Ezkerraberri aldizkaria 21 - Burujabetza energetikoa Goiener, Ainhoa Iraola, Dani Maeztu, Koldo Navascues, PxNME

1. 21 2014ko APIRILA. Ezkertiar eta Abertzaleeen aldizkaria
GOIENER
“Energia kontsumo
arduratsua da gure
helburu nagusia”
ELKARRIZKETA >> 3
Koldo Navascues
“El galimatías
eléctrico español,
de mal en peor”
ELKARRIZKETA >> 12
Ainhoa Irola
ELKARRIZKETA >> 6
zkerra
Berriezkerra aberri
aldizkaria
Burujabetza
energetikoa

2. Ez da soilik
eredu energetikoaren
aldaketa
zkerra
Berri
aldizkaria
EzkerraBerri
Fundazioak
gizartean
eztabaida
zabaltzeko
egiten duen
ekarpena.
Erredakzio taldea:
Patxi Zabaleta
Rebeka Ubera
Dani Maeztu
Aser Lertxundi
A. Iturriagaetxebarria
Diseinua:
Aser Lertxundi
Inprimategia:
Iratxe grafika
agoeneko ontzat ematen dira zientzilarien tesiak, aldaketa klimatikoa gertatzen ari
da, eta datozen urteetan areagotu egingo da ezer egin ezean. Estatuak horren ja-
kitun dira, hala adierazi izan dute mundu mailako bilkuretan, eta hainbat estatuk
neurriak hartu dituzte aldaketa ekiditearren. Hala ere, estatuen arteko akordioak, eta horien
artean esanguratsuena Kiotoko akordioa da, ez da betetzen ari. Estatuek ekonomiarekiko
eta honek aldaketa sortzen duten jarduerekiko duten menpekotasuna handiegia da, bere-
halakoan dena hankaz gora jartzeko.
Munduko ekonomiak aldaketa klimatikoa sortzen duten erregai fosilekiko izugarrizko men-
pekotasuna dauka. Energia da hazkundearen oinarria eta, energia izan ezean, ezinezkoa da
mundu mailako ekonomia lehiakor honetan aritzea. Baina erregai fosilen erabilera buru-
tsuago bat egin ezean, atzeraezineko puntura iritsiko gara eta gaur egun ezagutzen dugun
munduaren jasangarritasuna ezbaian geratuko da. Horrek munduko ekonomian eraldaketa
nabarmena izango du, eta gaur egungo ekonomia teoria guztiak bakarrera mugatuko dira:
biziraupeneko ekonomiara.
Energia modu burutsuago batean sortu eta erabili beharrean gaude. Bizi eredua aldatu: gu-
txiago kontsumitu, gutxiago bidaiatu... Energia oinarrizko behar bezala ulertu beharra dago
eta gure kontsumo ohiturak aldatu behar ditugu. Lehen erronka kontsumitzen dugun ener-
giari buruzko gogoeta zabaltzea izan behar da. Nola murriz dezakegu gure energia kontsu-
moa? Zein energia iturri dira onargarriak eta zeintzuk ez? Zein ondorio ditu gure jardunak?
Eta bigarren erronka energia legeak aldatzeko bideak jorratzea, energia beste modu batetara
sortu eta kontsumitua izan dadin.
Ez da lan erraza. Azken urteetan Espainiako estatuak energia enpresa handien interesak ba-
bestean oinarritu du bere jarduna, eta bestelako eredu energetikoei atea itxi die. Energia
berriztagarrien sektoreak izugarrizko jipoia jaso du eta sortzaile txikiak merkatutik ateratzen
saiatu dira. Guk babesten dugun ereduan kontsumo guneetatik gertu sortu, modu berrizta-
garrian sortu eta kontsumoa sormen gaitasunera egokitzea gustatuko litzaiguke. Ia energia
guztiak inportatzen duen herrialde batentzat ez da erronka makala baina, aurre egin be-
harreko erronka dugu. Proposatzen dugunak bestelako eremuetan ere eragin zuzena du,
eta bizi-ereduaren aldaketa sakona ekarriko duelakoan gaude. Bi modutara eman daiteke
aldaketa: batetik kontzienteki, datorrenari aurre eginez eta eraldaketa prozesu lasai batean,
jendartea egoera berrira egokitzeko bideak landuz; edo, pausorik eman ezean, krisi gogor
baten ondorioz, non jendartea modu traumatikoa egoera berrira egokitu beharko den. Baina
aldaketa epe ertainean eman emango da, energia merkearen aroa bukatu baita.
D
Editoriala
Datorren aleko gaia: EZKERRA MUNDUAN
e-mail bitartez zuen artikuluak bidal ditzakezue.
Ale bakoitzean josotako 2 iritzi artikulu
argitaratuko dira. ANIMATU!
Aduanaren Txokoa 16-18
31001 IRUÑA
www.ezkerraberri.org Tel: 948206362
fundazioa@ezkerraberri.org

3. >>
Alex Lopez eta Olatz Azurza
Goiener-eko kideak.
“Energia merkearen garaia agortu da”
3
Elkarrizketa
latz Azurza EHUko Donostiako Uniber-
tsitate Eskola Politeknikoko irakaslea da,
arlo elektrikoan, Alex, aldiz, banatzaile
enpresa bateko langilea. Biak Goienerre-
ko kideak dira, irabazi asmorik gabeko energia
kontsumitzaile kooperatibako kide. Olatz inguru-
mena zaintzeko eta babesteko grinak bultzaturik
energia berriztagarriei buruzko master bat egitera
animatu zen eta lagun batek Goienerren hasta-
penen berri eman zionean kide egin zen. Alex-ek,
aldiz, duela bizpahiru urte herri mailan generazio
proiektu bat aurrera eraman nahi zuen eta Joa-
nes Maizarekin egin zuen topo, zeinak Goinerren
proiektuaren berri eman zion eta orduztik koope-
ratibaren helburuekin bat egin eta bere aisialdian
kooperatibaren komunikazioaz arduratu izan da.
Zer da Goiener?
Goiener irabazi asmorik gabeko energia kontsu-
mitzaile kooperatiba bat da. Herritarrek osaturiko
kontsumo kooperatiba bat, ze energi mota kon-
O

4. tsumitzen dugun kontuan izanik, eta ahal izanez
gero, gure energia propioa sortzeko bideak jo-
rratzeko asmoa duen kooperatiba bat da. Berez,
komertziatzaile moduan Estatu osoan banatzeko
aukera izango genuke baina, inklusiboak izanik
(hau da, edonor izan daiteke kooperatibakide),
Euskal Herrian lan egiteko asmoa dugu. 100 Km.ko
legea, hau da 100 Kmko zirkuluaren barruan ahalik
eta kooperatibakide gehien izatea dute helburu.
Gertutasunak, jendearen inplikazioa eta proiek-
tuarekiko atxikimendua bultzatzen duela uste
dugu, eta jasangarritasun ikuspuntu batetik, etor-
kizunean, berriztagarriak gain, gertuko berrizta-
garriak kontsumitzea dugu helburu. Azken finean,
kooperatiba eragile ekonomiko gisa ere ulertzen
dugu, eta gertutasun batean kontsumitzeak eta
produzitzeak, kontsumitzaile berari ere zeharkako
etekina eragiten diola usten dugu.
Zergatik egiten duzue energia berriztagarrien
aldeko apustua?
Munduko energiaren kontsumoa izugarria da, ez
soilik elektrikoarena, bestelako energi-iturriak
ere bai. Elektrikoa, munduko energiaren %20 in-
gurukoa da, beste guztia erregai fosiletatik dator.
Munduko energia agentziak 2010. urtean Pick-
Oil-era, hau da, petroleo merkearen produkzio
maximora iritsi ginela adierazi zuen. Honek behar
dugun erregai kopurua, nahiz bezain azkar ezin du-
gula eskuratu esan nahi du. Ez da Petrolioa agortu,
baizik eta ezintasun Geologikoen ondorioz ezin
da nahi bezain azkar atera. Ondorioz, bestelako
petroleo motek beharrak asetu dituzte, baina,
hauek garestiagoak dira. Esan daiteke energi mer-
kearen garaia agortu dela eta energia garestiaren
garaian sartzen ari garela.
Energi kontsumoak gure gizarte-ereduarekin eta
garapenarekin erlazio zuzena dauka, hau da, haz-
kunde ekonomikoaren kontzeptuarekin, eta ondo-
rioz, esan daiteke 2008ko krisiaren oinarrietariko
bat krisi energetikoa ere badela. Argi dago gaur
egungo energia kontsumoaren oinarria, erregai
fosiletan dagoela, eta lehengai hau ez da agortezina,
finitoa da.
Azken finean, gaur egun gehiegi kontsumitzen ari
garena etorkizunean ordaindu beharreko zorra
da. Baina, zor hori ordaindu ahal izateko energia
behar dugu, eta energia sortzeko bide berrizta-
garriak lortu ezean, nekez lortuko dugu zor hori
ordaintzea.
Kontzeptu ekonomikoez gain, ingurumen kon-
tzeptuen garrantzia ere azpimarratu behar da.
Argi dago, ekoizpen prozesuetan lehengai fini-
toak erabiltzeak, lehengaiak agortzera garamatza
eta erregaiak lortzeko prozesuetan, hauek gutxi-
tzen doazen heinean, ingurumenari egiten zaion
kaltea gero eta handiagoa da. Berriztagarriengatik
apustu egitea, bestelako energia lortzeko bideak
jorratu beharrean, berriztagarrien industria in-
dartzen laguntzen du.
Legediak badu zeresanik gaur egungo energia
lorpen eta kontsumoaren garapenean, zer de-
ritzozue?
Maila zientifikoan nahikoa adostasun badago ne-
gutegi efektoa eta deshazkundearen beharrari da-
gokionez. Ondorioz, finkatzen diren pautak edo
jarraibideak antzekoak dira: gutxiago kontsumitu,
efizientzia bilatu eta energia lortzeko berriztaga-
rriak erabili. Baina, munduan zehar Estatu ezberdi-
nen jokabidea aztertzen badugu, desberdintasun
nabarmenak ikus ditzakegu. Europak orain arte
jokabide argia izan du, maila zientifikoko plantea-
menduekin bat egin eta horiek aurrera eramateko
zuzentarauak ezarri ditu: kontsumoak gutxitu eta
berriztagarrien aldeko apustu argia izan da. Al-
diz, Commonwealth-eko kideak diren Estatuetan
eta EEBBetan ez zaio gai honi dagokionez, mai-
la zientifikoko adostasunei behar adina garrantzi
ematen. Esate baterako EEBBek ez dute Kiotoko
protokoloa sinatu. Hala ere, legediari dagokio-
nez, EEBBetako lurralde batzuetan energia arloan
oso aurrerakoia den legedia ere topatu dezakegu.
Kalifornian esate baterako, balantze garbia eta
autokontsumoa bultzatzeko legeak ditugu. Eu-
ropan energia kontsumo modalitate hauek inda-
rrean daude, baina, guri dagokigunez, Espainiako
Gobernuaren eskuduntza den arlo honetan atze-
4
Elkarrizketa
“Berriztagarrien alde
egiteak, berriztagarrien
industria indartzea
dakar”
>>

5. rapausu nabarmenak ematen ari dira. 2008-2011
artean berriztagarriei bultzada nabarmena eman
zitzaien, batez ere, energia fotoboltaikoari, eta
uste baina inpaktu handiagoa izan zuenez gober-
nuak hitz-emandako hainbat promesa betetzea
utzi zuen. 2011. urtetik aurrera eta krisia ekono-
mikoa eta zorpetze mailaren igoerarekin, energia
politikek 180ºko bira eman du: autokontsumoaren
legedia garatu gabe dago, balantze garbia zer den
definitu gabe dago, berriztagarriei bermaturiko
dirusariak kendu dira, hainbat enpresek eta per-
tsonek eginiko apustuak pikutara joan dira... Guzti
honetan legediek eta legelariek zerikusi handia
dute eta nabarmena da interes batzuren alde egi-
ten ari direla.
Oraingo aldaketek, urte batzuetara zeresa-
na emango dute. Espainiak gai honen inguruan
hainbat epai ditu irekiak, eta ziur aski galdu egin-
go dituenez, sortuko duen zorra guztion artean
ordaindu beharko dugu.
Legediaren beste ondorio kuriosoa zera da: har-
turiko neurrien ondorioz, 50000 bat familia eta
enpresan kiebra egoeran daude, energia berrizta-
garrietan eginiko inbertsioen ondorioz. Gerta
daiteke hauen planta fotoboltaikoak “banko txa-
rraren” esku geratzea, eta esanguratsua da banku
honetako bazkideetariko bat Iberdrola izanik,
azkenean, planta txikiak Iberdrolaren esku gera
daitezkeela.
Eta egora honetan, nola hasten da Goiener eta
zer egiteko asmoa du?
Lehen esan bezala, Joanes Maiz-ak bultzaturik 30
lagun elkartu ginen, gaiarekin sentsibilizatuak gi-
nenak. 4 taldetan banatu ginen lau arlo ezberdin
jorratzeko asmoz: energia sorkuntza, merkatura-
tzea, komunikazioa eta arlo juridiko eta adminis-
tratiboa.
Generazioari dagokionez, gu hasi bezain pronto
lege erregulazio berria hasi zen eta ondorioz, mo-
mentuz, geldirik dugun arloa da. Instalazio pro-
pioak garatzea zuen helburu.
5
Hasiera batean, energia berriztagarri kontsoli-
datuen (eolikoa, fotoboltaikoa eta mini-hidrau-
likoaren) bitartez guk sortu eta ondoren komer-
tzializatzea genuen helburu. Energia kontsumo
guneetatik gertu sorturiko energia planta txikiak
sortzea genuen helburu. Europa Iparraldean esate
baterako horrela funtzionatzen da. Bestalde ener-
gia industriaren eraldaketak ere gertutik begira-
tu behar dira, esate baterako, Estatu Espainolean
behar baina energia gehiago sortzen du, baina,
energia gordetzeko zailtasunak daudenez, kan-
pora eraman beharra dauka. Alemanian momentu
hauetan, energia berriztagarriak nahikoa garatu
direlakoan, ikerkuntza energia metaketara bide-
raturik dute. Gure asmoa energiaren demokrati-
zazioa da. Jendeak non sortu, sortu adina kon-
tsumitzea eta horren inguruko ezagutza zuzena
izatea dugu helburu. Pertsona bakoitza kontsu-
mitzen duena nondik datorren eta nola sortu den
eta horren bitartez jendearen kontzientzian eragin,
modu konszienteagoan kontsumitu dezan.
Merkaturatzaile izateari dagokionez zer den azal-
du behar da lehendabizi. Merkaturatzaileak azken
kontsumitzailearekin prezio bat adostu eta tar-
tean sarearen kudeatzaileari, sarea mantentzen
duenari, banatzaileari eta dagozkion zergak or-
daindu behar ditu. Kontable eta komertzial tanke-
rako erakunde bat da. Guk merkatuan agente bat
dugu eta berari zein kontsumo izango dugun azal-
du ondoren merkatuan energia erosten du. Guk
soilik energia berriztagarria erosten dugu. Elektri-
zitatea ezinezkoa da elektroiz elektroi banatzea,
baina, gure erosketak energia berriztagarri enpre-
sei erosten zaie.
Komunikazioari dagokionez, gure kooperatibaki-
deekin lanketa egiten da, gure filosofia zabaldu
eta Estatuko beste hainbat kontsumitzaileekin
elkarlanean gabiltza, abantailak lortzeko. Eta arlo
juridiko administratiboa dana legala izateaz ardu-
ratzen da.
Bazkide egiteko zer egin? Web orria bixitatu
Elkarrizketa

6. Elkarrizketa
A
Ainhoa Iraola
inhoa Iraola Gipuzkoako Foru Aldundiko In-
gurumen eta Obra Hidraulikoen Zuzendaria
da. Biologia ikasi eta ikerkuntza arloan ari-
tu da lanean Foru Aldundiko Zuzendaritza baten
zama bizkargaineratu aurretik. Bere hitzetan, ingu-
rumen politika teorikoetatik ingurumen politika
praktikara bideratzeko aukera paregabea izan da
Zuzendaritza, teoriatik praktikara jauzia. Mundu ja-
sangarriago baten lorpena ez da administrazioaren
lana soilik, baina administrazioaren lana lagungarri
izango da mundu jasangarriago bat lortzeko.
Nola kokatzen da Gipuzkoa energiaren ku-
deaketari dagokionez?
Energiaren gaia gai transbertsala da, eta eremu
asko ikutzen ditu. Guk errealitatearen azterketa 3
ikuspuntutik egin dugu: ingurumenarena, soziala
eta ekonomikoa eta Gipuzkoako errealitatea isla-
datzen duen diagnostikoa lortzen saiatu gara. Zein
energia kontsumitzen den, zein sektoretan, zein bi-
lakaera espero den, etab.
Esan beharra dago, garai batean oinarrizko ondare
gisa ulertzen zena, 97. urtean merkatu produktu bi-
lakatu zela. Datu esanguratsu gisa, esan dezakegu,
azken 6 urtetan, energia kontsumoa mantendu edo
gutxitu baldin bada ere, energiaren faktura bikoiztu
egin dela.
Gipuzkoari dagokionez, bertan kontsumitzen den
energiaren %95a kanpotik ekartzen dugu. Kontsu-
mitzen den energiaren %94a energi-iturri fosilak
ditu eta soilik %6a berriztagarria. Energia berrizta-
garriekin %4ko hornikuntza propioa lortzen dugu.
Jasangarritasun ikuspuntu batetik eragin beharra
dagoela deritzogu eta sektore ezberdinetan egin-
dako azterketa oinarri eraldaketarako 10 ildo estra-
tegiko eta 48 ekintza zehatz definitu ditugu.
Gipuzkoako Foru Aldundiko
Ingurumen eta Obra Hidarulikoen zuzendaria

7. 7
“Gipuzkoako energia planak,
Gipuzkoa jasangarritasun
energetikoaren bidean
jartzeko asmoa dauka”
Elkarrizketa
Eskumen propioa ez dela esan duzu, zein da Es-
tatuaren jarrera energiari dagokionez?
Estatutik harturiko neurriek gaur egungo egoera
mantentzea bilatzen dutelakoan gaude, hau da,
energia merkatuaren beharrak asetzera doaz,
energia oinarrizko behar bezala ulertu beharrean
merkatuaren mozkinak mantendu nahi dira. Energia
enpresa handien oligopolioa babesteko neurriak
hartzen ari direla esan daiteke. Esate baterako, har-
turiko neurrien artean, berriztagarriei prima kendu
izana, autohornidura mugatzea eta fakturazioan
ematen ari diren aldaketak aipa genitzake.
Gure ustean, bestelako neurriak hartu behar dira:
efizientzia energetikoa, hau da gutxiago kontsumi-
tzeko neurriak hartu, berriztagarriak bultzatu, eta
ahal den heinean eskaria kudeatu, sor dezakegun
adina kontsumitzeko.
Gipuzkoako energia plana aurkezten ari zarete,
zertan datza?
Plana garatzean lehendabizi helburuak definitu di-
tugu: berotegi-efektua duten gasen emariak mu-
rriztea; energiaren aurrezpena eta eraginkortasuna;
energia berritzaileak eraginkortasunez (ingurume-
na, ekonomia eta gizartea) bultzatzea; udalerriei
energia alorreko ekintzetan, Autonomia Erkide-
goarekin eta Estatuarekin koordinazioan, lagun-
tzea; gipuzkoarren etorkizun energetikoan, ener-
giaren alderdi sozialak kontuan hartuz, hornidura
bermatuz, autohorniduraren ratioak hobetuz eta
pobrezia energetikoa murriztuz, eragina izatea; kul-
tura energetiko berri bat hiritarren artean zabaltzea;
Gipuzkoako enpresa eta industria sarea, teknologia
energetiko berrien esparruan, tokiko ekonomia eta
prestakuntzaren inguruan lurraldean dauden beha-
rrei egokitutako aplikazioen bitartez indartzea.
Helburu hauek garatzeko, foru aldundiko depar-
tamendu ezberdinekin elkartu ginen eta departa-
mentu ezberdinen inplikazioa landuz ildo estrate-
gikoak eta ekintza zehatzak definitu genituen.
Planean fiskalitatearekin loturiko ekintzak topa di-
tzakezue: autohornidura bultzatzeko fiskalitatea,
berriztagarriak bultzatzekoa, etab. Fiskalitatea ga-
rrantzitsuada.GipuzkoakoOgasunean,2008an es-
ate baterako, energi kontsumoko sarrerak 350 miloi
€ izan ziren. Baina ezinbestekoa da neurriak hartzen
joatea karbono txikiko ekonomia bat bul-tzatzeko
bidean. Etxetik hasita, Foru Aldundiko eraikinen
azterketa energetikoak egingo dira eta Ingurumen
Egokitasun ziurtagiria bideratuko da. Gipuzkoako
Ganbararekin elkarlanean auditoria energetikoak
bideratuko dira sektore ezberdineko enpresekin,
eta lanketa hauen bitartez beste enpresentzako be-
raien jarduna egokitzeko gida bideratuko da. Kon-
tuan izan behar dugu energi kontsumoaren %48a
industrian ematen dela, %33a garraioan eta %22a
etxebizitzetan. Planeko beste puntu bat garraioari
eta argiteria publikoari dagokiona da. Argiteriaren
eta garraio publioaren efizientzia energetikoaren
lanketa egingo da, autoaren erabilera murriztuz eta
bizikletaren erabilera, nahiz garraio publikoarena
indartuz. Aipaturik efizientzia energetikoa etxee-
tara iristeko eta azken urtetan agerian geratzen ari
den arazo bati aurre egiteko (pobrezia energetikoa,
soldataren %10 baino gehiago energia kontsumoan
doanean) hirigintza neurriak bideratuko dira. Energia
berriztagarriak bultzatu, kontsumo sareetan eragin,
eta bestelako puntu ugari. Azken finean, planak adar
ugari ditu, baina, helburu zehatzarekin, dependen-
tzia energetikoa murriztea eta eredu jasangarri ba-
tetara jauzi egitea.
http://www.gipuzkoa.net/noticias/archivos/
gipuzkoaenergiaplana_eu.pdf

8. l pasado mes de diciembre el Parlamen-
to Español aprobó el pilar fundamental
de la denominada reforma del sector
eléctrico español, en concreto, la Ley
24/2013 del sector eléctrico. Una ley que viene
a apuntalar un sistema eléctrico que, cuanto me-
nos, podríamos denominar como podrido, en el
significado literal que la RAE otorga a este térmi-
no: “Corrompido o dominado por la inmoralidad”.
Una ley que aborta la posibilidad del autocon-
sumo eléctrico con balance neto, y encarece so-
bremanera el propio autoconsumo. Una ley que
apuntala un sistema centralizado en lo que a la
planificación, producción y transporte de ener-
gía eléctrica se refiere, con las consecuencias
medioambientales y sociales que ello conlleva;
un sistema dominado por 5 grandes empresas
unidas en Unesa, con capacidad, tal y como ha
quedado demostrado recientemente, de alterar
en su propio y único beneficio los precios en un
sector vital para cualquier estado.
La ley atenta directamente contra la soberanía
energética, al ir en detrimento de la producción
energética renovable, amparándose en la supre-
sión de lo que han venido a llamarse primas, y
que no son más que incentivos necesarios a la
producción energética más respetuosa con el
medio ambiente, en un sistema donde siempre ha
sido mucho más barato producir energía eléctri-
ca contaminando que sin contaminar (cuando ha-
blamos de contaminar, no nos referimos a sutiles
vertidos incontrolados, sino a generar residuos
nucleares o emisiones ingentes de CO2).
En su tramitación parlamentaria, la citada ley no
contó solo con los votos favorables del PP, sino
también los del PNV y CIU. Al PNV se le veía ve-
nir ya desde julio, cuando se iban conociendo los
detalles de la llamada reforma. Entonces, las de-
claraciones de la consejera, Arantza Tapia, iban
encaminadas a criticar exclusivamente las conse-
cuencias que para el sector industrial vasco con-
llevaría la puesta en práctica de tal reforma. De
esta manera, el único estudio que su departamen-
to realizó ante la mencionada reforma lleva el si-
guiente título: “Medidas para impulsar la compe-
titividad del sector industrial en la reforma del
sector eléctrico”. El PNV votó favorablemente a la
Ley, no por un acuerdo sobre el articulado de la
misma, sino por pactar con el PP la reducción en
los próximos dos años de los peajes que soportan
las empresas industriales en la CAV.
Quien escribe este artículo no duda de la impor-
tancia que el coste de la energía tiene en la com-
petitividad industrial. Pero para paliar ese lastre
¿cambiamos el modelo energético? ¿O seguimos
con el mismo? El PNV votó a favor de seguir con
el mismo modelo.
El PNV podría haber negociado que el acceso a la
energía sea un bien público y no se condicione a
base de peajes; o que no se sancione el autocon-
sumo; o que el autoconsumo con balance neto
sea una realidad. Podría haber apostado por un
modelo soberano basado en la producción eléc-
trica distribuida y renovable; o que no se cortara
la electricidad a las familias que a final de mes
tienen que elegir entre pagar la factura o comer.
Podría haber negociado muchas cosas, pero ne-
goció lo que negoció.
8
Dani Maeztu, parlamentario de EHBildu.
Un soplo de
energía para la
soberanía
Iritzia
E
“La ley del
sector eléctrico
atenta contra
la soberanía
energética”
“El PNV votó a favor
de la ley para seguir
con el mismo
modelo energético”

9. Alguien me cuestionará que el PNV jamás ha de-
fendido nada de lo recogido en el párrafo ante-
rior, y por lo tanto, a santo de qué lo iba a hacer
en este punto de la historia. Y lo cierto es que
no le faltará razón. El PNV ha sido un defensor
del modelo español de planificación, producción
y transporte eléctrico centralizado. Un defensor
de la apuesta histórica por la energía nuclear, y
posteriormente, por el gas natural de las grandes
eléctricas, entre ellas Iberdrola. Las mismas que
ahora, en un momento de bajada de la demanda
eléctrica y de superproducción en el sistema, ne-
cesitan que se ponga obstáculos a la expansión
de las energías renovables.
De esta manera, lo que parece un logro del PNV
en una negociación in extremis, tiene bastante
más pinta de ser el pretexto perfecto para ob-
tener un par de titulares sobre el supuesto gran
ahorro que se conseguirá. Pero, a la postre, queda
patente que comparten las líneas principales del
sistema eléctrico español.
El PNV debe superar esa cantinela, meramente
propagandística en muchos casos, que les lleva
a “cumplir las leyes porque pertenecen a la le-
gislación básica española”. Si no rompe con ese
discurso, transmitiremos a la sociedad vasca que
los temas importantes que afectan a la ciudada-
nía hay que negociarlos sí o sí con Madrid. Es de-
cir, transmitimos que es mucho más rentable un
puñado de parlamentarios abertzales en el Con-
greso español para jugar al negocio posibilista,
que unas mayorías abertzales en Iruñea o Gasteiz.
Es ese el mensaje del PNV, cuando otras naciones
como Catalunya y Escocia caminan por sendas
decididas hacia la soberanía.
Por otro lado, ¡claro que se pueden hacer cosas
por y desde la sociedad vasca! La utilización de
competencias exclusivas en materias como la or-
denación del territorio o el urbanismo son funda-
mentales para implementar un modelo energéti-
co local de producción distribuida y renovable. La
apuesta por cooperativas de energía renovables
desde las instituciones es otra opción. Además,
la normativa europea en materia medioambiental
o energética de obligado cumplimiento para los
estados, ayuda de cara a una posible confronta-
ción jurídica.
Por lo tanto, consideramos necesario interpelar
al Gobierno Vasco sobre la postura que ha man-
tenido ante la reforma energética. Pero más allá
del debate continuado que se repite en el Parla-
mento, ese que dice el “qué bueno yo; qué malo
tú”, existe la herramienta para poder hacer frente
al modelo eléctrico centralizado español: hemos
creado una ponencia sobre el modelo energéti-
co, para el estudio y debate sobre el modelo de
producción de energía eléctrica basado en la pro-
ducción descentralizada renovable, en el ahorro
y en la eficiencia, con el objetivo de lograr un
modelo que posibilite una completa soberanía
energética.
Opinamos que en este tema, si se quiere, se pue-
de. La cuestión es: ¿quiere el PNV? ¿o prefiere
negociar en Madrid lo innegociable?
9
“El PNV siempre
ha sido un defensor
del modelo
energético español
centralizado”
“Existe la
herramienta
para poder hacer
frente al modelo
centralizado
español”

10. unque parezca imposible, el galimatías eléctrico
español se complica. Estas líneas se escriben el
28 de marzo, a cuatro días del teórico estreno de
una reforma que sólo contenta al Gobierno, ya
que las eléctricas han dicho que no les gusta, las asocia-
ciones de consumidores la han tildado de despropósito
y la Comisión Nacional de Mercados y Competencia
(CNMC) le ve cantidad de pegas y ha recomendado a
Industria retrasar su entrada en vigor. En esas está Iber-
drola, según nos han confirmado: en que técnicamente
es imposible inaugurar el nuevo sistema el 1 de abril.
Pero el Ministerio de Industria, tanto en su web como
por teléfono se mantiene en sus trece.
Haya ‘parto’ el próximo martes o se prolongue la ‘ges-
tación’ hasta el 1 de julio, el 1 de octubre a lo sumo, lo
cierto es que la ‘criatura’ nacerá, y se parecerá mucho
o bastante a la que engendró el ministro Soria tras el
susto de la subida del 11% para enero que anunció la
subasta CESUR de diciembre y que llevó al Gobierno
a anularla, tachándola de “manipulada” (aunque luego
la CNMC no encontró la manipulación), y a fijar para la
tarifa regulada (el Precio Voluntario al Pequeño Consu-
midor, antes Tarifa de último Recurso), de enero a abril,
un precio basado en el precio medio del kilovatio/hora
real (el que da la mayor o menor producción total de
electricidad) en el bimestre anterior; precio que, por
cierto, ha superado en mucho al que ha dado el siste-
ma de enero a hoy: mucho viento y bastante lluvia, gran
producción eólica e hidroeléctrica, ergo kv/h barato. Y
ahora, milagro, las eléctricas tienen que devolver dine-
ro a los usuarios.
Pero volvamos a la ‘criatura’ (nazca ya o nazca más tar-
de). Se carga las subastas trimestrales (y sus consecuen-
cias) y establece cuatro formas de contratar y pagar la
luz.
A
Una: la que Industria llama “precio bilateral derivado de
la negociación libre entre el comercializador y el consu-
midor”. O sea, el mercado libre, el que ya conocemos y
que parece es lo que el Gobierno quiere potenciar.
Dos: una tarifa plana (para un año) que las 8 eléctri-
cas de referencia (Endesa, Iberdrola, Gas Natural Feno-
sa, E.ON, EDP, HC, Empresa de Alumbrado Eléctrico de
Ceuta y Gaselec) deben ofrecer a sus clientes, y que se
prevé resulte más cara que el precio real del mercado
por aquello de que no va a cambiar durante 12 meses.
He aquí otra pista para poner en duda (hoy, 28 de mar-
zo) que la reforma vaya a estrenarse el 1 de abril: las
compañías citadas no han lanzado a sus clientes esas
(obligadas) ofertas de tarifa plana anual.
Tres: para los usuarios de la tarifa regulada sin contador
‘inteligente’ (que son la mayoría), el precio promedio
del mercado durante el periodo de factura, que ahora
es bimensual. Hete aquí una flagrante vulneración de
un derecho fundamental de los consumidores: el de
conocer de antemano el precio que va a pagar por un
bien o por un servicio. Un despropósito descomunal.
Precisamente hoy, 28 de marzo, el Parlamento español
ha aprobado una reforma de la Ley General para la De-
fensa de los Derechos de los Consumidores y Usuarios
que, entre otras mejoras, establece esto: “Será obliga-
torio que el consumidor haya aceptado el precio final
antes de que concluya la transacción, lo que evitará las
cargas encubiertas”.
Koldo Navascues, presidente de EKA/OCUV.
El galimatías
eléctrico español,
de mal en peor
10
Iritzia
“Técnicamente es
imposible inaugurar
el nuevo sistema el
1 de abril”
“Hay cuatro formas para
contratar y pagar la luz:
1.- Mercado libre
2.- Tarifa plana anual
3.- El precio promedio
4.- El precio variable por hora
Cualquier forma es una
aberración”

11. Cuatro: para los usuarios de la tarifa regulada con con-
tador ‘inteligente’ (que son la minoría), el precio que
marque el mercado en cada momento, un precio que
cambia cada hora. Otra aberración, ya que amén de
contratar un servicio sin saber su precio (como los an-
teriores), estos clientes pagarán en dos meses (61 días)
1.464 precios distintos. A ver quién es el listo que, con
semejante ensalada, consigue demostrar que le han
facturado de más (como muchas veces pasa).
Hay un tercer ‘pecado’ que es tanto o más grave que los
dos anteriores: el mismo servicio (la luz) va a tener un
precio distinto para dos tipos de clientes que no han
elegido estar en uno o en el otro. Tener en casa un con-
tador viejo o uno nuevo, ‘inteligente’ (el que cobra por
horas), no ha sido una decisión de los consumidores.
La ley obliga a las eléctricas a que todos los usuarios
tengan su contador ‘inteligente’ antes del 31 de diciem-
bre de 2018. La cosa anda ahora por el 30%. Y han sido
las compañías quienes han decidido en qué calles, ba-
rrios, pueblos, ciudades... y cuándo (unos antes, otros
después) se instalan los nuevos contadores telemáticos.
A EKA/OCUV le parece absolutamente descabellado, y
por supuesto ilegal, que dos personas paguen precios
distintos por el mismo producto.
Auguramos desde ya que el sector eléctrico va a des-
bancar a la telefonía (+ Internet) del primer puesto en el
ránking de las reclamaciones de consumo. Y podemos
augurar también que en el Estado español vamos a se-
guir pagando una de las facturas eléctricas más caras
de Europa (ahora estamos en el tercer puesto) si no hay
un cambio radical en la estructura y el rumbo del sis-
tema de producción y distribución de energía eléctrica,
actualmente muy centrado en los combustibles fósiles,
copado por unas pocas compañías gigantes, carente de
una competencia real y que, para más inri, ha decidi-
do (el Gobierno del PP) cercenar el crecimiento de las
únicas fuentes de energía por las que debería más que
decididamente apostar: las renovables, especialmente
la solar, en sus diversas versiones.
11
“El sector eléctrico copará
el ránking de reclamaciones
de consumo”
Sektore elektrikoaren anabasa.
Martxoaren 28a da eta oraindik zalantzak ditugu tarifika-
zio sistema berriaren ondorioak zeintzuko izango diren
adierazteko orduan. Gure aldetik argi dugu, soilik Gober-
nua dagoela harturiko erabakiekin ados eta harturiko neu-
rriek komunikazio sektorea (telefonia eta internet) kont-
sumo salaketen lehen postutikbaztertuko dutela.
Izugarrizko astakeritzat har daitezke harturiko neurriak;
besteak beste, Soria Espainiako ministroak bultzatutako
lege berriaren ondorioa izango da herritar bik bi prezio
ezberdin ordainduko dituztela kontsumitzen duten argin-
darrarengatik. Gainera, prezio bat edo bestea ordaintzea
ez da haien esku egongo, baizik eta konpainia elektrikoek
hartutako erabakien baitan egongo da. Hau da, kontsumi-
tutako kilowatt-ak neurtzeko ezarrita duten sistemaren
arabera.
Laburbilduz, Espainiako Gobernuak bultzatutako legeak
lau modu ezarriko ditu argindarra kontratatzeko eta or-
daintzeko:
1.- Merkatu librea. Hauxe da, hain zuzen, Espainiako Go-
bernuak bultzatzen duena.
2.- Urte osorako tarifa laua. Ohikoa baino garestiagoa
izango da, baina prezio finkoa izango du urte osoan. Elek-
trizitate enpresak behartuta daude bezeroei eredu hau
eskaintzera, baina ez dute oraindik egin.
3.- Neurgailu “inteligentea” ez duten bezeroentzako (ge-
hienak dira) tarifa. Kontsumoaren bataz besteko kalku-
luan oinarrituko da. Hau da, bezeroak ez du inoiz jakingo
zenbat ordainduko duen. Izugarrizko astakeria.
4.- Neurgailu “inteligentea” duten bezeroentzako tarifa.
Orduro aldatuko da prezioa, merkatuko balioen arabera.
Hau ere astakeria galanta.

12. “Jendarteak bultza
ezean, ez da
ezer aldatuko”
Eredu energetiko berri baten aldeko Plataforma.
Eredu Energetiko baten aldeko plataforma, jendartean
kultura energetiko berria bultzatzera bideraturiko eza-
gutza eta sormen espazio anitza da. Aurreztean, era-
ginkortasunean, berriztagarrietan eta burujabetzan
oinarrituriko eredu energetikoaren aldaketaren alde
dauden pertsonez, eragile sozialez, ingurumen elkar-
teez, sindikatuez, enpresa erakundeez eta partidu poli-
tikoez osaturiko plataforma anitza da.
Plataforma oinarrizko bi ideien ondorioz jaio da:
Lehena: Sistema energetiko garbi eta jasangarri bate-
tarako eraldaketa posible da. Berez, ingurumen arra-
zoiengatik eta arrazoi sozial eta ekonomikoengatik be-
rebizikoa zen aldaketa, gaur egun, uranioan eta erregai
fosiletan oinarrituriko ereduaren alternatiba merkeagoa
da.
Bigarrena: Jendarteak bultza ezean, ez da ezer alda-
tuko. Enpresa gutxi batzuk izugarrizko dirutza irabazi
dute energia kutsakorra salduz. Enpresa hauek baliabide
ugari eta botere izugarria eskuratu dute eta gaur egungo
egoera (Status Quo-a) mantentzea dute helburu. Ener-
gia gaietan arrazoizko jokabideak eta guztion hobebe-
harra gailentzea nahi badugu bide bakarra dugu: jendar-
te informatua eta bizia.
Plataformak eraldaketa soziala bilatzen du eta ziur gara
aldaketaren giltza jendeak duela. Eraldaketa hau posi-
ble izango da, milaka pertsonek eta ehundaka elkartek,
elkarrekin jendarteari mezu sinple bat helarazten die-
nean: multinazional bakan batzuk izan ezik, guztiok ira-
baziko dugu eredu energetikoa aldatzean,
Baina, esateaz gain, mezu hau oso erraz froga daiteke:
• Gaur egungo eredu energetikoak, uranioan eta erregai
fosiletan oinarrituriko eredu energetikoak, ez du lurra
errespetatzen. Gaur egungo kontsumo mailarekin, eta
datozen urteetan espero denarekin, lehengaiak agor-
tzen eta ingurumena kaltetzen ari gara.
• Energia berriztagarriak (eguzkia, haizea, mareak, bio-
masa, energia geotermikoa) lur guztian, kopuru handi-
tan, zabaldurik daude. Energia, munduan zehar ematen
diren gerren oinarri izan ez dadin, ezinbestekoa da bes-
telako eredu energetiko batetara jauzia ematea, energia
berriztagarrietan oinarrituriko eredu energetiko bateta-
ra jauzia.
• Merkeagoa delako. Panel fotoboltaiko batek 2008an
815 € balio zituen, gaur egun 115 €. Epe laburrean eginiko
inbertsioa berreskuratzeko aukera dago, horretarako
aurrezpen eta eraginkortasun tresnak eta teknikak era-
biltzea baino ez da egin behar. Bestalde, erregai fosilak
agortzen ari dira, gero eta teknika konplexuagoak eta
garestiagoak erabili behar dira erregai fosilak lortzeko.
30eko hamarkadan emandako krisiaren ostean mundu
mailan eman den krisirik gogorrena bizi dugu eta hala
ere, petrolio kupelaren prezioa ez da jeitsi 110 $etik.
• Munduan pobreturik bizi diren miloika gizakirekin zo-
rretan gaudelako. Gehiengoak ekuador inguruan koka-
tuak eta bertan, eguzki energi iturri izugarri topatzen
dugulako. Beraiei ere izugarri lagunduko lieke eredu
energetiko berri batek.
• Eta enpleguagatik, aurrezpenean, efizientzian eta be-
rriztagarrietan oinarrituriko eredu batek, kontsumitzen
duenarengatik gertuago sortzea bideratzen duelako.
Etxebizitzetan eta eraikuntza publikoetan kokaturiko
miloika energia sorgailu. Miloika langile behar dituen
energia lortzeko modua. Beharrei loturiko energia sor-
tzea.
Helburu argiak ditugu:
1.- Gobernua presionatzea legedia alda dezan. Berrizta-
garriak diren energietan oinarrituriko ereduen, aurrez-
tea eta eraginkortasuna bilatuko dituzten ereduen alde
legeztatu dezan behar adina presioa egitea.
2.- Energia enpresa handiek sorturiko hezi komunikati-
boa apurtu. Enpresa handien zabaldu duten gezur han-
dienari buelta eman, hau da, energia berriztagarriak ga-
restiak direla eta ez direla eraginkorrak.
Helburu guzti hauek lortzeko hainbat ekintza eraman
izan ditugu aurrera.
1.- Industria ministeritzan plataformaren sorreraren be-
rri eman zen.
2.- Alderdi politiko ezberdinekin harremanetan jarri,
legedi energetikoan egin beharreko aldaketak adieraz-
teko.
3.- Europako talde parlamentarioei eta Europako ener-
gia komisioarekin harremanetan jarri gara, Espainiako
energia legediak Europako zuzenarauak urratzen dituela
adieraziz.
4.- Eragile gisa gure mezua zabaltzeko oinarrizko lanke-
ta: hitzaldiak, beste eragileekin harremanak, mobiliza-
zioak, kultur topaketetan parte-hartzea, foroak, inguru-
men arloko komunikazioa, etab.
Elkarrizketa