ook prachtig en vruchtbaar om maken en het reciteren met een
de groei en de ontwikkeling van de kinderen enthousiasme dat hoort bij hun leeftijd.
aan dit gebed toe te vertrouwen. Volgt het
rozenkransgebed immers niet het leven van De rozenkrans, een schat om te
Christus, vanaf Zijn conceptie tot Zijn dood, worden herontdekt
en dan naar Zijn Verrijzenis en Zijn
verheffing? Ouders vinden het steeds 43. Lieve broeders en zusters! Een gebed
moeilijker om het leven van hun kinderen te dat zo eenvoudig maar ook zo rijk is, verdient
volgen als die volwassen worden. In een het om door de christelijke gemeenschap
samenleving van geavanceerde technologie, herontdekt te worden. Laten we het gebed
massacommunicatie en globalisatie is alles dan ook weer ontdekken, vooral dit jaar, als
gehaast geworden, en de culturele kloof een mogelijkheid om de richting zoals
tussen generaties groeit zelfs nog meer. uiteengezet in mijn apostolische Brief Novo
Kinderen en jongeren ontvangen de meest millennio ineunte, waaruit veel particuliere
diverse boodschappen en de meest Kerken inspiratie hebben geput voor de
onverwachte ervaringen komen in hoge onmiddellijke toekomst, te bevestigen.
snelheid in het leven van kinderen en Ik richt me in het bijzonder tot u, mijn
jongeren, en ouders kunnen behoorlijk dierbare broeders in het bisschopsambt,
angstig worden over de gevaren waarmee priesters en diakens, en tot u, pastoraal
hun kinderen geconfronteerd worden. Soms werkers in verschillende ambten: moge u met
kunnen ouders acuut teleurgesteld raken als veel overtuiging het rozenkransgebed
hun kinderen het niet lukt om weerstand te stimuleren door middel van uw eigen
bieden aan de verleidingen van de persoonlijke ervaring van de schoonheid van
drugscultuur, de verlokkingen van het gebed.
ongebreideld hedonisme, de verleiding van Ik vertrouw ook op u, theologen: moge u
geweld en andere uitingen van een wanhopig het christelijke volk helpen de bijbelse
en betekenisloos leven. fundamenten van dit traditionele gebed te
De rozenkrans bidden voor kinderen, en ontdekken door uw wijze en grondige
beter nog, met kinderen, hen vanaf hun reflectie, geworteld in het woord van God en
jongste jaren te oefenen om deze dagelijkse gevoelig voor de geleefde ervaring van het
„gebedspauze‟ met het gezin te ervaren, is christelijke volk.
zeker niet de oplossing voor elk probleem, Ik reken op jullie, toegewijde mannen en
maar het biedt geestelijke steun die niet moet vrouwen die op een bijzondere manier
worden onderschat. Men zou kunnen geroepen zijn om het gelaat van Christus op
tegenwerpen dat het rozenkransgebed de school van Maria te overwegen.
20. Ik kijk naar jullie allemaal, broeders en 1. Tweede Vaticaans Concilie, pastorale
zusters in welke levensstaat dan ook, naar Constitutie over de Kerk in de wereld van deze tijd
jullie, christelijke families, naar jullie, zieken Gaudium et spes, 45.
en ouderen, en naar jullie, jongeren: pak vol
2. Paulus VI, apostolische Exhortatie Marialis
vertrouwen de rozenkrans weer op. cultus (2 februari 1974), 42.
Herontdek het rozenkransgebed in het licht
van de heilige Schrift, in overeenstemming 3. Vgl. Leo XIII, Encycliek over de rozenkrans
met de liturgie en in de context van het leven Supremi Apostolatus Officio, in: Acta Leonis XIII, 3
van alledag. (1884), 280-289.
Moge mijn oproep niet voor niets zijn! Aan
het begin van het vijfentwintigste jaar van 4. In het bijzonder waard om te noemen is:
mijn pontificaat, vertrouw ik deze Johannes XXIII, apostolische Brief over de
rozenkrans Het rozenkransgebed voor een
apostolische Brief toe aan de liefdevolle
rechtvaardige vrede onder de volkeren‟ (Il religioso
handen van de Maagd Maria, mij, in de convegno) (29 september 1961).
geest, ter aarde nederwerpend voor haar
beeld in het schitterende heiligdom dat voor 5. Johannes Paulus II, Angelus, in:
haar door de zalige Bartolo Longo werd Insegnamenti di Giovanni Paolo II, I (1978), 75-76.
gebouwd, de apostel van de rozenkrans. Ik
wil graag de ontroerende woorden waarmee 6. Johannes Paulus II, apostolische Brief Novo
hij zijn welbekende Smeekbede aan de millennio inuente (6 ja-nuari 2001), III.
Koningin van de Heilige Rozenkrans besloot
eigen maken: “O, gezegende Rozenkrans 7. Johannes XXIII moedigde tijdens de
voorbereiding tot het Concilie de christelijke
van Maria, zoete ketting die ons met God gemeenschap aan de rozenkrans te reciteren voor
verenigt, liefdesband die ons met de engelen het welslagen van deze kerkelijke gebeurtenis.
verbindt, reddingstoren tegen de aanslagen Vgl. Brief aan de kardinaal-vicaris (28 september
van de hel, veilige haven in onze universele 1960), in: AAS 52 (1960), 814-817.
schipbreuk, we zullen u nooit verlaten. U zult
onze troost zijn in het uur van onze dood: aan 8. Tweede Vaticaans Concilie, dogmatische
u de laatste kus als het leven wegebt. Het Constitutie over de Kerk Lumen gen-tium, 66.
laatste woord dat over onze lippen komt zal
uw zoete naam zijn, O Koningin van de 9. Novo millennio inuente, 32.
Rozenkrans van Pompeï, O liefste moeder, O 10. A.w., 33.
toevlucht der zondaars, O verheven
troosteres van de bedroefden. Moge u overal 11. Het is welbekend en het dient aanbeveling
gezegend zijn, nu en altijd, op aarde en in de op te merken dat privé openbaringen niet
hemel.” hetzelfde zijn als publieke openbaringen, die
gelden voor de gehele Kerk. Het is de taak van
Vanuit het Vaticaan, op 16 oktober van het het leerambt om de authenticiteit en de aard van
jaar 2002, aan het begin van het privé openbaringen voor de vroomheid van de
gelovigen waar te nemen en te erkennen.
vijfentwintigste jaar van mijn pontificaat.
12. H. Louis Marie Grignion de Montfort, Il
segreto meraviglioso del Santo Rosario per
JOHANNES PAULUS II convertirsi e salvarsi, in: Opere, 1, Scritti spirituali
(Rome 1990), 729-843.
Vertaling: drs. E. Kieckens 13. Z. Bartolo Longo, Storia del Santuario di
Pompei (Pompei 1990), 59.
____________________________________
____________________________________ 14. Marialis cultus, 47.
____ 15. Tweede Vaticaans Concilie, Constitutie over
de heilige liturgie Sacrosanctum Concilium, 10.
Voetnoten
16. A.w., 12.
17. Lumen gentium, 58.