Prezentacja dotycząca komunikacji

1. Agnieszka Mazur
Kamila Miedzińska

2. “Człowiek potrzebuje gniazda utkanego z miło ci,ś
ciepła i serdeczno ci gniazda utkanego z wi zi wiary,ś ę
nadziei i miło ci.ś
Dopiero te wi zi, ł cz c osoby, czyni rodzinę ą ą ą ę
realn rodzin .”ą ą
(Jan Paweł II, 1987)

3. Więź rodzinna rozumiana jest jako kompleks sił
przyciągających członków rodziny nawzajem do
siebie i wiążących ich ze sobą. Siły te wynikają ze
związku małżeńskiego, świadomości związków
genetycznych, przeżyć emocjonalnych,
współdziałania, postaw wobec tych samych wartości
i zdarzeń, a także wobec uwarunkowań społeczno -
kulturowych i gospodarczych w jakich żyje dana
rodzina.

4. Składniki więzi rodzinnej…
• poczucie odpowiedzialności za
osoby z rodziny,
• wspólne zabezpieczenie warunków
bytowych,
• troska o zdrowie bliskich, stwarzanie
warunków do osiągnięcia sukcesów
w samodzielnym życiu,
• uczucie miłości i serdeczności,
• wzajemna ocena osób w rodzinie,
• przyjmowanie wzorców osobowych
od osób znaczących.

5. “Wszystkie ludzkie potrzeby
zaspokajane są przez uczucia
społeczne, zwłaszcza przez
uczucie miłości…”
(E. Fromm)

6. Komunikacja w rodzinie
• Komunikacja interpersonalna dokonuje się na ogół na tle przebiegających
między ludźmi procesów interakcyjnych, co zachodzi przede wszystkim w
rodzinie.
• Rodzina jest środowiskiem, w którym szczególnie trudno wyróżnić przejawy
“czystej” komunikacji między jej członkami.
• Przejawy rodzinnej komunikacji charakteryzują się swoistością, która
związana jest z następującymi właściwościami:
a) są one “wtopione” w serie stale zachodzących, niezwykle zróżnicowanych
interakcji przebiegających najpierw w małżeństwie, a potem – w miarę
rozwoju rodziny – na różnych poziomach funkcjonowania systemu
rodzinnego.
b) stałą bliskością fizyczną i psychiczną członków rodziny,
c) członkowie rodziny posiadają zdolność odczytywania komunikatów
przekazywanych na drodze bezsłownej,
• Nie ma jednoznacznie dobrego lub złego sposobu komunikowania się,
każdy rodzaj komunikacji może spełniać pożyteczną rolę, o ile stosowany
jest w odpowiednich warunkach, czyli wtedy, gdy jest potrzebny, właściwie
rozumiany i oczekiwany.

7. W rodzinie mamy do czynienia z trzema
rodzajami relacji:
• Między dorosłymi członkami rodziny,
• Między rodzicami i dziećmi,
• Między dziećmi.

8. Komunikacja w mał e stwież ń
Komunikowanie się jest “klejem”
małżeństwa, stałym procesem tworzenia
kooperacji i budowania obrazu samego
siebie i partnera, modyfikacji norm
współżycia, oczekiwań, rytuałów
rodzinnych itd.
Znaczenie właściwego porozumiewania
się wzrasta w miarę trwania związku.

9. Odsłanianie si …ę
Jednym z istotnych efektów komunikacji jest proces
wzajemnej penetracji psychicznej, czyli odsłanianie się,
odzwierciedlające zarówno zaufanie do
siebie, jak i odczuwaną intymność.
Owe odsłanianie się dotyczy 8 różnych
obszarów współżycia:
1. Emocjonalność
2. Otwartość
3. Wyrażanie wspólnoty
4. Rozwiązywanie konfliktów
5. Komunikowanie seksualne
6. Pozostawianie autonomii
7. Dopasowanie wzajemne
8. Tożsamość małżeńska

10. Funkcje “odsłaniania si ”ę
Oprócz funkcji pogłębiania zaangażowania w
podtrzymywanie istniejącego związku, pełni
ono istotną funkcję terapeutyczną –
możliwość ujawnienia swojego “ja” drugiej
osobie i uzyskanie od niej wsparcia
emocjonalnego jest jednym z warunków
utrzymania dobrej kondycji psychicznej.
Odsłanianie się daje również szanse na
lepsze zrozumienie samego siebie,
weryfikację społeczną przekonań na swój
temat i pogłębienie zrozumienia partnera.

11. Mowa intymna…
Szczególny aspekt intymności i dopasowania
wyraża się w powstaniu unikatowego języka,
fraz i słów znanych tylko danej parze osób i
tylko przez nie używanych. Mowa intymna
zdaje się pełnić funkcje podobne do gwary w
danych środowiskach – pozwala podkreślic
tożsamość społeczną, identyfikację
wzajemną w kręgu osób znających dane
wyrażenia, bądź niekonwencjonalne
konotacje przypisane konwencjonalnym
słowom.

12. Idiomy intymne:
• Pieszczotliwe pseudonimy – “kotek”, “bzik”, “książę”, “żaba” – wyrażające ciepło i
intymność.
• Idiomy werbalne i sekwencje niewerbalne, wyrażające miłość i przywiązanie,
aprobatę, substytuty wyznania “kocham”, np. “sztama pełna”.
• Określenia osób znajomych, krewnych, przyjaciół, takie jak: “gruby”, “rudy”,
“aniołek”, “pies”.
• Krytykowanie – gesty i zwroty oznaczające postawę i ocenę nagatywną, potępiającą
jakieś zachowanie, porównania z osobami gorszymi pod danym względem, np. “no
cały Wiluś…”
• Wyrażanie prośby- rutynowe, powtarzające się prośby można skodyfikować w
postaci stałych idiomów lub aktów niewerbalnych.
• Idiomy seksualne i eufemizmy erotyczne- wyrażenia zastępujące konwencjonalne
terminy związane z życiem płciowym.
• Inwitacje seksualne- propozycje kontaktu płciowego wyrażone w sposób pośredni,
metaforyczny, np. “chodźmy na spacerek” .
• Złośliwe przytyki – wyrażenia mające dokuczyć partnerowi, nawiązujące do
znanych obu małżonkom wydarzeń, czy cech ocenianych negatywnie u partnera.

13. Wyrażanie krytyki
Bez względu na to jak bardzo kochają się
małżonkowie od czasu do czasu muszą znaleźć
się w sytuacji wymagajacej wyrażenia krytyki,
niezgody, protestu, niezadowolenia.
Krytykę można wyrażać za pomocą trzech
kanałów: werbalnego, niewerbalnego i wokalnego.
Badania wykazały, że preferowane jest wysyłanie
przekazów negatywnych w niespójny sposób, tj.
zawartej w słowach negatywnej treści towarzyszy
z reguły pozytywny wyraz twarzy, uśmiech, który
zdaje się pełnić funckję łagodzenia, zastepuję
niejako tekst “denerwuję mnie to co robisz, ale
wiesz, że zależy mi na Tobie i naszym
współżyciu”.

14. Komunikacja mi dzyę
rodzicami a dzie mić
Małe dziecko całkowicie uzależnione od
rodziców dostosowuje się do ich wymagań,
oczekiwań, sposobu komunikowania się.
Zapewnia mu to zaspokojenie podstawowych
potrzeb fizycznych i psychicznych. Dzieci
przejmują od rodziców ich sposób
komunikowania się, traktują rodziców jako
model własnego zachowania. Po dłuższym
czasie stosowania określonego wzoru
komunikacji następuje jego internalizacja.

15. Rozmowa z dzieckiem…
Rozmawianie z dziećmi to sztuka
jedyna w swoim rodzaju, rządząca się
własnymi regułami i własnym sensem.
Wypowiedzi dzieci rzadko są proste,
przekaz bywa zakodowany i wymaga
odszyfrowania.

16. Sztuka porozumiewania się polega na : słuchaniu,
ekspresji słownej i wspólnym rozwiązywaniu problemów.
SŁUCHANIE
Dziecko ma potrzebę otwartego wyrażania ważnych dla
niego uczuć i pragnień. Nie można im zaprzeczać,
zawstydzać dziecka, wypytywać go ani w żaden sposób
mu grozić. Dzieci nie można również ignorować. Jeśli nie
zostaną wysłuchane, ich uczucia nie znikną - zostaną
stłumione, wprowadzą w psychice dziecka zamęt lub
zaczną przejawiać się w formie wściekłości. W procesie
aktywnego słuchania najważniejsza jest empatia. Dzieci
często nie potrafią wyrazić swoich uczuć, zadaniem
rodziców jest właściwe zidentyfikowanie uczuć dziecka.

17. EKSPRESJA
Wyróżnia się kilka podstawowych zasad skutecznej ekspresji w
kontakcie z dzieckiem:
- precyzja- należy jak najprecyzyjniej komunikować to, czego chcemy i
co czujemy. Dzieci potrzebują wyraźnie określonych granic,
wyznaczających przestrzeń, w której mogą bezpiecznie i swobodnie
funkcjonować. Powinny też znać naturalne konsekwencje wynikające
z przekroczenia tych granic. Również pochwały powinny być
precyzyjne (mówiące dokładnie co się podoba i dlaczego).
- natychmiastowa informacja- dzieci należy nagradzać lub karać zaraz
po danym wydarzeniu, bowiem im dłużej czeka się z wyrażeniem
reakcji, tym mniejszy będzie ona miała wpływ na zachowanie dziecka.
- nie należy osądzać- ze wszystkich komunikatów skierowanych do
dziecko powinno wynikać, że jest ono osobą kochaną, ponieważ
oskarżanie, obrażanie i sarkazm dają dziecku do zrozumienia, że nie
tylko jego zachowanie jest nie w porządku, ale również ono samo.
- spójność komunikatów – niespójne komunikaty wprowadzają chaos,
ważne jest egzekwowanie ustalonych wcześniej zasad.
- odsłanianie się- wtajemniczenie dziecka w niektóre uczucia i potrzeby
rodziców sprawia, że stają się dla dziecka kimś realnym, prawdziwą
osobą, wówczas granice jakie wyznaczają nabierają sensu dla dziecka.

18. WSPÓLNE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW
Celem wspólnego, konsekwentnego stosowania
odpowiednich technik rozwiązywania problemów jest
odkrycie takiego wyjścia, które wszyscy zainteresowani
będą mogli zaakceptować. Ważne jest aby rodzice
rzeczywiście byli gotowi współpracować ze swoimi
dziećmi, oraz aby potrafili przekonać je o swojej
szczerości.
Podstawą skutecznego porozumiewania się jest
wytworzenie atmosfery zaufania, partnerstwa,
poszanowania każdego z rozmówców.

19. Edukacja seksualna dzieci
• W edukacji seksualnej należy przezwyciężyć pokusę informowania o
zbyt wielu rzeczach naraz. Nie ma żadnego powodu, aby nie
odpowiadać szczerze na pytania dziecka dotyczące seksu, ale
odpowiedzi nie powinny zamieniać się w “wykład z dziedziny
położnictwa”,
• Właściwy wiek, aby poinformować dziecko o sprawach seksu zaczyna
się wtedy, gdy zadaje ono pytania,
• Od wczesnego dzieciństwa dzieci powinny poznawać właściwe nazwy
i funkcje swoich organów oraz anatomiczne różnice między płciami,
odpowiadając na pytania nie powinno się odwoływać do roślin lub
zwierzątek,
• Na pytanie “skąd się biorą dzieci?” nie wolno odpowiadać, że przynosi
je doktor albo bocian, że bierze się je ze szpitala, supermarketu, czy
magazynu wysyłkowego. Nim udzieli się odpowiedzi pomocne jest
wysłuchanie teorii dziecka na temat stworzenia i narodzin, wyjaśnienie
powinno opierać się na faktach, ale nie musi zawierać zbyt
szczegółowych informacji.

20. Komunikacja mi dzyę
rodze stwemń
Relacja pomiędzy każdą dwójką
rodzeństwa obejmuje cztery fazy:
• Inicjacji
• Podtrzymania
• Schyłku
• Zakończenia

21. Faza inicjacji
Stadium pierwsze dzieciństwa i adolescencji.
Rodzeństwa dostarczają sobie towarzystwa i
społecznego wsparcia.
Od rodzeństwa starszego oczekuje się
podejmowania przekazanej im
odpowiedzialności za rodzeństwo
młodsze, świadczenia bezpośrednich
usług i dostarczania sobie zasobów.

22. Faza podtrzymania
Okres wczesnej i średniej dorosłości. Rodzeństwo nadal
dostarcza sobie towarzystwa i wsparcia emocjonalnego.
Mogą dostarczać sobie pomocy i usług bezpośrednich,
takich jak pomoc w chorobie czy pożyczanie pieniędzy.
W średniej dorosłości rodzeństwo
współpracuje również w opiece
nad starszymi rodzicami oraz
działa wspólnie przy likwidacji
domu rodzinnego i podziale
własności po śmierci rodziców.

23. Faza schyłku
Wiek podeszły.
Rodzeństwo nadal zapewnia sobie towarzystwo i
wsparcie emocjonalne. Intensywność tej relacji może się
zwiększyć wraz z potrzebą rekompensowania utraty
innych członków rodziny i przyjaciół.
Rodzeństwo dostarcza sobie wspólnych
wspomnień i percepcyjnej ważności dla siebie
nawzajem. Rodzeństwo może też pomagać sobie
nawzajem w problemach codziennych związanych ze
starzeniem się i swoją śmiertelnością

24. Faza zako czeniań
Zamierzone zakończenie relacji między
rodzeństwem jest rzadkie, zachodzi na
ogół w przypadku poważnego nadużycia
zaufania czy oczekiwania drugiego. Dla
większości par rodzeństwa relacja kończy
się nagle ze śmiercią jednego albo
stopniowo wraz z pogarszającymi się
funkcjami organizmu każdego z nich pod
koniec życia.

25. Stosunki między rodzeństwem uzależnione są od
wieku rodzeństwa, płci, wzajemnych relacji między
rodzicami. Im stosunki między rodzicami są bardziej
pozytywne, tym relacje między rodzeństwem
bardziej prawidłowe. Układy między rodzeństwem
mogą też mieć wpływ na przyszłą postawę życiową,
stosunek do partnerów przeciwnej płci. Jeśli między
rodzeństwem przeważają układy korzystne,
wytwarzają się dobre stosunki rodzinne typu:
przywiązanie do rodzeństwa, chęć bawienia i
dzielenia się z nim oraz pomagania rodzeństwu. Złe
układy przyczyniają się do niekorzystnych
stosunków w rodzinie charakteryzujących się:
agresywnością, niechęcią, obojętnością i ignorancją
rodzeństwa.

26. Zaburzenia procesu porozumiewania się w
rodzinie
“Rodzina, która nie potrafi się
porozumiewać, jest jak garnek do
gotowania pod ciśnieniem. Wszyscy pełni
są niewyrażonych emocji, gotowych w
każdej chwili wybuchnąć. W takiej rodzinie
zagrożone są zwłaszcza dzieci.“

27. Zasady ograniczające ekspresję są
przyczyną nieprawidłowości w
komunikowaniu się. Jeżeli nie możemy
bezpośrednio wyrażać swoich myśli,
uczuć i potrzeb – musimy:
• zaprzeczać swojemu doświadczeniu
• usuwać z jego opisu pewne aspekty
• wyrażać te aspekty w sposób zastępczy
• lub komunikować je niespójnie.

28. Zaprzeczenie
Jeżeli boimy się coś wyrazić, zaprzeczamy
temu. Swoich potrzeb i uczuć możemy się
wyprzeć w dwojaki sposób: otwarty i skryty.
Otwarte wyparcie objawia się wyrażeniami typu
“nie obchodzi mnie to”, “nie ma problemu”,
“wszystko w porządku”. Skryte wypieranie
można rozpoznać dzięki następującym
sygnałom: wzruszanie ramionami, mówienie
monotonnym głosem, wycofywanie się z
kontaktu.

29. Usunięcia
Usunięcie ma miejsce wtedy, gdy nie
wypowiadamy pewnych części
komunikatu, zwłaszcza tych, które dotyczą
naszych myśli i potrzeb. Unikamy w ten
sposób precyzowania, kogo bądź jakich
okoliczności dotyczy nasza wypowiedź.
Przykład: “Na naszej ulicy otworzyli nową
restaurację francuską”, czyli “Może
wyjdziemy dzisiaj wieczorem?”

30. Ekspresja zast pczaę
Uczucia muszą być czasami wyrażone a
ekspresja zastępcza pozwala to zrobić w sytuacji
bezpieczniejszej lub wobec osoby, z która
czujemy się bezpieczniej. Ekspresja zastępcza to
wyrażanie uczuć pośrednio.
Przykład: szef skrytykował cię w pracy. Jesteś
zły, więc zarzucasz swojej żonie
niegospodarność.

31. Komunikaty niespójne
Mają miejsce wówczas, gdy postawa, wyraz
twarzy, ton głosu i tempo mówienia nie
odzwierciedlają treści wypowiedzi. Jeżeli
komunikaty są niespójne, członkowie rodziny
zmuszeni są zdecydować, które znaczenie
jest prawdziwe. Muszą domyślać się intencji
drugiej osoby. Niespójne komunikaty są
źródłem większości rodzinnych patologii.

32. Z doświadczenia i obserwacji wynika, iż
konflikty z członkami rodziny są o wiele
bardziej dotkliwe niż z innymi ludźmi.
Rozczarowanie i zawód to uczucia, które w
tym wypadku utrzymują się najdłużej,
podczas gdy w innych związkach
interpersonalnych występują tylko na
początku konfliktu. Najczęściej konflikty w
rodzinie kończą się uczuciem żalu,
bezsilności, ale i ulgi. Bezsilność i żal wiążą
się z brakiem satysfakcjonującego
rozwiązania konfliktu, a pomyślne
zakończenie przynosi jego uczestnikom ulgę.

34. Bibliografia
• Haim G. Ginott, “Między rodzicami a dziećmi”,
Media Rodzina of Poznań, Poznań 1998
• D. Raś, B. Kosek-Nita “Kontakty z ludźmi innymi
jako problem wychowania, opieki i
resocjalizacji”, UŚ Katowice 2007
• Z. Nęcki “Komunikacja międzyludzka”, Kraków
1996
• B. Harwas- Napierała, “Komunikacja
interpersonalna w rodzinie”, UAM 2008