1. ЛЕКЦ 1
Бизнесийн харилцаа ба ёс зүйн
үндсэн ойлголтууд

2. Хичээлийн агуулга
• Харилцаа гэж юу вэ?
• Харилцаа, түүний төрлүүд
• Харилцааны үндсэн ойлголтууд

3. ХАРИЛЦААНЫ ЁС ЗҮЙН
ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТУУД
Харилцаа нь хүний амьдралд маш олон
төрлийн үүрэг гүйцэтгэдэг. Үүнд:
1. Нэгтгэх холбох үүрэг- Харилцаа нь
хамтын
үйл
ажиллагааны
явцад
хүмүүсийг нэгтгэж холбож үздэг.
2. Төлөвшүүлэх үүрэг- Харилцаа нь хүнийг
төлөвшүүлэх,
иүүний
зах
үйлийг
хөгжүүлэх
чухал
хэрэгсэл
болдог.
Ялангуяа хүүхэд залуусын төлөвшил нь
тэдэнтэй харилцаж байгаа хүмүүсийн
арга барилаас ихээхэн шалтгаалдаг.

4. ХАРИЛЦААНЫ ЁС ЗҮЙН
ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТУУД
3. Солилцох үүрэг- Төрөл бүрийн мэдээлэл, үйл
ажиллагааны арга туршлагаа хүмүүс харилцааны
явцад солилцохын зэрэгцээ бие биенээ үнэлж
дүгнэдэг.
4. Зохицуулах, хадгалах үүрэг- Харилцааны явцад
төрсөн эерэг сэтгэгдэл нь бусадтай тогтоосон холбоо
хэлхээгээ
бататган
гүнзгийрүүлэх
чухал
ач
холбогдолтой байхад таагүй сөрөг сэтгэгдэл нь
холбоог таслах, саатуулахад үйлчилгээ үзүүлдэг.
5. Дотоод хандлагаа тодруулах үүрэг- Харилцааны
явцад аливаа хувь хүн нь өөрийн дотоод мэдрэмжээ
нээн илрүүлэх нэгэн түшээмэл арга юм.

5. ХАРИЛЦААНЫ ЁС ЗҮЙН
ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТУУД
Харилцааны шинжийг дотор нь:
• Бүтээлч
• Ажил хэргийн
• Амин хувийн
• Нөхөрсөг
• Захирангуй
• Идэвхитэй
• Идэвхигүй гэх зэргээр ангилсан байдаг.

6. Захиран тушаах шинж- Харилцагчаа
шууд захирсан, санаа бодлоо
тулгасан, түүнийг шүүмжилж хянасан
шинжтэй байдаг. Ийм харилцаа нь
санасан бодсоноо чөлөөтэй
илэрхийлэх боломжийг бусдад
олгодоггүй.

7.  Овжин аргалсан шинж- Уг аргыг
бизнес болон ажил хэрэгч
харилцаанд ихээр хэрэглэдэг
боловч бусдад итгэдэггүй, хуурамч,
өнгөц харилцаа гэж шүүмжилдэг.
 Харилцан ижил тэгш, хүмүүнлэг
шинж- Харилцагчид ижил тэгш
оролцох, сана бодлоо чөлөөтэй
илэрхийлэх, шүүн хэлэлцэх, хүний
хувийн өвөрмөц онцлогийг
харгалзан үзэх боломжтой.

8. Харилцааны төрөл
Харилцааг ерөнхийд нь
Харилцаа
Үгэн
ангилна.
Үгэн бус
гэж

9. Үгэн харилцаа
Уг харилцаа нь үг ярианы тусламжтайгаар
явагдана.
Бичгийн
Гадаад
Хандсан
Аман
ЯРИА
Дотоод
Цочмог буюу
санамсаргүй
яриа
Харилцан

10.  Гадаад яриа: Хүмүүсийн хоорондын харилцааны явцад
үг яриа, ном бичиг, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн
тусламжтайгаар явагддаг.
 Аман яриа: Хүнд сонсогдохоор ярьж буй яриа юм.
Яриагаа төлөвлөх, ярих, хянах гэсэн дараалалтай
явагдана.
 Хандсан яриа: Асуултанд хариу өгөх маягаар явагдах
учир урьдчилсан онцгой бэлтгэл шаарддаггүй. Ярианд
оролцогч бүх хүмүүс тэгш эрхтэй байдгаараа
онцлогтой.
 Бичгийн яриа: Утга төгөлдөр, нарийн дараалалтай,
дүрмийн хувьд маш зөв бичигдсэн байх шаардлагатай.
 Санамсаргүй яриа: Уулга алдах, гайхшрах зэрэг нь
цочмог яриа буюу санамсаргүй яриа гэж нэрлэдэг.
 Дотоод яриа: Гадагш чиглэгдэггүй, бусдад
мэдэгддэггүй, хүний сэтгэх бодох үйлийн гол тулгуурын
үүрэг гүйцэтгэх ба маш хураангуй, товч шинжтэй
байдаг.

11. Үгэн бус харилцаа
Үүнийг өөрөөр body language гэж
нэрлэдэг.
Үгэн бус харилцааны хэрэгсэлд :
• Нүүрний хувирал, байдал
• Дуу хоолойн өнгө
• Дохио зангаа
• Биеийн байрлал, хөдөлгөөн

12. Үгэн бус харилцаа
• Нүүрний хувирал: нүүрний байдал,
ялангуяа нүд харилцаанд чухал үүрэгтэй.
Харилцаж буй нөхцөл байдлаас
шалтгаалан хүний нүдний харц нухацтай
тогтуун, ууртай ширүүн, уян зөөлөн янз бүр
байж болдог. Мөн нүүр улайх, цайх, хөлс
гарах, уруул чичрэх, хөмсгөө зангидах
зэрэг нь харилцааны явцад олон төрлийн
мэдээллийг дохиолон илэрхийлж байдаг.

13. Үгэн бус харилцаа
• Дуу хоолой нь олон өнгө аястай байдаг.
Өөртөө итгэлтэй үед тод, жигд, тайван
өнгөөр, сандарсан үедээ тасалданги,
сааралтсан, хяхарсан огцом өнгөөр
ярьдаг.

14. Үгэн бус харилцаа
• Дохио зангаа: Гараа өргөн мэдээллийг
бататгах, алгаа дэлгэн, найрсаг
байдлаар илэрхийлэх, ярьж байгаа
зүйлээ гараараа дүрслэн илэрхийлэх
зэрэг ярианы утга агуулгыг баяжуулан
тодруулахаас гадна толгой дохих,
сэгсрэх, гараараа зангах зэргээр шууд
харилцаж болно.

15. Үгэн бус харилцаа
• Биеийн байрлал: Бусадтай
харилцахдаа хэт ихэмсэг, хиймэл
дүртэй, толгойгоо гэдийлгэсэн байж
болохгүй бөгөөд ачаалалдаа бухимдан
толгойгоо гудайлгасан, газар ширтсэн,
нуруугаа бөхийлгөсөн зэрэг нь
зохимжгүй