1. Racunarski softver
Antonije Lasic
Aleksa Kuzic

2. Uvod



Da bi racunarski sistem mogao da radi
pored hardvera mora biti opremljen i
odgovarajucim programima koji ce njima
da upravljaju.
Ova komponenta racunarskog sistema
zove se softver (software).
Softver se moze podeliti u tri karegorije:
1. Operativni sistemi;
2. Sistemski softver;
3. Aplikacioni programi.

3. 1.
Operativni sistemi
2.
Sistemski softver
3.
Aplikacioni programi
Nazad

4. Operativni sistem



Operativni sistem je kompleksan programski sistem
sastavljan od skupa programa koji treba da obezbedi lako
i efikasno koristenje racunara.
Bez operativnog sistema hardver racunara, makar se
sastojao od svih komponenata koje su najbolje u datom
trenutku na trzistu, predstavlja samo obicno, sa
stanovnistva primene racunara neupotrebljivu,
gvozdjuriju.
Operativni sistemi se klasivikuju sa razlicitog
stanovnistva, koje se medjusobno ne iskljucuju:
1. sa stanovnistva broja programa koji mogu da budu u
memoriji >>>
2. sa stanovnistva broja korisnika koji mogu istovremeno
da koriste racunar >>>
3. sa stanovnistva nacina zadavanja komandi >>>
4. sa stanovnistva prenosivosti na razlicite arhitekture
racunara >>>
Nazad

5. 
1.
2.
Sa stanovnistva broja programa koji
mogu da budu u memoriji, operativni
sistemi se dele na:
Monoprogramski - monoprocsni
(jednoprocesni) - ovaj operativni sistem
omogucava da racunar drzi u memoriji i
izvrsava samo jedan program.
Multiprogramski - multiprocesni
(viseprocesni) - ovaj operativni sistem
omogucava da se u centralna memorija
racunara nalazi istovremeno vise
programa, od kojih u svakom trenutku
moze da radi samo jedan.
Nazad

6. 
1.
2.
Sa stanovnistva broja korisnika koji
mogu istovremeno da koriste
racunar, operativni sistemi se dele
na:
Jednokorisnicki (singleuser) – kod
ovih opetarivnih sistema, racunar
moze da koristi samo jedan
korisnik.
Visekorisnicki (multiuser) – kod
ovih operativnih sistema, na
racunaru moze istovremeno biti
prikljuceno i do nekoliko stotina
korisnika.
Nazad

7. 
1.
2.
Sa stanovnistva nacina zadavanja
komandi, operativni sistemo se dele na:
Operativni sistem komandnog tipa – kod
ovog tipa posle ukljucenja racunara na
ekranu se dobija odredjen znak koji se
naziva prompt. Ovim znakom sistem
obavestava da je spreman da primi
komandu.
Graficki operativni sistemi – kod ovog
tipa najcesci nacin zadavanja komandi je
pokazivanjem na nju. Pri tome komanda
ima oblik slicice ili teksta koji se nalazi u
nekom spisku.
Nazad

8. 
1.
2.
Sa stanovnistva prenosivosti na
razlicite arhitekture racunara,
operativni sistemi mogu da budu:
Prenosivi (portable) – Ovi
operativni sistemi mogu da se
koriste, sa malim izmenama, na
razlicitim arhitekturama racunara.
Neprenosivi – vlasnicki
(proprietary) – Ovi operativni
sistemi su projektovani tako da
mogu da rade samo na
odredjenom modelu racunara.
Nazad

9. Sistemski softver


1.
2.
3.
Osim operativnog sistema za
normalno koriscenje racunara
potrebni su i drugi programi koji
koriste svi ili veci broj korisnika
racunara a nazivaju se sistemski
softver.
Ovoj kategoriji pripadaju:
Programi prevodioci;
Veznici;
Razliciti usluzni programi.

10. Programi prevodioci














Programi za prve racunare pisani su u masinskom jeziku.
Naredbe ovog jezika sastojale su se od nizova jedinica i nula koje su
oznacavale stanje bitova u memoriji racunara.
Naravno da je pisanje ovakvih programa bilo vrlo tezak posao, podlozan
greskama.
To je navelo tadasnje programere da izmisle simbolicki jezik.
Postupak prevodjenja je automatizovan tako sto je napisan program koji
kao ulazne podatke ucitavao program napisan u simbolickom jeziku i
zamenjivao ih naredbama masinskog jezika, tako da je rezultat rada ovog
programa bio program u masinskom jeziku.
Ovaj program za prevodjenje nazvan je asembler.
S obzirom na to da su u to vreme arhitekture racunara bile razlicite, za
svaki racunar postojao je poseban simbolicki jezik koji je zavisio od
arhitekture racunara.
Da bi se olaksalo pisanje programa, a i njihova prenosivost s jednog
racunara na drugi, razvijeni su programski jezici koji su bili blizi
korisnicima u odredjenim oblastima.
Koristeci se recnikom i ovim pravilima pisan program koji je bio gotovo
nezavisan od arhitekture racunara.
Ovakav program zove se izvorni (source) program.
Medjutim, da bi program napisan u nekom od ovih jezika mogao da se
izvrasava morao je da se prevode u masinski jezik.
Za ovo prevodjenje koristio se poseban program prevodilac nazvan
kompajler (compiler).
Program prevodilac je ucitavao program napisan u izvornom jeziku kao
ulazne podatke, a kao rezultat rada davao program u masinskom kodu.
Nazad

11. Veznici




Veznici (drajveri) su programi za koriscenje
razlicitih perifernih jedinica i drugih uredjaja.
Svaki uredjaj koji se prikljucuje na racunar (npr.
stampac) mora da ima i odgovarajuci program koji
se zove veznik (drajver) i koji komande date iz
nekog programa (npr. procesora teksta) prema
nekom usvojenom standardu, prevodi u komande
koje uredjaj razume.
Ovi programi dobijaju se kupovinom
uredjaja i instaliraju prilikom instalacije
uredjaja.
Usluzni programi olaksavaju korisnicima
pojedine poslove koji se cesto obavljaju.
Nazad

12. Aplikacioni programi