More Related Content Similar to Population (20) More from BMunguntuul (20) 2. Дэлхийн хүн ам
Хүн ам зүйн үндсэн үзүүлэлтүүд
Хүн амын өсөлт
Хүн амын нас хүйсийн бүтэц
Хотжилт
Хүн амын шинж байдал
3. Хүн бол дэлхий дээр амьдарч буй
хамгийн боловсронгуй хөгжсөн,
цорын ганц ухамсарт амьтан юм.
Хүн гэдэг нь хөхтний анги, приматын баг, гоминидын овогт
багтах багтах Хомо сапиенс (Латин: "ухаант хүн) зүйлийн
амьтан юм.
4. Хүн хаана үүсэв?
1. Моноцентризм буюу нэгэн газар
үүсээд,
өсөж
үржин
байгалийн
шалгарлыг даван туулж бусад газруудад
тархсан гэдэг үзэл.
2. Полицентризм буюу хүн анх хэд хэдэн
газар үүсээд бусад газар нутагт тархсан
гэдэг олон төвт үзэл.
6. Хүн хаана үүссэн тухай 3
янзын онол байдаг
• 1. Ази тивийн төв хэсэг буюу
Ордосын өндөрлөгт.
• 2. Ази тивийн өмнөд хэсэг буюу
Энэтхэг, Хятадын нутагт.
• 3. Африк тивд (Төв африк- Кени,
Танзанид).
7. Энэ үед дэлхийн хүн ам 1 сая
орчим байлаа
Graph Source: www.census.gov & www.wikipedia.org
8. Намайг төрж байх үед дэлхийн хүн
амын тоо 3.6 тэрбум байлаа.
Graph Source: www.census.gov & www.wikipedia.org
9. НҮБ-ын хүн амын сангийн
тооцоолсоноор:According to the U.S. Census Bureau,
the total population of the World, projected to 10/23/12 at
02:15 UTC (EST+5) is
7,047,421,945 humans today
7,047,421,945
…2012 оны 10-р сарын 23 -ны 02
цаг 15 минутын байдлаар...
11. Дэлхийн хүн амын өсөлт
Latin Am & Carib
N Amer
Europe
Asia & Oceania
Africa
11
12. Дэлхийн хүн амын цаг
2005
Natural
Increase per
Year
Day
Minute
More
Developed
Countries
World
Less
Developed
Countries
Less
Developed
Countries
(less China)
80,794,218
1,234,907
79,559,311
71,906,587
221,354
3,383
217,971
197,004
154
2
151
137
Source: Population Reference Bureau, 2005 World Population Data Sheet.
13. Дэлхийн хүн амын өсөлт
Дэлхийн нийт улс орнууд 1950 онд 2519.0 сая хүн амтай байсан бол 2005
оны байдлаар 6465.0 сая хүн амтай болж, 55 жилийн хугацаанд хүн ам 2.6
дахин өссөн байна. 2025 онд 9076.0 сая хүн амтай болох бөгөөд хүн амын
67.8 хувь нь хөгжиж буй орнуудад ногдож байсан бол 2005 онд 81.3 хувь,
2025 онд 86.4 хувь болох хандлагатай байна. Үүнээс дурдсан
хугацаануудад Африкт 8.9, 14.0, 21.3 хувь, Азид 55.4, 60.4, 57.5 хувь болж
өсөх хандлагатай байна.
15. •Нийгмийн үйлчилгээний ачааллыг нэмэгдүүлэх,
•Хүн ам зүйн үзүүлэлт болон тухайн орны эдийн засгийн
хөгжилд сөрөг нөлөө үзүүлдэг.
•Нэг хүүхэд нэмж төрөхөд тухайн хүүхдийн эмчилгээ авах
боломж 2-8%-иар багасдаг
•Нөөцийг хуваарилах, нийгэм, эдийн засгийн хөгжил, соёл,
техник, технологийн дэвшил, тогтвортой хөгжлийн асуудал
бэрхшээлтэй болдог.
16. Хүн ам зүйн үндсэн үзүүлэлт
Хүн амын тоо нь өгөгдсөн нутаг дэвсгэрт байгаа
нийт хүн амын тоогоор илэрхийлэгдэнэ.
Хүн амыг бэлэн ба суурин хүн ам гэж ангилдаг.
Суурин хүн ам гэдэг нь тухайн засаг захиргааны
нэгжид 183 хоног буюу 6 сараас дээш хугацаагаар
оршин сууж байгаа хүн амыг хамруулна.
Бэлэн хүн ам гэдэг нь тухайн тооллого явуулж
буй хугацаанд тухайн газар нутагт оршин сууж буй
хүн амыг хэлдэг.
17. Хүн ам зүйн үндсэн үзүүлэлт
Төрөлт: Хувь хүн, хосууд, хүн төрөлхтний дунд
явагдаж буй нөхөн үржихүйн бодит үзэгдэл бөгөөд
эмэгтэйн төрүүлсэн хүүхдийн тоогоор
илэрхийлэгдэнэ
Нас баралт: Хүн төрөлхтний дунд гарч буй нөхөн
үржихүйн нэг талын үзэгдэл
Шилжих хөдөлгөөн: Байнга оршин суудаг газраа
тусгайлан тогтоосон засаг захиргааны болон газар
зүйн нэгж хооронд сэлгэн өөрчлөх үйл явц
18. Хүн ам зүйн үндсэн үзүүлэлт
Ердийн өсөлт: Тухайн жилд төрсөн хүүхдийн
тооноос нас барсан хүн амын тоог хассан
ялгаврыг ердийн өсөлт гэнэ.
Механик өсөлт: Шилжин ирсэн хүн амын тооноос
шилжин явсан хүн амын тоог хассан ялгаврыг
механик өсөлт гэнэ.
Цэвэр өсөлт: Ердийн өсөлт, механик өсөлтийн
нийлбэр нь хүн амын цэвэр өсөлт болно. Энэ нь
тухайн жилийн хүн амын тооны өөрчлөлтийг
илэрхийлнэ.
19. Хүн ам зүйн үндсэн үзүүлэлт
Хүн амын нас хүйсийн бүтэц бол хүн ам
хөгжлийн харилцан уялдааны түлхүүр ойлголт
Учир нь хүн амд холбогдолтой аливаа
төлөвлөлт нь тухайн газар нутгийн хүн амын
нас, хүйсийн бүтцээс шууд хамаардаг.
Тухайлбал: залуу бүтэцтэй хүн амын хувьд
тэдэнд зориулсан сургалт, хүмүүжил хөгжлийн
үйл ажиллагаанд хөрөнгө нөөцийг түлхүү
зарцуулах гэх мэтээр төлөвлөлтөд харгалзах
шаардлагатай байдаг.
20. Нөхөн үйлдвэрлэлийн нэгдэх хэв
шинж:
Хөгжингүй орнууд багтах бөгөөд
төрөлт, нас баралтын аль аль нь
бага, дундаж наслалт өндөр,
ерөнхийдөө хүн амын өсөлт их биш,
томъёолбол: 13-10=3.
Нийт хүн амын дотор хүүхэд,
багачуудын эзлэх хувийн жин
харьцангуйгаар бага, харин ахмад
настных нь их байдаг байна.
21. Нөхөн үйлдвэрлэлийн хоёр дахь
хэв шинж:
Шинээр хөгжиж буй орнууд багтах бөгөөд
төрөлт их, нас барагсдын тоо
харьцангуйгаар их биш, томъёгоор
илэрхийлбэл 26-9=17.
Эдгээр орны хүн амын жилийн дундаж
өсөлтийг хөгжингүй орнуудад харьцуулбал
6 дахин их байдаг. Нийт хүн амын дотор
хүүхэд багачуудын эзлэх хувийн жин
ихтэйгээс гадна хүн амын дундаж наслалт
их биш байдаг.
22. Дундаж наслалт
Дэлхийн хүн амын дундаж наслалт 66 жил, үүнээс
эрэгтэйчүүдийнх 63, эмэгтэйчүүдийнх 68 жил
хөгжингүй орнуудад эрэгтэй нь 71, эмэгтэй нь 78,
хөгжиж буй орнуудад эрэгтэй нь 62, эмэгтэй 65
жил байна.
Япончууд хамгийн урт насладаг бөгөөд дундаж
наслалт 80 жил, үүнээс эрэгтэйчүүд нь 77 жил,
эмэгтэйчүүд нь 83 жил насладаг байна.
Хүн ам нь хамгийн цөөхөн жил насладаг улс бол
Африкийн Сьерро-Леоне юм. Энэ улсын
эрэгтэйчүүд дундажаар 36, эмэгтэйчүүд 39 жил
насладаг байна
23. Хүйсийн харьцаа 2025 он
50
50
All Ages
37
46
63
54
Ages 60+
Women
Ages 80+
Men
Source: United Nations, World Population Prospects:The 2004 Revision (medium scenario), 2005.
24. Хүн амын нас хүйсийн суварга
Хүн амын насны бүтцийн байдлаас нь шалтгаалан
тухайн нутаг дэвсгэрийн хүн амыг
•Залуужих
•Идэрших
• Хөгшрөх хандлагатай хүн амтай гэж ангилан үздэг
32. Дэлхийн хүн амын нас хүйсийн суварга
Хөгжиж буй
улс орон
Male
300 200 100
Female
0
100 200 300
Хөгжингүй улс
орон
Нас
80+
75-79
70-74
65-69
60-64
55-59
50-54
45-49
40-44
35-39
30-34
25-29
20-24
15-19
10-14
5-9
0-4
Male
300
100
Source: United Nations, World Population Prospects: The 2004 Revision, 2005.
Female
100
300
34. Хүн амын байршил, нягтшил
Хүн амын нутаг дэвсгэрээр тархан
суурьшсан байдлыг хүн амын байршил
гэнэ.
Хүн амын 1ам км талбайд хэдэн хүн
суурьшиж байгаагаар нягтшилтыг
тодорхойлдог.
Хүмүүс амьдрах таатай газар нутаг хайх
шалтгаанаар тархан нутаглажээ.
Дэлхийн хуурай газрын дөнгөж 7% тай
тэнцэх нутагт бүх хүн амын 70% нь
суурьшсан байна.
35. Дэлхийн хүн ам ихээр бөөгнөрсөн
3 том район
Дэлхийн хүн ам нь нэг ам км нутагт дунджаар 50
хүн ноогдоно.
Ази тивийн өмнөд ба дорнод хэсгийн Хөх, Шар,
Ганга, Брахмапутра мөрнүүдийн сав Ява арал
зэрэгт дунджаар 200-2000 хүн суурьшдаг.
Нидерланд, Бельги, Герман, Их Британи зэрэг
багахан газар нутагтай улсуудад 1 ам км-т 200400 хүн суурьшдаг.
АНУ –н зүүн хойд хэсэг. Энд хүн ам нэлээн хожим
капитализмын үеэс бөөгнөрөн суурьшсан нутаг
юм.
36. Хүн амын нутагшилт, хотын хүн ам
Суурингийн хэлбэрээр хүн ам бөөгнөрөх
нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалтыг
нутагшилт гэнэ. Нийгмийн хөдөлмөрийн
хуваарь нь хот маягийн суурин хөдөөгийн
суурин гэсэн 2 үндсэн хэлбэрийг бий
болгосон юм.
Хүй нэгдлээс боолын нийгэмд шилжих үеэс
эхэлж ХАА эрхэлдэг хүмүүсийн дотроос гар
урчууд, худалдаачид ялгаран гарч тусгай
суурин газар амьдрах болсноор хот гэдэг
ойлголт гарчээ.
37. Хүн амын нутагшилт, хотын
хүн ам
Дэлхийн хэмжээнд хотжилтын төвшин
2000 онд 59.4% байсан бол 2030 онд
70.3% болох төлөвтэй байна.
Хотуудыг дотор нь 20000 хүртлэх
оршин суугчтай бол бага хот, 20-100
мянга хүртэл дунд хот, 100 мянгаас 1
сая -том хот, 1 саяас дээш хүн амтай
хотыг саятан хот гэж ангилдаг.
38. Дэлхийн томоохон хотууд
1. Tokyo, Japan - 32,450,000
2. Seóul, South Korea - 20,550,000
3. Mexico City, Mexico - 20,450,000
4. New York City, USA - 19,750,000
5. Mumbai, India - 19,200,000
6. Jakarta, Indonesia - 18,900,000
7. Sáo Paulo, Brazil - 18,850,000
8. Delhi, India - 18,680,000
9. Õsaka/Kobe, Japan - 17,350,000
10. Shanghai, China - 16,650,000
39. Хүн амын шилжих хөдөлгөөн
Нэг улсаас нөгөө улсад, нэг тивээс нөгөө тивд хүн
ам нүүдэллэн очиж суурьших хөдөлгөөнийг
механик хөдөлгөөн буюу шилжилт гэнэ.
Шилжилт нь газарзүйн их нээлтийн үеэс эхэлсэн.
Европоос 100 гаруй сая хүн АНУ, Канад руу,
Африкаас ажиллах хүч АНУ руу маш ихээр очсон.
Шашны зан үйл, ажил олох, амьдрах таатай
нөхцөл, эрүүл мэнд эмчилгээний үйлчилгээ,
боловсрол олох боломж, нийгмийн чөлөөт байдал
зэрэг шалтгаануудын улмаас шилжилт хийгддэг.
Хүн амын шилжилт Шилжилтийг дотор нь гадаад
дотоот гэж ангилдаг.Гадаад шилжилтийг
Эмигрант, дотоод шилжилтийг Имигрант гэнэ.
40. Хүнээс хамаарал бүхий хүрээлэн буй
орчны асуудал
Human Impact on the Environment, 1700
Human Impact on the Environment, 2002
2032
Source: Hugo Ahlenius. 2003. UNEP/GRID-Arendal. Global Environmental Outlook 3, 2002.
41. Угсаатны бүтэц
(Омог, ястан, үндэстэн)
Угсаатан (Грекээр этнос) гэдэг бол түүхийн
урт удаан хугацааны туршид бүрэлдэн
тогтносон нутаг дэвсгэр, аж ахуй, хэл,
соёл, ухамсарын тогтвортой нэгдэл бөгөөд
үндэстэн нь угсаатны хамгийн дээд хэлбэр
юм. Ястан, үндэстэн нь хоорондоо хүн
амынхаа тоогоор биш харин соёлын өв
уламжлал, хөгжлийнхөө хэр хэмжээ, эдийн
засаг, улс төрийн амьдрал, нутаг
дэвсгэрийн нийтлэг байдлаар ялгаатай.
42. Угсаатны бүтэц
(Омог, ястан, үндэстэн)
50 саяас олон хүн амтай ястан, үндэстэн
18 байна. Тэдгээр нь нийт хүн амын 57
хувьтай тэнцэх юм. 100 саяас олон хүн
амтай 7 үндэстэн байна. Үүнд:
–
–
–
–
–
–
–
Хань (Хятад)-1 тэрбум гаруй.
Хиндустан -200 сая
АНУ-ын америкчууд -180 сая
Бенгалчууд-158 сая
Оросууд-145 сая
Бразилчууд- 126 сая
Япончууд-120 сая
43. Арьстны ялгаа
МЭӨ 40 мянган жилийн өмнөөс
эхэлсэн мөстлөгө шувтарч тэр үеэс
нүүдэллэн Америк, Австрали, Далайн
орнуудад нутаглаж эхэлсэн хүмүүст
Монголжуу, Европжуу, Негржүү гэсэн
РАСЬ буюу арьс өнгөний ялгаа
гарсан. Одоо дэлхийн хүн амыг 3
үндсэн рась, 2 салбар расьд хувааж,
дээр нь хэд хэдэн бүс нутгийн
расиудад хуваадаг.
44. Арьстан
Хүн амыг арьсны өнгө, үсний шинж,
нүүр, уруул, ам, хамар, тархи толгойн
ерөнхий хэлбэр галбир биеийн
өндөр, нам зэрэг хүний гарал
үүсэлтэй холбогдсон нийтлэг шинж
болон биеийн хэлбэр гадаад төрхийн
өөр хоорондоо төстэй байдлаар нь
ангилж бүлэглэснийг арьсны өнгөн
ялгаа буюу арьстан гэдэг.
Editor's Notes That’s 1,000,000,000 more people in 10 years! Each of which will, like you and I, want water, food, housing, toys, a television, a car, endless streams of plastic and energy and will produce a constant stream of waste.
The figure above depicts what demographers refer to as the feminization of aging. Although women make up half of world population, by the end of the next quarter century, they will account for more than half (54 percent) of people ages 60 and older, and 63 percent of very old people (80 and older).
Sex and age distributions show that less developed countries have significantly younger populations than more developed countries.
Almost one-third of the population in less developed countries is under age 15. In contrast, less than one-fifth of the population in more developed countries is under 15.
Today there are more than 2 billion young people below age 20 in less developed regions—the age cohort that will soon become the world’s newest group of parents.
Young age structures in the less developed countries are due mainly to higher levels of childbearing in recent decades.
Let me state outright that my metaphor, while rhetorically useful, is a bit too simple to be taken literally. The real patient is, of course, civilization, not the earth itself but civilization relies on the earth and the resources and services that healthy ecosystems provide.
