Deze presentatie heb ik voor de rundvee advies groep van de DLV gegeven,

1. VOER VOOR DISCUSSIE! Ir. Frank Verhoeven KRINGLOOP, BODEM & VOEDING MELKKOEIEN

2. Decennia lang heeft de landbouw zich los van haar context/omgeving kunnen ontwikkelen. (Milieu)regels maken dit nu steeds lastiger. Dus bepaald de ligging van het bedrijf wederom de kansen! De bedrijfskringloop: schakel tussen opwarming van de aarde en methaanvormende bacteriën in de pens van de koe

4. Wezenlijk andere kijk!

6. BEDRIJFSNIVEAU: IN WELKE SITUATIE BEVIND HET BEDRIJF ZICH? samenwerkingsverbanden met akkerbouwers? Agrarisch natuurbeheer/samenwerkings- verbanden met natuurbeheerders? Mestwet speelt mee: 250 kg N/ha grasland mits 70% 170 kg N/ha bouwland DUS 70% gras - 30% bouwland Energieteelt? Koolzaad (schroot)? Lijnzaad (schroot)? grasland & voedergewassen 100% grasland intensief extensief Bedrijven met grasland genoeg, veelal ook een groot aandeel beheersland Bedrijven met land genoeg en die een groot deel van het eigen krachtvoer zelf (kunnen) verbouwen. Bedrijven met alleen grasland, maar veel koeien per hectare. Bedrijven die intensief zijn met veel akkerbouwmatig grondgebruik.

9. omrekening externe ha AANKOOP VOER AFVOER MELK + VLEES EIGEN VOER EIGEN MEST (AANVOER MESTSTOFFEN) benutting DIER benutting BODEM benutting BEDRIJF OVERSCHOT kg N en P /ha eigen voer kg drogestof/ha netto opname van eigen land Bedrijfsspecifieke excretie ureum Nieuwe kengetallen: rekenen aan de kringloop in VEM, N & P

11. Netto droge stof benutting grasland ‘06 Grote verschillen in de netto (berekende) ds benutting eigen grasland Bron: cijfers 56 bedrijven Friese Wouden over 2006 Verschil: 5000 kg ds/ha! Uitdaging?

12. Relatie met bemesting Vakmanschap meer bepalend dan kunstmestgift? Netto kVEM benutting/ha Bemesting kg N/ha R 2 = 0!

13. vele factoren van invloed Soort, Hoeveelheid, wanneer bijvoeren, etc. EIGEN VOER bouwplan bodem organische stof bemesting tijdstip maaien/mesten beweiden/inscharen rassen % klaver Etc. omrekening naar externe HA diergezondheid levensduur/vervangingsbeleid staltype opfok jongvee veeslag voermengwagen!! Etc.

15. Dierniveau: beredeneer het optimaal rantsoen lijnzaadschilfers

17. Richtlijnen optimaal rantsoen melkkoeien Rekenen aan een optimaal rantsoen Gehaltes in het rantsoen: g/kg ds Eiwit Suiker Onbestendig zetmeel Bestendig zetmeel Celwanden (NDF) OEB DVE-dekking  150 70 140 30  500  0 100%

20. De Bodem is de basis: oplossing voor broeikasgas problematiek? OS opbouw duurt jaren!! Maar afbraak door verkeerd management is zo gebeurt!

23. Decennia lang heeft de landbouw zich los van haar context/omgeving kunnen ontwikkelen. (Milieu)regels maken dit nu steeds lastiger. Dus bepaald de ligging van het bedrijf wederom de kansen! De bedrijfskringloop: schakel tussen opwarming van de aarde en de methaanvormende bacteriën in de pens van de koe

24. x kg N/ha (lachgas) afh. grondsoort en grondbewerking De kringloop: waar praten we over bij een gemiddeld landbouwbedrijf? x kg CH4/ha (methaan) afhankelijk van veebezetting Vastlegging van CO2 in de bodem? of beter: voorkomen afbraak OS door verkeerd management? mestopslag mestuitrijden uitademen methaan lachgas stal energieverbruik

27. Maatregelen ter reductie emissie lachgas/ kg melk Afvoer dierlijke mest Zeer dure maatregel Minder kunstmest-N Op klei en veen verdere beperking bemesting economisch haalbaar Betere benutting meststoffen (tijd, dosering,plaatsing) Benutting is al sterk verbeterd Minder beweiden Mest winnen op stal i.v.m. beperkte hoeveelheid toegestane kunstmest Beter beweidingssysteem Beweidingssysteem is optimaal Telen van vanggewas na mais Beperkte bemestingsmogelijkheden dwingen Herinzaai in voorjaar i.p.v. najaar Wordt verplicht op lichtere gronden Wisselbouw Op gronden waar dat aantrekkelijk is wordt dit al toegepast Lager N-gehalte rantsoen Door MINAS al minimaal Voorkomen stagnerend water Door MINAS al minimaal Betere vochtvoorziening (beregenen) Door MINAS al minimaal Meer lachgasvorming bij meer zuurstof in de bodem, een hoog nitraatgehalte en een lage PH Verlaag stikstofjaargift Kunstmest met 100% ammonium, in voorjaar Verlaag beweidingsduur Verhoging melkproductie per koe Optimale rantsoensamenstelling Geen drijfmest en kunstmest op zelfde perceel Meer mest naar grasland ipv bouwland Vermijd natte omstandigheden Minimaliseer scheuren grasland Niet scheuren na 1 augustus Vlinderbloemigen In rotatie korter grasland en langer bouwland Afstemming beregening op bemesting Geen drijfmest in najaar! Grondbewerking zandgrond alleen in voorjaar Bekalken?? pH vd bodems eens op een rijtje zetten!?

28. Afweging tussen het “Minderhoudhoeve verhaal” Hogere C/N in de mest, meer OS in de bodem  meer vastlegging CO2 Weegt het extra effect van “meer herkauwen” door structuurrijk voer op tegen de extra CO2 vastlegging … vrees het niet omdat methaan zoveel schadelijker is….maar het levert wel vele andere voordelen op! (LCA biedt uitkomst?) Rapport Schothorst over aanpak broeikasgassen: 12. Het zou aanbeveling verdienen om de overgrote meerderheid van de melkproductie te laten plaatsvinden op bedrijven met grote en zeer productieve melkveestapels , waarbij gebruik gemaakt wordt van hoge kwaliteit ruwvoeders en krachtvoeders. Er blijft dan ruimte voor wat kleinschaligere melkveehouderij in landschappelijk waardevolle gebieden en voor begrazingsprojecten. Wederom 2 visies! Marke vs Minderhoudhoeve? hightech vs natuurlijk