Wika tulad ng balbal, lalawiganin, at kolokyal

1. WIKA AT GRAMATIKA

2.  Ang anluwage ay darating bukas upang gawin ang
bubong natin.
 Gumamit kami ng batubalani para sa aming
eksperimento sa agham.
 Napapalamutian ang kanilang balkunahe ng makukulay
na parol.
 Kapag puno ng kapalaluan ang ating puso, nagkakasala
tayo nang mabigat, dahil nilalabag natin ang dalawang
dakilang utos.

3.  Ako ay naaawa sa aking kaulayaw dahil siya ay nawalan
ng ama.
 Kinuha ng bata ang aking portamoneda at tinangay ang
lahat ng pera nito.
 Nahirapang kunin ang salipawpaw sa ilalim ng dagat.
 Sa aking sapantaha, makakuha ka ng mataas na marka.
 Ang tarangkahan ay nasira dahil sa malakas na bayo ng
hangin kagabi.
 Umiyak ang bata dahil sa pagkasira ng kaniyang
papagayo.

4. - mga salitang pamantayan dahil ito ay kinikilala,
tinatanggap at ginagamit ng karamihang
nakapag-aaral sa wika
- gumagamit ng bokabularyo mas komplikado
kaysa sa ginagamit sa araw-araw na usapan
- kalimitang ginagamit sa mga paaralan at sa iba
pang may pangkapaligirang intelekwal
ANTAS NG WIKA AYON SA PORMALIDAD

5. 2 URI NG PORMAL NA SALITA
• Mga salitang ginagamit sa mga aklat at
babasasahing ipinalalabas sa buong kapuluan at
lahat ng paaralan
• Ang wikang ginagamit ng pamahalaan at wikang
panturo sa mga nagsisipag-aral
Halimbawa:

6. PAMPANITIKAN
 mga salitang matatayog, malalalim, makukulay, at sadyang
matataas ang uri
 mga salitang ginagamit ng mga manunulat at dalubwika
Halimbawa:
Pambansa Pampanitikan
kapatid kapusod
malaki ga-higante
katulong katuwang

7. 3 URI NG DI-PORMAL
• Ito ay ang mga salitang kalye o salitang kanto.
• Ito ang mga salitang nabuo o nalikha sa impormal na paraan.
Ito rin ang mga salitang nabuo sa mga pinagsasama o
pinagdugtong na salita. Maari itong mahaba o maikling salita
lamang.
• Di-pamantayang paggamit ng mga salita sa isang wika ng
isang partikular na grupo ng lipunan

8. MGA HALIMBAWA:
parak, lespu (pulis)
iskapo (takas)
istokwa (layas)
Erpats (tatay)
chika – kwento
 Ermats (nanay)
 Juding/jokla (binababae)
 tiboli (tomboy)
 spongklong (istupido)
 Bosing – tawg sa “boss” o
sa namumuno sa isang
trabaho.
 Bagets – kabataan

9.  epal (mapapel)
 atik (pera)
 Jowa ( kasintahan)
 Yosi – pinaikling tawag sa
“sigarilyo”
 Tisoy – mestiso
 haybol (bahay)
 bogchi, chibog (pagkain)
 bomalabs (malabo)
 Kano – pinaikling tawag sa
mga taong amerikano.
 Abnoy – hindi
normal;abnormal

10. • Ang kolokyal ay isang uri ng impormal na salita kung
saan ginagamit natin itong pang araw-araw na
pakipag talastasan.
◕Saan-san
◕Narito-rito
◕Pwede-pede
◕Kailan-kelan
◕Diyan-dyan
◕Paano-pano
◕Kamusta-musta
◕Kwarta-pera
◕At saka-tsaka
◕Kuwarto-kwarto
◕Pahinge-penge
◕Mayroon-meron

11.  Ang lalawiganin ay mga salitain o dayalekto ng
mga katutubo sa lalawigan o panlalawigang
salita.
 Ang mga Cebuano, Iloko, Batangueno at iba pa
ay may temang lalawiganin sa kani-kaniyang
dila. Isang matibay na indikasyon ng
lalawiganing tema ay ang punto o accent AT
ang paggamit ng mga salitang hindi banyaga at

12. MGA HALIMBAWA
 ditse (ate)
 sangko (kuya)
 pasanin (problema)
 bilot (Batangas, tuta)
 tubal (Batangas, labahing
damit)
 uragon (Bicol, maraming ibig
sabihin nito)
 ambot (Bisaya, ewan)
 kaon (Bisaya, kain)
 balay (Ilocano, bahay)
 biag (Ilocano, buhay)

13. PANGNGALAN(URI AYON SA
SEMANTIKA AT KONSEPTO)

14. PANGNGALAN AYON SA KONSEPTO
 pangngalang tahas (o pangngalang
kongkreto)
 pangngalang basal (o pangngalang di-
kongkreto).

15. PANGNGALANG TAHAS O KONGKRETO
 Ang mga pangngalang tahas ay mga ngalan ng mga bagay na nakikita,
naririnig, nalalasahan, nahahawakan o nahihipo, o naaamoy. Kung
nagagamit natin ang isa sa ating limang pandama (five senses) sa bagay
na itinutukoy ng pangngalan, ang pangngalan ay tahas o kongkreto.
 Ang limang pandama ay paningin (sense of sight), pandinig (sense of
hearing), pang-amoy (sense of smell), panlasa (sense of taste), at
pansalat (sense of touch).
 Ito ay may timbang at espasyo o tinatawag na matter.

16. MGA KATANUNGAN
 Makikita mo ba ito?
 Maririnig mo ba ito?
 Maaamoy mo ba ito?
 Malalasahan mo ba ito?
 Mahahawakan mo ba ito?

17. PANGNGALANG BASAL O DI-KONGKRETO
 Ang mga pangngalang basal o di-kongkreto ay tumutukoy sa mga
bagay na walang pisikal na katangian at hindi natin nagagamit ang
alinman sa ating limang pandama para sa mga ito. Ito ang
kabaligtaran o kasalungat ng pangngalang tahas. Kahit hindi natin
ito nararanasan gamit ang ating mga pandama, naaapektuhan pa
rin tayo ng mga ito.
 Sinasabing ang mga pangngalang basal ay tumutukoy sa mga
bagay na nadarama ng damdamin (felt emotionally), naiisip
(thought of), natututuhan (learned), nauunawaan (understood),
napaniniwalaan (believed), nagugunita (remembered), o
napapangarap (dreamt of).

18. MAAARING TUMUKOY SA MGA SUMUSUNOD
 Mga ideya o konsepto (ideas or concepts): kalayaan, katarungan,
bilang, panahon, dangal, kultura, prinsipyo
 Mga damdamin (feelings or emotions): galit, galak, simpatiya, takot
 Mga proseso (processes): paglaki, halalan, kaunlaran, edukasyon,
komunikasyon
 Mga kilos (actions): pagkukunwari, pag-aalaga, pag-aaral, pag-
akyat, paglangoy, pagtatago

19.  Mga karanasan (experiences): paghihirap, paglalakbay,
pagtatrabaho
 Mga katangian (qualities): kagandahan, kabutihan, katatagan,
kakayahan, bigat, haba
 Mga yugto o bahagi ng buhay (stages of life): pagbubuntis,
panganganak, pagkabata, kamatayan
 Mga pangyayari (events): digmaan, kaarawan, bakasyon,
pagdiriwang, binyag, sakuna, Pasko, pagtatapos

20.  Mga paniniwala (beliefs): animismo, relihiyon, Katolisismo,
Kristiyanismo
 Lagay ng loob (states of mind): kalungkutan, katahimikan,
kabiguan, pagkabigla
 Lagay/kalagayan o kondisyon (states of being or condition): kanser,
kapayapaan, karukhaan, kasaganaan, kaligtasan, pagkakaibigan,
kaginhawaan
 Mga larangan ng pag-aaral (fields of study): matematika,
biyolohiya, kemistri, anatomiya, astrolohiya

21. PANGNGALAN NA TUMUTUKOY SA PANAHON (TIME), PAGLIPAS
NG PANAHON (PERIODS OF TIME), O KAPANAHUNAN (SEASON)
 Paglipas ng panahon: segundo (second), minuto (minute), oras
(hour), araw (day), linggo (week), buwan (month), taon (year),
dekada (decade), milenyo (millennium), atbp.
 Kapanahunan (season): tagsibol (spring) tag-araw/tag-init
(summer), taglagas (autumn/fall), taglamig/tagginaw (cold
season/winter), tag-ulan (rainy season), anihan (harvest
season), tagtanim (planting season)

22. TUKUYIN KUNG PANGNGALANG TAHAS O BASAL
 (A) Hindi niya natiis ang init ng
panahon kaya binuksan niya
ang aircon.
 (B) Palipasin mo muna ang init
ng ulo mo bago ka mag-
desisyon.
 (A) Bumilis ang pintig ng
puso ni Juan nang makita
niya si Maria.
 (B) Ayaw ko siyang
kausapin dahil sinaktan
niya ang aking puso.

23. ISULAT ANG MGA PANGNNGALANG TAHAS AT BASAL
Tuwing Pasko, makikita natin ang mga parol, mga
Christmas tree, iba’t ibang dekorasyon, mga regalo,
mga kamag-anak at kaibigan natin, at iba pa.
Maririnig natin ang mga awiting Pasko sa radyo at
ang tunog ng kampana ng simbahan tuwing
simbang-gabi. Maaamoy natin ang sari-saring
pagkain na ibinibenta sa bangketa o inihahanda sa
mga tahanan para sa Noche Buena.

26. PANGHALIP (URI, PANAUHAN,
KAILANAN)

27. PANGHALIP-PANAO
 Ang panghalip panao ay mga panghalip na inihahalili sa ngalan
ng tao
Panauhan – taong tinutukoy
ng panghalip
Unang panauhan ---------------
-----------nagsasalita
Ikalawang Panauhan -----------
---------- -kinakausap
Ikatlong Panauhan -------------
------------nagsasalita
Kailanan – dami
o bilang ng
tinutukoy
Isahan,
Dalawahan,
maramihan
Kaukulan – gamit
ng panghalip sa
pangungusap
Palagyo, paukol,
paari

29. MGA PAHAYAG NA GINAGAMIT SA
PANGHIHIKAYAT/PAGPAPATUNAY

30.  May mga pahayag na ginagamit sa pagpapatunay ng
katotohanan ng isang bagay. Makatutulong ang mga
pahayag na ito upang tayo a makapagpatunay at ang
ating paliwanag ay maging katanggap-tanggap o kapani-
paniwala sa mga tagapakinig. Karaniwang ang mga
pahayag na ito ay dinurugtungan na rin ng datos o
ebidensiya na lalo pang makapagpapatunay sa
katotohanan ng inilalahad.

31. MGA PAHAYAG SA PAGBIBIGAY NG PATUNAY
 Anong ebidensiya mula sa binasa ang magpapatunay na ang pagkasira ng kapaligiran ay
maraming masamang epekto sa buhay ng tao?
Ano-anong detalye mula sa balita makapagpapatunay sa iyong sagot?
“Kailangan ng ebidensiya o datos para mapatunayang totoo ang inilalahad.”
- ang mga ebidensiyang magpapatunay
na maaaring nakasulat, larawan, o video.
 Kapani-paniwala
- ipinakikita ng salitang ito na ang mga ebidensiya, patunay, at kalakip na ebidensiya ay
kapani-paniwala at maaaring makapagpatunay.
 Taglay ang matibay na konklusyon
- isang katunayang pinalalakas ng
ebidensiya, pruweba, o impormasyon na
totoo ang pinatutunayan.

32.  Nagpapahiwatig
- hindi direktang makikita, maririnig, o mahihipo ang ebidensiya subalit sa pamamagitan ng
pahiwatig ay masasalamin ang katotohanan
 Nagpapakita
- salitang nagsasaad na ang isang bagay na pinatutunayan ay totoo o tuna
 Nagpapatunay / Katunayan
- salitang nagsasabi o nagsasaad ng pananalig o paniniwala sa ipinahahayag.
 Pinatutunayan ng mga detalye
-makikita mula sa mga detalye ang patunay sa isang pahayag. Mahalagang masuri ang mga
detale para makita ang katotohanan sa pahayag.
 Kitang-kita sa mga dokumentarong ebidensiya na kuha ng
"video"
na totoo ngang halos wala kang makita sa Mindanao kapag gabi.

33.  Ayon sa mga nakalap na larawan,
kapani-paniwala
nga ang matinding problema ng Mindanao na makaaapekto sa ekonomiya
nito.
 Taglay ang matibay na kongklusyon
, hinatulan ng Korte Suprema ang mga senador hinggil sa Pork Barrel Scam.
 Marami ang nagsasabi na maaaring may problema raw sa organisasyon ng
Miami Heat,
 Pinatutunayan ito ng sabay-sabay na pag-alis ng "Big 3" at pagsabak sa free-
agency.
 Atin ng nararamdaman ang mabangis na epekto ng "Global Warming",
 Ipinapahiwatig